Giáo án dạy thêm Ngữ văn 12 học kỳ 1

TUẦN 1 KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 ĐẾN 1975 I. Mục tiêu cần đạt Giúp HS: Kiến thức: Hệ thống lại kiến thức văn bản “Khái quát vaên hoïc Vieät Nam töø caùch maïng thaùng Taùm 1945 ñeán 1975 ”. 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng khái quát văn học sử. 3. Thái độ: Trân trọng những giá trị và thành tựu văn học Việt Nam 1945 - 1975. II.Nội dung Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt TIẾT 1: - Neâu nhöõng neùt chính veà hoaøn caûnh lòch söû, xaõ hoäi, vaên hoaù cuûa vaên hoïc Vieät Nam töø caùch maïng thaùng Taùm 1945 ñeán 1975 ? + Hs trả lời + Gv nhận xét, sửa bài - Neâu nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa vaên hoïc Vieät Nam giai ñoaïn 1945 – 1975? + Hđ nhóm. TIẾT 2: - Neâu vaén taét ñaëc ñieåm chung cuûa vaên hoïc Vieät Nam töø caùch maïng thaùng Taùm 1945 ñeán 1975 ? + Hs trả lời + Gv nhận xét, sửa bài - Neâu nhöõng neùt khaùi quaùt cuûa vaên hoïc Vieät Nam töø naêm 1975 ñeán heát theá kæ XX. + Hs trả lời + Gv nhận xét, sửa bài Caâu 1: Neâu nhöõng neùt chính veà hoaøn caûnh lòch söû, xaõ hoäi, vaên hoaù cuûa vaên hoïc Vieät Nam töø caùch maïng thaùng Taùm 1945 ñeán 1975 ? Gôïi yù -Ñöôøng loái vaên ngheä cuûa Ñaûng Coäng saûn, söï laõnh ñaïo ñuùng ñaén cuûa Ñaûng ñaõ goùp phaàn taïo neân moät neàn vaên hoïc thoáng nhaát treân ñaát nöôùc ta.-Hai cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp vaø ñeá quoác Mó keùo daøi suoát 30 naêm ñaõ taùc ñoäng saâu saéc, maïnh meõ tôùi ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa toaøn daân toäc, trong ñoù coù vaên hoïc ngheä thuaät, taïo neân ôû vaên hoïc giai ñoaïn naøy coù nhöõng ñaëc ñieåm vaø tính chaát rieâng cuûa moät neàn vaên hoïc hình thaønh vaø phaùt trieån trong hoaøn caûnh chieán tranh laâu daøi vaø voâ cuøng aùc lieät.-Neàn kinh teá ngheøo naøn vaø chaäm phaùt trieån. Veà vaên hoaù, töø naêm 1954 ñeán 1975, ñieàu kieän giao löu bò haïn cheá, nöôùc ta chuû yeáu tieáp xuùc vaø chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoaù caùc nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa (Lieân Xoâ, Trung Quoác,…)Caâu 2: Neâu nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa vaên hoïc Vieät Nam giai ñoaïn 1945 – 1975. Gôïi yù -Vaên hoïc chuû yeáu vaän ñoäng theo höôùng caùch maïng hoaù, gaén boù saâu saéc vôùi vaän meänh chung cuûa ñaát nöôùc, phuïc vuï caùch maïng, coå vuõ chieán ñaáu: Vaên hoaù ngheä thuaät trôû thaønh moät maët traän; vaên hoïc trôû thaønh vuõ khí phuïc vuï khaùng chieán; nhaø vaên laáy tö töôûng caùch maïng vaø maãu hình chieán só laøm tieâu chuaån caàm buùt. Tinh thaàn töï giaùc, töï nguyeän gaén boù vôùi daân toäc, vôùi nhaân daân cuûa nhaø vaên ñöôïc ñeà cao. Vaên hoïc taäp trung vaøo ñeà taøi Toå quoác vaø chuû nghóa xaõ hoäi; theå hieän caûm ñoäng tình ñoàng chí, ñoàng ñoäi, tình quaân daân,…-Höôùng veà ñaïi chuùng, tìm