Giáo án Hình học 7 - Trường THCS Cẩm Nhượng

D¹y ngµy: -12-2008 TiÕt 27: Mét sè bµi to¸n vỊ ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch A. Mơc tiªu: Häc sinh cÇn ph¶i biÕt c¸ch lµm c¸c bµi to¸n c¬ b¶n vỊ ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch B. ChuÈn bÞ: GV: Gi¸o ¸n , b¶ng phơ ghi ®Ị bµi toÊn 1 vµ lêi gi¶i , ®Ị bµi to¸n 2 vµ lêi gi¶i, bµi tËp 16, 17 HS: B¶ng nhãm C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: KiĨm tra bµi cị HS 1: a) §Þnh nghÜa ®¹i l­ỵng tØ lƯ thuËn vµ ®Þnh nghÜa ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch ? b) Ch÷a bµi tËp 15 trang 58 SGK HS 2: a) Nªu tÝnh chÊt cđa hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ thuËn,hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch. So s¸nh (viÕt d­íi d¹ng c«ng thøc) b) Ch÷a bµi 19 trang 45 SBT Cho x vµ y lµ hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch vµ khi x = 7 th× y = 10 a) T×m hƯ sè tØ lƯ nghÞch cđa y ®èi víi x b) H·y biĨu ®iƠn y theo x c) TÝnh gi¸ trÞ cđa y khi x = 5; x = 14 HS 1: Tr¶ lêi lý thuyÕt Ch÷a bµi tËp 15 trang 58 SGK a)TÝch xy lµ h»ng sè ( sè giê m¸y cµy c¶ c¸nh ®ång ) nªn x vµ y tØ lƯ nghÞch víi nhau b) x + y lµ h»ng sè (sè trang cđa quyĨn s¸ch ) nªn x vµ y kh«ng tØ lƯ nghÞch víi nhau c) TÝch ab lµ h»ng sè (chiỊu dµi ®o¹n ®­êng AB ) nªn a vµ b tØ lƯ nghÞch víi nhau. HS 2: a) Tr¶ lêi lý thuyÕt So s¸nh : * TØ lƯ thuËn: ; * TØ lƯ nghÞch: x1y1 = x2y2 =......= a ; b) Ch÷a bµi 19 trang 45 SBT a) a = xy = 7.10 = 70 b) y = c) x = 5 y = x = 14 y = = 5 Ho¹t ®éng 2: Bµi to¸n 1 GV ®­a ®Ị bµi trªn b¶ng phơ - Ta gäi vËn tèc cị vµ míi cđa «t« lÇn l­ỵt lµ v1 vµ v2 (km/h). Thêi gian t­¬ng øng víi c¸c vËn tèc lµ t1 vµ t2 (h) . H·y tãm t¾t ®Ị bµi råi lËp tØ lƯ thøc cđa bµi to¸n Tõ ®ã t×m t2 Gi¶i : Gäi vËn tèc cị vµ vËn tèc míi cđa «t« lÇn l­ỵt lµ v1 (km/h) vµ v2 (km/h). Thêi gian t­¬ng øng cđa «t« ®i tõ A ®Õn B víi c¸c vËn tèc lµ t1 (h) vµ t2 (h) Do vËn tèc vµ thêi gian cđa mét vËt chuyĨn ®éng ®Ịu trªn cïng mét qu¶ng ®­êng lµ hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch nªn ta cã mµ t1 = 6 ; v2 = 1,2v1 nªn 1,2 = VËy nÕu ®i víi vËn tèc míi th× «t« ®i tõ A ®Õn B hÕt 5 giê Ho¹t ®éng 3: Bµi to¸n 2 (GV ®­a ®Ị bµi trªn b¶ng phơ) C¸c em h·y tãm t¾t ®Ị bµi ? - Gäi sè m¸y cđa mçi ®éi lµ lÇn l­ỵt lµ x1, x2, x3, x4 (m¸y) ta cã ®iỊu g× ? - Cïng mét c«ng viƯc