Giáo án Đại số 10 năm học 2010- 2011 Chương I Mệnh đề, tập hợp

Ngày soạn 15/08/10 Lớp 10A7 10A8 10A9 Ngày giảng 16/08 18/08 16/08 Chương I: MỆNH ĐỀ. TẬP HỢP Tiết 1: §1. MỆNH ĐỀ(t1) 1. Mục tiêu: Thông qua bài học này học sinh cần: a.Về kiến thức: -HS biết thế nào là một mệnh đề, mệnh đề phủ định, mệnh đề chứa biến. -Biết ký hiệu phổ biến và ký hiệu tồn tại . -Biết được mệnh đề kéo theo và mệnh đề tương đương. -Phân biệt được điều kiện cần và điều kiện đủ, giả thiết và kết luận. b. Về kỹ năng: - Biết lấy ví dụ về mệnh đề, mệnh đề phủ định của một mệng đề, xác định được tính đúng sai của một mệnh đề trong những trường hợp đơn giản. - Nêu được mệnh đề kéo theo và mệnh đề tương đương. - Biết lập được mệnh đề đảo của một mệnh đề cho trước. c. Về thái độ: - Học sinh có thái độ nghiêm túc, say mê trong học tập, biết quan sát và phán đoán chính xác. 2. Chuẩn bị của GV và HS: a.GV: Giáo án, phiếu học tập, câu hỏi trắc nghiệm, … b.HS: Đọc và soạn bài trước khi đến lớp, bảng phụ,… *Phân phối thời lượng: Tiết 1: Mục I,II,III Tiết 2: Mục IV,V 3. Tiến trình bài học: Ổn định lớp a.Kiểm tra bài cũ: b.Bài mới: Hoạt động 1: Mệnh đề (10’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung ghi bảng GV: Hướng dẫn HS quan sát hai bức tranh (SGK trang 4), đọc các câu trên 2 bức tranh này. Xét tính đúng, sai các câu ở bức tranh bên trái. Bức tranh bên phải các câu có cho ta tính đúng sai không? GV: - Các câu trong bức tranh trái là những khẳng định có tính đúng hoặc sai – đó là những mệnh đề - Các câu trong bức tranh phải không thể nói là đúng hay sai – không là những mệnh đề GV: Gọi học sinh nêu các ví dụ về những câu là mệnh đề, câu không là mệnh đề. GV: Nêu chú ý: Các câu hỏi, câu cảm thán không là mệnh đề vì nó không khẳng định được tính đúng sai HS: Quan sát tranh và suy nghĩ trả lời câu hỏi… Qua ví dụ tự rút ra khái niệm Một hs nêu ví dụ, 1 hs nhận xét I- MỆNH ĐỀ. MỆNH ĐỀ CHỨA BIẾN 1. Mệnh đề Tranh trái: - “Phan-xi-păng là ngọn núi cao nhất Việt Nam” là Đúng. - “” là Sai. Tranh phải: Mệt quá! Chị ơi mấy giờ rồi? Mỗi mệnh đề phải hoặc đúng hoặc sai. Một mệnh đề không thể vừa đúng, vừa sai. Hoạt động 2: Mệnh đề chứa biến(10’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung - Nêu VD để học sinh xét tính đúng sai: “n chia hết cho 5” Ta chưa thể khẳng định tính đúng sai của câu này. Nhưng nếu với mỗi giá trị của n thuộc Z câu này cho ta một mệnh đề. “5 - n = 7” Tương tự nt ta chưa thể khẳng định tính đúng sai của câu này. Nhưng nếu với mỗi giá trị của n thuộc Z câu này cho ta một mệnh đề. Các câu trên là những VD về mệnh đề chứa biến - Xét câu “x>7”. Hãy tìm 2 giá trị thực của x để từ câu đã cho nhận được một mệnh đề đúng, 1 mệnh đề sai. Nhận xét tính đúng sai của 2 câu do gv nêu ra Suy nghĩ đứng tại chỗ phát biểu 2.Mệnh đề chứa biến Ví dụ 1: “n chia hết cho 5” với n=8 ta được mệnh đề “8 chia hết cho 5” (sai) Với n=15 ta được mệnh đề “15 chia hết cho 5” (đúng) “5 - n = 7” Với n=2 ta được mệnh đề “5-2=7” (sai) Với n=-2 ta được mệnh đề “5-(-2)=7” (đúng) Hoạt động 3: Mệnh đề phủ định(10’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung