Giáo án Đại số lớp 10

Chương I: MÊNH ĐỀ - TÂP HƠP A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ. 1.Mệnh đề. . Một khẳng định hoặc đúng hoặc sai, không thể vừa đúng vừa sai gọi là một mệnh đề. . Một mệnh đề còn phụ thuộc vào những giá trị của biến số gọi là mênh đề chứa biến. Mệnh đề chứa biến x kí hiệu là: P(x). . Mệnh đề “ không phải P” là mệnh đề phủ định của mệnh đề P và kí hiệu là . . Mệnh đề “ Nếu P thì Q” được gọi là mệnh đề kéo theo và kí hiệu là: . Mệnh đề chỉ sai khi P đúng và Q sai. Định lí là một mệnh đề đúng và thường có dạng . Mệnh đề được gọi là mệnh đề đảo của mệnh đề . . Nếu cả hai mênh đề đều đúng ta nói P và Q là hai mệnh đề tương đương. Khi đó ta kí hiệu và đọc là : P tương đương Q hoặc P là điều kiện cần và đủ để có Q, hoặc P khi và chỉ khi Q. . Kí hiệu đọc là “ với mọi “, nghĩa là tất cả. . Kí hiệu đọc là “ có một “ ( tồn tại một) hay “ có ít nhất một “. B. BÀI TẬP 1/ Trong các câu sau đây, câu nào là mệnh đề, câu nào là mệnh đề chứa biến. a) 2011 + 1 = 2012 b) x + 10 = 1 c) x + 2y > 0 d) 5 - 2/ Nếu mệnh đề phủ định của mỗi mệnh đề sau và xác định xem mệnh đề phủ định đó đúng hay sai: P: “ Phương trình x2 – x + 1 = 0 có nghiệm “ Q: “ 17 là số nguyên tố “ R: “ Số 963 chia hết cho 3 “ S: “ 25 không thể biểu diễn thành tổng của hai số chính phương “ 3/ Phát biểu mỗi mệnh đề sau, bằng cách sử dụng khái niệm “ Điều kiện cần và đủ “ Một hình chữ nhật có hai cạnh liên tiếp bằng nhau là hình vuông và ngược lại. Một tam giác có ba đường cao bằng nhau là tam giác đều và ngược lại. Một số có tổng các chữ số chia hết cho 3 thì chia hết cho 3 và ngược lại. 4/ Dùng kí hiệu để viết các mệnh đề sau: Có số tự nhiên chia hết cho 11. Mọi số nhân với chính nó đều là số không âm. 5/ Lập mệnh đề phủ định của các mệnh đề sau: P: “ Q: “ A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ. 2. Tập hợp. . Tập hơp là một khái niệm cơ bản của toán học. Để chỉ a là một phần tử của tâp hơp A, ta viết a A( đọc là a thuộc A). Để chỉ a không phải là một phần tử của tập hợp A, ta viết a A( đọc là a không thuộc A). Tập hợp rỗng kí hiệu là tập hợp không chứa phần tử nào. . Nếu mọi phần tử của A đều là phần tử của B thì ta nói A là một tập hợp con của B và viết AB( đọc là A chứa trong B). A Khi A ta nói tâp A bằng tập B và viết là: A = B. Nhu vậy A = B . Tập hợp C gồm các phần tử vừa thuộc A, vừa thuộc B được gọi là giao của A và B ; . Tâp hợp C gồm các phần tử thuộc A hoặc thuộc B được gọi là hợp của A và B. . Tập C gồm các phần tử thuộc A nhưng không thuộc B gọi là hiệu của A và B. B. BÀI TẬP. 1) Haõy lieät keâ caùc phaàn töû cuûa taäp hôïp sau : A = {x Î N / x coù hai chöõ soá vaø chöõ soá haøng chuïc laø 3} B = {x Î N / x laø öôùc cuûa 15} C = {x Î N / x laø soá nguyeân toá khoâng lôùn hôn 17} D = {x Î N* / 3 < n2 < 30} E = {x Î R / (2x – x2)(2x2 – 3x – 2) = 0} F = {x Î Z / 2x2 – 7x + 5 = 0} G = {x Î Q / (x – 2)(3x + 1)(x + ) = 0} H = {x Î Z / } I = {x Î Z / x2 – 3x + 2 = 0 hoaëc x2 – 1 = 0} J = {x Î R / x2 + x – 2 = 0 vaø x2 + 2x – 3 = 0} 2) Xeùt xem hai taäp sau coù baèng nhau khoâng ? A = {x