Giáo án Địa lí 10 Trung tâm GDTX Tân Hồng

PPCT: Tiết 1, tuần 1 Ngày dạy: 08/09/2010 PHẦN MỘT ĐỊA LÍ TỰ NHIÊN CHƯƠNG I. BẢN ĐỒ BÀI 1. CÁC PHÉP CHIẾU HÌNH BẢN ĐỒ CƠ BẢN I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Nêu được khái niệm phép chiếu hình bản đồ. - Phân biệt được một số phép chiếu hình bản đồ cơ bản. 2. Kĩ năng: Có kĩ năng phân biệt được các phép chiếu đồ qua mạng lưới kinh, vĩ tuyến. II. PHƯƠNG TIỆN GIẢNG DẠY - Tranh ảnh về các phép chiếu đồ (hoặc phóng to các hình trong SGK). - Quả địa cầu III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Vào bài mới: Hoạt động: Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung H§éng 1: Lµm viÖc c¸ nh©n - GV dïng qu¶ ®Þa cÇu vµ b¶n ®å thÕ giíi, ®Æt c©u hái: - B¶n ®å lµ g×? Em cã nhËn xÐt g× vÒ sù kh¸c nhau gi÷a qu¶ cÇu vµ b¶n ®å ? - Tõ nhËn xÐt trªn h·y ®­a ra kh¸i niÖm phÐp chiÕu h×nh b¶n ®å ? H§éng 2: C¶ líp - Treo 3 b¶n ®å víi c¸c phÐp chiÕu kh¸c nhau, yªu cÇu HS nªu nhËn xÐt vÒ líi kinh vÜ tuyÕn, ®Æt c©u hái T¹i sao l¹i cã sù kh¸c nhau ®ã ? T¹i sao ph¶i dïng c¸c phÐp chiÕu h×nh kh¸c nhau ? - GV sö dông tÊm b×a vµ qu¶ ®Þa cÇu ®Ó minh ho¹ cho HS c¸c phÐp chiÕu ph­¬ng vÞ, h×nh nãn vµ h×nh trô. H§éng 3: Lµm viÖc theo nhãm - GV chia líp ra thµnh 6 nhãm, 2 nhãm cïng nghiªn cøu mét néi dung. Giao nhiÖm vô cho c¸c nhãm: - Nhãm 1,2: nghiªn cøu phÐp chiÕu ph­¬ng vÞ. - Nhãm 3,4 : nghiªn cøu phÐp chiÕu h×nh nãn. - Nhãm 5,6: nghiªn cøu phÐp chiÕu h×nh trô. Néi dung nghiªn cøu: - Kh¸i niÖm vÒ phÐp chiÕu. - VÞ trÝ tiÕp xóc cña mÆt ph¼ng víi qu¶ cÇu. - §Æc ®iÓm l­íi kinh, vÜ tuyÕn. - Theo phÐp chiÕu ®ã nh÷ng khu vùc nµo t­¬ng ®èi chÝnh x¸c, nh÷ng khu vùc nµo kÐm chÝnh x¸c ? - Gäi HS lªn tr×nh bµy, ®¹i diÖn 3 nhãm tr×nh bµy phÇn chuÈn bÞ cña nhãm m×nh. - Gäi c¸c nhãm kh¸c bæ sung - NhËn xÐt, ®¸nh gi¸, chuÈn l¹i kiÕn thøc. - Hv quan sát, nêu nhân xét. - HV: Ngåi theo nhãm, ph©n c«ng b¹n ghi chÐp. §äc s¸ch gi¸o khoa, cã thÓ sö dông qu¶ cÇu vµ tÊm b×a , vÏ h×nh... ®Ó nghiªn cøu, nªu ra c¸c néi dung mµ GV ®· giao cho. - Lªn tr×nh bµy tr­íc líp, hoÆc gãp ý, bæ sung theo chØ ®Þnh cña GV. - Ghi chÐp I. Khái niệm bản đồ và phép chiếu hình bản đồ. 1. Khái niệm bản đồ: B¶n ®å lµ h×nh ¶nh thu nhá mét phÇn hay toµn bé bÒ mÆt Tr¸i §Êt lªn mÆt ph¼ng. 2. Khái niệm phép chiếu hình bản đồ: PhÐp chiÕu h×nh b¶n ®å lµ c¸ch biÓu thÞ mÆt cong cña Tr¸i §Êt lªn mét mÆt ph¼ng, ®Ó mçi ®iÓm trªn mÆt cong t­¬ng øng víi mét ®iÓm trªn mÆt ph¼ng. II. Các phép chiếu hình bản đồ 1. Phép chiếu hình phương vị - Là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của mặt cầu lên mặt phẳng. - Tùy theo vị trí tiếp xúc của mặt chiếu so với trục của quả địa cầu sẽ có các phép chiếu phương vị khác nhau: phép chiếu phương vị đứng, phép chiếu phương vị ngang và phép chiếu phương vị nghiêng. 2. phép chiếu hình nón: - Là phương pháp thể hiện mạng lưới kinh , vĩ tuyến của Địa cầu lên mặt chiếu là mặt hình nón, sau đó triển khai mặt chiếu hình nón ra mặt phẳng. - tùy thuộc vào vị trí của trục hình nón so với trục Địa cầu mà có các phép chiếu hình nón khác nhau: phép chiếu hình nón đứng, ngang, nghiêng. 