nh­ nhau gi÷a sè m¸y cµy vµ sè ngµy hoµn thµnh c«ng viƯc quan hƯ nh­ thÕ nµo ? - ¸p dơng tÝnh chÊt 1 cđa hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch , ta cã c¸c tÝch nµo b»ng nhau ? - BiÕn ®ỉi c¸c tÝch b»ng nhau nµy thµnh d·y tØ sè b»ng nhau ? GV gỵi ý : 4x1 = ¸p dơng tÝnh chÊt d·y tØ sè b»ng nhau ®Ĩ t×m c¸c gi¸ trÞ x1, x2, x3, x4 Bèn ®éi cã 36 m¸y cµy (cïng n¨ng suÊt , c«ng viƯc b»ng nhau ) §éi I HTCV trong 4 ngµy §éi II HTCV trong 6 ngµy §éi III HTCV trong 10 ngµy §éi IV HTCV trong 12 ngµy Hái mçi ®éi cã bao nhiªu m¸y? HS : x1 + x2 + x3 + x4 = 36 - Sè m¸y cµy vµ sè ngµy hoµn thµnh lµ tØ lƯ nghÞch víi nhau - Cã: 4x1 = 6x2 = 10x3 = 12x4 = Theo tÝnh chÊt d·y tØ sè b»ng nhau ta cã : = = == VËy : = 60 x1 = 60. = 15 x2 = 60. = 10 = 60 x3 = 60. = 6 = 60x4 = 60.= 5 VËy sè m¸y cđa bèn ®éi lÇn l­ỵt lµ : 15, 10, 6, 5 Ho¹t ®éng 4: Cđng cè * Bµi tËp 16 (T60- SGK) * Bµi tËp 18 (T60- SGK) - Tr¶ lêi miƯng: a, Hai ®¹i l­ỵng x vµ y tØ lƯ nghÞch víi nhau v×: 1.120=2.60=4.30=5.24=8.15 (=120) b, Hai ®¹i l­ỵng x vµ y kh«ng tØ lƯ nghÞch v×: 5.12,56.10 3 ng­êi lµm cá hÕt 6 giê 12 ng­êi lµm cá hÕt x giê Cïng mét c«ng viƯc nªn sè ng­êi lµm cá vµ sè giê ph¶i lµm lµ hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch Ta cã : VËy 12 ng­êi lµm cá hÕt 1,5 giê Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn vỊ nhµ : ¤n tËp ®¹i l­ỵng tØ lƯ thuËn, tØ lƯ nghÞch Bµi tËp vỊ nhµ:19,20, 21/ 61 SGK D¹y ngµy: -12-2008 TiÕt 28: luyƯn tËp A. Mơc tiªu: - Th«ng qua tiÕt luyƯn tËp häc sinh ®­ỵc cđng cè c¸c kiÕn thøc vỊ ®¹i l­ỵng tØ lƯ thuËn , ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch (vỊ ®Þnh nghÜa vµ tÝnh chÊt). - Cã kÜ n¨ng sư dơng thµnh th¹o c¸c tÝnh chÊt cđa d·y tØ sè b»ng nhau ®Ĩ vËn dơng gi¶i to¸n nhanh vµ ®ĩng - KiĨm tra 15 phĩt nh»m kiĨm tra, ®¸nh gi¸ viƯc lÜnh héi vµ ¸p dơng kiÕn thøc cđa häc sinh B. ChuÈn bÞ: GV : Gi¸o ¸n , b¶ng phơ §Ị bµi kiĨm tra 15 phĩt ph« t« ®Õn tõng häc sinh HS : B¶ng nhãm, giÊy kiĨm tra 15 phĩt C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: LuyƯn tËp Bµi 19 trang 61 SGK Víi cïng sè tiỊn ®Ĩ mua 51 mÐt v¶i lo¹i I cã thĨ mua ®­ỵc bao nhiªu mÐt v¶i lo¹i II ,biÕt r»ng gi¸ trÞ tiỊn 1 mÐt v¶i lo¹i II chØ b»ng 85% gi¸ tiỊn 1 mÐt vØa lo¹i I ? - C¸c em tãm t¾t ®Ị bµi ? - LËp tØ lƯ thøc øng víi hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch - T×m x? - Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh lµm bµi - §¹i diƯn nhãm tr×nh bµy Bµi 21 trang 61 SGK (GV ®­a ®Ị bµi trªn b¶ng phơ) C¸c em h·y tãm t¾t ®Ị bµi ? ( Gäi sè m¸y cđa c¸c ®éi lÇn l­ỵt lµ x1, x2, x3 m¸y) §éi I cã x1 m¸y HTCV trong 4 ngµy §éi II cã x2 m¸y HTCV trong 6 ngµy §éi I cã x3 m¸y HTCV trong 8 ngµy Vµ x1 - x2 = 2 Cïng mét khèi l­ỵng c«ng viƯc sè m¸y vµ sè ngµy hoµn thµnh c«ng viƯc lµ hai ®¹i l­ỵng nh­ thÕ nµo víi nhau ? VËy x1, x2, x3 tØ lƯ thuËn víi c¸c sè nµo ? ¸p dơng tÝnh chÊt cđa d·y tØ sè b»ng nhau ®Ĩ gi¶i bµi tËp trªn Bµi 34 trang 47 (SBT) Treo b¶ng phơ ghi ®Ị bµi L­u ý cho HS: VỊ ®¬n vÞ c¸c ®¹i l­ỵng trong bµi - Yªu cÇu HS ®éc lËp lµm bµi Gi¶i : Cïng mét sè tiỊn mua ®­ỵc : 51 mÐt v¶i lo¹i I gi¸ a ®/m x mÐt v¶i lo¹i II gi¸ 85%.a ®/m Cïng mét sè tiỊn sè mÐt v¶i mua ®­ỵc vµ gi¸ tiỊn mét mÐt v¶i lµ hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch. Theo tÝnh chÊt tØ lƯ nghÞch ta cã : (m) VËy víi cïng sè tiỊn ®è cã thĨ mua ®­ỵc 60 m v¶i lo¹i II Bµi 21 trang 61 SGK Gi¶i: Gäi sè m¸y cđa c¸c ®éi lÇn l­ỵt lµ x1, x2, x3 m¸y Cïng mét khèi l­ỵng c«ng viƯc sè m¸y vµ sè ngµy hoµn thµnh c«ng viƯc lµ hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch Hay x1, x2, x3 tØ lƯ nghÞch víi 4; 6; 8 VËy x1, x2, x3 tØ lƯ thuËn víi nªn ta cã vµ x1 - x2 = 2 Theo tÝnh chÊt d·y tØ sè bµng nhau ta cã : = VËy x1= 24.= 6 ; x2 = 24.= 4 ; x3 = 24.= 3 Sè m¸y cđa ba ®éi theo thø tù lµ 6, 4, 3 (m¸y) Bµi 34: §ỉi 1h20ph= 80 ph 1h30ph= 90 ph Gi¶ sư: VËn tèc cđa hai xe m¸y lµ V1 (m/ph) vµ V2 (m/ph) Theo ®iỊu kiƯn ®Ị bµi ta cã: 80 V1=90V2 vµ V1-V2= 100. Hay: V1=900 m/ph=54 (km/h); V2=800 m/ph= 48 (km/h); Ho¹t ®éng 2: KiĨm tra 15 phĩt §Ị 1 C©u 1: Hai ®¹i l­ỵng x vµ y tØ lƯ thuËn hay tØ lƯ nghÞch. H·y viÕt TLT (tØ lƯ thuËn) hoỈc TLN (tØ lƯ nghÞch ) vµo « trèng ( 4 ®iĨm ) x -1 1 3 5 x -5 -2 2 5 y -5 5 15 25 y -2 -5 5 2 C©u 2: Hai ng­êi x©y mét bøc t­êng hÕt 8 giê . Hái 5 ng­êi x©y bøc t­êng ®è hÕt bao l©u ( gi¶ thiÕt mçi ng­êi lµm viƯc n¨ng suÊt nh­ nhau ) ( 6 ®iĨm ) §Ị 2 C©u 1: Hai ®¹i l­ỵng x vµ y tØ lƯ thuËn hay tØ lƯ nghÞch. H·y viÕt TLT (tØ lƯ thuËn) hoỈc TLN (tØ lƯ nghÞch ) vµo « trèng ( 4 ®iĨm ) x -1 1 3 5 x -3 -2 2 3 y -6 6 18 30 y -2 -3 3 2 C©u 2: Hai ng­êi x©y mét bøc t­êng hÕt 6 giê . Hái 5 ng­êi x©y bøc t­êng ®è hÕt bao l©u (gi¶ thiÕt mçi ng­êi lµm viƯc n¨ng suÊt nh­ nhau ) ( 