Giáo án Công nghệ 9 - Bài 6: Thực hành lắp mạch điện bảng điện

Tuần :13 Ngày soạn: Tiết : 13 Ngày dạy : Bài 6. THỰC HÀNH LẮP MẠCH ĐIỆN BẢNG ĐIỆN I. Mục tiêu: _Hiểu được quy trình chung lắp đặt mạch điện bảng điện. _Vẽ được sơ đồ lắp đặt mạch điện bảng điện. _Lắp đặt được bảng điện gồm 2 cầu chì, 1 ổ cắm điện và 1 công tắc điều khiển một bóng đèn đúng quy trình và yêu cầu kỹ thuật. _Làm việc nghiêm túc, khoa học và đảm bảo an toàn điện. II. Chuẩn bị: _Vật liệu: Bảng điện, dây dẫn điện, giấy ráp, băng dính cách điện. _Thiết bị: 2 cầu chì, 1 ổ cắm điện, 1 công tắc điện. _Dụng cụ: kìm cắt dây, kìm tuốt dây, khoan, vít, bút thử điện, thước lá, vạch dấu III. Các hoạt động dạy học. Hoạt động 1: Chuẩn bị và nêu mục tiêu bài thực hành.(10’) _GV nêu mục tiêu bài thực hành, nội quy thực hành. _Chia nhóm thực hành, chỉ định nhóm trưởng và giao nhiệm vụ cho từng nhóm. _Các nhóm trưởng kiểm tra việc chuẩn bị trong nhóm, nhận dụng cụ, vật liệu, thiết bị cho bài thực hành. _Lưu ý HS về nội quy an toàn lao động trong lúc thực hành. HOẠT ĐỘNG GIÁO VIÊN TG HOẠT ĐỘNG HỌC SINH NỘI DUNG Hoạt động 2: Tìm hiểu chức năng của bảng điện 1. Chức năng của bảng điện. _Bảng điện là một phần của mạng điện trong nhà. Trên bảng điện thường có lắp các thiết bị đóng cắt, bảo vệ và lấy điện của mạng điện. * Hướng dẫn HS quan sát bảng điện trong lớp học và mô tả theo các yêu cầu sau. ? Trên bảng điện có gắn những gì. ? Hãy liệt kê những thiết bị được lắp đặt trên bảng điện ? Nêu chức năng của các thiết bị đó trong mạch điện ? Hướng dẫn HS quan sát một mạng điện trong nhà (hình 6-1) và cho biết đâu là bảng điện. 14’ * HS quan sát bảng điện trong lớp học. HS: Có gắn các thiết bị điện. HS: Gồm: ổ điện, cầu chì, công tắc, cầu dao → HS nêu chức năng của các thiết bị đã liệt kê. + Ổ điện là nơi để lấy điện. + Cầu chì để bảo vệ mạch điện khi có sự cố. + Công tắc dùng để đóng cắt → HS quan sát hình và chỉ các bảng điện trong mạng điện hình 6-1. ? Mạng điện trong nhà có nhiều bảng điện, nhưng chúng được chia làm mấy loại. * GV vẽ sơ đồ để phân biệt 2 loại bảng điện. Nguồn điện Bảng điện chính Bảng nhánh Bảng nhánh Bảng nhánh Đồ dùng Đồ dùng Đồ dùng ? Bảng điện chính có nhiệm vụ gì ? Trên bảng điện chính có lắp các thiết bị gì. ? Bảng điện nhánh có nhiệm vụ gì ? Trên bảng điện nhánh có lắp các thiết bị gì. ? Kích thước bảng điện chính và bảng điện nhánh như thế nào. ? Bảng điện trong lớp học là bảng điện chính hay nhánh của hệ thống điện trong trường. ? Hãy mô tả cấu tạo một bảng điện nhánh trong nhà em. ? Vậy bảng điện có vai trò và chức năng gì trong mạch điện. * Hướng dẫn HS về nhà xem lại sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt ở công nghệ 8 * Xem lại một số kí hiệu quy ước trong sơ đồ điện. 14’ 7’ HS: Có 2 loại bảng điện là: bảng điện chính và bảng điện nhánh → HS xem sơ đồ. HS: Có nhiệm vụ cung cấp điện cho toàn bộ hệ thống điện trong nhà. HS: Có lắp cầu chì, cầu dao (Aptomat). HS: Có nhiệm vụ cung cấp điện đến một số đồ dùng điện. HS: Có lắp cầu chì, ổ điện, công tắc, cầu dao HS: Kích thước bảng điện phụ thuộc vào số lượng và kích thước của các thiết bị lắp trên đó. HS: Bảng điện trong lớp học là bảng điện nhánh của hệ thống điện trong trường. HS: Dựa vào bảng điện ở nhà, HS nêu cấu tạo các bộ phận của bảng điện nhà mình. * HS kết luận vai trò, chức năng của bảng điện trong mạch điện. _Mạng điện trong nhà thường có 2 loại bảng điện: +Bảng điện chính. +Bảng điện nhánh. Tuần :14 Ngày soạn: Tiết : 14 Ngày dạy : Hoạt động 3: Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện. ? Để vẽ được 1 sơ đồ điện, ta cần biết điều gì. * Các kí hiệu này đã học ở công nghệ lớp 8. GV hướng dẫn HS nhắc lại kiến thức cũ về các kí hiệu và sơ đồ lắp đặt mạch điện đã học. ? Có mấy loại sơ đồ điện, nêu ra. ? Khi lắp đặt, ta dựa vào sơ đồ nào. ? Làm sao vẽ được sơ đồ lắp đặt. * GV vẽ một số sơ đồ điện cho HS nhận biết và phân biệt sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt mạch điện. a. Tìm hiểu sơ đồ nguyên lý. * Hướng dẫn HS quan sát hình 6-2 để trả lời câu hỏi trong SGK. ? Mạch điện bảng điện gồm những phần tử gì. ? Chúng được nối với nhau như thế nào. b. Vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện. ? Trước khi vẽ sơ đồ lắp đặt cần xác định các yếu tố gì. * Chia nhóm HS và phân công công việc cho các nhóm. → GV nêu nhiệm vụ của mỗi nhóm là vẽ sơ đồ lắp đặt dựa vào sơ đồ nguyên lý hình 6-2. 10’ 10’ 25’ HS: Cần biết được các ký hiệu trên sơ đồ điện. HS: Có 2 loại sơ đồ điện: sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp đặt. HS: Dựa vào sơ đồ lắp đặt. HS: Để vẽ được sơ đồ lắp đặt, ta phải dựa vào sơ đồ nguyên lý. → HS quan sát để nhận biết. * HS quan sát hình 6-2 và trả lời. HS: Mạch điện gồm: nguồn điện, dây dẫn điện, 2 cầu chì, 1 ổ điện 1 công tắc điều khiển 1 bóng đèn. HS: Dây A nối với hai cầu chì , một cầu chì được mắc với ổ điện, đầu kia của ổ điện nối với dây O, cầu chì kia nối với công tắc, công tắc nối với bóng đèn, đầu kia của bóng đèn nối với dây O. → HS nêu lên các yếu tố trong SGK. _Mục đích sử dụng, vị trí lắp đặt bảng điện. _Vị trí, cách lắp đặt các phần tử của mạch điện. _Phương pháp lắp đặt dây dẫn: lắp dặt nổi hay chìm. * HS ngồi theo nhóm. * Các nhóm nhận nhiệm vụ do GV phân công. GV: Từ một sơ đồ nguyên lý, ta có thể xây dựng một số sơ đồ lắp đặt, tùy thuộc vào ý định của người sử dụng, do đó mỗi nhóm sẽ có mộït sơ đồ lắp đặt riêng. * GV hướng dẫn HS vẽ sơ đồ theo các bước trong SGK. Bước 1: Hướng dẫn HS vẽ đường dây nguồn. Bước 2: Các nhóm xác định vị trí để bảng điện, bóng đèn. Bước 3: Xác định vị trí các thiết bị trên bảng điện. ? Trên bảng điện có mấy thiết bị. GV: Tùy theo mỗi nhóm có