3. Phép chiếu hình trụ: - Là pp thể hiện mạng lưới kinh, vĩ tuyến của địa cầu lên mặt chiếu là mặt hình trụ, sau đó triển khai mặt trụ ra mặt phẳng. - Tùy theo vào vị trí của trục hình trụ so với trục Địa cầu mà có các phép chiếu hình trụ khác nhau: phép chiếu hình trụ đứng, ngang, nghiêng. IV. CỦNG CỐ PPCT: Tiết 2, tuần 2 Ngày dạy: 15/09/2010 BÀI 2. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÍ TRÊN BẢN ĐỒ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Phân biệt được các phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ về hình thức và đối tương thể hiện. - Vận dụng được kiến thức đã học để nhận xét đặc điểm của đối tượng và hiện tượng địa lí trên bản đồ. 2. Kĩ năng: Có kỉ năng phân biệt được một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ. II. PHƯƠNG TIỆN GIẢNG DẠY - Bản đồ công nghiệp Việt Nam. - Bản đồ nông nghiệp Việt Nam. - Bản đồ khí hậu Việt Nam. - Bản đồ phân bố dân cư châu Á. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. æn ®Þnh tæ chøc líp và kiÓm tra bµi cò C©u 1: Nªu ®Æc ®iÓm cña phÐp chiÕu ph­¬ng vÞ? C©u 2: Nªu ®Æc ®iÓm cña phÐp chiÕu h×nh nãn? 2. Vào bài mới C¸c em ®· biÕt, trªn mçi b¶n ®å ®Òu cã rÊt nhiÒu kÝ hiÖu ®Ó thÓ hiÖn c¸c ®èi t­îng ®Þa lÝ kh¸c nhau. C¸c kÝ hiÖu nµy ®­îc ph©n lo¹i nh­ thÕ nµo? BiÓu hiÖn c¸c ®èi t­îng nµo cña ®Þa lÝ? 3. Hoạt động: Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung - Ho¹t ®éng theo nhãm. 1. Chia líp thµnh 4 nhãm Ph©n c«ng nhiÖm vô cho tõng nhãm: - Nhãm 1: Nghiªn cøu h×nh 2.1, 2.2 trong SGK, b¶n ®å c«ng nghiÖp ViÖt Nam - Nhãm 2: Nghiªn cøu h×nh 2.3 (SGK), b¶n ®å khÝ hËu ViÖt Nam. - Nhãm 3: Nghiªn cøu h×nh 2.4 (SGK) - Nhãm 4: Nghiªn cøu h×nh 2.5, b¶n ®å n«ng nghiÖp ViÖt Nam . 2. Néi dung nghiªn cøu: - §èi t­îng biÓu hiÖn cña tõng PP - Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn cña tõng PP. 3. Yªu cÇu ®¹i diÖn tõng nhãm tr×nh bµy néi dung nghiªn cøu cña nhãm m×nh: - Nhãm 1: PP kÝ hiÖu - Nhãm 2: PP kÝ hiÖu ®­êng chuyÓn ®éng - Nhãm 3: PP chÊm ®iÓm - Nhãm 4: PP b¶n ®å - biÓu ®å 4. GV chuÈn l¹i kiÕn thøc - HV: Ngåi theo nhãm, ph©n c«ng c«ng viÖc tõng b¹n cô thÓ, ph©n c«ng ghi chÐp, tr×nh bµy... §äc SGK, quan s¸t h×nh vÏ, b¶n ®å, th¶o luËn ®Ó nªu lªn nhËn xÐt, ph©n tÝch vÒ ®èi t­îng biÓu hiÖn vµ kh¶ n¨ng biÓu hiÖn cña tõng p.ph¸p. - §¹i diÖn tõng nhãm lªn tr×nh bµy, c¸c b¹n kh¸c cã thÓ gãp ý bæ sung, hç trî cho b¹n khi c¸c nhãm kh¸c ®Æt c©u hái. - C¸c nhãm kh¸c nghe tr×nh bµy, cã thÓ nªu th¾c m¾c, ®Æt c©u hái. 1. Phương pháp kí hiệu - Thể hiện các đối tượng phân bố theo những điểm cụ thể như các điểm dân cư, tt công nghiệp…các kí hiệu được đặt chính xác vào vị trí phân bố của đối tượng trên bản đồ. - Các dạng kí hiệu: Hình học, chữ, tượng hình. - PP kí hiệu thể hiện được vị trí phân bố, số lượng (quy mô), cấu trúc và chất lượng của đối tượng. 