Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (cơ bản) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 9: Tổng hợp và phân tích lực. điều kiện cân bằng của chất điểm

BÀI 9 – TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM Ngày soạn: 20/10 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Phát biểu được: định nghĩa lực, định nghĩa phép tổng hợp lực và phép phân tích lực Nắm vững được quy tắc hình bình hành Hiểu được điều kiện cân bằng của một chất điểm 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Vận dụng được quy tắc hình bình hành để tìm được hợp lực của hai lực hoặc để phân tích một lực thành hai lực đồng quy II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Các thí nghiêm trong sgk 2. Học sinh Ôn tập các công thức lượng đã học Tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: ỔN ĐỊNH LỚP, KIỂM TRA SĨ SỐ & KIỂM TRA BÀI CŨ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhận xét câu trả lời của bạn Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Viết các công thức tính sai số của phép đo một đại lượng vật lý Nêu cách viết kết quả đo một đại lượng vật lý Gọi học sinh trả lời Nhận xét, cho điểm Hoạt động 2: ÔN TẬP KHÁI NIỆM LỰC VÀ CÂN BẰNG LỰC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Nhắc lại khái niệm lực đã học ở cấp 2 Đọc sgk, quan sát hình 9.1 và trả lời C1 Ôn lại về hai lực cân bằng Đọc sgk, quan sát hình 9.3 và trả lời C2 Nêu, phân tích định nghĩa lực và phân tích lực; nêu cách biểu diễn một lực Nêu và phân tích điều kiện cân bằng của hai lực Nhận xét câu trả lời của học sinh Hoạt động 3: TÌM HIỂU QUY TẮC TỔNG HỢP LỰC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Quan sát thí nghiệm à biểu diễn các lực tá dụng lên vòng O Xác định lực tổng hợp thay thế cho các lực thành phần Biểu diễn đúng tỉ lệ các lực và rút ra kết luận về quan hệ giữa các lực thành phần và lực tổng hợp Vận dụng quy tắc hình bình hành cho nhiều lực đồng quy Rút ra điều kiện cân bằng của chất điểm Bố trí thí nghiệm như hình 9.5 Lưu ý điều kiện để hai lực cân bằng Nêu và phân tích quy tắc tổng hợp lực Nêu và phân tích điều kiện cân bằng của một chất điểm Hoạt động 4: TÌM HIỂU QUY TẮC PHÂN TÍCH LỰC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Đọc sgk và xem hình 9.8, tìm hiểu quy tắc phân tích lực Xem hình 9.9 Phân tích một lực thành hai lực thành phần theo hai phương vuông góc cho trước Đặt vấn đề giải thích lại sự cân bằng của vòng O trong thid nghiệm Nêu và phân tích khái niệm: phân tích lực, lực thành phần Nêu cách phân tích một lực thành hai lực thành phần theo hai phương cho trước Hoạt động 5: VẬN DỤNG & CỦNG CỐ BÀI HỌC Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Trả lời các câu hỏi 1, 2 sgk Giải bài tập 1, 2 sgk Ghi nhận kiến thức về sự nở vì nhiệt và các ứng dụng của nó Nhận xét câu trả lời của học sinh Nhận xét, đánh giá kết quả giờ học Hoạt động 6: GIAO NHIỆM VỤ VỀ NHÀ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Ghi câu hỏi và bài tập về nhà Ghi những chuẩn bị cho bài sau Nêu câu hỏi và bài tập Yêu câu hs chuẩn bị bài học tiếp theo IV. Các nội dung trọng tâm 1. Lực Lực là đại lượng véctơ đặc trưng cho tác dụng của vật này lên vật khác mà kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc làm cho vật bị biến dạng. 2. Tổng hợp và phân tích lực – quy tắc hình bình hành a/ tổng hợp lực: tổng hợp lực là phép thay thế nhiều lực tác dụng đồng thời vào một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt như tác dụng của toàn bộ lực ấy Biểu thức: b/ quy tắc hình bình hành: hợp lực của hai lực đồng quy được biểu diễn bằng đường chéo kẻ từ điểm đồng quy của hình bình hành mà hai cạnh là những véctơ biểu diễn lực thành phần c/ Phân tích lực: phân tích lực là thay thế một lực bằng nhiều lực tác dụng đồng thời lên một vật và có tác dụng giống hệt lực ấy. Phân tích lực là phép làm ngược lại của tổng hợp lực do đó nó cũng tuân theo quy tắc hình bình hành.