ñeán nhöõng hình thöùc ngheä thuaät quen thuoäc cuûa nhaân daân: Vaên hoïc laáy ñaïi chuùng laøm ñoái töôïng phaûn aùnh vaø phuïc vuï; ñaïi chuùng boå sung, cung caáp cho vaên hoïc löïc löôïng saùng taùc. Caùch maïng vaø khaùng chieán ñem laïi caùch hieåu môùi veà nhaân daân. Ngöôøi caàm buùt quan taâm ñeán ñôøi soáng cuûa moïi taàng lôùp nhaân daân, noùi leân noái baát haïnh, khaúng ñònh söï ñoåi ñôøi vaø ca ngôïi veû ñeïp taâm hoàn cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng. Neàn vaên hoïc môùi mang tính nhaân daân saâu saéc.-Chuû yeáu mang khuynh höôùng söû thi vaø caûm höùng laõng maïn: Vaên hoïc ñeà caäp ñeán soá phaän chung cuûa coäng ñoàng, cuûa daân toäc; phaûn aùnh nhöõng vaán ñeà cô baûn nhaát, coù yù nghóa soáng coøn cuûa ñaát nöôùc. Nhaø vaên chuû yeáu quan taâm ñeán nhöõng söï kieän coù yù nghóa lòch söû cuûa chuû nghóa yeâu nöôùc vaø chuû nghóa anh huøng; nhìn con ngöôøi vaø lòch söû baèng caùi nhìn khaùi quaùt, coù taàm voùc daân toäc vaø thôøi ñaïi. Nhaân vaät chính trong vaên hoïc tieâu bieåu cho lí töôûng chung cuûa daân toäc, gaén boù soá phaän mình vôùi soá phaän cuûa ñaát nöôùc, keát tinh nhöõng phaåm chaát cao ñeïp cuûa caû coäng ñoàng. Con ngöôøi trong vaên hoïc giai ñoaïn 1945 – 1975 chuû yeáu ñöôïc khaùm phaù ôû boån phaän, traùch nhieäm, nghóa vuï coâng daân, yù thöùc chính trò, ôû leõ soáng lôùn vaø tình caûm lôùn. Soáng trong thöïc taïi gian khoå nhöng hoï vaãn traøn ñaày öôùc mô vaø luoân luoân höôùng veà lí töôûng, veà töông lai töôi saùng cuûa daân toäc.Caâu 3: Neâu vaén taét ñaëc ñieåm chung cuûa vaên hoïc Vieät Nam töø caùch maïng thaùng Taùm 1945 ñeán 1975 ? Gôïi yù -Neàn vaên hoïc chuû yeáu vaän ñoäng theo höôùng caùch maïng hoaù, gaén boù saâu saéc vôùi vaän meänh chung cuûa ñaát nöôùc.-Neàn vaên hoïc höôùng veà ñaïi chuùng.-Neàn vaên hoïc chuû yeáu mang khuynh höôùng söû thi vaø caûm höùng laõng maïn.Caâu 4: Neâu nhöõng neùt khaùi quaùt cuûa vaên hoïc Vieät Nam töø naêm 1975 ñeán heát theá kæ XX. Gôïi yù -Sau naêm 1975, ñeà taøi vaên hoïc ñöôïc môû roäng hôn. Moät soá taùc phaåm ñaõ phôi baøy moät vaøi maët tieâu cöïc trong xaõ hoäi, hoaëc nhìn thaúng vaøo nhöõng toån thaát naëng neà trong chieán tranh, hay böôùc ñaàu ñeà caäp ñeán bi kòch caù nhaân hay ñôøi soáng taâm linh. Ñaëc bieät töø sau naêm 1986 trôû ñi, vaên hoïc ñoåi môùi maïnh meõ veà yù thöùc ngheä thuaät. Ngöôøi caàm buùt thöùc tænh ngaøy caøng saâu saéc veà yù thöùc caù nhaân vaø coù quan nieäm môùi meû veà con ngöôøi. Hoï khao khaùt ñem laïi cho neàn vaên hoïc nöôùc nhaø moät tieáng noùi rieâng, moät phong caùch rieâng khoâng theå troän laãn.