Giáo án dạy thêm Ngữ Văn 9 năm 2007

Tuần 4 Ngày soạn: 25/9/2007 Ngày dạy: 1/10/2007 Ôn tập các phương châm hội thoại A/ Mục tiêu bài học: HS nắm chắc lí thuyết Vận dụng làm được bài tập trong SGK, Sách BT Sử dụng được trong cuộc sống I/ Lí thuyết: Câu 1: Thế nào là PC về lượng ? Cho VD minh hoạ? 1/ KN: - Khi giao tiếp cần nói có nội dung. - Nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp, không thiếu, không thừa. 2/VD:Không có gì quí hơn độc lập tự do (Các khẩu hiệu, câu nói nổi tiếng) Câu 2: Thế nào là PC về chất? Cho VD minh hoạ? 1/ KN: Trong giao tiếp đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực. 2/ VD: Đất nước 4000 năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước Câu 3: Thế nào là PC Quan hệ ? Cho VD minh hoạ? 1/ KN: Khi giao tiếp cần nói đúng vào đề tài giao tiếp tránh nói lạc đề 2/ VD: Ông nói gà, bà nói vịt Câu 4: Thế nào là PC cách thức ? Cho VD minh hoạ? 1/ KN: Khi GT cần chú y nói ngắn gọn, rành mạch; tránh cách nói mơ hồ 2/ VD: Tôi đồng y‏‎ với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn Câu 5: Thế nào là PC lịch sự ? Cho VD minh hoạ? 1/ KN: Khi GT cần tế nhị, tôn trọng người khác 2/ VD: Lời nói chẳng mất tiền mua Lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau VD2: Mĩ: Về phương tiện chiến tranh các ông chỉ xứng làm con chúng tôi BH: nước chúng tôi đã có 4000 năm lịch sử. Nước Mĩ các ông mới ra đời cách đâý 200 năm II/ Thực hành: 1/ Bài tập 4 trang 11 2/ Bài tập 5 trang 11 3/ Bài tập 4 trang 23 4/ Bài tập 5 trang 24 5/ Bài tập 1,2 trang 38 (Xem giáo án) 6/ chữa thêm một số bài trong sách BT trắc nghiệm Tuần 5 Ngày soạn: 25/9/2007 Ngày dạy: 1/10/2007 Ôn tập Tập làm văn thuyết minh A/ Yêu cầu: - HS nắm chắc lí thuyết về kiểu bài (So sánh với lớp 8) - GV hướng dẫn hs lập được dàn y . Sau đó tập trung vào rèn kĩ năng - TG còn lại GV hướng dẫn HS viết thành những đoạn văn hoàn chỉnh: + Viết đoạn văn theo cách diễn dịch + Có SD biện pháp NT + Có SD yếu tố miêu tả I/ Lí thuyết: 1/ KN: - Là kiểu văn bản thông dụng trong lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp tri thức khách quan về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân… của các hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. 2/ Đặc điểm: Cung cấp tri thức (hiểu biết, khách quan về những sự vật hiện tượng, vấn đề… được chọn làm đối tượng để thuyết minh. 3/ Các phương pháp thuyết minh: - Phương pháp định nghĩa, phân loại, nêu ví dụ, liệt kê, số liệu, so sánh. 4/ Lớp 9 sử dụng thêm một số BPNT: Tự thuật theo lối nhân hoá… và yếu tố miêu tả trong văn thuyết minh 5/ Dàn ý chung của một bài văn thuyết minh: Mở bài: Giới thiệu được đối tượng thuyết minh Thân bài: TM về đặc điểm, công dụng , tính chất …của chúng Kết bài: Giá trị tác dụng của chúng đối với đời sống II/ Thực hành: Các dạng đề bài thường gặp 1/ Thuyết minh về một con vật nuôi 2/ Thuyết minh về một đồ dùng trong gia đình 3/ Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử 4/ Thuyết minh về một loài cây 5/ Thuyết minh về một thể loại văn học 6/ Thuyết minh về ngôi trường nơi em đang học tập, hoặc về làng quê em III/ Đề cụ thể: * Đề 1: Thuyết minh chiếc nón lá quê em. Mở bài: Chiếc nón là đồ dùng quen thuộc để che nắng, che mưa cho các bà, các chị, chiếc nón còn góp phần tôn lên vẻ đẹp duyên dáng cho các thiếu nữ quê tôi. Thân bài: a/ Lịch sử làng nón: + Quê tôi vốn thuần nông nên thường làm theo mùa vụ. + Tháng 3 nông nhàn để góp phần thu nhập thêm cho gia đình, nhiều gia đình đã học thêm nghề làm nón. + Đáp ứng nhu cầu sử dụng người dân quê tôi. b/ Cấu tạo: + Xương nón: 16 vành làm bằng tre, nứa + Lá nón: hai loại: lá mo để lót bên trong và lớp lá bên ngoài (lá mo được lấy từ bẹ lá cây măng rừng, lá nón thì lấy từ lá cọ rừng) + Sợi cước, chỉ làm nhôi c/ Quy trình làm nón: + Làm vành nón theo khuôn định trước + Lá bên ngoài được là phẳng: lót một lớp lá xếp đều lên vành, sau đó đến một lớp mo và cuối cùng là một lớp lá bên ngoài. Dùng dây chằng chặt vào khuôn. + Tiến hành khâu: dùng cước xâu vào kim và khâu theo vành nón từ trên xuống dưới. + Chỉ màu dùng để sỏ nhôi d/ Giá trị chiếc nón: + Giá trị kinh tế: rẻ, tiện dụng để che nắng, che mưa cho các bà, các mẹ, các chị đi làm đồng, đi chợ. + Giá trị thẩm mĩ: Trước kia người con gái đi lấy chồng cũng sắm một chiếc nón đẹp…Chiếc nón còn được đi vào trong thơ ca Việt Nam. Kết bài: Cảm nghĩ chung về chiếc nón trong thời gian hiện tại. Đề 2: Em hãy thuyết minh về cái bút- một đồ dùng học tập quen thuộc của em. 1/Mở bài: Bút là đồ dùng học tập thiết yếu của học sinh nhằm ghi lại những tri thức tiếp thu được và để lưu giữ tri thức lâu hơn… 2/ Thân bài: - Họ nhà bút có nhiều loại: Bút bi, bút máy (Mực) , bút xoá, bút điện, bút trang điểm, Bút sáp, bút chì….(Miêu tả một số loại bút trên) + Nguồn gốc của chiếc bút ra đời tình cờ (phát triển, qua câu chuyện kể của nhà báo Hungari) + Họ nhà bút bi rất đông đúc và có nhiều loại, nhiều hãng sản xuất. + Bút bi nổi tiếng của hãng Thiên Long được chúng tôi được đông đảo học sinh quen dùng thường có cấu tạo hai phần: -Vỏ bút: có nút bấm và khuy cài - Ruột bút: có ống đựng mực và ngòi bút.Phần vỏ làm bằng nhựa và phần ngòi làm bằng kim loại. + Cách bảo quản: Tránh va đập mạnh, khi không viết dùng nút bấm đưa ngòi vào trong vỏ khỏi để dây mực. 3/ Kết bài: Chiếc bút bi là bận đồng hành của học sinh là bạn của tất cả mọi người, mỗi khi con người cần ghi chép… Biện pháp nghệ thuật sử dụng trong văn bản này: + Tự thuật để cho chiếc bút bi tự kể về mình. + Đối đáp theo lối nhân hoá: lời đối đáp của hai cái bút than phiền về sự cẩu thả của các cô cậu học trò. Sử dụng một số ýếu tố miêu tả cho bài văn cụ thể, sinh động Tuần 6 Ngày soạn: 25/9/2007 Ngày dạy: 1/10/2007 Ôn tập Tập làm văn thuyết minh (Tiếp theo) A/ Mục tiêu: Tiếp tục rèn kĩ năng cho HS về cách viết một bài văn thuyết minh. Hướng HS đến việc SD chúng trong đời sống B/ Kiểm tra: Gọi 2 HS lên đọc bài viết yêu cầu làm hoàn chỉnh ở nhà : Cái nón và cái bút GV hdhs sửa chữa hoàn chỉnh C/ Đề mới: Đề 3: Thuyết minh về con mèo. 1/ Mở bài: Giới thiệu về con mèo 2/ Thân bài: Miêu tả về các bộ phận chính của mèo: Mắt: Như 2 hòn bi ve, ria mép, chân, vuốt sắc nhọn, màu lông…. Giá trị, tác dụng của mèo trong cuộc sống Tập tính sinh hoạt của mèo: Thích nằm ấm, phơi nắng, trèo cây… 3/ Kết bài: Tình cảm, thái độ của con người đối với chúng Đề 4: Thuyết minh về họ nhà quạt 1/ Mở bài: Giới thiệu về họ nhà quạt 2/ Thân bài: Họ nhà quạt gồm: + Dòng quạt điện + Dòng quạt tay + Quạt chạy bằng sức gió, sức nước + Quạt trong các máy bay, tàu thuyền HS Kể tên cụ thể theo 4 dòng trên Có sử dụng yếu tố miêu tả khi giới thiệu đến các loại quạt Tác dụng, y nghĩa của chúng đối với đời sống con người 3/ Kết bài: Tình cảm, thái độ của con người đối với chúng Tuần 7 Ngày soạn: 5/10/2007 Ngày dạy: 16/10/2007 Ôn tập truyện Kiều Câu 1: Tóm tắt truyện kiều Phần 1: Gặp gỡ và đính ước Phần 2: Gia biến- lưu lạc Phần 3: Đoàn tụ Câu 2: Phân tích , cảm nhận vẻ đẹp của Thuy Vân, Thuy Kiều qua đoạn trích “Chị em TK”. VB Bố cục Nghệ thuật ND chính cần khắc sâu 1 Chị em Thuý Kiều 1. Tả chung 2Chị em ( 4 câu đầu) - Ước lệ, tượng trưng * Duyên dáng, thanh cao, trong trắng của người thiếu nữ 2. Tả Thuý Vân ( 4 câu tiếp) - ẩn dụ (khuôn trăng, nét ngài). Nhân hoá ( hoa cười, ngọc thốt So sánh ( mây thua, tuyết nhường) - Mang tích ước lệ tượng trưng * Thuý Vân : Đoan trang, phúc hậu - Dự báo được số phận Thuý Vân : Bình lặng, suôn sẻ 3.Tả vẻ đẹp Thuý Kiều (12 câu tiếp) - NT: “ Đòn bẩy” - Ước lệ (ẩn dụ, so sánh) - Thành ngữ - H/a chọn lọc (tả mắt, tài) - Từ chọn lọc: “ ghen, hờn” - Vẻ đẹp của Kiều : Là sự kết hợp sắc- tài- tình - Là chân dung mang tính cách số phận : cuộc đời, số phận nàng sẽ éo le, đau khổ 4. Cuộc sống của 2 chị em (4 câu cuối) Cuộc sống êm đềm, hạnh phúc Cách làm kiểu bài: Cảm nhận một đoạn thơ B1: Xác định mục đích bài viết (Cần căn cứ vào vị trí của đoạn văn trong văn bản) ? Cảm nhận đoạn thơ trên để làm gì? Cần khắc sâu, làm rõ được y nào? B2: Tìm các biện pháp nghệ thuật và tác dụng của chúng B3: Dùng lời văn , tình cảm, cảm xúc của mình để viết thành bài hoàn chỉnh Câu 3: Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ sau: “ Ngày xuân con én đưa thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa” (Trích truyện Kiều- Nguyễn Du) Gợi y: Cảm nhận đoạn thơ trên để thấy được bức tranh mùa xuân được nhà thơ Nguyễn Du khắc hoạ khá tinh tế. Đó là một bức tranh sống động, tươi vui, trong trẻo, có hồn, và đầy sức sống. +Sống động: con én đưa thoi + Có hồn: “ Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa” +Màu sắc hài hoà: Màu xanh của thảm cỏ làm nền cho màu trắng của những bông hoa lê nổi bật lên + Chữ “ Điểm” làm cho cảnh vật trở nên sống động, có hồn, chứ không tĩnh tại. Tuần 8 Ngày soạn:19/10/2007 Ngày dạy:24/10/2007 Cảm nhận một đoạn thơ Câu 3: Phân