Î R / (x – 1)(x – 2)(x – 3) = 0} B = {5, 3, 1} 3) Trong caùc taäp sau taäp naøo laø con taäp naøo ? M = {x Î Q / 1 £ x £ 2}; N = {x Î Z / } P = {x Î N / x2 + 3 = 5} 4) Xaùc ñònh taát caû taäp con cuûa caùc taäp sau : a/ A = {a} b/ B = {0, 1} c/ C = {a, b, c} 5) Tìm taát caû taäp hôïp X sao cho : {1, 2, m} Ì X Ì {1, m, 2, a, b, 6} 6) Xaùc ñònh A Ç B, A È B, A \ B, B \ A trong caùc tröôøng hôïp sau : a/ A = {1, 2, 3, 5, 7, 9}; B = {2, 4, 6, 7, 8, 9, 10} b/ A = {x Î N / x £ 20}; B = {x Î N / 10 < x < 30} 7) Xaùc ñònh caùc taäp hôïp sau vaø bieåu dieãn chuùng treân truïc soá : a/ [-3;1) Ç (0;4] b/ (-¥;1) È (-2;+¥) c/ (-2;3) \ (0;7) d/ (-2;3) \ [0;7) e/ R \ (3;+¥) f/ R \ (-¥;2] 8) Xaùc ñònh A È B, A Ç B, A \ B, B \ A : a/ A = [-2;4], B = (0;5] b/ A = (-¥;2], B = (0;+¥) c/ A = [-4;0), B = (1;3] 9)Cho A,B,C lµ c¸c tËp hîp tháa m·n chøng minh A B. §iÒu ®¶o l¹i cã ®óng kh«ng? 10) Cho . Chứng minh rằng:A = Z A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ 3. Sai số. . Nếu a là số gần đúng của thì được gọi là sai số tuyệt đối của số gần đúng a. . Nếu . Ta nói a là số gần đúng của với độ chính xác h, và viết là . . Để quy tròn số gần đúng , người ta thường quy ước làm tròn đến hàng cụ thể ( hàng trăm, hàng nghìn,..).Để làm tròn đến hàng k, người ta thường quan tâm đến hàng k + 1. Nếu chữ số đó lớn hơn hoặc bằng 5 ta cộng vào chữ số k một đơn vị, nếu chữ số nhỏ hơn 5 ta giữ nguyên chữ số hàng k. B. BAI TẬP 1) Cho số = 37975421. Hãy viết số quy tròn của số 975421. 2) Độ cao của một ngọn núi là h = 1372,5m. Hãy viết số quy tròn của số 1372,5. 3) Mét vËt thÓ cã thÓ tÝch V=180,57 cm3 0.05 cm3 .X¸c ®Þnh sè ch÷ sè ch¾c vµ sai sè t­¬ng ®èi cña gi¸ trÞ gÇn ®óng Êy. 4) Cho gi¸ trÞ gÇn ®óng cña sè =1,25992104 víi 6 ch÷ sè ch¾c .h·y viÕt gi¸ trÞ gÇn ®óng cña d­íi d¹ng chuÈn vµ tÝnh sai sè tuyÖt ®èi cña gi¸ trÞ nµy? Chương II. HÀM SỐ BẬC NHẤT VÀ BẬC HAI. A. KIẾN THỨC CẦ NHỚ. 1. Khái niệm hàm số. . Cho một tập hợp khác rỗng D R Một hàm số f xác định trên D là một quy tắc, nhờ đó với mỗi số x luôn tìm được một số thực y duy nhất gọi là giá trị của hàm số f tại x, kí hiệu là y = f(x). . Tập D gọi là tập xác định( hay miền xác định), x gọi là biến số độc lập (hay biến số) hay đối số, y gọi là biến số phụ thuộc của hàm số f. , Trong mặt phẳng tọa độ Oxy, khi nói (G) là đồ thị của hàm số f xác định trên tập D, ta hiểu rằng: 2. Sự biến thiên của hàm số. Cho hàm số f xác định trên K. Hàm số f gọi là đồng biến ( hay tăng) trên K nếu . Hàm số đồng biến thì đồ thị đi lên. Hàm số f gọi là nghịch biến ( hay giảm ) trên K nếu . Hàm số nghịch biến thì đồ thị đi xuống. 3. Một số tính chất cơ bản của hàm số. Cho hàm số y = f(x) với tập xác định D. . f(x) là hàm số chẳn trên D . f(x) là hàm số lẽ trên D . Hàm số y = ax + b (a gọi là hàm số bậc nhất. Đồ thị của nó là một đường thẳng, a gọi là hệ số góc của đường thẳng đó. Hàm số này đồng biến khi a > 0, nghịch biến khi a < 0. . Hàm số y = ax2 + bx + c (agọi là hàm số bậc hai. Đồ thị của nó là một parabol. B. BÀI TẬP. 1. Tìm mieàn xaùc ñònh (taäp xaùc ñònh) cuûa haøm soá : a/ b/ c/ d/ 2. Xeùt tính ñôn ñieäu cuûa haøm soá : a/ y = 2x + 5; y = -3x + 2; y = 1/2x – 10 treân R b/ y = 2x2 treân (0;+¥); y = x – 2x2 treân (1/4;+¥) 3. Xeùt tính chaün leû cuûa haøm soá : a/ y = x2 + 1; y = 3x4 – 4x2 + 3; y = 4x3 – 3x; y = 2x + 1; y = x3 - 1 y = x4 + x + 10; y = ; y = x2 + ; y = y = x|x| b/ y = ; y= ; y = ; y = y = 4. Vẽ đồ thị hàm số y = 5. Vieát phöông trình y = ax + b cuûa ñöôøng thaúng : a/ Ñi qua hai ñieåm A(-3;2), B(5;-4). b/ Ñi qua A(3;1) vaø song song vôùi Ox. Veõ caùc ñöôøng thaúng vöøa tìm ñöôïc treân cuøng heä truïc toïa ñoä. 6. Xác định hàm số bậc hai y = 2x2 + bx + c, biết rằng đồ thị của nó a) Có trục đối xứng là đường thẳng x = 1 và cắt trục tung tại điểm (0 ; 4). b) Có đỉnh là I(-1 ; -2) c) Đi qua hai điểm A(0 ; -1), B(4 ; 0) d) Có hòanh độ đỉnh là 2 và đi qua điểm M(1 ; -2) 7. Tìm a, b, c bieát raèng parabol y = ax2 + bx + c caét truïc hoaønh taïi hai ñieåm A(1;0), B(-3;0) vaø coù hoaønh ñoä ñænh laø -1. Veõ parabol vöøa tìm ñöôïc . 8. Tìm giao điểm của parabol y = 2x2 + 3x – 2 với các đường thẳng a) y = 2x + 1 b) y = x – 4 c) y = - x – 4 bằng cách giải phương trình và bằng đồ thị. 9. Lập bảng biến thiên và vẽ đồ thị hàm số y = x2 – 2|x| + 1 10. Vẽ đồ thị hàm số y = |x2 – 6x + 5| BỔ SUNG BÀI TẬP CƠ BẢN VÀ NÂNG CAO Cho hµm sè y=.T×m m ®Ó y x¸c ®Þnh víi mäi x>1. T×m hµm sè y=f(x) võa lµ hµm sè ch½n võa lµ hµm sè lÎ. Cho hai hµm sè cïng phô thuéc tham sè m : Hµm sè y=f(x) =(m+)(x+2) cã ®å thÞ lµ ®­êng th¼ng dm vµ hµm sè y =(m-)x+m2-1 cã ®å thÞ lµ ®­êng th¼ng ∆m. Cã hay kh«ng gi¸ trÞ m ®Ó dm//∆m. ? Cmr c¸c ®­êng th¼ng dm(khi m thay ®æi) lu«n ®ång quy t¹i mét ®iÓm cè ®Þnh trong khi ®­êng th¼ng ∆m kh«ng ®i qua ®iÓm cè ®Þnh nµo c¶. 4.Cho parabol (P) cã ph­¬ng tr×nh y = ax2+bx+c lu«n tiÕp xóc víi ®­êng th¼ng (d) : y=2x+1 t¹i A(1 ;3) TÝnh b,c theo a. T×m quü tÝch ®Ønh cña (P) khi a thay ®æi. T×m c¸c ®iÓm trong (Oxy) mµ (P) kh«ng thÓ ®i qua . 5. Cho parabol (P) y = x2 – 2(m2 – 1)x + 4 Xaùc ñònh m deå (P) tieáp xuùc truïc hoaønh Ñònh m ñeå (P) caét truïc hoaønh taïi 2 ñieåm phaân bieät Tìm taäp hôïp caùc ñænh cuûa (P) khi m thay ñoåi Tuøy theo m bieän luaän soá giao ñieåm cuûa (P) vaø ñöôøng thaúng (d) :y = 2x + 3m2 Chöùng minh raèng " m Î R, (P) luoân ñi qua moät ñieåm coá ñònh 6.Cho hµm sè y=f(x) = x2 - 2(m+ )x + m trong ®ã m lµ tham sè kh¸c 0. Gi¶ sö vµ . H·y t×m c¸c gi¸ trÞ cña m sao cho y2-y1=8. 7.Kh¶o s¸t vµ vÏ ®å thÞ hµm sè 8.Kh¶o s¸t vµ vÏ ®å thÞ hµm sè 9.ViÕt ph­¬ng tr×nh parabol biÕt Parabol ®i qua A(0;2),B(-1;7),C(1;1) Parabol cã ®Ønh to¹ ®é I(2;5) vµ ®i qua A(1;4) Parabol ®i qua A(2;0) B(-2;-8) vµ ®¹t cùc trÞ b»ng 1. Parabol cã ®Ønh A(1;-2) vµ ch¾n ®­êng th¼ng (d): y=x+1 mét d©y cung MN = 10. T×m c¸c ®iÓm cè ®Þnh cña hä ®­êng cong y = m2x2 + 2(m-1)x + m2-1 theo 2 c¸ch. 11.cmr c¸c parabol trong hä parabol Pm võa tiÕp xóc nhau võa tiÕp xóc víi mét ®­êng th¼ng cè 12.T×m m ®Ó hµm sè sau x¸c ®Þnh trªn : 13: T×m m ®Ó hµm sè cã tËp x¸c ®Þnh lµ R. 14. T×m m ®Ó ®å thÞ hµm sè cã trôc ®èi xøng lµ Oy Chưong III. PHƯƠNG TRINH VÀ HỆ PHƯƠNG TRÌNH. A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ. 