6®iĨm ) Ho¹t ®éng 3: H­íng dÈn häc ë nhµ. -¤n bµi. - Lµm bµi tËp 20, 22, 23 (SGK) ; Bµi 28, 29, 34 (trang 46, 47 SBT) D¹y ngµy: -12-2008 TiÕt 29: Hµm sè A. Mơc tiªu: - HS biÕt ®­ỵc kh¸i niƯm hµm sè . - NhËn biÕt ®­ỵc ®¹i l­ỵng nµy cã ph¶i lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng kia hay kh«ng trong nh÷ng c¸ch cho cơ thĨ vµ ®¬n gi¶n ( b»ng b¶ng, b»ng c«ng thøc) - T×m ®­ỵc gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa hµm sè khi biÕt gi¸ trÞ cđa biÕn sè . B. ChuÈn bÞ: GV : Gi¸o ¸n , b¶ng phơ ghi bµi tËp , kh¸i niƯm vỊ hµm sè . Th­íc th¼ng HS : Th­íc th¼ng, b¶ng phơ nhãm TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: Mét sè vÝ dơ vỊ hµm sè GV : Trong thùc tiĨn vµ trong to¸n häc ta th­êng gỈp c¸c ®¹i l­ỵng thay ®ỉi phơ thuéc vµo sù thay ®ỉi cđa c¸c ®¹i l­ỵng kh¸c LÊy 2 VD ë SGK: VÝ dơ 1: NhiƯt ®é T ( 0C) phơ thuéc vµo thêi ®iĨm t giê trong mét ngµy GV ®­a b¶ng ë vÝ dơ 1 trang 62 trªn b¶ng phơ yªu cÇu häc sinh ®äc b¶ng VÝ dơ 2 ( trang 63 SGK) -Mét thanh kim lo¹i ®ång chÊt cã khèi l­ỵng riªng lµ 7,8 ( g/cm3) cã thÕ tÝch lµ V ( cm3). H·y lËp c«ng thøc tÝnh khèi l­ỵng m cđa thanh kim lo¹i ®ã? - C«ng thøc nµy cho ta biÕt m vµ V lµ hai ®¹i l­ỵng quan hƯ nh­ thÕ nµo? - Yªu cÇu HS lµm ?1 - LÊy VD 3: Mét vËt chuyĨn ®éng ®Ịu trªn qu¶ng ®­êng dµi 50 km víi vËn tèc v (km/h). TÝnh thêi gian t(h) cđa vËt ®ã ? - Yªu cÇu HS lµm ?2 Nh×n vµo b¶ng ë vd1 em cã nhËn xÐt g× ? - Víi mçi thêi gian t, ta x¸c ®Þnh ®­ỵc mÊy gi¸ trÞ nhiƯt ®é T t­¬ng øng? LÊy vÝ dơ ? T­¬ng tù ë vÝ dơ 2 em cã nhËn xÐt g× ? - Ta nãi nhiƯt ®é T lµ hµm sè cđa thêi ®iĨm t, khèi l­ỵng m lµ hµm sè cđa thĨ tÝch V - ë vÝ dơ 3, thêi gian t lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng nµo ? VËy hµm sè lµ g× ? VD 1: Quan s¸t b¶ng: t(h) 0 4 8 12 16 20 T0C 20 18 22 26 24 21 VÝ dơ 2 : m = 7,8.V ?1 V(cm3) 1 2 3 4 m (g) 7,8 15,6 23,4 31,2 VD3: t = ?2 v(km/h) 5 10 25 50 t (h) 10 5 2 1 NhiƯt ®é T phơ thuéc vµo sù thay ®ỉi cđa thêi ®iĨm t - Víi mçi gi¸ trÞ cđa thêi ®iĨm t, ta chØ x¸c ®Þnh ®­ỵc mét gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa nhiƯt ®é T VÝ dơ: t = 0 (giê ) th× T = 200C t = 12(giê) th× T = 260C Khèi l­ỵng m cđa thanh ®ång phơ thuéc vµo thĨ tÝch Vcđa nã . Víi mçi gi¸ trÞ cđa V ta chØ x¸c ®Þnh ®­ỵc mét gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa m - Thêi gian t lµ hµm sè