cách sắp xếp các thiết bị khác nhau. Bước 4: Sau khi sắp xếp các thiết bị sẽ vẽ đường dây dẫn điện theo sơ đồ nguyên lý. * Sau khi hướng dẫn và vẽ một sơ đồ mẫu cho HS quan sát. GV cho các nhóm tiến hành vẽ sơ đồ lắp đặt theo nhóm của mình. → GV theo dõi các nhóm làm việc, chú ý HS cần quan sát kỹ sơ đồ nguyên lý để thực hiện phần nối dây ở bước 4. * Sau khi các nhóm làm việc xong, yêu cầu các nhóm kiểm tra chéo kết quả. * GV kiểm tra nhận xét, đánh giá kết quả các nhóm. * HS về xem trước phần tiếp theo, chuẩn bị bảng điện tiết sau thực hành. * HS quan sát GV hướng dẫn và vẽ sơ đồ lắp đặt mạch điện. HS: Bảng điện có 4 thiết bị: 2 cầu chì, 1 công tắc và 1 ổ điện. → Các nhóm TH vẽ sơ đồ lắp đặt của nhóm mình. * HS các nhóm đổi sơ đồ cho nhau để kiểm tra. Tuần :15 Ngày soạn: Tiết : 15 Ngày dạy : Hoạt động 4: Lắp đặt mạch điện bảng điện * Sau khi xây dựng được sơ đồ lắp đặt mạch điện, GV hướng dẫn HS tiến hành các bước tiếp theo của quy trình lắp mạch điện bảng điện. ? Khi tiến hành lắp bảng điện, ta phải tiến hành theo quy trình thế nào. * Hướng dẫn HS làm việc theo nhóm nhỏ, nghiên cứu nội dung các công đoạn của quy trình. * Sau khi nghiên cứu nội dung các công đoạn, GV yêu cầu HS chuẩn bị vạch dấu và khoan lỗ. * Yêu cầu HS ngồi theo nhóm TH ? Khi vạch dấu và khoan lỗ, ta cần những dụng cụ gì. * GV phát dụng cụ và thiết bị cho các nhóm. 8’ → HS nêu quy trình. Vạch dấu Khoan lỗ BĐ Nối dây TBĐ của BĐ Lắp TBĐ vào BĐ Kiểm tra. * HS làm việc theo nhóm nhỏ, nghiên cứu nội dung các công đoạn. * HS ngồi theo nhóm. HS: Cần các dụng cụ: thước, mũi vạch, khoan, mũi khoan. → Đại diện nhóm lên nhận dụng cụ TH Hướng dẫn HS vạch dấu. * GV yêu các nhóm lấy sơ đồ lắp đặt của nhóm mình để sắp xếp các thiết bị lên bảng điện. * Sau khi bố trí các thiết bị sẽ vạch dấu các lỗ cần khoan. ? Khoan những lỗ nào. Lưu ý: Khi vạch dấu phải lấy 1 cạnh của bảng điện làm chuẩn. * Sau khi hướng dẫn xong, GV làm thao tác mẫu cho HS quan sát. 6’ → HS bố trí các thiết bị lên bảng điện theo đúng sơ đồ. HS: Khoan lỗ bắt ốc vít các thiết bị và lỗ luồn dây. * HS quan sát GV thao tác mẫu. Hướng dẫn HS khoan lỗ bảng điện GV: Sau khi vạch dấu xong sẽ tiến hành khoan lỗ theo dấu. ? Khi khoan lỗ, cần khoan những lỗ nào. ? Lỗ bắt ốc vít khoan lỗ mấy, lỗ luồn dây khoan lỗ mấy 11’ HS: Khoan lỗ bắt ốc vít và lỗ luồn dây. HS: + Khoan lỗ bắt ốc vít bằng mũi khoan 2. + Khoan lỗ luồn dây bằng * Hướng dẫn HS lắp mũi khoan vào bầu khoan. * Sau khi lắp xong mũi khoan sẽ tiến hành khoan lỗ. → Sau khi hướng dẫn xong GV thao tác mẫu cho cả lớp quan sát. * GV thao tác chính xác, cẩn thận. Chú ý HS an toàn khi khoan. mũi khoan 4. → Lắp mũi khoan vào chắc chắn, mũi khoan không đảo. → HS quan sát GV thao tác mẫu. HS thực hành * Sau khi hướng dẫn xong, yêu cầu HS các nhóm thực hành. → GV nêu yêu cầu kỹ thuật khi khoan