-Chieán tranh keát thuùc, caùc theå loaïi phoùng söï phaùt trieån maïnh. Truyeän ngaén vaø tieåu thuyeát coù nhieàu tìm toøi. Theå loaïi tröôøng ca ñöôïc muøa boäi thu. Ngheä thuaät saân khaáu theå hieän thaønh coâng nhieàu ñeà taøi. Lí luaän pheâ bình cuõng xuaát hieän nhieàu cuoäc tranh luaän soâi noåi xung quanh vaán ñeà moái quan heä giöõa vaên hoïc vôùi chính trò, vaên hoïc vôùi hieän thöïc,…Nhìn chung, vaên hoïc Vieät Nam töø naêm 1975 ñeán heát theá kæ XX ñaõ vaän ñoäng theo khuynh höôùng daân chuû hoaù, mang tính nhaân vaên, nhaân baûn saâu saéc. Củng cố, dặn dò TUẦN 2-3-4 TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP I. Mục tiêu cần đạt Giúp HS: Kiến thức: Hệ thống lại kiến thức văn bản “Tuyên ngôn độc lập” 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng viết văn nghị luận văn học 3. Thái độ: Trân trọng tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, những thành quả của cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. II.Nội dung Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung cần đạt TIẾT 1: Ôn lại kiến thức cơ bản - Neâu vaén taét quan ñieåm saùng taùc vaên hoïc cuûa Nguyeãn AÙi Quoác-Hoà Chí Minh? + Hs trả lời + Gv nhận xét, sửa bài - Trình baøy ngaén goïn söï nghieäp vaên hoïc cuûa Nguyeãn Aùi Quoác-Hoà CHí Minh. - Hđ nhóm + Nhóm 1: Văn chính luận + Nhóm 2: Truyện và kí + Nhóm 3-4: Thơ ca. - Trình baøy ngaén goïn phong caùch ngheä thuaät cuûa Nguyeãn Aùi Quoác-Hoà Chí Minh TIẾT 2: Ôn lại kiến thức cơ bản -Neâu giaù trò lòch söû, giaù trò tö töôûng vaø giaù trò ngheä thuaät cuûa “Tuyeân ngoân Ñoäc laäp” -Anh (chò) haõy cho bieát “Tuyeân ngoân ñoäc laäp” cuûa Hoà Chí Minh ra ñôøi trong hoaøn caûnh naøo? -Haõy cho bieát Hoà Chí Minh vieát Tuyeân ngoân Ñoäc laäp nhaèm muïc ñích gì ? TIẾT 3-4: Luyện đề §Ò 1: Anh(chÞ) h·y ph©n tÝch b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh? - Hđ nhóm + Nhóm 1: Nêu yêu cầu cảu mở bài + Nhóm 2-3-4: Nêu các ý chính triển khai trong phần thân bài + Nhóm 2:Nguyên lí chung cảu bản tuyên ngôn được HCN nói như thế nào trong văn bản? +Nhóm 3: Cơ sở thực tiễn của bản tuyên ngôn được người trình bày ntn trong văn bản. + Nhóm 4: Em hãy phân tích phần tuyên bố độc lập của bản tuyên ngôn -Nêu yêu cầu của phần kết bài? TIẾT 5: Luyện đề -GV HD HS lập dàn ý cho đề 2 - HS làm việc theo nhóm - HS từng nhóm trình bày (nd từng phần – nhận xét chốt ý cơ bản) + Nhóm 4: Yêu cầu mở bài + Nhóm 1:Phân tích giá trị nội dung của phần mở đầu bản tuyên ngôn + Nhóm 2: Phân tích giá trị nghệ thuật của phần mở đầu TNĐL +Nhóm 3: Nêu yêu cầu phần kết bài TIẾT 6: Luyện đề §Ò 3 : TNĐL của HCM là một văn kiện chính trị có giá trị lịch sử lớn lao, trang trọng tuyên bố về nền độc lập của dân tộc VN trước nhân dân trong nước vµ thế giới. TNĐL là tác phẩm có giá trị pháp lí, giá trị nhân bản và giá trị nghệ thuật cao. Em hãy phân tích để làm rõ các giá trị đó của bản tuyên ngôn. - HS làm việc theo nhóm - HS từng nhóm trình bày (nd từng phần – nhận xét chốt ý cơ bản) + Nhóm 4: Yêu cầu mở bài + Nhóm 1:Phân tích giá trị lịch sử của bản tuyên ngôn + Nhóm 2: Phân tích giá trị pháp lí TNĐL +Nhóm 3: Giá trị nhân bản của bản TNĐL? + Nhóm 5: Phân tích giá trị nghệ thuật của bản