cđa vËn tèc v. Ho¹t ®éng 2 : Kh¸i niƯm vỊ hµm sè Qua c¸c vÝ dơ trªn , h·y cho biÕt ®¹i l­ỵng y ®­ỵc gäi lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng thay ®ỉi x khi nµo? Treo b¶ng phơ: kh¸i niƯm hµm sè ( trang 93 SGK) §Ĩ y lµ hµm sè cđa x cÇn cã c¸c ®iỊu kiƯn nµo? Chĩ ý : trang 63 SGK Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 24 trang 63 SGK - §èi chiÕu víi ba ®iỊu kiƯn cđa hµm sè, cho biÕt y cã ph¶i lµ hµm sè cđa x hay kh«ng ? §©y lµ tr­êng hỵp hµm sè ®­ỵc cho b»ng b¶ng Cho vÝ dơ vỊ hµm sè ®­ỵc cho bëi c«ng thøc ? XÐt hµm sè y = f(x) = 3x H·y tÝnh f(1)?; f(-5)?; f(0) NÕu ®¹i l­ỵng y phơ thuéc vµo ®¹i l­ỵng thay ®ỉi x sao cho víi mçi gi¸ trÞ cđa x ta lu«n x¸c ®Þnh ®­ỵc chØ mét gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa y th× y ®­ỵc gäi lµ hµm sè cđa x vµ x gäi lµ biÕn sè - x vµ y ®Ịu nhËn c¸c gi¸ trÞ sè - §¹i l­ỵng y phơ thuéc vµo ®¹i l­ỵng x -Víi mçi gi¸ trÞ cđa x kh«ng thĨ t×m ®­ỵc nhiỊu h¬n mét gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa y Häc sinh ®äc phÇn “chĩ ý” SGK Nh×n vµo b¶ng ta thÊy ba ®iỊu kiƯn cđa hµm sè ®Ịu tháa m·n, vËy y lµ mét hµm sè cđa x y = f(x) = 3x y = g(x) = f(1) = 3.1 = 3 f(-5) = 3.(-5) =-15; f(0) = 3.0 = 0 Ho¹t ®éng 3 : LuyƯn tËp cđng cè - Yªu cÇu HS lµm Bµi tËp 35 (Tr 47+48 SBT) a, y vµ x quan hƯ nh­ thÕ nµo? C«ng thøc liªn hƯ? -Bµi tËp 25(Tr 64- SGK) - Tr¶ lêi: a, y lµ hµm sè cđa x v× y phơ thuéc vµo sù biÕn ®ỉi cđa x, víi mçi gi¸ trÞ cđa x ta chØ cã mét gi¸ trÞ t­¬ng cđa y. Hai ®¹i l­ỵng tØ lƯ nghÞch, v× xy=12 nªn b, y kh«ng ph¶i lµ hµm sè cđa x. v× øng víi x=4 cã hai gi¸ trÞ cđa y lµ 2 vµ -2. c, y lµ hµm sè cđa x f(1)=4; f(3)=28 Ho¹t ®éng 4 : H­íng dÉn häc ë nhµ N¾m v÷ng kh¸i niƯm hµm sè vËn dơng c¸c ®iỊu liƯn ®Ĩ y lµ hµm sè cđa x Bµi tËp 26,27 (SGK) D¹y ngµy: -12-2008 TiÕt 30: LuyƯn tËp A. Mơc tiªu: - Cđng cè kh¸i niƯm hµm sè - RÌn luyƯn kÜ n¨ng nhËn biÕt ®¹i l­ỵng nµy cã ph¶i lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng kia hay kh«ng (theo b¶ng, c«ng thøc, s¬ ®å ) - T×m ®­ỵc gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa hµm sè theo biÕn sè vµ ng­ỵc l¹i B. ChuÈn bÞ: GV : Gi¸o ¸n , b¶ng phơ ghi bµi tËp ; th­íc kỴ phÊn mµu HS : Th­íc kỴ, b¶ng phơ nhãm C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: KiĨm tra bµi cị Khi nµo ®¹i l­ỵng y ®­ỵc gäi lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng x ? Ch÷a bµi tËp 26 trang 64 SGK Cho hµm sè y = 5x - 1 LËp b¶ng c¸c gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa y khi x = -5; -4; -3; -2; 0; HS1 : NÕu ®¹i l­ỵng y phơ thuéc vµo ®¹i l­ỵng thay ®ỉi x sao cho víi mçi gi¸ trÞ cđa x ta lu«n x¸c ®Þnh ®­ỵc chØ mét gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa y th× y ®­ỵc gäi lµ hµm sè cđa x vµ x gäi lµ biÕn sè Ch÷a bµi tËp 26 trang 64 SGK x -5 -4 -3 -2 0 y=5x-1 -26 -21 -16 -11 -1 0 Ho¹t ®éng 2: LuyƯn tËp Ch÷a bµi 27 trang 64 SGK (®­a ®Ị bµi lªn b¶ng phơ ) §¹i l­ỵng y cã ph¶i lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng x kh«ng ? - Yªu cÇu 1 HS lªn b¶ng ch÷a bµi Ch÷a bµi tËp 29 trang 64 SGK Cho hµm sè y = f(x) = x2 - 2 H·y tÝnh : f(2); f(1); f(0); f(-1); f(2) - Gäi 1 HS lªn b¶ng Bµi 30 trang 64 SGK Cho hµm sè y = f(x) = 1 - 8x Kh¼ng ®Þnh nµo sau ®©y lµ ®ĩng: a) f(-1) = 9 . b) f= -3 . c) f(3) = 25 §Ĩ tr¶ lêi bµi nµy, ta ph¶i lµm thÕ nµo? Bµi 31 trang 65 SGK Cho hµm sè y = x. §iỊn sè thÝch hỵp vµo « trèng sau: x -0,5 4,5 9 y -2 0 BiÕt x, tÝnh y nh­ thÕ nµo? BiÕt y, tÝnh x nh­ thÕ nµo? Giíi thiƯu cho HS c¸ch cho t­¬ng øng s¬ ®å Ven. a . .m b . . n c . .p d. .q Gi¶i thÝch cho HS Bµi 42 trang 49 SBT Cho hµm sè y = f(x) = 5 - 2x a) TÝnh f(-2); f(-1); f(0); f(3) b) TÝnh c¸c gi¸ trÞ cđa x øng víi y = 5; 3; -1 c) Hái y vµ x cã tØ lƯ thuËn kh«ng? cã tØ lƯ nghÞch kh«ng? v× sao? HS: a) §¹i l­ỵng y lµ hµm sè cđa ®¹i l­ỵng x v× y phơ thuéc theo sù biÕn ®ỉi cđa x, víi mçi gi¸ trÞ cđa x chØ cã mét gi¸ tri t­¬ng øng cđa y C«ng thøc x.y = 15 y = y vµ x lµ tØ lƯ nghÞch víi nhau b) y lµ mét hµm h»ng . Víi mçi gi¸ trÞ cđa x chØ cã mét gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa y b»ng 2. HS 3: y = f(x) = x2 - 2 f(2) = 22 - 2 = 4 - 2 = 2 f(1) = 12 - 2 = 1 - 2 = -1 f(0) = 02 - 2 = 0 - 2 = -2 f(-1) = (-1)2 - 2 = 1 - 2 = -1 f(-2) = (-2)2 - 2 = 4 - 2 = 2 HS : Ta ph¶i tÝnh f(-1); f; f(3) råi ®èi chiÕu víi C¸c gi¸ trÞ cho ë ®Ị bµi f(-1) = 1 - 8.(-1) = 1 + 8 = 9 a ®ĩng f= 1 - 8.= 1 - 4 = -3 b ®ĩng f(3) = 1 - 8.3 = 1 - 24 = -23 c sai Bµi 31 trang 65 SGK Thay gi¸ trÞ x vµo c«ng thøc y = Tõ y = 3y = 2x x = x -0,5 -3 0 4,5 9 y -2 0 3 6 - T×m hiĨu s¬ ®å Ven Bµi 42 trang 49 SBT a,b: HS lµm b»ng b¶ng: x -2 -1 0 3 0 1 3 y 9 7 5 -1 5 3 -1 c ) y vµ x kh«ng tØ lƯ thuËn v× y vµ x kh«ng tØ lƯ nghÞch v× (-2).9 (-1).7 HoỈc cã thĨ tr×nh bµy cơ thĨ: a, f(-2)=5-2.