Nêu các ví dụ để hình thành các mệnh đề phủ định: Nam nói: “Dơi là một loài chim”. (1) Minh phủ định: “Dơi không phải là loài chim”(2) Để phủ định một mệnh đề ta thêm từ “không” hoặc “không phải” trước vị ngữ của mệnh đề đó. MĐ(1) đúng hay sai? MĐ(2) đúng hay sai? Ký hiệu mệnh đề phủ định của MĐ P là , ta có kết luận gì về tính đúng sai ? Nêu thêm các ví dụ. Cho học sinh thực hành phủ định mệnh đề nêu trong SGK Trả lời các câu hỏi của gv. Từ đó khẳng định tính chất đúng sai của Thực hiện yêu cầu của GV II- PHỦ ĐỊNH CỦA MỘT MỆNH ĐỀ VD2: Nam nói: “Dơi là một loài chim”. (1) Minh phủ định: “Dơi không phải là loài chim”(2) Ký hiệu mệnh đề phủ định của MĐ P là , ta có: - đúng khi P sai. - sai khi P đúng. VD3: P: “5 là số nguyên tố” : “5 không phải là số nguyên tố” P: “19 chia hết cho 3” : “19 không chia hết cho 3” Hoạt động 4:Mệnh đề kéo theo(10’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung - Nêu VD xây dựng mệnh đề kéo theo ? Trong VD trên có mấy mệnh đề được ngăn cách với ... “thì”? - P: “Trái Đất không có nước” Q: “(Trái Đất) không có sự sống” Ta có mệnh đề: “Nếu P thì Q” được gọi là mệnh đề kéo theo - Nêu ký hiệu của mệnh đề kéo theo. - Hướng dẫn học sinh lập mệnh đề kéo theo. - Hướng dẫn học sinh xét tính đúng sai của mệnh đề kéo theo. Chỉ cần xét tính đúng sai của mệnh đề P Q khi P đúng. - Nêu các VD để học sinh xét. - Nêu các VD để học sinh phát biểu định lý, các điều cần và đủ xem VD trả lời tự rút ra KL “P thì Q” HS xem SGK để lập mệnh đề kéo theo. Xét tính đúng sai của mệnh đề kéo theo trong từng ví dụ cụ thể. Xem SGK để phát biểu các định lý, điều kiện cần, điều kiện đủ III- MỆNH ĐỀ KÉO THEO VD4: “Nếu Trái Đất không có nước thì không có sự sống” Mệnh đề “nếu P thì Q” được gọi là mệnh đề kéo theo và ký hiệu P Q Mệnh đề P Q còn được phát biểu là “P kéo theo Q” hoặc “nếu P thì Q” Mệnh đề P Q chỉ sai khi P đúng Q sai. VD5: “-5>-6” “(-5)2>(-6)2 (sai) “7>6” “72>62” (đúng) Các định lý toán học là những mệnh đề đúng và thường có dạng P Q. Khi đó ta nói: P là giả thuyết, Q là kết luận của định lý hoặc P là điều kiện đủ để có Q, hoặc Q là điều kiện cần để có P c.Củng cố: Hệ thống các kiến thức cần nhớ.(2’) d.Hướng dẫn học và làm bài tập: (3’) Bài tập về nhà: BT 1, 2, 3 (SGK tr.9) Bài tập trắc nghiệm: Câu 1. Mỗi câu sau, câu nào là mệnh đề: (a) Nếu n là một số tự nhiên thì n lớn hơn không. (b) Thời tiết hôm nay đẹp quá! (c) Trong một tam giác vuông, đường trung tuyến ứng với cạnh huyền có độ dài bằng một nửa độ dài cạnh huyền. Câu 2. Cho mệnh đề P: “Tổng các góc trong của một tứ giác bằng 3600”. Hãy chọn mệnh đề phủ định của mệnh đề P trong các mệnh đề sau: (a)Tổng các góc trong của một tứ giác lớn hơn hoặc bằng 3600; (b) Tổng các góc trong của một tứ giác nhỏ hơn hoặc bằng 3600; (c)Tổng các góc trong của tứ giác khác 3600; (d) Tổng các góc trong của tứ giác lớn hơn 3600. ------------------------------------ Ngày soạn 15/08/10 Lớp 10A7 10A8 10A9 Ngày giảng 16/08 19/08 16/08 Tiết 2: §1. MỆNH ĐỀ(T2) 1. Mục tiêu: Thông qua bài học này học sinh cần: a.Về kiến thức: -HS biết thế nào là một