2. Phương pháp kí hiệu đường chuyển động - Thể hiện sự di chuyển của các hiện tượng tự nhiên vả hiện hiện tượng kinh tế - xã hội trên bản đồ như: hướng gió, dòng biển, các luồng di dân… - thể hiện được hướng di chuyển, khối lượng, tốc độ di chuyển tần suất của các đối tượng, hiện tượng địa lí. 3. Phương pháp chấm điểm - thể hiện các hiện tượng địa lí phân bố, phân tán theo lãnh thổ như: phân bố dân, phân bố cây trồng vật nuôi…bằng những điểm chấm trên bản đồ. - Mỗi điểm chấm ứng với một số lượng nhất định của đối tượng và được bố trí ở vị trí tương ứng của đối tượng trên bản đồ. 4. Phương pháp bản đồ - biểu đồ - thể hiện giá trị tổng cộng của một hiện tượng địa lí trên một đơn vị lãnh thổ (đơn vị hành chính) bằng cách dùng các biểu đồ đặt vào phạm vi các đơn vị lãnh thổ đó. 4. Củng cố Có nhiều pp để biểu hiện các đối tượng và hiện tượng địa lí trên bản đồ, song mỗi pp đều có một hình thức biểu hiện khác nhau và chỉ có thể biểu hiện một số đồi tượng và hiện tượng địa lí nhất định. 5 dặn dò: Về nhà học bài và làm bài tập 2 trang 14 SGK. PPCT: Tiết 3, tuần 3 Ngày dạy: 22/09/2010 BÀI 3. SỬ DỤNG BẢN ĐỒ TRONG HỌC TẬP VÀ ĐỜI SỐNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Biết được vai trò của bản đồ trong học tập, trong đời sống và một số điều cần lưu ý khi sử dụng bản đồ trong học tập địa lí. - Trình bày được cách sử dụng bản đồ để xác định phương hướng và phân tích mối quan hệ giữa các yếu tố địa lí trên bản đồ. 2. Kỉ năng Sử dụng được bản đồ trong học tập và trong đời sống. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Bản đồ tự nhiên thế giới. - Bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam. - Bản đồ kinh tế chung Việt Nam. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định vả kiểm tra bài cũ 2. Vào bài mới 3. Hoạt động Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung Ho¹t ®éng 1: c¶ líp 1. §Æt c©u hái: c¸c em cã suy nghÜ g× vÒ vai trß cña b¶n ®å trong häc tËp vµ trong ®êi sèng, lÊy vÝ dô cô thÓ ? 2. Ghi tÊt c¶ ý kiÕn cña hs lªn b¶ng 3. NhËn xÐt, s¾p xÕp c¸c ý kiÕn theo tõng lÜnh vùc t­¬ng øng. Ho¹t ®éng 2: CÆp 1. Treo c¸c b¶n ®å ®· chuÈn bÞ, ph¸t c¸c tËp b¶n ®å, atl¸t cho HS tham kh¶o.(Hai HS ngåi kÒ nhau cïng th¶o luËn) 2. Theo em, khi sö dông b¶n ®å trong häc tËp, chóng ta cÇn l­u ý nh÷ng vÊn ®Ò g× ? V× sao ? 3. Gäi HS lªn tr×nh bµy, c¶ líp bæ sung. Ho¹t ®éng 3: C¶ líp - Sö dông c¸c b¶n ®å ®· chuÈn bÞ, gi¶i thÝch, minh ho¹ cho HS hiÓu c¸ch ®äc b¶n ®å, sù cÇn thiÕt ph¶i t×m hiÓu c¸c b¶n ®å liªn quan. HV Suy nghÜ, liªn hÖ thùc tÕ ®Ó tr¶ lêi Suy nghÜ, ph¸t biÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn l­u ý khi sö dông b¶n ®å trong häc tËp, ý nghÜa cña nh÷ng ®iÒu cÇn l­u ý ®ã, cho vÝ dô th«ng qua mét sè b¶n ®å cô thÓ. I. VAI TRÒ CỦA BẢN ĐỒ TRONG HỌC TẬP VÀ ĐỜI SỐNG 1. Trong học tập Bản đồ được coi là quyển SGK thứ 2, các nội dung địa lí được thể hiện trên bản đồ qua các kí hiệu của bản đồ. 2. Trong đời sống Bản đồ được sử dụng trong nhiều ngành kinh tế và quân sự. II. SỬ DỤNG BẢN ĐỒ, ATLAT TRONG HỌC TẬP 1.Mét sè vÊn ®Ò cÇn l­u ý trong qu¸ tr×nh häc tËp ®Þa lÝ trªn c¬ së b¶n ®å. a. Chän b¶n ®å phï hîp víi néi dung cÇn t×m hiÓu. b. §äc b¶n ®å ph¶i t×m hiÓu vÒ kÝ hiÖu vµ tû lÖ b¶n ®å. c. X¸c ®Þnh ph­¬ng h­íng trªn b¶n ®å. 2. HiÓu mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè ®Þa lÝ trong b¶n ®å, trong ¸tl¸t. - §äc b¶n ®å cÇn ph¶i ®äc ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a c¸c dÊu hiÖu trªn b¶n ®å. - Khi ®äc, ph©n tÝch mét sù vËt, hiÖn t­îng ®Þa lÝ trªn b¶n ®å cÇn t×m hiÓu c¸c b¶n ®å cã néi dung liªn quan. - CÇn so s¸nh víi b¶n ®å cïng lo¹i khi t×m hiÓu ®Æc ®iÓm, b¶n chÊt cña mét ®èi t­îng ®ÞalÝ ë mét khu vùc nµo ®ã. 4. Củng cố và dặn dò - Gäi mét sè häc sinh tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu cÇn l­u ý khi sö dông b¶n ®å th«ng qua mét b¶n ®å cô thÓ (B§ ®Þa lÝ tù nhiªn ViÖt Nam, B§ ®Þa lÝ kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam ) - Tr¶ lêi c¸c c©u hái trang 16 SGK (lµm ë nhµ) PPCT: Tiết 4, tuần 4 Ngày dạy: 29/09/2010 BÀI 4. THỰC HÀNH: XÁC ĐỊNH MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÍ TRÊN BẢN ĐỒ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - HiÓu râ mét sè ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn c¸c ®èi t­îng ®Þa lÝ trªn b¶n ®å. - NhËn biÕt ®­îc nh÷ng ®Æc tÝnh cña ®èi t­îng ®Þa lÝ ®­îc biÓu hiÖn trªn b¶n ®å. 2. Kỉ năng Ph©n biÖt ®­îc tõng ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn ë c¸c b¶n ®å kh¸c nhau. 3. Thái độ Cã ý thøc trong viÖc sö dông b¶n ®å. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - B¶n ®å Kinh tÕ ViÖt Nam. - B¶n ®å Tù nhiªn ViÖt Nam. - B¶n ®å Tù nhiªn §«ng Nam ¸. - B¶n ®å Ph©n bè ®éng thùc vËt ë ViÖt Nam. - Bản đồ Nông nghiệp Việt Nam - Bản đồ khí hậu Việt Nam III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định vả kiểm tra bài cũ C©u 1: Nªu vai trß cña b¶n ®å trong häc tËp vµ ®êi sèng? C©u 2: Nªu c¸c b­íc ®äc b¶n ®å? 2. Vào bài mới 3. Hoạt động Ho¹t ®éng 1: Kh¸i qu¸t c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh cña mét sè ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn c¸c ®èi t­îng ®Þa lÝ trªn b¶n ®å. Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung B­íc 1: Nªu lªn môc ®Ých yªu cÇu cña giê thùc hµnh Ph©n c«ng nhãm, giao b¶n ®å cho c¸c nhãm B­íc 2: H­íng dÉn néi dung tr×nh bµy cña c¸c nhãm theo tr×nh tù: - Tªn b¶n ®å - Néi dung b¶n ®å - Ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn néi dung trªn b¶n ®å: + Tªn ph­¬ng ph¸p + §èi t­îng biÓu hiÖn cña ph­¬ng ph¸p + Kh¶ n¨ng biÓu hiÖn cña ph­¬ng ph¸p B­íc 3: Gäi hs sinh lªn tr×nh bµy, h­ín dÉn, ®iÒu chØnh khi cÇn thiÕt. B­íc 4: GV nhËn xÐt vÒ néi dung tr×nh bµy cña tõng nhãm vµ tæng kÕt bµi thùc hµnh. §äc ®Ò bµi thùc hµnh Nghiªn cøu môc ®Ých yªu cÇu cña bµi ra Nghe GV h­íng dÉn C¸c nhãm lµm viÖc theo h­íng dÉn trªn b¶n ®å nhãm m×nh ®­îc giao Ph©n c«ng hs ghi chÐp, tr×nh bµy Tõng nhãm lªn tr×nh bµy phÇn néi dung cña nhãm ®­îc giao. C¸c nhãm kh¸c nghe, gãp ý bæ sung, ®Æt c©u hái... - Các nhóm làm theo nội dung bảng Tªn ph­¬ng ph¸p Ph­¬ng ph¸p biÓu hiÖn néi dung trªn b¶n ®å Tªn b¶n ®å §èi tù¬ng biÓu hiÖn Néi dung thÓ hiÖn 4. Củng cố và dặn dò PPCT: Tiết 5, tuần 5 Ngày dạy: 06/10/2010 CHƯƠNG II. VŨ TRỤ. HỆ QUẢ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT BÀI 5. VŨ TRỤ. HỆ MẶT TRỜI VÀ TRÁI ĐẤT. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Trình bày được khái quát vũ trụ. Hệ Mặt trời và Trái đất trong hệ Mặt Trời. - Trình bày được các hệ quả chuyển động tự quay quanh trục của trái Đất: sự luân phiên ngày; đêm; giờ trên trái đất; sự chuyển động lệch hướng của các vật thể. - Vận dụng được kiến thức trong bài giải thích một số hiện tượng địa lí thường gặp trong cuộc sống. 2. Kỉ năng Sử dụng được tranh ảnh, hình vẽ, bản đồ, mô hình để trình bày và giải thích các hệ quả chuyển động tự quay của trái đất. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Mô hình quả địa cầu. - tranh Hệ Mặt Trời. - Băng, đĩa về vũ trụ, trái đất và bầu trời (nếu có) III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định 2. Vào bài mới 3. Hoạt động Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung Ho¹t ®éng 1: T×m hiÓu kh¸i qu¸t chung vÒ Vò Trô, hệ Mặt Trời, Trái đất trong hệ Mặt trời. - GV yêu cầu HS quan s¸t h×nh 5.1, ®äc SGK vµ vèn hiÓu biÕt, h·y: + Nªu kh¸i niÖm Vò Trô? Thiªn hµ? + Ph©n biÖt gi÷a thiªn hµ vµ D¶i Ng©n Hµ? - sau HS ph¸t biÓu, GV chuÈn kiÕn thøc. GV: Thiªn Hµ chøa MÆt Trêi ®­îc gäi lµ d¶i Ng©n Hµ cã d¹ng xo¾n èc gièng mét c¸i ®Üa víi ®­êng kÝnh lµ 100.000 n¨m ¸nh s¸ng (n¨m ¸nh s¸ng b»ng 9460 tØ km). - HS quan s¸t h×nh 5.2, h·y cho biÕt: + HÖ MÆt Trêi cã bao nhiªu hµnh tinh? + C¸c hµnh tinh chuyÓn ®éng xung quanh MÆt Trêi nh­ thÕ nµo? Quü ®¹o cña Diªm V­¬ng tinh cã g× ®Æc biÖt? - HS ph¸t biÓu - GV chuÈn kiÕn thøc. (QuÜ ®¹o cña Diªm V­¬ng tinh kh«ng n»m trªn cïng mét mÆt ph¼ng víi quÜ ®¹o cña c¸c hµnh tinh kh¸c, hiÖn nay Diªm V­¬ng tinh kh«ng ®­îc gäi lµ hµnh tinh n÷a). - GV yªu cÇu HS dùa vµo h×nh 5.2 kÕt hîp kiÕn thøc ®· häc, h·y cho biÕt: - Tr¸i §Êt, n¬i chóng ta ®ang sèng cã vÞ trÝ thø mÊy theo thø tù xa dÇn MÆt Trêi? - ý nghÜa vÞ trÝ ®ã cña Tr¸i §Êt? - T¹i sao Tr¸i §Êt lµ hµnh tinh duy nhÊt cã sù sèng? - GV nhËn xÐt vµ chuÈn kiÕn thøc Ho¹t ®éng 2: Tìm hiểu hệ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay quanh trôc cña Tr¸i §Êt - GV yªu cÇu HS dùa vµo SGKvµ kiÕn thøc ®· häc, cho biÕt: - T¹i sao cã hiÖn t­îng ngµy, ®ªm lu©n phiªn nhau ë kh¾p mäi n¬i trªn Tr¸i §Êt? - Giê trªn tr¸i ®Êt ®­îc ph©n chia nh­ thÕ nµo? - V× sao ranh giíi c¸c mói giê kh«ng th¼ng theo c¸c kinh tuyÕn? - NhËn xÐt h­íng chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ ë hai b¸n cÇu. - Gi¶i thÝch t¹i sao cã sù lÖch h­íng ®ã? - Sau khi HV tr×nh bµy, GV kÕt luËn. - HS quan s¸t h×nh 5.1, ®äc SGK vµ vèn hiÓu biÕt. - HS dùa vµo h×nh 5.2 vµ kiÕn thøc ®Ó tr×nh bµy - HV dựa vào SGK trả lời I. KHÁI QUÁT VỀ VŨ TRỤ, HỆ MẶT TRỜI, TRÁI ĐẤT TRONG HỆ MẶT TRỜI. 1. Vũ Trụ - Vò Trô lµ kho¶ng kh«ng gian v« tËn chøa c¸c Thiªn hµ. - Thiªn hµ lµ mét tËp hîp cña nhiÒu thiªn thÓ, khÝ bôi. - Thiªn