tích (Cảm nhận) của em về 8 câu thơ cuối trong đoạn trích “ Kiều ở lầu Ngưng Bích” “Buồn trông cửa bể chiều hôm ầm ầm tiếng sóng kêu quanh ghế ngồi” Yêu cầu: Phân tích đoạn thơ trên để thấy rõ tâm trạng của kiều khi bị Tú Bà giam lỏng ở lầu Ngưng Bích Thấy được NT “Tả cảnh ngụ tình”, dùng điệp từ, từ láy, câu hỏi tu từ... a) 2 câu đầu ; b) 2 câu tiếp: - H/ả chọn lọc : Cửa bể chiều hôm; Đại từ “ ai”: - Từ láy : Thấp thoáng, xa xa - câu hỏi tu từ - Ngọn nước mới sa - Hoa trôi … - Câu hỏi tu từ - Điệp từ Tâm trạng : Rợn ngợp, đơn côi, nhớ nhà - Tâm trạng: Nổi trôi vô định c) 2 câu tiếp d) 2 câu cuối Nội dung 8 câu cuối - Nội cỏ: - Láy : Rầu rầu, xanh xanh - Điệp từ - H/ả : Gió cuốn mặt duềnh - Láy : ầm ầm - Điệp từ * Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình cùng, điệp từ, láy, câu hỏi tu từ, h/ả chọn lọc… tàn tạ, héo hon thiếu sức sống Tâm trạng - Hoang mang, lo sợ, hãi hùng - Khắc hoạ rõ nét tâm trạng Kiều - Tấm lòng, đồng cảm của Nguyễn Du Câu 4: Hình ảnh Thuý Kiều qua đoạn thơ sau: “Nỗi mình thêm tức nỗi nhà Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng Ngại ngùng dợn gió e sương Ngừng hoa bóng thẹn trông gương mặt dày Mối càng vén tóc bắt tay Nét buồn như cúc điệu gày như mai” (Trích “Truyện Kiều” - ND) * Gợi ý: Tâm trạng Kiều: Buồn tủi, hổ thẹn. Song mặc dù vậy nàng vẫn rất đẹp: “Nét buồn như cúc điệu gày như mai” Bổ sung: ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... Tuần 9 Ngày soạn:26/10/2007 Ngày dạy:31/10/2007 Ôn tập văn thuyết minh (Tiếp) Đề5: Cây lúa trong đời sống người Việt Nam. Dàn ý đại cương: 1/ Mở bài: Giới thiệu chung về cây lúa trong đời sống vật chất, tinh thần người Việt 2/ Thân bài: Nguồn gốc: Cây lúa có từ xa xưa- Thời kì nguyên thuỷ- Có nguồn gốc từ cây lúa hoang. Đặc điểm cấu tạo: Chia làm nhiêù giống lúa: Nếp, tám, tẻ... Rễ: Chùm Thân: Thuộc họ cỏ rỗng, có gióng đốt Lá: Công dài, nhọn, có gân song song, mặt lá ráp... Hạt: Lưỡng tính, có vỏ trấu bao bọc ngoài hạt gạo Tập tính, sinh trưởng và phát triển: Các giai đoạn phát triển: Mộng, Mạ, Cây, Con gái, Làm đòng, Trổ bông, Hạt, Chín. Quy trình làm đất, chăm bón:.................................................................. Vai trò, giá trị: Giá trị trong đời sống vật chất: Giá trị trong đời sống tinh thần: Lễ hội, tết, đi vào thơ ca, nhạc hoạ: Hạt gạo làng ta, Cày đồng đang buổi ban trưa, Bài ca cây lúa...Cây lúa là biểu tượng của người dân VN: Trên hình quốc huy. 3/ Kết bài: Tình cảm, thái độ của người viết đối với cây lúa. Tuần 11 Ngày soạn:3/11/2007 Ngày dạy: 13/11/2007 Ôn tâp về từ vựng A/ Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh khái quát lại về từ vựng Tiếng Việt mà các em đã học ở lớp 6,7,8. Kỹ năng sử dụng trong cuộc sống. Chữa một số đề thi có liên quan B/ chuẩn bị: Thầy: Chuẩn bị ND, kế hoạch dạy Trò: Ôn tập lại SGK, chuẩn bị làm bài tập. C/ Lên lớp: I/ Ôn lại lý thuyết buổi sáng đã học: 1/ Từ đơn và từ phức: 2/ Thành ngữ: 3/ Nghĩa