Giáo án giảng dạy môn Vật lý 10 - Tiết 16: Tổng hợp và phân tích lực. điều kiện cân bằng của chất điểm

Chương II. ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM Tiết 16 : TỔNG HỢP VÀ PHÂN TÍCH LỰC. ĐIỀU KIỆN CÂN BẰNG CỦA CHẤT ĐIỂM I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức : - Phát biểu được: định nghĩa lực, định nghĩa phép tổng hợp lực và phép phân tích lực. - Nắm được quy tắc hình bình hành. - Hiểu được điều kiện cân bằng của một chất điểm. 2. Kỹ năng : Vận dụng được quy tắc hình bình hành để tìm hợp lực của hai lực đồng quy hoặc để phân tích một lực thành hai lực đồng quy. II. CHUẨN BỊ Giáo viên : Thí nghiệm hình 9.4 SGK Học sinh : Ôn tập các công thức lượng giác đã học III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC Hoạt động1 (10 phút) : Ôn tập khái niệm lực và cân bằng lực. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung cơ bản Nêu và phân tích định nghĩa lực và cách biểu diễn một lực. Nêu và phân tích điều cân bằng của các lực. Nêu và phân tích điều kiện cân bằng của hai lực. Giới thiệu đơn vị lực Trả lời C1 Ghi nhận khái niệm lực. Ghi nhận sự cân bằng của các lực. Trả lời C2. I. Lực. Cân bằng lực. Löïc laø ñaïi löôïng veùc tô ñaëc tröng cho taùc duïng cuûa vaät naøy leân vaät khaùc maø keát quaû laø gaây ra gia toác cho vaät hoaëc laøm cho vaät bieán daïng. Caùc löïc caân baèng laø caùc löïc khi taùc duïng ñoàng thôøi vaøo moät vaät thì khoâng gaây ra gia toác cho vaät. Hai löïc caân baèng laø hai löïc cuøng taùc duïng leân moät vaät, cuøng giaù, cuøng ñoä lôùn vaø ngöôïc chieàu. Ñôn vò cuûa löïc laø niutôn (N). Hoaït ñoäng2 (15 phuùt) : Tìm hieåu qui taéc toång hôïp löïc. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn Thực hiện thí nghiệm. Vẽ hình 9.6 Yêu cầu hs trả lời C3 Giới thiệu khái niệm tổng hợp lực. Giới thiệu qui tắc hình bình hành. Cho ví dụ để hs tìm lực tổng hợp. Vẽ hình 9.7 Quan sát thí nghiệm. Vẽ hình 9.6 Trả lời C3. Ghi nhận khái niệm. Ghi nhận qui tắc. Aùp dụng qui tắc cho một số trường hợp thầy cô yêu cầu. Vẽ hình 9.7 II. Tổng hợp lực. 1. Thí nghiệm. Thực hiện thí nghiệm theo hình 9.5 2. Định nghĩa. Tổng hợp lực là thay thế các lực tác dụng đồng thời vào cùng một vật bằng một lực có tác dụng giống hệt các lực ấy. Lực thay thế này gọi là hợp lực. 3. Qui tắc hình bình hành. Nếu hai lực đồng qui làm thành hai cạnh của một hình bình hành, thì đường chéo kể từ điểm đồng qui biểu diễn hợp lực của chúng. Hoaït ñoäng 3 (5 phuùt) : Tìm hieåu ñieàu kieän caân baèng cuûa chaát ñieåm. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn Giới thiệu điều kiện cân bằng của chất điểm. Ghi nhận điều kiện cân bằng của chất điểm III. Điều kiện cân bằng của chất điểm. Muốn cho một chất điểm đứng cân bằng thì hợp lực của các lực tác dụng lên nó phải bằng không. Hoaït ñoäng 4 (10 phuùt) : Tìm hieåu qui taéc phaân tích löïc. Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Noäi dung cô baûn Đặt vấn đề giải thích lại sự cân bằng của vòng nhẫn O trong thí nghiệm. Nêu và phân tích khái niệm phân tích lực, lực thành phần. Giới thiệu cách sử dụng qui thắc hình bình hành để thực hiện phép phân tích lực. Cho vài ví dụ cụ thể để hs áp dụng. Giải thích sự cân bằng của vòng O. Ghi nghận phép phân tích lực. Ghi nhận phương pháp phân tích lực. Áp dụng qui tắc để phân tích lực trong một số trường hợp. IV. Phân tích lực. 1. Định nghĩa. Phân tích lực là thay thế một lực bằng hai hay nhiều lực có tác dụng giống hệt như lực đó. Các lực thay thế gọi là các lực thành phần. 2. Phân tích một lực thành hai lực thành phần trên hai phương cho trước. Hoạt dộng 5 (5 phút ) : Vận dụng, củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Xeùt hai tröôøng hôïp khi hai löïc thaønh phaàn cuøng phöông, cuøng chieàu hoaëc cuøng phöông, ngöôïc chieàu. Neâu caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Yeâu caàu hs chaån bò baøi sau. Xaùc ñònh khoaûng giaù trò coù theå cuûa hôïp löïc khi bieát ñoä lôùn cuûa caùc löïc thaønh phaàn. Ghi caùc caâu hoûi vaø baøi taäp veà nhaø. Ghi nhöõng chuaån bò cho baøi sau. IV. RÚT KINH NGHIỆM TIẾT DẠY