mệnh đề, mệnh đề phủ định, mệnh đề chứa biến. -Biết ký hiệu phổ biến và ký hiệu tồn tại . -Biết được mệnh đề kéo theo và mệnh đề tương đương. -Phân biệt được điều kiện cần và điều kiện đủ, giả thiết và kết luận. b. Về kỹ năng: - Biết lấy ví dụ về mệnh đề, mệnh đề phủ định của một mệng đề, xác định được tính đúng sai của một mệnh đề trong những trường hợp đơn giản. - Nêu được mệnh đề kéo theo và mệnh đề tương đương. - Biết lập được mệnh đề đảo của một mệnh đề cho trước. c. Về thái độ: - Học sinh có thái độ nghiêm túc, say mê trong học tập, biết quan sát và phán đoán chính xác. 2. Chuẩn bị của GV và HS: a.GV: Giáo án, phiếu học tập, câu hỏi trắc nghiệm, … b.HS: Đọc và soạn bài trước khi đến lớp, bảng phụ,… Ổn định lớp: 3. Tiến trình bài học: Ổn định lớp a.Kiểm tra bài cũ: Kết hợp với bài giảng b.Bài mới: Hoạt động 1: Mệnh đề đảo – Hai mệnh đề tương đương (15’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung - Nêu VD để xây dựng mệnh đề đảo Cho tam giác ABC: P: ABC là tam giác đều Q: ABC là tam giác cân PQ: Nếu ABC là tam giác đều thì ABC là tam giác cân Q P: Nếu ABC là tam giác cân thì ABC là tam giác đều Q P là mệnh đề đảo của PQ - Hãy xét tính đúng sai của 2 mệnh đề PQ và QP - Nếu để mệnh đề Q=>P đúng thì mệnh đề phải thêm đk gì? - P=>Q đúng không nhất thiết Q=>P đúng - Nếu P=>Q và Q=>P đều đúng thì Pvà Q là hai mệnh đề tương đương. - Nêu ký hiệu và các cách đọc của 2 mệnh đề tương đương - Xét các ví dụ. - Phát biểu mệnh đề P=>Q và mệnh đề Q=>P - Xét tính đúng sai của hai mệnh đề trên theo yêu cầu của GV -Thêm điều kiện vào mệnh đề Q để Q=>P đúng. IV- MỆNH ĐỀ ĐẢO – HAI MỆNH ĐỀ TƯƠNG ĐƯƠNG 1.Mệnh đề đảo - Mệnh đề Q P được gọi là mệnh đề đảo của mệnh đề PQ Mệnh đề đảo của một mệnh đề đúng không nhất thiết là đúng. 2.Mệnh đề tương đương - Nếu cả 2 mệnh đề PQ và Q P đều đúng ta nói P và Q là hai mệnh đề tương đương. Khi đó ta ký hiệu PQ và đọc là: P tương đương với Q hoặc P là điều kiện cần và đủ để có Q hoặc P khi và chỉ khi Q. Hoạt động 2:Kí hiệu và (10’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung - Xét câu “Bình phương của một số thực đều lớ hơn hoặc bằng 0” - Dùng ký hiệu để viết: “xR: x2≥0” hay “x2≥0 R” - Nêu mệnh đề để học sinh phát biểu bằng lời - Xét câu: “ Có một số nguyên nhỏ hơn 0” dùng ký hiệu viết: nZ: n<0 - Nêu mệnh đề cho học sinh phát biểu bằng lời - “ Mọi số thực đều có bình phương khác 1” P: “x R: x2≠1 - “Có một số thực mà bình phương của nó bằng 1” : “xR: x2=1” Phát biểu mệnh đề bằng lời từ mệnh đề bằng ký hiệu theo yêu cầu của GV V- KÝ HIỆU VÀ Ký hiệu đọc là “với mọi” Ký hiệu đọc là “có một” (tồn tại một) hay có ít nhất một (tồn tại ít nhất một) Hoạt động 3: Vận dụng ký hiệu .(10’) HĐ của GV HĐ của HS Nội dung Cho HS thảo luận nhóm các hoạt động 8 -> 11 / SGK. Cho các nhóm báo cáo kết quả của 8 -> 11. Nhận xét bài làm của các nhóm. Đánh giá hoạt động của các nhóm. Tiến hành thảo luận các hoạt động 8 - > 11 / SGK. Báo cáo kết quả. -SGK c.Củng cố: Hệ thống các kiến thức cần nhớ.(2’) d.Hướng dẫn học ở nhà: 3’ - Xem và học lý thuyết theo SGK. - Làm các bài tập 3 đến 7 trang 9 và 10 SGK. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM (5’) .Cho mệnh đề P: “là số nguyên tố”. Mệnh đề phủ định của P là: là số nguyên tố là hợp số không là số nguyên tố không là hợp số Hãy chọn kết quả đúng. -------------------------------------------- Ngày soạn 15/08/10 Lớp 10A7 10A8 10A9 Ngày giảng 19/08 19/08 20/08 Tiết 3: LUYỆN TẬP 1.Mục tiêu: Qua bài học HS cần: a.Về kiến thức: Nắm được kiến thức cơ bản của: Mệnh đề, mệnh đề phủ định, mệnh đề chứa biến, mệnh đề kéo theo và mệnh đề tương đương. b.Về kỹ năng: Biết áp dụng kiến thức cơ bản đã học vào giải toán, xét được tính đúng sai của mệnh đề, suy ra được mệnh đề đảo, mệnh đề phủ định của một mệnh đề, phát biểu được mệnh đề dưới dạng điều kiện cần, điều kiện đủ, điều kiện cần và đủ, sử dụng các ký hiệu để viết các mệnh đề và ngựoc lại. c.Về tư duy và thái độ: Tích cực hoạt động, trả lời các câu hỏi. Biết quan sát phán đoán chính xác. 2.Chuẩn bị của GV HS: a.GV: Câu hỏi trắc nghiệm. b.HS: Ôn tập kiến thức và làm bài tập trước ở nhà (ôn tập kiến thức của bài Mệnh đề, làm các bài tập trong SGK trang 9 và10). 3.Tiến trình bài học: Ổn định lớp: a.Kiểm tra bài cũ: Kết hợp với bài giảng. b.Bài mới: HĐ1: Ôn tập kiến thức (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐTP1: Em hãy nhắc lại những kiến thức cơ bản về mệnh đề?(gọi HS đứng tại chõ trả lời) -Nhận xét phần trả lời của bạn? (đúng, có bổ sung gì?) GV: Tổng kết kiến thức bài mệnh đề . HĐTP 2:Để nắm vững về mệnh đề, mệnh đề chứa biến và tính đúng sai của mỗi mệnh đề, các em chia lớp thành 5 nhóm theo quy định để trao đổi và trả lời các câu hỏi trắc nghiệm sau: Phát phiếu học tập. -Mời đại diện nhóm 1 giải thích? -Mời HS nhóm 2 nhận xét về giải thích của bạn? GV: Nêu kết quả đúng. -Học sinh trả lời. HS trao đổi để đưa ra câu hỏi theo từng nhómcác nhóm khác nhận xét lời giải . I.Kiến thức cơ bản: 1.Mệnh đề phải hoặc đúng hoặc sai. Mệnh đề không thể vừa đúng, vừa sai. 2.Với mỗi giá trị của biến thuộc một tập hợp nàp đó, mệnh đề chứa biến trở trành một mệnh đề. 3.Mệnh đề phủ định của mệnh đề P là đúng khi P sai và sai khi P đúng. 4.Mệnh đề sai khi Pđúng và Q sai (trong mọi trường hợp khácđúng) 5.Mệnh đề đảo của mệnh đề là. 6.Hai mệnh đề P và Q tương đương nếu hai mệnh đề và đều đúng. Phiếu học tập: Câu 1: Trong các câu sau, câu nào là mệnh đề, câu nào là mệnh đề chứa biến? a)3 + 2=5; b) 4+x = 3; c)x +y >1; d)2 - <0. Câu 2: Xét tính đúng sai của mỗi mệnh đề sau và phát biểu mệnh đề phủ định của nó. a)1794 chia hết cho 3; b)là một số hữu tỉ; c) d) HĐ2: Các dạng bài tập. (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Các dạng bài tập cần quan tâm? Bài tập về mệnh đề kéo theo và mệnh đề đảo Nêu BT3 SGK cho học sinh thảo luận theo nhóm. Nêu lời giải đúng. Bài tập về sử dụng khái niệm “điều kiện cần và đủ” Tương tự ta phát biểu mệnh đề bằng cách sử dụng khái niệm”điều kiện cần và đủ”. -Hướng dẫn và nêu nhanh lời giải bài tập 4. Bài tập về kí hiệu Nêu bài tập 5 và yêu cầu các nhóm thảo luận và báo cáo. GV ghi lời giải từng nhóm trên bảng, cho HS sửa và nêu lời giải chính xác. GV: Ngược lại với