TNĐL? + Nhóm 6: Dàn ý phần kết bài? TIÊT 7-8: Luyện đề ĐỀ 4: “Tuyên ngôn độc lập” của Hồ Chí Minh được đánh giá là một văn kiện lịch sử vô giá, một áng văn chính luận mẫu mực. Anh/ chị hãy phân tích bản Tuyên ngôn để làm sáng tỏ nhận định trên. - HS làm việc theo nhóm - HS từng nhóm trình bày (nd từng phần – nhận xét chốt ý cơ bản) + Nhóm 2: Yêu cầu mở bài + Nhóm 3:Phân tích giá trị lịch sử của bản tuyên ngôn + Nhóm 1-4-5-6: Chứng minh“Tuyên ngôn độc lập” là một áng văn chính luận mẫu mực, đặc sắc? Cách nêu vấn đề và khẳng định chân lí khách quan của vấn đề? - Cách tác giả luận tội kẻ thù? -Lời Tuyên ngôn của bản Tuyên ngôn? Chứng minh “Tuyên ngôn độc lập” là áng văn sắc sảo mà giàu tính thẩm mĩ, có sức thuyết phục, lay động hàng triệu trái tim yêu nước Việt Nam ? - Hd hs kết bài. Caâu 1: Neâu vaén taét quan ñieåm saùng taùc vaên hoïc cuûa Nguyeãn AÙi Quoác-Hoà Chí Minh? Gôïi yù: 1.Hoà Chí Minh coi vaên hoïc laø moät vuõ khí chieán ñaáu lôïi haïi phuïng söï cho söï nghieäp caùch maïng. Quan ñieåm naøy theå hieän roõ trong hai caâu thô: “Nay ôû trong thô neân coù theùp. – Nhaø thô cuõng phaûi bieát xung phong” (Caûm töôûng ñoïc “Thieân gia Thi”). Veà sau, trong Thö göûi caùc hoaï só nhaân dòp trieån laõm hoäi hoaï 1951, Ngöôøi laïi khaúng ñònh: “Vaên hoaù ngheä thuaät cuõng laø moät maët traän. Anh chò em laø chieán só treân maët traän aáy”.2..Hoà Chí Minh coi troïng tính chaân thaät vaø tính daân toäc cuûa vaên hoïc. Tính chaân thaät ñöôïc coi laø moät thöôùc ño giaù trò cuûa vaên chöông ngheä thuaät. Ngöôøi nhaéc nhôû giôùi ngheä só “neân chuù yù phaùt huy coát caùch cuûa daân toäc” vaø ñeà cao söï saùng taïo, “chôù goø boù hoï vaøo khuoân, laøm maát veû saùng taïo”.3. Khi caàm buùt, Hoà Chí Minh luoân xuaát phaùt töø muc ñích, ñoái töôïng tieáp nhaän ñeå quyeát ñònh noäi dung vaø hình thöùc cuûa taùc phaåm. Ngöôøi luoân ñaët caâu hoûi: “Vieát cho ai?”(ñoái töôïng), “Vieát ñeå laøm gì?” (muïc ñích), sau ñoù môùi quyeát ñònh “Vieát caùi gì ?” (noäi dung) vaø “Vieát theá naøo ?” (hình thöùc). Caâu 2: Trình baøy ngaén goïn söï nghieäp vaên hoïc cuûa Nguyeãn Aùi Quoác-Hoà CHí Minh. Gôïi yù Söï nghieäp vaên hoïc cuûa Nguyeãn Aùi Quoác-Hoà CHí Minh chuû yeáu theå hieän ôû ba lónh vöïc:-Vaên chính luaän: Coù khoái löôïng lôùn vaø maãu möïc. Laäp luaän chaët cheõ, lí leõ xaùc ñaùng, chöùng cöù huøng hoàn, ngoân ngöõ giaûn dò, trong saùng, coù söùc thuyeát phuïc cao. Moät soá taùc phaåm tieâu bieåu: “Baûn aùn cheá ñoä thöïc daân Phaùp”, “Tuyeân ngoân Ñoäc laäp”, “Lôøi keâu goïi toaøn quoác khaùng chieán”…-Truyeän vaø kí: ñöôïc saùng taùc chuû yeáu töø khoaûng naêm 1922 ñeán 1925, caùc taùc phaåm cuûa Ngöôøi ñeàu ngaén goïn, suùc tích, vöøa thaám nhuaàn tö töôûng, tình caûm thôøi ñaïi, vöøa theå hieän moät buùt phaùp môùi mang maøu saéc hieän ñaïi trong loái vieát nheï nhaøng maø ñaày tính traøo loäng. Moät soá taùc phaåm tieâu bieåu: “Vi haønh”, “Nhöõng