(-2)=9 b, y= 5-2x suy ra: thay y-5, tÝnh x Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn häc ë nhµ Bµi tËp vỊ nhµ: 36,37,38,39 (Tr 48+49 SBT) Xem tr­íc bµi: MỈt ph¼ng to¹ ®é TiÕt sau mang th­íc kỴ. D¹y ngµy: -12-2008 TiÕt 31: mỈt ph¼ng täa ®é A. Mơc tiªu: ThÊy ®­ỵc sù cÇn thiÕt ph¶i dïng mét cỈp sè ®Ĩ x¸c ®Þnh vÞ trÝ cđa mét ®iĨm trªn mỈt ph¼ng BiÕt vÏ hƯ trơc täa ®é BiÕt x¸c ®Þnh täa ®é cđa mét ®iĨm trªn mỈt ph¼ng BiÕt x¸c ®Þnh mét ®iĨm trªn mỈt ph¼ng täa ®é khi biÕt täa ®é cđa nã ThÊy ®­ỵc mèi liªn hƯ gi÷a to¸n häc vµ thùc tiĨn ®Ĩ ham thÝch häc to¸n B. ChuÈn bÞ: GV : Gi¸o ¸n . Mét chiÕc vÐ xem phim (nÕu cã); phÊn mµu. Th­íc th¼ng cã chia ®é dµi , campa, bµi tËp 32 trang 67 SGK trªn b¶ng phơ HS : Th­íc th¼ng cã chia ®é dµi , campa, GiÊy kỴ « vu«ng C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: §Ỉt vÊn ®Ị - LÊy VD 1: GV ®­a b¶n ®å ®Þa lý ViƯt Nam lªn b¶ng vµ giíi thiƯu - LÊy VD2: C¸c em quan s¸t chiÕc vÐ xem phim ë h×nh 15 (SGK) - Em h·y cho biÕt trªn vÐ sè ghÕ H1 cho ta biÕt ®iỊu g× ? CỈp gåm mét ch÷ vµ mét sè nh­ vËy x¸c ®Þnh vÞ trÝ chç ngåi trong r¹p cđa ng­êi cã tÊm vÐ nµy Trong to¸n häc. ®Ĩ x¸c ®Þnh vÞ trÝ cđa mét ®iĨm trªn mỈt ph¼ng ng­êi ta th­êng dïng hai sè HS ®äc vÝ dơ trong SGK vµ nghe GV giíi thiƯu vỊ vÝ dơ ®ã Ch÷ H chØ sè thø tù cđa d·y ghÕ (d·y H)Sè 1 chØ sè thø tù cđa ghÕ trong d·y (ghÕ sè 1) Ho¹t ®éng 2: MỈt ph¼ng täa ®é - Giíi thiƯu: Trªn mỈt ph¼ng ta vÏ hai trơc sè Ox vµ Oy vu«ng gãc víi nhau vµ c¾t nhau t¹i gèc cđa mçi trơc sè (nh­ h×nh 16) khi ®ã ta cã hƯ trơc täa ®é Oxy - C¸c trơc Ox vµ Oy gäi lµ c¸c trơc täa ®é - Ox gäi lµ trơc hoµnh (th­êng vÏ n»m ngang ) - Oy gäi lµ trơc tung ( th­êng vÏ th¼ng ®øng) Giao ®iĨm O biĨu diƠn sè 0 cđa c¶ hai trơc gäi lµ gèc täa ®é - MỈt ph¼ng cã hƯ trơc täa ®é Oxy gäi lµ mỈt ph¼ng täa ®é Oxy - Hai trơc täa ®é chia mỈt ph¼ng thµnh bèn gãc: gãc phÇn t­ thø I, II, III, IV theo thø tù ng­ỵc chiỊu quay cđa kim ®ång hå HS nghe GV giíi thiƯu hƯ trơc täa ®é Oxy, vÏ hƯ trơc täa ®é Oxy theo sù h­íng dÉn cđa GV Ho¹t ®éng 3:Täa ®é cđa mét ®iĨm trong mỈt ph¼ng täa ®é VÏ mét hƯ trơc täa ®é Oxy ? LÊy ®iĨm P ë vÞ trÝ t­¬ng tù nh­ h×nh 17 SGK GV thùc hiƯn c¸c thao t¸c nh­ SGK råi giíi thiƯu cỈp sè (1,5; 3) gäi lµ täa ®é cđa ®iĨm P KÝ hiƯu: P(1,5; 3) Sè 1,5 gäi lµ hoµnh ®é cđa P Sè 3 gäi lµ tung ®é