Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 (nâng cao) - Hoàng Văn Tuấn - Bài 5 – Phương trình chuyển động thẳng biến đổi đều

BÀI 5 – PHƯƠNG TRÌNH CHUYỂN ĐỘNG THẲNG BIẾN ĐỔI ĐỀU Ngày soạn: 15/9 I – MỤC TIÊU 1. Kiến thức Hiểu rõ phương trình chuyển động biểu diễn toạ độ là hàm số của thời gian. Biết thiết lập phương trình chuyển động từ công thức vận tốc bằng phép tính đại số và nhờ đồ thị vận tốc. Nắm vững các công thức liên hệ giữa độ dời, vận tốc và gia tốc. Hiểu rõ đồ thị của phương trình chuyển động thẳng biến đổi đều là một phần của đường parabol. Biết áp dụng các công thức toạ độ, vận tốc để giải các bài toán chuyển động của một chất điểm, của hai chất điểm chuyển động cùng chiều hoặc ngược chiều. 2. Kỹ năng Biết vận dụng các kiến thức trong bài, kết hợp với những kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng và giải một số bài tập Vẽ đồ thị của phương trình chuyển động thẳng biến đổi đều. Giải bài toán về chuyển động của một chất điểm, của hai chất điểm chuyển động cùng chiều hoặc ngược chiều. II – CHUẨN BỊ 1. Giáo viên Giáo án, giải trước các bài tập trong sgk, chuẩn bị thêm một số câu hỏi và bài tập khác, tìm một số hiện tượng trong đời sống liên quan đến bài học Các câu hỏi, ví dụ về chuyển động thẳng đều và chuyển động biến đổi đều. Biên soạn câu hỏi 1-2 SGK dưới dạng trắc nghiệm. 2. Học sinh Công thức vận tốc trong chuyển động biến đổi đều, cách vẽ đồ thị. Tham khảo trước bài học mới III – TIẾN TRÌNH LÊN LỚP Hoạt động 1: Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số & kiểm tra bài cũ Hoạt động của hs Trợ giúp của gv Giữ trật tự, chuẩn bị tài liệu để học bài Trả lời câu hỏi của giáo viên Nhận xét câu trả lời của bạn Nhắc học sinh ổn định lớp, chuẩn bị tài liệu để học bài Nêu câu hỏi: Gọi học sinh trả lời Nhận xét, cho điểm Hoạt động 2: Thiết lập phương trình của chuyển động thẳng biến đổi đều. Hoạt động của Học sinh Sự trợ giúp của Giáo viên Đọc phần 1.2 SGK. Trả lời câu hỏi C1 Xem đồ thị H5.1, tính độ dời củøa chuyển động Lập công thức (5.3), phương trình của chuyển động thẳng biến đổi đều. Ghi nhận: Toạ độ là một hàm bậc 2 của thời gian. Cho HS đọc phần 1.a SGK, yêu cầu HS chứng minh công thức (5.3) Gợi ý: chọn hệ quy chiếu, cách lập luận. Nêu câu hỏi C1, hướng dẫn cách tính độ dời. Đặt vấn đề để HS đưa ra công thức (5.3) Ý nghĩa của phương trình. Hoạt động 3: Vẽ dạng đồ thị phương trình chuyển động thẳng biến đổi đều. Hoạt động của Học sinh Sự trợ giúp của Giáo viên Vẽ đồ thị với t > 0 (trường hợp chuyển động không có vận tốc đầu). H5.2 SGK Ghi nhận: Đồ thị là một phần của Parabol. Yêu cầu: HS vẽ đồ thị. Hướng dẫn cách vẽ. Nhận xét dạng đồ thị. Hoạt động 4: Thiết lập công thức liên hệ giữa độ dời, vận tốc và gia tốc. Hoạt động của Học sinh Sự trợ giúp của Giáo viên Đọc phần 2 SGK. Từ công thức (5.1), lập luận để tìm công thức liên hệ (5.4) Ghi nhận: Trường hợp đặc biệt ( công thức (5.5) và (5.6) SGK) Cho HS đọc SGK. Hướng dẫn HS tìm mối liên hệ Nhận xét trường hợp đặc biệt. Hoạt động 5: Vận dụng,củng cố. Hoạt động của Học sinh Sự trợ giúp của Giáo viên Thảo luận nhóm,trả lời các câu hỏi trắc nghiệm nội dung câu 1,2 SGK Làm việc cá nhân giải bài tập 2,3 SGK Ghi nhận kiến thức: Cách thiết lập phương trình chuyển động từ đồ thị vận tốc theo thời gian, mối liên hệ giữa độ dời, vận tốc và gia tốc. Nêu câu hỏi. Nhận xét câu trả lởi của các nhóm. Yêu cầu: HS trình bày đáp án. Đánh giá, nhận xét kết quả giờ dạy Hoạt động 6: Hướng dẫn về nhà Hoạt động của Học sinh Sự trợ giúp của Giáo viên Ghi câu hỏi và bài tập về nhà. Những sự chuẩn bị cho bài sau. Học bài, làm các bài tập còn lại trong SGK. Làm thêm các bài 1.11; 1.12; 1.14 SGK Xem kĩ cọng thức tính quãng đường trong chuyển động biến đổi đều (vận tốc ban đầu bằng 0) IV. Nội dung chính Phương trình chuyển động: x = x0 + Dx = x0 + Đồ thị toạ độ_thời gian: x = x0 + là hàm số bậc 2 nên đồ thị của nó có dạng parabol. Tuy nhiên ta không thể kéo dài mãi về hai nhánh của parabol mà chỉ vẽ từ lúc bắt đầu chuyển động biển đổi đều đến khi chấm dứt chuyển động thẳng biến đổi đều Liên hệ giữa vận tốc, gia tốc và độ dời: v2 – v02 = 2a.Dx