1. Phương trình. *. Hai phương trình gọi là tương đương nếu chúng có cùng tập nghiệm. *Phương trình (2) là hệ quả của phương trình (1) nếu tập nghiệm của (2) chứa tập nghiệm của (1). * Cho phương trình f(x) = 0 , y = h(x) là một hàm số. *Bình phương hai vế của một phương trình ta được một phương trình hệ quả. * Đối với phương trình chứa căn ta có: 2.Phương trình bậc nhất và phương trình bậc hai. * Phương trình ax + b = 0, (a có nghiệm x = . .Nếu a = 0, b = 0 phương trình có vô số nghiệm. .Nếu a = 0, b phương trình vô nghiệm. * Phương trình ax2 + bx + c = 0 có trong đó b = 2b’. . Nếu phương trình có nghiệm x = . Nếu phương trình vô nghiệm. * Nếu x1 và x2 là nghiệm của phương trình ax2 + bx + c = 0 thì * Nếu hai số có tổng là S và tích là P thì chúng là nghiệm của phương trình : X2 – SX + P = 0 3. Hệ phương trình bậc nhất hai ẩn. Ta có: D : Hệ có một nghiệm duy nhất (x ; y) trong đó x = D = 0: * : Hệ vô nghiệm * : Hệ có vô số nghiệm, tập nghiệm của hệ là tập nghiệm của phương trình ax + by = c B. BÀI TẬP 1. Giaûi phöông trình : 2. Giaûi phöông trình (trò tuyeät ñoái) : 3. Giaûi phöông trình (chöùa caên thöùc) : 4. Giaûi phöông trình (ñaët aån phuï) : 5. Giaûi vaø bieän luaän phöông trình (baäc 1) theo tham soá m : a/ m(x – m) = x + m – 2; b/ m2(x – 1) + m = x(3m – 2); c/ (m2 + 2)x – 2m = x – 3; d/ m(x – m + 3) = m(x – 2) + 6 6. Giaûi vaø bieän luaän phöông trình (baäc 1 coù maãu soá) theo tham soá m : 7. Giaûi vaø bieän luaän phöông trình (baäc 2) theo tham soá m : a/ (m – 1)x2 + 3x – 1 = 0; b/ x2 – 4x + m – 3 = 0; c/ mx2 + (4m + 3)x + 4m + 2 = 0 8. Cho phöông trình ax2 + bx +c = 0 coù hai nghieäm x1, x2. Ñaët S = x1 + x2; P = x1.x2 a/ Haõy tính caùc bieåu thöùc sau theo S, P : b/ Aùp duïng : Khoâng giaûi phöông trình x2 – 2x – 15 = 0 haõy tính : _ Toång bình phöông hai nghieäm. _ Bình phöông toång hai nghieäm _ Toång laäp phöông hai nghieäm. 9. Ñònh m ñeå phöông trình coù hai nghieäm phaân bieät thoûa : a/ x2 + (m – 1)x + m + 6 = 0 thoûa : x12 + x22 = 10. b/ (m + 1)x2 – 2(m – 1)x + m – 2 = 0 thoûa : 4(x1 + x2) = 7x1x2 10. Cho phöông trình (m + 1)x2 – (m – 1)x + m = 0 a/ Ñònh m ñeå phöông trình coù nghieäm baèng -3, tính nghieäm coøn laïi b/ Ñònh m ñeå phöông trình coù nghieäm gaáp ñoâi nghieäm kia, tính caùc nghieäm. 11. Ñònh m ñeå phöông trình voâ nghieäm : a/ mx2 - (2m + 3)x + m + 3 = 0; b/ mx2 – 2(m + 1)x +m + 1 = 0 12. Ñònh m ñeå phöông trình coù nghieäm keùp : a/ (m + 2)x2 – 2(3m – 2)x + m + 2 = 0 ; b/ x2 – (2m + 3)x + m2 = 0 13. Ñònh m ñeå phöông trình coù hai nghieäm phaân bieät : a/ (m – 1)x2 – 2(m + 4)x + m – 4 = 0; b/ (m – 2) x2 – 2(m + 3)x + m – 5 = 0 14. Ñònh m ñeå phöông trình coù nghieäm : a/ (m + 3)x2 – (2m + 1)x + m – 2 = 0; b/ x2 – 2(m + 2)x + m2 + 7 = 0 15. Ñònh m ñeå phöông trình coù ñuùng moät nghieäm : a/ mx2 – 2(m + 3)x + m = 0; b/ (m – 1)x2 – 6(m – 1)x + 2m – 3 = 0 16.Ñònh m ñeå phöông trình coù hai nghieäm aâm phaân bieät : 3x2 + 5x + 2m + 1 = 0 17. Giải các hệ phương trình. a) b) c) 18. Giải các hệ phương trình: a) b) c) 19. Tìm giá trị của m để các hệ phương trình sau vô nghiệm, a) b) 20. Tìm các giá trị của a và b để các hệ phương trình sau vô nghiệm. a) b) 21.