bài tập 5 là bài tập 6 GV hướng dẫn giải câu 6a, b và yêu cầu HS về nhà làm tương tự đối với câu 6c, d. Bài tập về lập mệnh đề phủ định của một mệnh đề và xét tính đúng sai cảu mệnh đề đó Nêu bài tập 7(SGK trang 10). Yêu cầu các nhóm thảo luận và cử đại diện báo cáo kết quả. GV: Ghi kết quả của các nhóm trên bảng và cho nhận xét. nêu lời giải đúng. -HS theo dõi bảng và nhận xét, ghi chép sửa sai. HS chú ý theo dõi và ghi chép. II.Các dạng bài tập: D1:Bài tập về mệnh đề kéo theo và mệnh đề đảo D2:Bài tập về sử dụng khái niệm “điều kiện cần và đủ” D3:Bài tập về kí hiệu D4:Bài tập về lập mệnh đề phủ định của một mệnh đề và xét tính đúng sai cảu mệnh đề đó Hoạt động 3: Giải bài tập SGK (20’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Gọi 4 HS lên viết 4 mệnh đề đảo. Yêu cầu các HS cùng làm. Cho HS nhận xét sau đó nhận xét chung. Gọi 4 HS lên viết 4 mệnh đề dùng khái niệm “điều kiện đủ ” Yêu cầu các HS cùng làm. Cho HS nhận xét sau đó nhận xét chung. Gọi 4 HS lên viết 4 mệnh đề dùng khái niệm “điều kiện cần ”Yêu cầu các HS cùng làm. Cho HS nhận xét sau đó nhận xét chung. Viết các mệnh đề đảo. Đưa ra nhận xét. Viết các mệnh đề dùng khái niệm “điều kiện đủ ” Đưa ra nhận xét. Viết các mệnh đề dùng khái niệm “điều kiện cần ” Đưa ra nhận xét. III.Bài Tập Bài tập 3 / SGK a) Mệnh đề đảo: + Neáu a+b chia heát cho c thì a vaø b cuøng chia heát cho c + Các số chia hết cho 5 đều có tận cùng bằng 0. + Tam giác có hai đường trung tuyến bằng nhau là tam giác cân. + Hai tam giác có diện tích bằng nhau thì bằng nhau. b) “ điều kiện đủ ” + Điều kiện đủ để a + b chia hết cho c là a và b cùng chia hết cho c. + Điều kiện đủ để một số chia hết cho 5 là số đó có tận cùng bằng 0. + Điều kiện đủ để tam giác có hai đường trung tuyến bằng nhau là tam giác đó cân. + Điều kiện đủ để hai tam giác có diện tích bằng nhau là chúng bằng nhau. c) “ điều kiện cần ” + Điều kiện cần để a và b chia hết cho c là a + b chia hết cho c. + Điều kiện cần để một số có tận cùng bằng 0 là số đó chia hết cho 5. + Điều kiện cần để một tam giác là tam giác cân là hai đường trung tuyến của nó bằng nhau. + Điều kiện cần để hai tam giác bằng nhau là chúng có diện tích bằng nhau. Gọi 3 HS lên viết 3 mệnh đề dùng khái niệm “điều kiện cần và đủ ” Yêu cầu các HS cùng làm. Cho HS nhận xét sau đó nhận xét chung. Viết các mệnh đề dùng khái niệm “điều kiện cần và đủ ” Đưa ra nhận xét. Bài tập 4 / SGK a) Điều kiện cần và đủ để một số chia hết cho 9 là tổng các chữ số của nó chia hết cho 9. b) Điều kiện cần và đủ để một hình bình hành là hình thoi là hai đường chéo của nó vuông góc với nhau. c) Điều kiện cần và đủ để phương trình bậc hai có hai nghiệm phân biệt là biệt thức của nó dương. Gọi 3 HS lên bảng thực hiện các câu a, b và c. Yêu cầu các HS cùng làm. Cho HS nhận xét sau đó nhận xét chung. Sử dụng các kí hiệu viết các mệnh đề. Đưa ra nhận xét. Bài tập 5 / SGK a) b) c) Gọi 4 HS lên bảng thực hiện các câu a, b, c và d. Yêu cầu HS chỉ ra các số để khẳng định sự đúng, sai của từng mệnh đề. Cho HS nhận xét sau đó nhận xét chung. Phát biểu thành lời các mệnh đề và