troø loá hay laø Varen vaø Phan Boäi Chaâu”, “Nhaät kí chìm taøu”…-Thô ca: Ñaây laø lónh vöïc noåi baät trong söï nghieäp vaên hoïc cuûa Hoà Chí Minh. Thô cuûa ngöôøi theå hieän moät taâm hoàn ngheä só tinh teá, taøi hoa, moät taám göông nghò löïc phi thöôøng vaø nhaân caùch cao ñeïp cuûa moät chieán só caùch maïng vó ñaïi. Thô cuûa Ngöôøi ñöôïc in trong caùc taäp: “Nhaät kí trong tuø”, “Thô Hoà Chí Minh”, “Thô chöõ Haùn Hoà Chí Minh”.Caâu 3: Trình baøy ngaén goïn phong caùch ngheä thuaät cuûa Nguyeãn Aùi Quoác-Hoà Chí Minh. Gôïi yù -Vaên chính luaän: thöôøng ngaén goïn, tö duy saéc saûo, laäp luaän chaët cheõ, lí leõ ñanh theùp, baèng chöùng ñaày söùc thuyeát phuïc, giaøu tính luaän chieán, ña daïng veà buùt phaùp. -Truyeän vaø kí: giaøu tính hieän ñaïi, theå hieän tính chieán ñaáu maïnh meõ vaø ngheä thuaät traøo phuùng vöøa saéc beùn, thaâm thuyù cuûa phöông Ñoâng, vöøa haøi höôùc hoùm hænh cuûa phöông Taây.-Thô ca: phong caùch raát ña daïng . Nhöõng baøi thô nhaèm muïc ñích tuyeân truyeàn caùch maïng, lôøi leõ thöôøng moäc maïc, giaûn dò, mang maøu saéc daân gian hieän ñaïi, deã thuoäc, deã nhôù. Thô ngheä thuaät cuûa Ngöôøi coù söï keát hôïp haøi hoaø giöõa buùt phaùp coå ñieån vaø hieän ñaïi, ñöôïc vieát theo loái coå thi haøm suùc.Caâu 4: Neâu giaù trò lòch söû, giaù trò tö töôûng vaø giaù trò ngheä thuaät cuûa “Tuyeân ngoân Ñoäc laäp”. Gôïi yù *Giaù trò lòch söû: Xeùt ôû goùc ñoä lòch söû, coù theå coi Tuyeân ngoân Ñoäc laäp laø lôøi tuyeân boá cuûa moät daân toäc ñaõ ñöùng leân ñaáu tranh xoaù boû cheá ñoä phong kieán, thöïc daân, thoaùt khoûi thaân phaän thuoäc ñòa ñeå hoaø nhaäp vôùi coäng ñoàng nhaân loaïi vôùi tö caùch moät nöôùc ñoäc laäp, daân chuû vaø töï do.*Giaù trò tö töôûng: xeùt trong moái quan heä vôùi caùc traøo löu tö töôûng lôùn cuûa nhaân loaïi ôû theá kæ XX, coù theå coi Tuyeân ngoân Ñoäc laäp laø taùc phaåm keát tinh lí töôûng ñaáu tranh giaûi phoùng daân toäc vaø tinh thaàn yeâu chuoäng ñoäc laäp töï do. Caû hai phaåm chaát naøy cuûa taùc phaåm laø ñoùng goùp rieâng cuûa taùc giaû vaø cuõng laø cuûa daân toäc ta vaøo moät trong nhöõng traøo löu tö töôûng cao ñeïp, vöøa mang taàm voùc quoác teá, vöøa mang yù nghóa nhaân ñaïo cuûa nhaân loaïi trong theá kæ XX. Ñaây laø lí do vì sao Toå chöùc Giaùo duïc, Khoa hoïc vaø Vaên hoaù cuûa Lieân hôïp quoác laïi bình choïn Hoà Chí Minh laø anh huøng giaûi phoùng daân toäc.*Giaù trò ngheä thuaät: Xeùt ôû bình dieän vaên chöông, Tuyeân ngoân Ñoäc laäp laø moät aùng vaên chính luaän maãu möïc, laäp luaän chaët cheõ, lí leõ ñanh theùp, lôøi leõ huøng hoàn; baèng chöùng xaùc thöïc, giaøu söùc thuyeát phuïc, ngoân ngöõ gôïi caûm, huøng hoàn.Caâu 5: Anh (chò) haõy cho bieát “Tuyeân ngoân ñoäc laäp” cuûa Hoà Chí Minh ra ñôøi trong hoaøn caûnh naøo? Gôïi yù -Thaùng 8-1945, nhaân daân ta vöøa giaønh ñöôïc chính quyeàn trong cuoäc Toång khôûi nghóa, Chuû tòch Hoà Chí Minh töø Vieät Baéc veà Haø Noäi vaø soaïn thaûo “Tuyeân ngoân Ñoäc laäp”. Ñeán ngaøy 2 – 9 - 1945, taïi Quaûng tröôøng Ba Ñình, Haø Noäi, Ngöôøi ñaõ ñoïc baûn Tuyeân ngoân naøy.