của từ: 4/ Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ: 5/ Từ đồng âm: 6/ Từ đồng nghĩa” 7/ Từ trái nghĩa: 8/ Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ: 9/ Trường từ vựng: Lưu ý: GV kiểm tra lại từng mục đối với học sinh bằng nhiều hình thức: Bốc thăm lựa chọn câu hỏi ngẫu nhiên, hoặc Gv chủ động hỏi hs. Sau đó GV nhấn mạnh lại. II/ Làm bài tập: 1/ Câu 1(1.5đ): a/ Đặt tên trường từ vựng cho dãy từ: bút máy, bút bi, bút chì, bút mực. b/ Tìm trường từ vựng “ Trường học” (Đề thi tuyển sinh vào 10 – LHP - Đề chung, năm 2007-2008) Đáp án: a. Đặt tên trường từ vựng cho dãy từ: Tên chính xác: Bút viết (0,5 đ) chỉ đặt tên: Bút, dụng cụ cầm để viết (cho 0,25đ) b. Tìm trường từ vựng “Trường học” - Giáo viên học sinh, cán bộ, phụ huynh, lớp học, sân chơi, bãi tập, thư viện...(đúng 5 từ trở lên cho 1đ) 2/ Câu 2: (1,5 đ) “ Vợ chàng quỷ quái tinh ma Phen này kẻ cắp bà già gặp nhau Kiến bò miệng chén chưa lâu Mưu sâu cũng trả nghĩa sâu cho vừa” Đoạn thơ trên nằm ở đoạn trích nào trong “Truyện Kiều” của ND? Đây là lời nói của ai nói về ai? Đoạn thơ trên có sử dụng thành ngữ không? Hãy chép lại thành ngữ đó. (Đề thi tuyển sinh vào 10 – LHP - Đề chung, năm 2006-2007) Đáp án: a)Đoạn thơ trên nằm ở đoạn trích “ Thuý Kiều báo ân, báo oán”. Đây là lời của nhân vật TK nói về Hoạn Thư b) Đoạn thơ có sử dụng thành ngữ Đó là: “Kẻ cắp bà già gặp nhau, kiến bò miệng chén” (Chép sai lỗi chính tả không cho điểm) 3/ Câu 3: (1đ) Bằng sự hiểu biết của mình, em hãy giải nghĩa từ “Vàng” trong các cụm từ sau: Củ nghệ vàng Quả bóng vàng Tấm lòng vàng Ông lão đánh cá và con cá vàng (Đề thi tuyển sinh vào 10 năm 2002 - 2003) Đáp án: Củ nghệ vàng: Vàng- Chỉ màu sắc vàng của củ nghệ Quả bóng vàng: Vừa chỉ màu vàng của quả bóng, vừa chỉ chất liệu làm ra quả bóng, vừa chỉ đặc điểm quý của biểu tượng được dùng làm phần thưởng ở lĩnh vực bóng đá (Có biểu tượng quả bóng vàng) Tấm lòng vàng: Vàng ở đây chỉ tấm lòng cao quý, cao cả... Ông lão đánh cá và con cá vàng: Vàng ở đây vừa chỉ màu sắc (cá màu vàng). Nhưng nghĩa chính là cá quý, cá thần Tuần 12 Ngày soạn:16/11/2007 Ngày dạy: 19/11/2007 Ôn tâp về từ vựng A/ Mục tiêu bài dạy: Giúp học sinh nắm chắc hơn, kỹ hơn về các biện pháp tu từ từ vựng cơ bản: So sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ...... Kỹ năng sử dụng trong cuộc sống. Trong các bài làm văn Chữa một số đề thi có liên quan B/ chuẩn bị: Thầy: Đọc kỹ SGK lớp 6,7,8. Xem kỹ các đề thi có liên quan đến các BPTT trên Trò: Ôn tập lại C/ Lên lớp: I/ Ôn tập lại lý thuyết: II-Một số biện pháp tu từ : ? Nhắc lại các biện pháp tu từ đã học? - So sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, nói quá, nói giảm, nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ) 1.So sánh : ?Thế nào là so sánh ? Ví dụ? - So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng thêm sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Ví dụ : Mặt trời xuống biển như hòn lửa