chỉ ra sự đúng, sai của nó. Sai vì “ có thể bằng 0” n = 0 ; n = 1 x = 0,5 Đưa ra nhận xét. Bài tập 6 / SGK a) Bình phương của mọi số thực đều dương. ( mệnh đề sai) b) Tồn tại số tự nhiên n mà bình phương của nó lại bằng chính nó. ( mệnh đề đúng) c) mọi số tự nhiên n đều không vượt quá hai lần nó. ( mệnh đề đúng) d) Tồn tại số thực x nhỏ hơn nghịch đảo của nó. ( mệnh đề đúng) c.Củng cố toàn bài: (2’) -Xem lại các bài tập đã giải. d.Hướng dẫn học ở nhà (3’) -Làm các bài tập đã hướng dẫn và gợi ý. -Đọc và soạn trước bài mới: Tập hợp. Ngày soạn 15/08/10 Lớp 10A7 10A8 10A9 Ngày giảng 23/08 25/08 23/08 Tiết 4:§2.TẬP HỢP 1. Mục tiêu: Qua bài học HS cần: a. Về kiến thức: Nắm vững khái niệm tập hợp, tập hợp con, hai tập hợp bằng nhau. b. Về kỹ năng: - Sử dụng đúng các ký hiệu Bíêt diễn đạt các khái niệm bằng ngôn ngữ mệnh đề. - Biết xác đinh tập hợp bằng cách liệt kê các phần tử của tập hợp hoặc chỉ ra tính chất đặc trưng của các phần tử của tập hợp đó. - Vận dụng được các khái niệm tập hợp con, hai tập hợp bằng nhau vào giải bài tập. c.Về tư duy và thái độ: Tích cực hoạt động, trả lời các câu hỏi. Biết quan sát phán đoán chính xác. 2. Chuẩn bị của GV HS: GV: Giáo án, các dụng cụ học tập, phiếu học tập,… HS: Xem bài trước khi đến lớp , ... 3.Tiến trình bài học: Ổn định lớp: a.Kiểm tra bài cũ b. Bài mới: Hoạt động 1:Tập hợp và phần tử (5’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động 1: Nêu VD về tập hợp Dùng ký hiệu ; để viết mệnh đề sau: + 3 là số nguyên + không phải là số hữu tỷ Gọi một HS nêu VD, 1 học sinh lên bảng thực hiện ý 2. Gọi HS nhận xét và bổ sung (nếu cần). GV nêu lời giải đúng. ; Tập hợp (còn gọi là tập) là một khái niệm cơ bản của toán học không định nghĩa. - Cho trước một tập A. Để chỉ a là một phần tử của tập A, ta viết: , đọc a thuộc A; a không thuộc tập A, ta viết: , đọc là a không thuộc A (GV nêu cách đọc và ghi lên bảng) HS chú ý theo dõi nội dung câu hỏi của HĐ1 và suy nghĩ trả lời. HS suy nghĩ và cho kết quả . HS nhận xét và bổ sung, sửa chữa, ghi chép. HS chú ý theo dõi trên bảng… I- KHÁI NIỆM TẬP HỢP 1. Tập hợp và phần tử Tập hợp là một khái niệm cơ bản của toán học, không định nghĩa. a là một phần tử của tập hợp A, ta viết: , đọc a thuộc A a là một phần tử không thuộc tập hợp A , ta viết: , đọc a không thuộc A. Hoạt động 2: Cách xác định tập hợp (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hướng dẫn học sinh HĐ2, 3 - Liệt kê các phần tử của tập hợp các số chia hết cho 5 nhỏ hơn 50. A={5, 10, 15, ....., 45} - Tập hợp nghiệm của phương trình 2x2+3x-5=0 được viết là: B={ xR/ 2x2+3x-5=0}. Liệt kê các phần tử của tập hợp B. B={1, - } - Gọi 2 hs lên bảng viết, GV sử chữa sai sót. - Cách xd thứ nhất là liệt kê các phần tử của tập hợp, cách xđ thứ 2 dựa vào tính chất đặc trưng cho các phần tử của tập hợp. ? dùng tính chất đặc trưng cho các phần tử của tập hợp viết tập hợp trong hoạt động 2. - Thực hiện HĐ các nhân ghi vào nháp. - Nhận xét cách viết của ban trên bảng 2.Cách xác định tập hợp Ta có thể xác định tập hợp bằng một trong hai cách sau: Liệt kê các phần tử của nó; Chỉ ra