hµ cã chøa HÖ MÆt Trêi gäi lµ d¶i Ng©n Hµ. 2. Hệ Mặt Trời - MÆt Trêi cïng víi c¸c thiªn thÓ chuyÓn ®éng xung quanh nã vµ c¸c ®¸m bôi khÝ ®­îc gäi lµ hÖ MÆt Trêi. - C¸c hµnh tinh võa chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi l¹i võa tù quay quanh trôc theo h­íng ng­îc chiÒu kim ®ång hå. 3. Trái Đất trong Hệ Mặt Trời Tr¸i §Êt lµ hµnh tinh thø 3 theo thø tù xa dÇn MÆt Trêi, kho¶ng c¸ch tõ Tr¸i §Êt ®Õn MÆt Trêi kho¶ng 149,6 triÖu km. II. HÖ qu¶ chuyÓn ®éng tù quay quanh trôc cña Tr¸i §Êt 1. Sù lu©n phiªn ngµy, ®ªm: Do Tr¸i §Êt cã d¹ng khèi cÇu vµ tù quay quanh trôc nªn cã sù lu©n phiªn ngµy vµ ®ªm trªn Tr¸i §Êt 2. Giê trªn Tr¸i §Êt vµ ®­êng chuyÓn ngµy quèc tÕ: - Giê ®Þa ph­¬ng (giê MÆt Trêi). - Giê mói. - Giê quèc tÕ (giê GMT). 3. Sù lÖch h­íng chuyÓn ®éng cña c¸c vËt thÓ: - ë nöa cÇu B¾c c¸c vËt thÓ chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt bÞ lÖch sang bªn ph¶i so víi h­íng chuyÓn ®éng. - ë nöa cÇu Nam c¸c vËt thÓ chuyÓn ®éng trªn bÒ mÆt Tr¸i §Êt bÞ lÖch sang bªn tr¸i so víi h­íng chuyÓn ®éng. 4. Củng cố và dặn dò PPCT: Tiết 6, tuần 6 Ngày dạy: 13/10/2010 BÀI 6. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Trình bày được các hệ quả chuyển động của trái đất xung quanh mặt trời: chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời, các mùa và hiện tượng ngày đêm dài ngắn theo mùa. - Vận dụng được kiến thức trong bài để giải thích một số hiện tượng địa lí thường gặp trong cuộc sống. 2. Kỉ năng Sử dụng được tranh ảnh, hình vẽ, mô hình để trình bày và giải thích các hệ quả chuyển động xung quanh Mặt Trời của Trái Đất. 3. Thái độ Nhận thức đúng đắn về các quy luật tự nhiên. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC Tranh (hoặc mô hình) chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời. Tranh về hiện tượng ngày, đêm dài ngắn theo mùa. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định vả kiểm tra bài cũ 2. Vào bài mới 3. Hoạt động Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung H§1: Lµm viÖc theo cÆp - Dùa vµo kªnh ch÷ vµ h×nh 6.1 SGK, h·y cho biÕt: ThÕ nµo lµ chuyÓn ®éng biÓu kiÕn cña MÆt Trêi trong mét n¨m ? + Trôc Tr¸i §Êt cã ®Æc ®iÓm g× khi Tr¸i §Êt chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi ? + Khu vùc nµo trªn Tr¸i §Êt cã MÆt Trêi lªn thiªn ®Ønh mçi n¨m hai lÇn, khu vùc nµo chØ mét lÇn ? - GV chuÈn kiÕn thøc. H§ 2: Lµm viÖc theo nhãm 1. Th¶o luËn: Chia líp thµnh c¸c nhãm Néi dung: (ChuÈn bÞ s½n trªn giÊy ph¸t cho c¸c nhãm) - V× sao cã hiÖn t­îng mïa trªn Tr¸i §Êt ? - X¸c ®Þnh trªn h×nh 6.2: + VÞ trÝ vµ kho¶ng thêi gian cña c¸c mïa xu©n, h¹, thu, ®«ng. + VÞ trÝ c¸c ngµy: xu©n ph©n, h¹ chÝ, thu ph©n, ®«ng chÝ. - Gi¶i thÝch v× sao mïa xu©n Êm ¸p, mïa h¹ nãng bøc, mïa thu m¸t mÎ, mïa ®«ng l¹nh. - V× sao c¸c mïa ë 2 nöa cÇu l¹i tr¸i ng­îc nhau ? H§ 3: Lµm viÖc theo nhãm Néi dung: (ChuÈn bÞ s½n ë giÊy) - Quan s¸t h×nh 6.3 so s¸nh ®é dµi ngµy, ®ªm gi÷a 2 ngµy 22/6 vµ 22/12 à Nªu nhËn xÐt, gi¶i thÝch t¹i sao? - NhËn xÐt ®é chªnh lÖch ngµy, ®ªm