Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (cơ bản) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 13: Lực ma sát

BÀI 13 – LỰC MA SÁT Ngày soạn: 10/11 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Nêu được những đặc điểm của lực ma sát trượt, má sát nghỉ, má sát lăn Viết được công thức của lực ma sát trượt Nêu được một số cách làm giảm hoặc tăng ma sát 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Vận dụng được công thức của lực ma sát trượt để giải các bài tập tương tự như trong bài học Giải thích được vai trò của lực ma sát nghỉ đối với việc đi lại của người, động vật và xe cộ Bước đầu đề xuất giả thiết hợp lý và đưa ra phương án thí nghiệm để kiểm tra giả thiết II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm: khối hình hộp chữ nhật (bằng gỗ, nhựa ), có một mặt khoét các lỗ để đựng quả cân, một số quả cân, một lực kế và một máng trượt 2. Học sinh Ôn lại những kiến thức về lực ma sát đã học ở cấp 2 Tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số & kiểm tra bài cũ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhận xét câu trả lời của bạn Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Nêu những đặc điểm (phương, chiều, độ lớn) của lực đàn hồi của lò xo Phát biểu định luật Húc Gọi học sinh trả lời Nhận xét, cho điểm Hoạt động 1: Ôn lại kiến thức về lực ma sát Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Trả lời câu hỏi của gv Có những loại lực ma sát nào? Khi nào xuất hiện Nêu câu hỏi để học sinh ôn tập và nhận xét câu trả lời của học sinh Hoạt động 2: Tìm hiểu lực ma sát trượt Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Chỉ ra hướng của lực ma sát trượt tác dụng lên vật trựot tác dụng lên mặt phẳng Thảo luận, tìm cách đo độ lớn của lực ma sát trượt tác dụng lên vật Thảo luận nhóm, trả lời C1 Ghi nhận kết quả thí nghiệm và rút ra kết luận Viết biểu thức độ lớn của lực ma sát trượt Cho học sinh hoạt động nhóm Gợi ý: vật trượt đều trên mặt phẳng ngang Tiến hành thí nghiệm, kiểm tra giả thuyết về các yếu tố ảnh hưởng đến độ lớn của lực ma sát trượt Nêu biểu thức hệ số ma sát trượt Hoạt động 4: Tìm hiểu về lực ma sát lăn Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Lấy ví dụ về lực ma sát lăn tác dụng lên vật Trả lời C2 So sánh độ lớn của lực ma sát lăn và lực ma sát trượt Đặt câu hỏi cho hs lấy ví dụ Giới thiệu một số ứng dụng làm giảm ma sát bằng cách thay thế lực ma sát trượt bằng lực ma sast lăn Hoạt động 5: Tìm hiểu về lực ma sát nghỉ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Quan sát và ghi nhận thông tin từ thí nghiệm của gv Rút ra các đặc điểm của lực ma sát nghỉ So sánh độ lớn của lực ma sát nghỉ cực đại và lực ma sát trượt Lấy các ví dụ về cách làm tăng ma sát co ích Tiến hành thí nghiệm nhận biết ma sát nghỉ Lưu ý: vật đứng yên dưới tác dụng của lực kéo và lực ma sát nghỉ Giới thiệu về vai trò của lực ma sát nghỉ Hoạt động 5: Vận dụng & củng cố bài học Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Trả lời các câu hỏi 1, 2 sgk Giải bài tập 1, 2 sgk Ghi nhận kiến thức về sự nở vì nhiệt và các ứng dụng của nó Nhận xét câu trả lời của học sinh Nhận xét, đánh giá kết quả giờ học Hoạt động 6: Giao nhiệm vụ về nhà Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo IV. Nội dung trọng tâm Lực ma sát: xuất hiện ở mặt tiếp xúc giữa hai vật, hướng ngược với hưống của vận tốc. Có độ lớn được tính bằng biểu thức: Fms = m.N (N là áp lực) Có ba loại lực ma sát: ma sát trượt, ma sát lăn và ma sát nghỉ Lực ma sát nghỉ cực đại lớn hơn lực masat trượt