*Giải các hệ phương trình sau: a) b) c) d) e) f) g) h) i) 22.*Giải và biện luận các hệ phương trình sau: a) b) c) 23.*Giải các hệ phương trình sau: a) b) c) d) e) f) 24.*Giải và biện luận các hệ phương trình sau: a) b) c) 25.*Giải các hệ phương trình sau: a) b) c) d) e) f) 26.*Giải và biện luận các hệ phương trình sau: a) b) c) 27.*Giải các hệ phương trình sau: a) b) c) d) e) f) 28.*Giải và biện luận các hệ phương trình sau: a) b) c) BÀI TẬP BỔ SUNG CƠ BẢN VÀ NÂNG CAO I. Phương trình chứa căn 1) 19) 20) 2) 3) 4) 5) 6) 7) . Cho phương trình: a. Giải phương trình khi m = 12 b. Tìm m để phương trình có nghiệm? 8) 9) Cho phương trình: (m-tham số) (ĐHSP Vinh 2000) a. Giải phương trình khi m = 2. b. Tìm để phương trình đã cho có nghiệm. 10) Giải phương trình : 11) Giải phương trình : 12) Giải phương trình : 13) Giải phương trình : 14) Giải phương trình sau : 15) . (ĐHSPHN2’00) 16) 17) Giải phương trình sau (OLYMPIC 30/4 đề nghị) : 18) Giải phương trình sau : 19) (HSG Toàn Quốc 2002) 20) Giải phương trình (OLYMPIC 30/4 -2007): 21) Giải phương trình: 22) (ĐHAN-D) II. Hệ Phương trình 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 6) Tìm m để hệ có nghiệm a) b) 7) 8) 9) 10) 11) Cho hệ phương trình: Giải hệ khi m = 0. Tìm m đề hệ có nghiệm duy nhất 12) 13) 14) 13)Cho hÖ ph­¬ng tr×nh . 14) T×m m ®Ó hÖ ph­¬ng tr×nh cã ®óng 2 nghiÖm . 15). gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh 16) Gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh 6. . Gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh Chương IV. BẤT ĐẲNG THỨC VÀ BẤT PHƯƠNG TRÌNH A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ. 1. Bất đẳng thức. a) Tính chất: a > b và b > c a > b a > b và c > d a + c > b a > b a > b a > b (a > 0) b) Bất đẳng thức Cô-si. * * BÀI TẬP. 1.V ới x, y, z tùy ý . Chứng minh rằng: a). x4 + y4 b) x2 + 4y2 + 3z2 + 14 > 2x + 12y + 6z. 2. Chöùng minh caùc baát ñaúng thöùc sau : Vôùi " a, b, c Î R : a/ a2 + b2 + c2 + 3 ³ 2(a + b + c) b/ a2 + b2 + a2b2 + 1 ³ 4ab c/ d/ a3 + b3 ³ a2b + ab2 e/ a2 + b2 + c2 + d2 + e2 ³ a(b + c + d + e) f/ a2 + b2 + c2 ³ ab + bc + ca g/ (a + b + c)2 £ 3(a2 + b2 + c2 ) h/ a2 + b2 + 1 ³ ab + a + b 3. Vôùi a, b, c > 0 : f/ g/ h/ k/. l/. m/. (a + b)(b + c)(c + a) n/ p/ 4.. Tìm giá trị nhỏ nhất của hàm số y = với 0 < x < 1. 5.. Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhầt của hàm số sau trên TXĐ của hàm số y = BÀI TẬP BỔ SUNG CƠ BẢN VÀ NÂNG CAO Bài 1: Chứng minh rằng với mọi a,b,c>0, ta có: Bài 2: Chứng minh rằng với mọi a,b,c>0, ta có: Bài 3: Chứng minh rằng với mọi a,b,c>0, ta có: Bài 4: Chứng minh rằng với mọi x,y>0 và x+y=1, ta có: Bài 5: Chứng minh rằng trong tam giác nhọn ABC, ta có: Bài 6: Chứng minh rằng với mọi a,b,c>0, ta có: Bài 7: Chứng minh rằng trong tam giác ABC, ta có: Bài 8: Chứng minh rằng trong tam giác ABC, ta có: Bài 9: Chứng minh rằng với mọi a,b>0 và a+b=1, ta có: Bài 10: với mọi a,b,c>0 và a+b+c=1. Chứng minh rằng : Bài 11: Cho a,b,c>0. Chứng minh rằng: Bài 12: Chứng minh rằng: Bài 13: Cho x,y,z>0; zy+yz+zx=1. Chứng minh rằng: Bài 14: Cho a,b,c là các số dương thỏa mãn: Chứng minh rằng: Bài 15: Cho x,y>0 và x+y=1. Tìm GTNN của biểu thức: A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ. 