A như B So sánh mặt trời = hòn lửa có sự tương đồng về hình dáng, màu sắc à để làm nổi bật vẻ đẹp của thiên nhiên vừa hùng vĩ vừa gần gũi. 2. ẩn dụ : ? Thế nào là ẩn dụ? Ví dụ? - ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Ví dụ : Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. Mặt trời thứ hai là hình ảnh ẩn dụ vì : lấy tên mặt trời gọi Bác. Mặt trời àBác có sự tương đồng về công lao giá trị. 3. Nhân hóa : ? Thế nào là nhân hóa? Ví dụ? Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật…bằng những từ ngữ vốn dùng để gọi hoặc tả con người, làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật…trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người. Ví dụ : Hoa cười ngọc thốt đoan trang Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da. Nhân hóa hoa, mây, ngọc, tuyết để miêu tả vẻ đẹp của Thúy Vân sánh ngang với vẻ đẹp của thiên nhiên, khiến cho thiên nhiên cũng phải mỉm cười, nhường nhịn à dự báo số phận êm ấm của nàng Vân. 4. Hoán dụ : ? Thế nào hoán dụ? Ví dụ? - Hoán dụ là gọi tên các sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. Ví dụ : Xe vẫn chạy vì Miền Nam phía trước Chỉ cần trong xe có một trái tim Trái tim chỉ người chiến sĩ yêu nước, kiên cường, gan dạ, dũng cảm à Giữa trái tim và người chiến sĩ có quan hệ gần gũi với nhau, lấy bộ phận để chỉ toàn thể. 5. Nói quá : ? Thế nào là nói quá? Ví dụ? - Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất cớngự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu đạt. Ví dụ : Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày Nói quá mức độ mồ hôi để nhấn mạnh nỗi vất vả của người nông dân. 6. Nói giảm, nói tránh : ? Thế nào là nói giảm, nói tránh? - Nói giảm, nói tránh là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự. Ví dụ : Bác nằm trong giấc ngủ bình yên. Nói Bác đang nằm ngủ là làm giảm đi nỗi đau mất Bác. 7. Điệp ngữ : ? Thế nào là điệp ngữ? Ví dụ? - Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp đi, lặp lại từngữ (hoặc cả câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp đi, lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; từ ngữ được lặp lại gọi la điệp ngữ. Ví dụ: Ta làm con chim hót ……..xao xuyến HS tự phân tích. 8. Chơi chữ : ? Thế nào là chơ chữ? Ví dụ? - Chơi chữ là lợi dụng đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo sắc thái dí dỏm, hài hước…. làm cho câu văn hấp dẫn và thú vị. Ví dụ : Nhớ nước đau lòng con quốc quốc Thương nhà mỏi miệng cái gia gia Quốc quốc, gia gia là chơi chữ chỉ nước, nhà - nỗi nhớ nước thương nhà của nhà thơ. III- Luyện tập : Bài tập: Chỉ ra và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau: “Vì sao trái đất nặng ân tình? Nhắc mãi tên người HCM Như một niềm tin như dũng khí Như lòng nhân nghĩa, đức hy sinh” (Tố Hữu) ( Đề thi vào 10 LHP- Đề chuyên- Năm học 2002-2003) Chỉ ra: Các BPTT chính: Câu hỏi tu từ và so sánh (Mô hình: A như B1 như B2 như B3 , B4). Nêu tác dụng: Nhà thơ đã sáng tạo cách biểu đạt giàu chất suy tưởng, KĐ sự vĩ đại, ảnh hưởng to lớn của cuộc sống sự nghiệpvà phẩm chất HCM đối với nhân loại. Đó là sự trân trọng, ngưỡng vọng của nhân loại trước vẻ đẹp cao quý từ bản lĩnh đến cốt cách đến tâm hồn, tình cảm ủa chủ tịch HCM. IV/ BTVN: Chỉ ra và nêu ngắn gọn tác dụng của các biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau: 1/ “ Nhưng mỗi năm....nghiên sầu” (Ông Đồ- VĐL) 2/ “ Từ ấy......tiếng chim” (Từ ấy- TH) 3/ “Lũ chúng ta......tâm hồn” (Người đi tìm hình của nước- CLV) Tuần 13 Ngày soạn:23/11/2007 Ngày dạy: 26/11/2007 Ôn tập văn tự sự A/ Mục tiêu bài dạy: - HS hiểu rõ hơn về văn tự sự Kỹ năng sử dụng trong cuộc sống. Trong các bài làm văn Chữa một số đề thi có liên quan B/ chuẩn bị: Thầy: Đọc kỹ SGK Trò: Ôn tập lại C/ Lên lớp: I/ Ôn tập lại lý thuyết: 1/ KN: Tự sự là trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này nối tiếp sự việc khác dẫn tới một kết thúc- thể hiện một ý nghĩa 2/ Những điều cần chú ý khi làm văn tự sự ở lớp 9: Miêu tả, miêu tả nội tâm đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm Nghị luận II/ Thực hành: Em hãy đóng vai nhân vật ông Hai kể lại diễn biến tâm trạng của ông trong truyện ngắn Làng- Kim Lân. A/ GV hướng dẫn HS kể lại bằng những câu hỏi gợi ý để HS rút ra dàn ý chung: 1. Ông Hai trước khi nghe tin đồn : 2. Ông Hai khi nghe tin làng Dầu theo Tây. ? ở trong phòng thông tin bước ra ông Hai có tâm trạng gì ? - Ông Hai đang vui mừng vì nhận được nhièu tin thắng lợi của cuộc kháng chiến. GV : Cho nên tác giả miêu tả ông vui từ cái chóp chép miệng khi uống nước cho đến cái cảm nhận của ông về tiếng quạt, tiếng thở, tiếng khóc, tiếng cười nói của mọi người cứ râm ran cả một góc đường. ? Đang trong tân trạng ấy thì ông Hai nhận được tin gì từ những người tản cư mới lên? - Làng Dầu theo Tây : Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây. ? Nhận được tin ấy biểu hiện tâm trạng của ông Hai ra sao? Hãy đọc : Cổ họng ông lão… ? Phân tích đoạn chuyện này chính là phân tích diễn biến tâm trạng của ông Hai. Vậy ta có thể chia diễn biến tâm trạng của ông Hai thành mấy khúc đọan tâm trạng? - Bốn khúc đoạn tâm trạng : + Khi bắt đầu nhận được tin ở quán nước ven đường. + Khi về đến nhà. + Chiều tối hôm ấy. + Ba bốn ngày sau. àDiễn biến tâm lí theo trình tự thời gian ? Hãy phân tích diễn biến tâm trạng của ông Hai qua 4 khúc đoạn tâm trạng này? ( Muồn phân tích được các em phải chỉ ra được những biểu hiện tâm lí và hành động của ông Hai ở từng đoạn – Phân tích nghệ thuật biểu hiện – từ đó sẽ thấy được những nét tâm trạng của nhân vật. ? Khi bắt đầu nhận được tin làng Dầu theo Tây ông Hai đã có những biểu hiện gì? - Cổ họng ông lão … - Hỏi lại : Liệu có thật không hở bác…. - Chèm chẹp miệng cười nhạt : Hà nắng gớm ! Về nào … - Trên đường về : Cúi gằm mặt xuống mà đi. ? Để diễn tả tâm trạng ông Hai lúc này tác giả đẫ sử dụng yếu tố nghệ thuật nào? - Miêu tả nội tâm gián