-Khi ñoù, boïn ñeá quoác, thöïc daân chuaån bò chieám laïi nöôùc ta:+Saép tieán vaøo töø phía Baéc laø quaân ñoäi Quoác daân ñaûng Trung Quoác ñöôïc söï uûng hoä cuûa ñeá quoác Mó..+ Tieán vaøo töø phía Nam laø quaân ñoäi Anh, ñaèng sau chuùng laø thöïc daân Phaùp.+Phaùp ñaõ tung ra moät luaän ñieäu xaûo traù: Ñoâng Döông voán laø thuoäc ñòa cuûa chuùng, chuùng coù coâng “khai hoaù”, “baûo hoä” xöù naøy nhöng bò phaùt xít Nhaät xaâm chieám; nay bò Ñoàng minh ñaùnh baïi, thì Phaùp seõ trôû laïi Ñoâng Döông laø leõ ñöông nhieân.-Vaäy ñoái töôïng maø baûn tuyeân ngoân höôùng ñeán laø ñoàng baøo trong nöôùc, nhaân daân theá giôùi. Ñaëc bieät laø phe ñoàng minh Anh, Mó, nhaát laø thöïc daân Phaùp.Caâu 6: Anh/ chò haõy cho bieát Hoà Chí Minh vieát Tuyeân ngoân Ñoäc laäp nhaèm muïc ñích gì ? Gôïi yù: -Khaúng ñònh quyeàn ñoäc laäp töï do cuûa daân toäc Vieät Nam tröôùc quoác daân ñoàng baøo vaø nhaân daân theá giôùi.- Ngaên chaën, caûnh caùo aâm möu taùi xaâm löôïc cuûa thöïc daân Phaùp, aâm möu can thieäp cuûa ñeá quoác Mó, tranh thuû söï uûng hoä cuûa dö luaän quoác teá.- Theå hieän laäp tröôøng nhaân ñaïo vaø chính nghóa, nguyeän voïng hoaø bình cuõng nhö tinh thaàn quyeát taâm baûo veä ñoäc laäp töï do cuûa nhaân daân Vieät Nam. §Ò 1: Anh(chÞ) h·y ph©n tÝch b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. I/Më bµi: - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ NguyÔn ¸i Quèc- Hå ChÝ Minh-> nhÊn m¹nh c¸c s¸ng t¸c thuéc thÓ v¨n chÝnh luËn, trong ®ã cã Tuyªn ng«n ®éc lËp. - Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ t¸c phÈm: lµ mét trong nh÷ng ¸ng thiªn cæ hïng v¨n cña d©n téc; ®· më ra 1 kØ nguyªn míi cho d©n téc ta- kØ nguyªn ®éc lËp, tù do, nh©n d©n lµm chñ ®Êt n­íc, quyÕt ®Þnh vËn mÖnh cña m×nh. II/Th©n bµi: 1/ Nguyªn lÝ chung (c¬ së ph¸p lÝ vµ chÝnh nghÜa) cña b¶n tuyªn ng«n. - Cơ sở pháp lý và chính nghĩa của bản Tuyên ngôn Độc lập là khẳng định quyền bình đẳng, quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc của con người. Đó là những quyền không ai có thể xâm phạm được; người ta sinh ra phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi. - Hồ Chủ Tịch đã trích dẫn 2 câu nổi tiếng trong 2 bản Tuyên ngôn của Mĩ và Pháp: + trước hết là để khẳng định Nhân quyền và Dân quyền là tư tưởng lớn, cao đẹp của thời đại + sau nữa là “suy rộng ra…” nhằm nêu cao một lý tưởng về quyền bình đẳng, quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do của các dân tộc trên thế giới -> ®Ò cao nh÷ng gi¸ trÞ hiÓn nhiªn cña t­ t­ëng nh©n lo¹i vµ t¹o tiÒn ®Ò cho lËp luËn sÏ nªu ë mÖnh ®Ò tiÕp theo. - ý nghÜa cña viÖc trÝch dÉn: + Có tính chiến thuật sắc bén, khéo léo, khóa miệng đối phương. + Khẳng định tư thế đầy tự hào của dân tộc (đặt 3 cuộc CM, 3 nền