2. Bất phương trình. a) Bất phương trình tương đương. * Hai bất phương trình gọi là tương đương nếu chúng có cùng tập nghiệm. Nếu f1(x) < g1(x) tương đương với f2(x) < g2(x) thì ta viết: * Bất phương trình f(x) < g(x) tương đương với bất phương trình - f(x) + h(x) < g(x) + h(x). - f(x).h(x) 0 - f(x).h(x) > g(x).h(x) nếu h(x) < 0 f(x) < g(x) f(x) 0, g(x) > 0 b) Bất phương trình bậc nhất và bậc hai. * ax + b < 0 (1) i) Nếu a > 0 thì (1) ii) Nếu a < 0 thì (1) iii) Nếu a = 0 thì (1) . b bất phương trình vô nghiệm. . b < 0 bất phương trình nghiệm đúng với mọi x * Cho nhị thức bậc nhất f(x) = ax + b ( a . Ta có : x x0 f(x) = ax + b trái dấu với a 0 cùng dấu với a * Cho tam thức bậc hai f(x) = ax2 + bx + c (a. Ta có: Nếu thì f(x) cùng dấu với hệ số a với mọi x. Nếu = 0 thì f(x) cùng dấu với hệ số a với mọi x Nếu thì f(x) có hai nghiệm x1, x2 ( x1 < x2 ) . Khi đó, f(x) trái dấu với hệ số a với mọi x (tức là x1 x2) * Để tìm điều kiện để tam thức bậc hai luôn âm hoặc luôn dương ta áp dụng: * Để giải bất phương trình bậc hai ta áp dụng định lý về dấu tam thức bậc hai B. BÀI TẬP 1. Giaûi baát phöông trình : 2. Giaûi heä baát phöông trình : 3. Giaûi vaø bieän luaän baát phöông trình theo tham soá m : a/ m(x – m) £ x – 1 b/ mx + 6 > 2x + 3m c/ (m + 1)x + m < 3x + 4 4. Xeùt daáu bieåu thöùc sau : a/ f(x) = 2x – 5; f(x) = -11 – 4x; b/ f(x) = (2x + 1)(x – 5) c/ f(x) = (3x - 1)(2 - x)(5 + x); d/ f(x) = e/ f(x) = ; f/ f(x) = 5. Giaûi baát phöông trình : 6.Giaûi phöông trình chöùa trò tuyeät doái : a/ ; b/ 7. Xeùt daáu bieåu thöùc sau : 8. Giaûi caùc baát phöông trình sau : 9. Giaûi caùc heä sau : 10.Ñònh m ñeå "x Î R, ta coù : a/ x2 – (3m – 2)x + 2m2 – 5m – 2 > 0 b/ (m + 1)x2 – 8x + m + 1 ³ 0 c/ (m – 2)x2 + 2(2m – 3)x + 5m – 6 £ 0 d/ m(m + 2)x2 + 2mx + 3 < 0 11. Tìm m ñeå baát phöông trình sau voâ nghieäm : a/ 3x2 + 2(2m – 1)x + m + 4 £ 0 b/ (3 – m)x2 – 2(m + 3)x + m + 2 > 0 12. Giaûi baát phöông trình : 13. Giaûi baát phöông trình : 14. Giải bất phương trình: a/ (x2 + x + 1)(x2 + x + 3) b/ (x + 4)(x + 1) - c/ d/ BÀI TẬP BỔ SUNG CƠ BẢN VÀ NÂNG CAO I) Giải và biện luận: 1) 2) 3) II) Giải các bất phương trình sau: 1) + 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) III) Giải hệ bất phương trình sau: 1) 2) 3) IV) Bất phương trình có chứa trị tuyệt đối: 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) V) Phương trình và bất phương trình có chứa căn : 1) 2) 3) 4) 5) 6) 7) 8) 9) 10) 11) 12) 13) 14) 15) 16) 17) 18) 19) 20) 21) 22) 23) 24) 25) 26) 27) VI) Tìm tập xác định của mỗi hàm số sau: 1) 2) 3) 4) 5) 6) VII) Các dạng toán có chứa tham số: Bài 1: Tìm các giá trị của m để mỗi biểu thức sau luôn dương: a) b) c) d) e) f) Bài 2: Tìm các giá trị của m để mỗi biểu thức sau luôn âm: a) b) c) d) e) f) Bài 3: Tìm các giá trị của tham số m để