Giáo án giảng dạy bài : Người trong bao

Sở GD – ĐT Tp. HCM GIÁO ÁN GIẢNG DẠY Bài : NGƯỜI TRONG BAO ( Sê - khốp ) A. P. SÊ-KHỐP A. MỤC TIÊU BÀI HỌC : Giúp học sinh : Hiểu được giá trị tư tưởng của truyện ngắn Người trong bao , phê phán sâu sắc lối sống trong bao hèn nhát , cá nhân , ích kỉ và hủ lậu của một bộ phận trí thức Nga cuối thế kỉ XIX , qua hình tượng người trong bao Bê-li-cốp . Hiểu được nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật điển hình , sáng tạo biểu tượng , cách kể chuyện độc đáo , giọng điệu vừa mỉa mai châm biếm vừa trầm buồn . Củng cố kĩ năng phân tích nhân vật và khái quát chủ đề của truyện . Có thái độ căm ghét và đấu tranh với lối sống thu mình trong bao : háo danh , xu nịnh , giáo điều sợ hãi , hèn hạ trước quyền lực . Từ đó góp phần xây dựng đạo đức và lối sống trung thực tự tin, lành mạnh, chan hòa với mọi người vì lí tưởng cao đẹp. Nắm vững nội dung , ý nghĩa chủ đề , nghệ thuật thể hiện hình tượng nhân vật người trong bao Bê-li-cốp. B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN : SGK, SGV, Thiết kế bài học. C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH : Đọc, thảo luận, phát vấn. D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : 1/ Kiểm tra bài cũ Đọc thuộc lòng bản dịch bài thơ Tôi yêu em của Puskin và cho biết những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ ? Nêu nội dung chính và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ. 2/ Giới thiệu bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS YÊU CẦU CẦN ĐẠT I. Tìm hiểu ngữ liệu : - Tổ chức đọc văn bản : chữ nhỏ GV kể , chữ to HS đọc . Chú ý sửa giọng đọc cho phù hợp chậm buồn , pha chút mỉa mai , lời thoại nhân vật . - Đánh giá sơ bộ nội dung và ý nghĩa truyện ? - Thử giải thích ý nghĩa chi tiết cái bao trong tác phẩm : vật dụng đựng đồ , tính cách Bê-li-cốp , một kiểu người một lối sống ở nước Nga cuối thế kỉ XIX . - Người trong bao là một vấn đề mang tính thời sự ở nước Nga và cả với chúng ta ngày nay . Nếu vẫn giữ lối sống đó thì con người không bao giờ tiến bộ và cái lối sống này đã biến tướng thành nhiều dạng khác nhau : sợ thất bại, ngại đám đông, không dám có ý kiến … * HS hoạt động nhóm : - HS: NV Bê-li-cốp được tác giả khắc hoạ như thế nào ? Tìm những chi tiết tiêu biểu và đặc sắc thể hiện tính cách nhân vật này ? - HS : Lối sống của Bê-li-cốp có ảnh hưởng như thế nào đến tinh thần và hoạt động của giáo viên và nhân dân thành phố ? Qua đó, tác giả muốn phản ánh, phê phán điều gì ? - HS : Vì sao Bê-li-cốp chết ? Hãy giải thích thái độ, tình cảm của mọi người đối với Bê-li-cốp lúc còn sống và khi y chết. Điều đó có ý nghĩa gì ? - HS : “Cái bao là một hình ảnh độc đáo, sáng tạo được nhà văn xây dựng vối nhiều dụng ý nghệ thuật. Hãy phân tích ý nghĩa tư tưởng – nghệ thuật của biểu tượng “cái bao” từ đó khái quát chủ đề tưtưởng của truyện ngắn ? - HS : Những nét đặc sắc về nghệ thuật ? - GV có thể cho học sinh tìm ra những chi tiết, đặc sác của chuyện . - GV dặn học sinh về nhà đọc trước đoạn trích Người cầm quyền khôi phục uy quyền (trích Những người khốn khổ - V. Hugo) + Yêu cầu học sinh tóm tắt đoạn trí I. GIỚI THIỆU CHUNG : 1. Văn học Nga thế kỉ XIX : - Phản ánh xã hội Nga dưới chế độ PK chuyên chế nặng nề. 2. Tác giả Sê - khốp - Nhà văn Nga kiệt xuất có nhiều cống hiến cho nền văn học Nga và hoạt động xã hội, giáo dục, văn hoá… - Đại biểu lớn cuối cùng của chủ nghĩa hiện thực Nga, nhà cách tân thiên tài ở lĩnh vực truyện ngắn và kịch nói. - Sự nghiệp sáng tác của Sê – khốp khá đồ sộ với hơn 500 truyện ngắn và truyện vừa. Từ những cốt truyện giản dị, tác phẩm của Sê – khốp thường đặt ra nhiều vấn đề có ý nghĩa xã hội to lớn, ý nghĩa nhân bản sâu xa. 3. Truyện ngắn Người trong bao : - Tp được sáng tác trong thời gian nhà văn nghỉ dưỡng bệnh ở thành phố I-an-ta, trên bán đảo Crưm, biển Đen. - Bối cảnh tác phẩm là xh Nga đang ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối TK XIX. - Người trong bao là một phát hiện nghệ thuật độc đáo, đặc sắc của nhà văn, một câu chuyện cười ra nước mắt về cuộc đời của một người mắc chứng bệnh sợ hãi, bạc nhược đến thảm hại. Đó là lối sống tầm thường, hủ lậu, hèn nhát, máy móc, giáo đều đến đê tiện. Lối sống ấy đã đầu độc tâm hồn con người, ảnh hưởng trong xã hội Nga những năm cuối TK XIX. Câu chuyện không chỉ phản ánh thực trạng xã hội mà còn có ý nghĩa triết lí sâu sắc. II. ĐỌC – HIỂU : 1 . Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp : - Ngoại hình : Cặp kính râm >< mặt tái nhợt nhạt, nhỏ bé, choắt lại như mặt chồn… Giày cao su, áo bành tô bẻ cổ cao, cầm ô, lỗ tai nhét bông >< trời đẹp… - Cách sống : Tất cả vật dụng cho vào bao … Đóng kín cửa, kéo chăn trùm kín >< không khí nóng bức . Ghê sợ hiện tại nhưng lại tôn sùng quá khứ : Say mê tiếng Hi Lạp cổ . Giấu tất cả ý nghĩ của bản thân , luôn lo sợ cấp trên , ứng xử lập dị với tình yêu . à Khát vọng thu mình trong một cái bao, ghê sợ hiện tại, quay về quá khứ : cô độc, sợ hãi tất cả . à Tự hài lòng với lối sống cổ lỗ , kì quái của bản thân , không nhận ra thái độ ghê sợ, khinh bỉ, chế giễu của mọi người với mình . ð Kiểu “người trong bao” : hèn nhát, máy móc, cổ lỗ, “có lối sống trong bao”, “tính cách trong bao”. 2. Thái độ của mọi người đối với Bê-li-cốp - Sợ hãi, né tránh, hoặc khinh ghét, nói thẳng ra mặt, thậm chí to tiếng gây gổ, xô ngã Bê-li-cốp nhưng cuối cùng họ đều bị tính cách ấy, lối sống ấy làm cho sợ hãi, đầu độc họ suốt 15 năm trời. - Bê-li-cốp chết đi nhưng lối sống và tính cách vẫn tiếp tục xuất hiện, gây ảnh hưởng nặng nề đến cuộc sống và tương lai của họ, không tài nào thoát ra được. à Chưa hết những người trong bao thì không khí vẫn còn ngột ngạt . ð Chỉ có thể thay đổi cách sống một cách triệt để với một cuộc cách mạng mà thôi. * Chủ đề tư tưởng của truyện : Tác giả phê phán, lên án mạnh mẽ kiểu người trong bao, lối sống trong bao và tác hại của nó đối với hiện tại và tương lai của nước Nga đồng thời bức thiết cảnh báo và kêu gọi mọi người cần phải thay đổi cuộc sống, cách sống, không thể sống tầm thướng, vô vị và hủ lậu như thế mãi. 3. Một vài nét nghệ thuật : - Hai ngôi kể song song và truyện lồng trong truyện . - Nghệ thuật xây dựng nhân vật điển hình , biểu tượng cái bao. - Đối lập, tương phản giữa các kiểu người, tính cách, lối sống. - Kết thúc trực tiếp phát biểu chủ đề bằng một câu cảm “Không thể sống như thế này mãi được”. III. TỔNG KẾT: GHI NHỚ (SGK-70) IV. CỦNG CỐ - DẶN DÒ TÀI LIỆU THAM KHẢO Cao Xuân Hạo – Phan Hồng Giang dịch, Tuyển tập truyện ngắn A. P. Sêkhốp, NXB Cầu vồng Matxcơva, 1988. M. Gorki, Bàn về văn học (Cao Xuân Hạo – Hoàng Minh… dịch), tập 2, NXB Văn học, Hà Nội, 1971. Nguyễn Hải Hà (chủ biên), Lịch sử văn học Nga TK XIX, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 1971. Tp. HCM ngày 15/ 02/ 2008 Trịnh Văn Khoát