độc lập, 3 bản TN ngang hàng nhau.) -> c¸ch vËn dông khÐo lÐo vµ ®Çy s¸ng t¹o. - Cách mở bài rất đặc sắc: từ công nhận Nhân quyền và Dân quyền là tư tưởng thời đại đi đến khẳng định Độc lập, Tự do, Hạnh phúc là khát vọng của các dân tộc. Câu văn “Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được” là sự khẳng định một cách hùng hồn chân lí thời đại: Độc lập, Tự do, Hạnh phúc, Bình đẳng của con người, của các dân tộc cần được tôn trọng và bảo vệ. -> ®©y lµ ®ãng gãp riªng cña t¸c gi¶ vµ cña d©n téc ta vµo mét trong nh÷ng trµo l­u t­ëng cao ®Ñp võa mang tÇm vãc quèc tÕ, võa mang ý nghÜa nh©n ®¹o cao c¶. - Cách mở bài rất hay, hùng hồn trang nghiêm. Người không chỉ nói với nhân dân Việt Nam ta, mà còn tuyên bố với thế giới. Trong hoàn cảnh lịch sử thời bấy giờ, thế chiến 2 vừa kết thúc, Người trích dẫn như vậy là để tranh thủ sự đồng tình ủng hộ của dư luận tiến bộ thế giới, nhất là các nước trong phe Đồng minh, đồng thời ngăn chặn âm mưu tái chiếm Đông Dương làm thuộc địa của Đờ Gôn và bọn thực dân Pháp hiếu chiến, đầy tham vọng. * Tóm lại: Với lời lẽ sắc bén, đanh thép, Người đã xác lập cơ sở pháp lý của bản TN, nêu cao chính nghĩa của ta. Đặt ra vấn đề cốt yếu là độc lập dân tộc. 2/C¬ së thùc tiÔn cña b¶n Tuyªn ng«n. * Bản cáo trạng tội ác thực dân Pháp. - Vạch trần bộ mặt xảo quyệt của thực dân Pháp “lợi dụng lá cờ tự do, bình đẳng, bác ái, đến cướp đất nước ta, áp bức đồng bào ta”. - Năm tội ác về chính trị: 1- tước đoạt tự do dân chủ, 2- luật pháp dã man, chia để trị, 3- chém giết những chiến sĩ yêu nước của ta, 4- ràng buộc dư luận và thi hành chính sách ngu dân, 5- đầu độc bằng rượu cồn, thuốc phiện. - Năm tội ác lớn về kinh tế: 1- bóc lột tước đoạt, 2- độc quyền in giấy bạc, xuất cảng và nhập cảng, 3- sưu thuế nặng nề, vô lý đã bần cùng nhân dân ta, 4- đè nén khống chế các nhà tư sản ta, bóc lột tàn nhẫn công nhân ta, 5- gây ra thảm họa làm cho hơn 2 triệu đồng bào ta bị chết đói năm 1945. => sö dông ph­¬ng ph¸p liÖt kª; c©u v¨n ng¾n dµi, ®éng tõ m¹nh, ®iÖp tõ, ®iÖp có ph¸p, ng«n ng÷ s¾c s¶o; h×nh ¶nh gîi c¶m, giäng v¨n hïng hån. - Trong vòng 5 năm (1940 – 1945) thực dân Pháp đã hèn hạ và nhục nhã “bán nước ta 2 lần cho Nhật”. - Thẳng tay khủng bố Việt Minh; “thậm chí đến khi thua chạy, chúng còn nhẫn tâm giết nốt số đông tù chính trị ở Yên Bái và Cao Bằng”. => Lời kết án đầy phÉn nộ, sôi sục căm thù: + Vạch trần thái độ nhục nhã của Pháp (quì gối , đầu hàng , bỏ chạy..) + Đanh thép tố cáo tội ác tày trời (từ đó,...từ đó..) Đó là lời khai tử dứt khoát cái sứ mệnh bịp bợm của thực dân Pháp đối với nước ta ngót gần một thế kỉ. * Quá trình đấu tranh giành độc lập của nhân dân ta - Từ mùa thu năm 1940, nước ta đã thành thuộc địa của Nhật chứ không phải thuộc địa của Pháp nữa. Nhân dân ta đã nổi dậy giành chính quyền khi Nhật hàng Đồng minh. - Nhân dân ta đã đánh đổ các xiềng xích thực dân và chế độ quân chủ mà lập nên chế độ Dân chủ Cộng hoà. Pháp chạy, Nhật hàng, vua Bảo Đại thoái vị. - Chế độ thực dân Pháp trên đất nước ta vĩnh viễn chấm dứt và xoá bỏ :(thoát ly hẳn, xóa bỏ hết.....) mọi đặc quyền, đặc lợi của chóng đối với đất nước ta. - Trên nguyên tắc dân tộc bình đẳng mà tin rằng các nước Đồng minh “quyết không thể không công nhận quyền độc lập của dân Việt Nam”: “Một dân tộc đã gan góc ...