mỗi bất phương trình sau nghiệm đúng với mọi giá trị x: a) b) c) d) Bài 4: Tìm các giá trị của m để phương trình: a) có hai nghiệm âm phân biệt b) có hai nghiệm dương phân biệt. c) có hai nghiệm trái dấu Bài 5: Tìm các giá trị của m sao cho phương trình : a) vô nghiệm b) Có hai nghiệm phân biệt c) Có bốn nghiệm phân biệt Bài 6: Tìm các giá trị của m sao cho có ba nghiệm phân biệt Bài 7: Cho phương trình: . Tìm m để phương trình trên có: a) Một nghiệm b) Hai nghiệm phân biệt c) Có bốn nghiệm phân biệt. Bài 8: Xác định các giá trị của tham số m để mỗi bất phương trình sau nghiệm đúng với mọi x: a) b) c) Bài 9: Tìm các giá trị của tham số m để bất phương trình sau vô nghiệm: a) b) c) Bài 10: Tìm m để hệ bpt có nghiệm: a) b) c) Chương V. THỐNG KÊ. A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ. 1. Một số kiến thức cơ bản. * Một tập con hữu hạn các đơn vị điều tra được gọi là một mẫu. Số phần tử của một mẫu được gọi là kích thước mẫu. Dãy các giá trị của dấu hiệu thu được trên mẫu được gọi là một mẫu số liệu. * Số lần xuất hiện của mỗi giá trị trong mẫu số liệu được gọi là tần số của giá trị đó. * Tần suất fi của giá trị xi là tỉ số giữa tần số ni và kích thước mẫu N. fi = * Người ta có thể liệt kê tần số và tần suất của đơn vi điều tra thành bảng, ta được bảng phân bố tần số, tần suất. Nếu bảng đó có chia lớp, ta được bảng phân bố tần số tần suất ghép lớp. 2. Các số đặc trưng. * Số trung bình: Đối với bảng phân bố tần số ta có: Số trung bình dùng làm đại diện cho mẫu số liệu. * Số trung vị: Giả sử ta có một mẫu gồm N số liệu được sắp xếp theo thứ tự không giảm. Nếu N là một số lẽ thì số liệu đứng thứ ( số liệu đứng chính giữa) gọi là số trung vị. Nếu N là số chẳn, ta lấy số trung bình cộng của hai số liệu đứng thứ làm số trung vị. Số trung vị được kí hiệu là m. * Mốt: Cho một mẫu số liệu dưới dạng bảng phân bố tần số. Giá trị có tần số lớn nhất được gọi là mốt của mẫu số liệu và kí hiệu là mo. * Phương sai: Để đo mức độ biến động, chênh lệch giữa các giá tri của dấu hiệu, người ta đưa ra một chỉ tiêu gọi là phương sai. Giả sử có một mẫu số liệu kích thước N là { x1, x2, xN }. Phương sai của mẫu số liệu này, kí hiệu là s2, được tính bởi công thức sau: trong đó là số trung bình của mẫu số liệu. Hay * Độ lệch chuẩn: Căn bậc hai của phương sai được gọi là độ lệch chuẩn, kí hiệu là s. Ta có: B. BÀI TẬP 1. Cho các số liệu ghi trong bảng sau Thời gian hoàn thành một sản phẩm ở một nhóm công nhân (đơn vị:phút) 42 42 42 42 44 44 44 44 44 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 45 54 54 54 50 50 50 50 48 48 48 48 48 48 48 48 48 48 50 50 50 50 a/Hãy lập bảng phân bố tần số ,bảng phân bố tần suất. b/Trong 50 công nhân được khảo sát ,những công nhân có thời gian hoàn thành một sản phẩm từ 45 phút đến 50 phút chiếm bao nhiêu phần trăm? 2. Chiều cao của 30 học sinh lớp 10 được liệt kê ở bảng sau (đơn vị cm): 145 158 161 152 152 167 150 160 165 155 155 164 147 170 173 159 162 156 148 148 158 155 149 152 152 150 160 150 163 171 a) Hãy lập bảng phân bố tần suất ghép lớp với các lớp là: [145; 