tính chất đặc trưng cho các phần tử của nó. Minh hoạ biểu đồ Ven: A .a .b Hoạt động 3: Tập hợp rỗng (5’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hãy liệt kê các phần tử của tập hợp A={} Tập A là tập không có phần tử gọi là tập rỗng. A=. Tập B={0} có phải là tập rổng không? - Liệt kê phần tử tập hợp A vào trả lời câu hỏi của GV. - Nhận xét số phần tử của tập hợp A. - Trả lời câu hỏi. 3.Tập hợp rỗng - Tập hợp không chứa phần tử nào được gọi là tập rỗng, ký hiệu - A Hoạt động 4: Tập hợp con. (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hướng dẫn học sinh thực hiện hoạt động 5 trong SGK . GV nêu khái niệm tập hợp con của một tập hợp và viết tóm tắt lên bảng. Minh hoạ bằng biểu đồ Ven GV Nhìn vào hình vẽ hãy cho biết tập A có là tập con của tập B không? Vì sao? GV giải thích và ghi ký hiệu lên bảng. Nêu tính chất HS xem nội dung HĐ 5 trong SGK và suy nghĩ trả lời … HS chú ý theo dõi trên bảng… HS suy nghĩ và trả lời … Tập M không là tập con của tập N, vì mọi phần tử của tập M không nằm trong tập N. HS chú ý theo dõi trên bảng … Tập hợp con: B .a .b .c .z .x .y A Các phần tử của tập hợp A đều thuộc tập hợp B thì tập A là tập con của tập B. ký hiệu:(đọc là B chứa A) Hay (đọc là B bao hàm A) Nếu A không phải là tập con của B ta viết .a .x .c .t .d .v , A B *Các tính chất: (xem SGK) - - - Hoạt động 5: Tập hợp bằng nhau (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Hướng dẫn hs thực hiện HĐ6 trong SGK. Ta nói, hai tập hợp A và B trong HĐ 6 bằng nhau. Vậy thế nào là hai tập hợp bằng nhau? GV nêu khái niệm hai tập hợp bằng nhau. HS suy nghĩ liệt kê các phần tử cuả tập hợp A, B và kiểm tra KL: HS suy nghĩ và trả lời… HS chú ý theo dõi… III- Tập hợp bằng nhau: Nếu tập và thì ta nói tập A bằng tập B và viết: A=B. c.Củng cố (1’) Hướng dẫn giải các bài tập 1, 2 và 3 trong SGK) d.Hướng dẫn học ở nhà: (2’) - Xem và học lý thuyết theo SGK. Làm lại các bài tập 1, 2 và 3 SGK trang 13; - Xem trước bài: Các phép toán tập hợp. -------------------------------------------------- Ngày soạn 15/08/10 Lớp 10A7 10A8 10A9 Ngày giảng 23/08 26/08 23/08 Tiết 5:§3 CÁC PHÉP TOÁN TẬP HỢP 1.Mục tiêu: Qua bài học HS cần nắm: a.)Về kiến thức: -Hiểu được các phép toán giao cảu hai tập hợp, hợp của hai tập hợp, phần bù của một tập con. b.)Về kỹ năng: Sử dụng đúng các ký hiệu: Thực hiện được các phép toán lấy giao của hai tập hợp, hợp của hai tập hợp, hiệu của hai tập hợp, phần bù của một tập con. Biết dùng biểu đồ Ven để biễu diễn giao của hai tập hợp, hợp của hai tập hợp. c..Về tư duy và thái độ: Tích cực hoạt động, trả lời các câu hỏi. Biết quan sát phán đoán chính xác, biết quy lạ về quen. 2.Chuẩn bị của GV HS: GV: Giáo án, các dụng cụ học tập, ... HS: Soạn bài trước khi đến lớp , chuẩn bị bảng phụ để thảo luận nhóm,… 3.Tiến trình bài học: *Ổn định lớp a.Kiểm tra bài cũ: lồng vào các hoạt động b.Bài mới: HĐ1: Hình thành phép toán giao của hai tập hợp (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐTP1( ):(Bài tập để hình thành phép toán giao của hai tập hợp) GV yêu cầu HS xem nội dung HĐ1 trong SGK (hoặc phát phiếu HT có nội dung tương tự) và thảo luận suy nghĩ, trả lời. GV gọi HS nhóm 1 trình bày lời giải và gọi HS các nhóm khác nhận xét, bổ sung (nếu cần). HĐTP2( ): (Khái niệm hiệu của hai tập hợp) GV vẽ hình và nêu khái niệm hiệu của hai tập hợp và ghi ký vắng tắt lên bảng GV lấy ví dụ minh họa và yêu cầu HS suy nghĩ trả lời… HS xem nội dung HĐ1 trong SGK và thảo luận suy nghĩ trình bày lời giải … HS nhận xét, bổ sung và sửa chữa, ghi chép. HS chú ý theo dõi trên bảng… HS suy nghĩ và trìnhbày lời giải… I.Giao của hai tập hợp: Tập hợp C gồm các phần tử vừa thuộc A, vừa thuộc B được gọi là giao của A và B. Ký hiệu C = AB(phần tô đậm ở hình vẽ) A B AB Ví dụ: Cho hai tập hợp: Tìm tập hợp ? HĐ2: Phép toán hợp của hai tập hợp(10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐTP1( ): (Hoạt động hình thành khái niệm phép toán hợp của hai tập hợp) GV yêu cầu HS xem nội dung HĐ 2 trong SGK và suy nghĩ trả lời. GV gọi 1 HS đứng tại chỗ trình bày lời giải. GV nhận xét và bổ sung (nếu cần) HĐTP2( ): (Khái niệm phép toán hợp của hai tập hợp) Dựa và HĐ trên rút ra được hợp của hai tập hợp là gồm tất cả các phần tử chung và riêng của hai tập hợp. GV nêu khái niệm và viết tóm tắt lên bảng. HS xem nội dung HĐ 2 trong SGK và suy nghĩ trả lời. Chú ý theo dõi trên bảng… II.Hợp của hai tập hợp: A B Tập hợp C gồm các phần tử thuộc A hoặc thuộc B được gọi là hợp của A và B. Ký hiệu: C = *Chú ý: Nếu HĐ3: Hiệu và phần bù của hai tập hợp: (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐTP1( ): (Hoạt động hình thành khái niệm hiệu của hai tập hợp) GV yêu cầu HS xem nội dung HĐ 3 trong SGK, thảo luận theo nhóm đã phân công và cử đại diện báo cáo. Gọi HS nhận xét nếu cần (nếu cần) Vậy tập hợp C các HS giỏi của lớp 10E không thuộc tổ 1 là: Tập hợp C như trên được gọi là hiệu của A và B. Vậy thế nào là hiệu của hai tập hợp A và B? -Thông qua ví dụ trên ta thấy, tập C gồm các phần tử thuộc A nhưng không thuộc BÞKhái niệm hiệu của hai tập hợp A và B. (GV nêu khái niệm và vẽ hình viết tóm tắt lên bảng) HS xem nội dung HĐ3 trong SGK và thảo luận tìm lời giải. HS nhận xét, bổ sung và ghi chép, sửa chữa. HS chú ý theo dõi trên bảng… HS suy nghĩ và trả lời… Hiệu của hai tập hợp A và B là gồm tất cả các phần tử thuộc A nhưng không thuộc B. HS chú ý theo dõi trên bảng… III.Hiệu và phần bù của hai tập hợp: A\B Tập hợp C gồm các phầntử thuộc A nhưng không thuộc B gọi là hiệu của A và B. Ký hiệu: C = A\B *Khi thì gọi là phần bù của B trong A, ký hiệu: CAB (Hình vẽ ở SGK) HĐ4: Giải các bài tập trong SGK (10’) Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung HĐTP1( ): (Bài tập về xác định tập giao, hợp, hiệu của hai tập hợp) GV nêu đề bài tập 1 SGK trang 15 sau đó cho HS thảo luận tìm lời giải và gọi HS đại diện trình bày lời giải. GV nhận xét, bổ sung (nếu cần). GV nêu lời giải đúng. HĐTP2( ): (Bài tập vẽ các tập giao, hợp, hiệu của hai tập hợp) GV yêu cầu HS xem nội dung bài tập 2 trong SGK . GV gọi 1 HS lên bảng vẽ hình. Gọi HS nhận xét, bổ sung (nếu cần) GV đưa ra hình ảnh đúng. HS xem nội dung bài tập 1 và thảo luận tìm lời giải… HS nhận