được tự do. Dân tộc đó phải được độc lập” => Phần thứ hai là những bằng chứng lịch sử không ai chối cãi được, đó là cơ sở thực tế và lịch sử của bản Tuyên ngôn độc lập được Hồ Chí Minh lập luận một cách chặt chẽ với những lí lẽ đanh thép, hùng hồn: §ã lµ lèi biÖn luËn chÆt chÏ, logic, tõ ng÷ s¾c s¶o, cÊu tróc ®Æc biÖt, nhÞp ®iÖu dån dËp, lêi v¨n biÒn ngÉu, c¸ch hµnh v¨n theo hÖ thèng mãc xich... 3/Lời tuyên bố với thế giới - Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do và độc lập và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập (từ khát vọng đến sự thật lịch sử hiển nhiên) - Nhân dân đã quyết tâm giữ vững quyền tự do, độc lập ấy (được làm nên bằng xương máu và lòng yêu nước). => Tuyên ngôn độc lập là một văn kiện lịch sử vô giá của dân tộc ta, thể hiện phong cách chính luận của Hồ Chí Minh. III/Kết bài: - TN là sự kế thừa và phát triển những áng “thiên cổ hùng văn” trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc. - Làm nên những giá trị to lớn là cái tài, cái tâm của người cầm bút - TN là bản anh hùng ca của thời đại HCM. Đề 2: Mở đầu bản Tuyên ngôn Độc lập của nước Việt Nam Dân Chủ Cộng hoà Hồ Chí Minh viết : “Hỡi đồng bào cả nước , “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc” . Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống , quyền sung sướng và quyền tự do . Bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói : “Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi” . Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được” . (Trích Tuyên ngôn Độc lập – Hồ Chí Minh ) Anh ( chị ) hãy phân tích giá trị nổi bật của đoạn văn trên ở hai phương diện nội dung tư tưởng và nghệ thuật lập luận . Gợi ý làm bài. I/ Mở bài : - Ngày 2 tháng 9 năm 1945, tại quảng trường Ba Đình Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà đọc bản Tuyên ngôn Độc lập trước hàng chục vạn đồng bào . - Bản Tuyên ngôn Độc lập vừa là văn kiện có ý nghĩa lịch sử to lớn vừa là một áng văn chính luận ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ đanh thép, lời lẽ hùng hồn đầy sức thuyết phục. II/Thân bài : 1. Phân tích giá trị nội dung tư tưởng -Đoạn văn khẳng định quyền bình đẳng, quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do của dân tộc ta cũng như các dân tộc khác trên thế giới . -Hồ Chí Minh đồng tình với những tư tưởng tiến bộ của các bản Tuyên ngôn Độc lập của Mỹ và Pháp. -Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ngang hàng ba cuộc cách mạng, ba bản Tuyên ngôn của nước Việt Nam, Mỹ, Pháp nhằm quốc tế hoá vấn đề độc