155); [155; 165); [165; 175]. b) Vẽ biểu đồ tần số, tần suất hình cột, đường gấp khúc tần suất c) Phương sai và độ lệch chuẩn 3. Điểm thi học kì II môn Toán của một tổ học sinh lớp 10A (quy ước rằng điểm kiểm tra học kì có thể làm tròn đến 0,5 điểm) được liệt kê như sau: 2 ; 5 ; 7,5 ; 8 ; 5 ; 7 ; 6,5 ; 9 ; 4,5 ; 10. a) Tính điểm trung bình của 10 học sinh đó (chỉ lấy đến một chữ số thập phân sau khi đã làm tròn). b) Tính số trung vị của dãy số liệu trên. 4. Cho các số liệu thống kê ghi trong bảng sau : Thành tích chạy 500m của học sinh lớp 10A ờ trường THPT C. ( đơn vị : giây ) a). Lập bảng phân bố tần số, tần suất ghép lớp với các lớp : [ 6,0 ; 6,5 ) ; [ 6,5 ; 7,0 ) ; [ 7,0 ; 7,5 ) ; [ 7,5 ; 8,0 ) ; [ 8,0 ; 8,5 ) ; [ 8,5 ; 9,0 ] b). Vẽ biểu đồ tần số hình cột, đường gấp khúc về thành tích chạy của học sinh. c). Tính số trung bình cộng, phương sai, độ lệch chuẩn của bảng phân bố. 5. Số lượng khách đến tham quan một điểm du lịch trong 12 tháng được thống kê như ở bảng sau: Tháng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Số khách 430 550 430 520 550 515 550 110 520 430 550 880 a). Lập bảng phân bố tần số, tần suất và tìm số trung bình b). Tìm mốt, số trung vị, phương sai, độ lệch chuẩn. 6. Điều tra về chiều cao của 36 học sinh trung học phổ thông (Tính bằng cm) được chọn ngẫu nhiên người điều tra viên thu được bảng phân bố tần số ghép lớp sau Lớp chiều cao Tần số [160; 162] [163; 165] [166; 168] [169; 171] 8 14 8 6 cộng N = 36 a. Bổ sung vào bảng phân bố trên để được bảng phân bố tần số, tần suất ghép lớp b. Tính giá trị trung bình và phương sai của mẫu số liệu trên (lấy gần đúng một chữ số thập phân) 7. Tiến hành một cuộc thăm dò về số giờ tự học của học sinh lớp 10 ở nhà.Người điều tra chọn ngẫu nhiên 50 học sinh lớp 10 và đề nghị các em cho biết số giờ tự học ở nhà trong 10 ngày. Mẫu số liệu được trình bày dưới dạng bảng phân bố tần số ghép lớp sau đây Lớp Tần số [0; 10) [10; 20) [20; 30) [30; 40) [40; 50) [50; 60] 5 9 15 10 9 2 Cộng N = 50 a)Lập bảng phân bố tần số, tần suất ghép lớp. b) Tính phương sai của mẫu số liệu trên(Lấy gần đúng 3 chữ số thập phân). c)Vẽ hai biểu đồ hình cột biễu diễn phân bố tần số, tần suất. 8. Cho bảng phân bố tần số khối lượng 30 quả trứng gà của một rổ trứng gà : Khối lượng (g) Tần số 25 3 30 5 35 7 40 9 45 4 50 2 Cộng 30 a)Lập bảng phân bố tần suất. b)Vẽ biểu đồ tần số hình cột, đường gấp khúc tần số và biểu đồ tần suất hình quạt. c)Tìm số trung bình cộng, số trung vị, mốt của mẫu số liệu d)Tính phương sai và độ lệch chuẩn của mẫu số liệu. 9.Chọn 23 học sinh và ghi cỡ giầy của các em ta được mẫu số liệu sau: 39 41 40 43 41 40 44 42 41 43 38 39 41 42 39 40 42 43 41 41 42 39 41 a. Lập bảng phân bố tần số và tần suất. Tính số trung vị và số mốt của mẫu số liệu(lấy gần đúng một chữ số thập phân) 10.Trong một cuộc thi bắn có 2 xạ thủ, mỗi người bắn 30 viên đạn. Kết quả cho trong 2 bảng sau: Điểm số của xạ thủ A 6 10 10 10 8 10 9 5 8 8 10 5 10 10 9 8 10 6 8 9 10 9 9 9 9 9 7 8 6 8 Điểm số của xạ thủ B 6 9 9 9 8 8 5 9 10 10 9 6 7 8 10 9 9 10 10 10 7 7 8 8 8 8 7