ë vµo ngµy 22/6 c¸c vÜ tuyÕn cña 2 b¸n cÇu khi cµng xa xÝch ®¹o. - HiÖn t­îng ngµy ®ªm dµi, ng¾n kh¸c nhau cã thay ®æi nh­ thÕ nµo theo vÜ ®é? V× sao ? - Hs ®äc SGK, trao ®æi theo cÆp, tr×nh bµy, gãp ý, bæ sung cho nhau. HV: Ngåi theo nhãm, nhËn nhiÖm vô, ph©n c«ng nhãm tr­ëng, th­ kÝ. - Dùa vµo h×nh 6.2 sö dông qu¶ cÇu vµ ngän nÕn lµm thÝ nghiÖm, trao ®æi. - Ph©n c«ng tr×nh bµy, gãp ý, bæ sung. - Dùa vµo h×nh 6.3, sö dông qu¶ cÇu vµ ngän nÕn lµm thÝ nghiÖm, trao ®æi. - Ph©n c«ng tr×nh bµy, gãp ý, bæ sung. I. ChuyÓn ®éng biÓu kiÕn hµng n¨m cña MÆt Trêi - Lµ chuyÓn ®éng cña MÆt Trêi hµng n¨m gi÷a 2 chÝ tuyÕn nh­ng chØ nh×n thÊy b»ng m¾t chø kh«ng cã thËt. - Nguyªn nh©n: Do Tr¸i §Êt chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn quanh MÆt Trêi. II. C¸c mïa trong n¨m. - Mïa: Lµ mét phÇn thêi gian cña mét n¨m cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng vÒ thêi tiÕt vµ khÝ hËu. - Cã 4 mïa: Xu©n, h¹, thu, ®«ng. ë b¸n cÇu Nam 4 mïa diÔn ra ng­îc l¹i víi b¸n cÇu B¾c. - Nguyªn nh©n: Do trôc Tr¸i §Êt nghiªng vµ kh«ng ®æi ph­¬ng nªn b¸n cÇu Nam vµ b¸n cÇu B¾c lÇn l­ît ng¶ vÒ phÝa MÆt Trêi khi Tr¸i §Êt chuyÓn ®éng trªn quü ®¹o. III. Ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa vµ theo vÜ ®é - Do trôc Tr¸i §Êt nghiªng vµ kh«ng ®æi h­íng trong khi chuyÓn ®éng quanh MÆt Trêi nªn tuú vÞ trÝ Tr¸i §Êt trªn quü ®¹o mµ ngµy ®ªm dµi ng¾n theo mïa . - Mïa xu©n vµ h¹ cã ngµy dµi, ®ªm ng¾n; mïa thu vµ ®«ng cã ®ªm dµi, ngµy ng¾n. - 21/3 vµ 23/9: ngµy dµi b»ng ®ªm. - ë xÝch ®¹o: ®é dµi ngµy vµ ®ªm b»ng nhau. Cµng xa xÝch ®¹o vÒ hai cùc®é dµi ngµy ®ªm cµng lÖch. - Tõ 2 vßng cùc vÒ 2 cùc, cã hiÖn t­îng ngµy hoÆc ®ªm dµi 24 giê. T¹i 2 cùc sè ngµy hoÆc ®ªm dµi 24 giê kÐo dµi 6 th¸ng. 4. Củng cố và dặn dò PPCT: Tiết 7, tuần 7 Ngày dạy: 20/10/2010 CHƯƠNG III. CẤU TRÚC CỦA TRÁI ĐẤT. CÁC QUYỂN CỦA LỚP VỎ ĐỊA LÍ BÀI 7. CẤU TRÚC CỦA TRÁI ĐẤT. THẠCH QUYỂN. THUYẾT KIẾN TẠO MẢNG I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - M« t¶ ®­îc cÊu tróc cña Tr¸i §Êt vµ tr×nh bµy ®­îc ®Æc ®iÓm cña cÊu tróc Tr¸i §Êt. Ph©n biÖt ®­îc c¸c líp cÊu tróc cña Tr¸i §Êt. - BiÕt kh¸i niÖm th¹ch quyÓn, ph©n biÖt vá Tr¸i §Êt víi th¹ch quyÓn. - Tr×nh bµy ®­îc néi dung c¬ b¶n cña thuyÕt kiÕn t¹o m¶ng vµ c¸c d¹ng tiÕp xóc cña kiÕn t¹o m¶ng. 2. Kỉ năng - Quan s¸t, nhËn xÐt cÊu tróc cña Tr¸i §Êt, c¸c m¶ng kiÕn t¹o vµ c¸c c¸ch tiÕp xóc cña c¸c m¶ng kiÕn t¹o. - S¬ ®å, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc tõ néi dung bµi häc. 3. Thái độ - Kh©m phôc lßng say mª nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc ®Ó t×m hiÓu cÊu tróc cña Tr¸i §Êt vµ gi¶i thÝch sù vËt hiÖn t­îng tù nhiªn cã liªn quan ®Õn sù vËn ®éng cña Tr¸i §Êt. II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - M« h×nh vµ c¸c tranh ¶nh minh ho¹ vÒ cÊu tróc cña Tr¸i §Êt. - H×nh ¶nh, s¬ ®å c¸c d¹ng tiÕp xóc cña c¸c m¶ng kiÕn t¹o. - L­îc ®å c¸c m¶ng kiÕn t¹o lín trªn tr¸i ®Êt. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Ổn định vả kiểm tra bài cũ 2. Vào bài mới 3. Hoạt động Thời gian Hoạt động giáo viên Hoạt động học sinh Nội dung Ho¹t ®éng 1: Tìm hiểu cấu trúc của Trái Đất (cả lớp) GV: Quan s¸t h×nh ¶nh vµ cho biÕt Tr¸i §Êt ®­îc cÊu t¹o tõ mÊy líp? Lµm c¸ch nµo ®Ó c¸c nhµ khoa häc x¸c ®Þnh ®­îc c¸c líp cña cÊu tróc Tr¸i §Êt? GV më réng: Ph­¬ng ph¸p ®Þa chÊn lµ ph­¬ng nghiªn cøu dùa vµo tÝnh chÊt lan truyÒn cña c¸c lo¹i sãng do sù rung ®éng ®µn håi cña vËt chÊt trong lßng Tr¸i §Êt sinh ra. Ho¹t ®éng 2: GV: Yªu cÇu häc sinh quan s¸t h×nh ¶nh vµ c¸c m« h×nh cÊu tróc cña Tr¸i §Êt vµ chia líp thµnh c¸c nhãm th¶o luËn vÒ cÊu tróc cña Tr¸i §Êt. - Chia líp thµnh 3 nhãm: + Nhãm 1: Líp vá cña Tr¸i ®Êt. ( PHỤ LỤC) + Nhãm 2: Líp Manti ( PHỤ LỤC) + Nhãm 3: Nh©n Tr¸i §Êt ( PHỤ LỤC) - GV bæ sung, hoµn thiÖn c¸c th«ng tin vÒ cÊu tróc líp vá Tr¸i §Êt vµ ®Æc biÖt nhÊn m¹nh: Th¹ch quyÓn = Vá Tr¸i §Êt + Manti trªn. - HV: Tr¶ lêi Tr¸i ®Êt ®­îc cÊu t¹o bëi ba líp. - HS kh¸c bæ sung. HV chia thµnh c¸c nhãm. Mçi nhãm hoµn thµnh néi dung mét phiÕu häc tËp. - §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy - C¸c nhãm kh¸c bæ sung, hoµn thiÖn. I. CÊu tróc cña Tr¸i §Êt - CÊu tróc cña Tr¸i §Êt bao gåm 3 líp: Líp vá Tr¸i §Êt, líp Manti, líp Nh©n. - Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh cÊu tróc : Ph­¬ng ph¸p ®Þa chÊn. 1. Líp vá Tr¸i §Êt. - Lµ líp vá cøng, rÊt máng, ®é dµy dao ®éng tõ 5km - 70km. - §­îc cÊu t¹o bëi c¸c tÇng ®¸ kh¸c nhau: + Trªn cïng: tÇng trÇm tÝch, kh«ng liªn tôc. + TÇng granit: c¸c lo¹i ®¸ nhÑ à nÒn lôc ®Þa. + TÇng badan: gåm ®¸ badan vµ c¸c lo¹i ®¸ nÆng. Th­êng lé ra ë ®¸u ®¹i d­¬ng. - §­îc ph©n lµm 2 kiÓu: vá ®¹i d­¬ng vµ vá lôc ®Þa. 2. Lớp Manti - D­íi líp vá Tr¸i §Êt cho tíi ®é s©u 2900km. ChiÕm 80% thÓ tÝch Tr¸i §Êt. - Gåm 2 líp chÝnh: líp trªn cã tr¹ng th¸i qu¸nh dÎo; líp d­íi ë trang th¸i r¾n. 3. Nh©n Tr¸i §Êt. - §é dµy kho¶ng 3470km - Gåm 2 líp: + Nh©n ngoµi: vËt chÊt ë tr¹ng th¸i láng. + Nh©n trong: vËt chÊt ë tr¹ng th¸i r¾n. - Thµnh phÇn chñ yÕu lµ c¸c kim lo¹i nÆng Þ Vá Tr¸i §Êt vµ phÇn trªn cña líp Manti (®Õn ®é s©u kho¶ng 100km) ®­îc cÊu t¹o bëi c¸c lo¹i ®¸ kh¸c nhau, t¹o thµnh líp vë cøng ë ngoµi cïng cña Tr¸i §Êt nªn ®­îc g«pk l¹i gäi chung lµ th¹ch quyÓn. II. ThuyÕt kiÕn t¹o m¶ng. - Vá Tr¸i §Êt trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña nã ®· bÞ biÕn d¹ng do c¸c ®øt g·y vµ t¸ch ra tµhn mét sè ®¬n vÞ kiÕn t¹o. Mçi ®¬n vÞ lµ mét m¶ng cøng cã thÓ dÞch chuyÓn trªn bao Manti, gäi lµ c¸c m¶ng kiÕn t¹o. - Nguyªn nh©n chuyÓn dÞch cña c¸c m¶ng kiÕn t¹o lµ do ho¹t ®éng cña c¸c dßng vËt chÊt qu¸nh dÎo vµ cã nhiÖt ®é cao trong tÇng Manti trªn. - Cã 3 c¸ch tiÕp xóc: + TiÕp xóc dån Ðp. + TiÕp xóc t¸ch gi·n vµ tiÕp xóc tr­ît ngang. - T¹i ranh giíi tiÕp xóc gi÷a c¸c m¶ng lµ n¬i tËp trung ho¹t ®éng kiÕn t¹o chñ yÕu cña Tr¸i §Êt à lµ vïng bÊt æn, th­êng x¶y ra ®éng ®Êt, nói löa... 4. Củng cố và dặn dò PHỤ LỤC + Nhãm 1: Líp vá cña Tr¸i ®Êt. 2.1 Líp vá Tr¸i §Êt + Nhãm 2: Líp Manti 2.2 Líp Manti + Nhãm 3: Nh©n Tr¸i §Êt 2.3 Líp nh©n Tr¸i §Êt