lỗ. + Khoan chính xác lỗ khoan. + Lỗ khoan thẳng. * GV theo dõi các nhóm thực hành, uốn nắn,sửa chữa sai sót. Thường xuyên nhắc HS chú ý an toàn trong lao động. * Sau khi hoàn tất công việc, GV kiểm tra sản phẩm. * Sau khi kiểm tra xong, yêu cầu các nhóm thu dọn vệ sinh nơi thực hành. * GV nhận xét quá trình thực hành của HS. * HS về xem tiếp các bước còn lại, tiết sau chuẩn bị bảng điện và dây dẫn điện để thực hành. 20’ → HS thực hành vạch dấu và khoan lỗ trên bảng điện. * Sau khi khoan xong phải đạt các yêu cầu kỹ thuật như trên. * Các nhóm trình bày sản phẩm cho GV kiểm tra. → HS thu gom dụng cụ, vệ sinh nơi thực hành. Tuần :16 Ngày soạn: Tiết : 16 Ngày dạy : Hướng dẫn HS nối dây TBĐ của BĐ * Chia lớp thành 6 nhóm. * GV kiểm tra sự chuẩn bị của HS, phát thiết bị, dụng cụ TH cho các nhóm. * Yêu cầu các nhóm lấy sơ đồ lắp đặt của nhóm mình và tiến hành nối dây theo đúng sơ đồ. → GV làm thao tác mẫu. + Dùng dây đo và luồn dây dẫn qua lỗ luồn dây của bảng điện. 5’ 7’ * HS ngồi theo nhóm. → Các nhóm trình bày sự chuẩn bị, đại diện nhóm lên nhận dụng cụ. * HS quan sát. + Sau khi luồn dây sẽ nối dây dẫn vào thiết bị điện. Nhắc HS khi nối dây phải chú ý an toàn, chắc chắn. * GV thao tác mẫu xong, yêu cầu HS thực hành. → Yêu cầu HS phải nối đúng theo sơ đồ, mối nối đúng yêu cầu kỹ thuật. * GV theo dõi, sửa chữa sai sót trong lúc HS thực hành. 15’ * HS thực hành nối dây theo sơ đồ. Hướng dẫn HS lắp thiết bị điện vào bảng điện * Sau khi nối dây dẫn vào thiết bị, cho HS lắp thiết bị vào bảng điện. * GV theo dõi HS thực hành, nhắc HS thực hiện đúng yêu cầu của bước này 5’ * Các nhóm lắp thiết bị vào bảng điện đúng các vị trí đã bố trí. * HS lắp đúng vị trí, chắc chắn, đẹp. Kiểm tra * Hướng dẫn HS kiểm tra lại bảng điện theo các yêu cầu sau: + Lắp đặt thiết bị và đi dây theo đúng sơ đồ mạch điện. + Các mối nối chắc chắn. + Bố trí các thiết bị gọn đẹp. * Sau khi các nhóm kiểm tra xong, GV kiểm tra lại, sau đó nối dây nguồn và kiểm tra mạch điện bằng bút thử điện. * GV kiểm tra nếu thấy hoàn chỉnh sẽ cho vận hành thử mạch điện. * Lưu ý HS cẩn thận an toàn khi nối mạch điện vào nguồn điện. GV: Khi vận hành, yêu cầu là mạch điện phải làm việc theo đúng sơ đồ nguyên lý. * Sau khi thực hành xong, yêu cầu HS thu gom dụng cụ, vệ sinh nơi thực hành. 8’ * Các nhóm kiểm tra bảng điện theo các yêu cầu GV nêu ra. * HS nối mạch điện vào nguồn, dùng bút thử điện để kiểm tra. * Cấp điện cho mạch và vận hành. * HS thu dọn dụng cụ, vệ sinh lớp. Hoạt động 5: Tổng kết và đánh giá bài thực hành. (5’) _Hướng dẫn HS tự đánh giá kết quả thực hành. _GV nhận xét tiết thực hành về: +Sự chuẩn bị của HS. +Thực hiện an toàn lao động, giữ gìn dụng cụ. +Tinh thần, thái độ, tác phong học tập, ý thức học tập của các nhóm +Kết quả đạt được. _HS về xem lại các bài đã học, chuẩn bị kiểm tra học kì.