tiếp thông qua vịêc miêu tả ngoại hình, hành động nhân vật ông Hai để diễn tả tâm trạng sửng sốt, bất ngờ của ông Hai. ? Tại sao ông Hai lại có tâm trạng ấy? - Vì ông quá tin tưởng tự hào về tinh thần kháng chiến của làng. Ông quá yêu làng. - Ông không ngờ được cái tin ấy, hơn nữa ông lại đang trong tâm trạng sung sướng. ? Tác giả còn sử dụng yếu tố nghệ thuật nào? - Lời thoại : Ông Hai cố trấn tĩnh lại để hỏi rõ thực hư . Chứng tỏ lúc này ông chưa tin. Nhưng khi nghe xác minh lại thì ông lại chèm chẹp miệng…về nào à câu nói này vi phạm phương châm quan hệ nhưng ông nhằm đánh trống lảng để dấu mình là người làng Dầu. GV : Thực chất đây là câu nói bâng quơ ông nói với chính ông là độc thoại giờ sau sẽ học. ? Thực ra lúc này cũng chưa ai biết ông là người làng Dầu nhưng tại sao trên đường về ông lại cúi gằm mặt xuống mà đi ? - Vì ông xấu hổ, ông cảm thấy lời của người đàn bà cho con bú đang chửi mình . Nó như nhát dao cứa sâu vào tim ông. Ông còn thoáng nghĩ đến mụ chủ. ? Trên đường thì ông dấu mình là người làng Dầu nhưng về nhà ông còn dấu mình được không? Ông như thế nào? - Về đến nhà : ông nằm vật ra giường, nhìn con ông tủi thân nước mắt cứ giàn ra. Ông nắm chặt hai bàn tay rít lên : Chúng bay ….thế này. Ông kiểm điểm lại từng người….Chao ôi ! cực nhục chưa … ? ở đường ông Hai phải dấu mình lên tác giả miêu tả nội tâm gián tiếp còn lúc này tác giả miêu tả nội tâm bằng cách nào? - Miêu tả nội tâm trực tiếp – diễn tả trực tiếp những suy nghĩ cảm xúc của ông Hai về con – về những người ở làng – về bản thân ông – những người lang Dầu ở nơi tản cư và ghi lại trực tiếp lời của ông Hai với những bọn việt gian ở nhà. ? Để diễn tả những cảm xúc, suy nghĩ về những vấn đề này của ông Hai, tác giả đã sử dụng giọng văn và nhiều loại câu nào? - Giọng văn xót xa dồn dập - Nhiều câu cảm, câu nghi vấn để bộc lộ cảm xúc và tự chất vấn mình à để bộc lộ tâm trạng giằng xé, dằn vặt, đau đớn đến xót xa uất ức đến vật vã lương tâm. ? Khi bà Hai về thì ông ra sao? - Chiều tối khi bà Hai về : Ông nằm rũ trên giường không nói gì, bà hỏi ông cũng không muốn nói. Đêm ông trằn trọc không sao ngủ được, hết trở mình – thở dài – lặng hẳn đi - …không cất lên được. - Nghe tiếng mụ chủ : trống ngực đập thình thịch, nín thở nghe. ? Em thấy gì ở lời nói của ông Hai lúc này? - Ông Hai nói ít, nói ngắn, gắt gỏng, nói nhỏ Vì : Ông vừa bực bội, vừa đau buồn đến mức không muốn nói gì. Ông không muốn tạo ra âm thanh gì, động tĩnh gì kẻo mụ chủ nhà biết được àÔng thu mình lại trong sự im lặng, trong sự đau đớn xót xa. ? Tai sao khi nghe tiếng mụ chủ ông lại có tâm trạng đó? - Vì ông rất sợ mụ chủ biết chuyện, mụ mà biết thì mụ sẽ chửi bới, sẽ đuổi. ? Diễn tả tâm trạng của ông Hai lúc này tác giả có cách diễn tả gì khác với đoạn trước? -T ác giả có xen vào những yếu tố tả cảnh của căn nhà : không khí im lặng bao trùm toàn bộ căn nhà, lan tỏa cả ra không khs xung quanh. ? Vậy ba bốn ngày sau ông Hai làm