cđa P GV nhÊn m¹nh : Khi kÝ hiƯu täa ®é cđa mét ®iĨm bao giê hoµnh ®é cịng viÕt tr­íc, tung ®é viÕt sau Bµi tËp 32 trang 67 SGK Treo b¶ng phơ ®Ị bµi. C¸c em lµm ?1 VÏ mét hƯ trơc täa ®é Oxy (trªn giÊy kỴ « vu«ng) vµ ®¸nh dÊu c¸c ®iĨm P(2; 3) ; Q(3; 2) H·y cho biÕt hoµnh ®é vµ tung ®é cđa ®iĨm P. C¸c em lµm ?2 Bµi tËp 32 trang 67 SGK a) M(-3 ; 2) ; N(2 ; -3); P(0 ; -2) ; Q(-2 ; 0) b) NhËn xÐt : Trong mçi cỈp ®iĨm M vµ N ; P vµ Q, hoµnh ®é cđa ®iĨm nµy b»ng tung ®é cđa ®iĨm kia vµ ng­ỵc l¹i ?1 Ho¹t ®éng 4: LuyƯn tËp- cđng cè - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 33 (Tr 67-SGK) - §Ĩ x¸c ®Þnh ®­ỵc vÞ trÝ cđa mét ®iĨm trªn mỈt ph¼ng to¹ ®é ta cÇn biÕt ®iỊu g×? - HS lµm bµi - To¹ ®é cđa nã (hoµnh ®é vµ tung ®é) Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn häc ë nhµ - N¾m v÷ng c¸c kh¸i niƯm vµ quy ®Þnh cđa mỈt ph¼ng to¹ ®é - Bµi tËp 34,35 (Tr68 SGK) D¹y ngµy: -1 -2008 TiÕt 32: luyƯn tËp A. Mơc tiªu: Häc sinh cã kÜ n¨ng thµnh th¹o vÏ hƯ trơc täa ®é, x¸c ®Þnh vÞ trÝ cđa mét ®iĨm trong mỈt ph¼ng täa ®é khi biÕt täa ®é cđa nã, biÕt t×m täa ®é cđa mét ®iĨm cho tr­íc B. ChuÈn bÞ: GV : Gi¸o ¸n , b¶ng phơ vÏ s½n bµi 35 (SGK trang 68) ; bµi 38 (SGK trang 68) HS : B¶ng nhãm C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1 : KiĨm tra bµi cị HS 1: Ch÷a bµi 35 (SGK trang 68) T×m täa ®é c¸c ®Ønh cđa h×nh ch÷ nhËt ABCD vµ h×nh tam gi¸c PQR trong h×nh 20. Gi¶i thÝch c¸ch lµm ? y x HS 1: Ch÷a bµi 35 (SGK trang 68) A ( 0,5; 2 ) , B ( 2 ; 2 ) ; C ( 2 ; 0 ); D ( 0,5 ; 0 ) P ( -3 ; 3 ) ; Q ( -1 ; 1 ) ; R (-3 ; 1 ) C¸ch lµm: Tõ A ta giãng ®­êng th¼ng song song víi trơc tung c¾t trơc hoµnh t¹i mét ®iĨm , ®iĨm ®ã chÝnh lµ hoµnh ®é cđa ®iĨm A. Tõ A ta giãng ®­êng th¼ng song song víi trơc hoµnh c¾t trơc tung t¹i mét ®iĨm , ®iĨm ®ã chÝnh lµ tung ®é cđa ®iĨm A. C¸c ®iĨm cßn l¹i ta lµm t­¬ng tù Ho¹t ®éng 2: LuyƯn tËp Bµi tËp 34 (Tr68- SGK) - Yªu cÇu HS lµm bµi Bµi 37 (Trang 68 SGK) Hµm sè y ®­ỵc cho trong b¶ng sau x 0 1 2 3 4 y 0 2 4 6 8 a) ViÕt tÊt c¶ c¸c cỈp gi¸ trÞ t­¬ng øng (x ; y ) cđa hµm sè trªn b) VÏ mét hƯ trơc täa ®é Oxy vµ x¸c ®Þnh c¸c ®iĨm biĨu diƠn c¸c cỈp gi¸ trÞ t­¬ng øng cđa x vµ y ë c©u a H·y nèi c¸c ®iĨm A, B, C, D, O cã nhËn xÐt g× vỊ 5 ®iĨm nµy ? Bµi 38 (Trang 68 SGK) (§­a h×nh 21 lªn b¶ng phơ) - Muèn biÕt chiỊu cao cđa tõng b¹n em lµm nh­ thÕ nµo ? - T­¬ng tù muèn biÕt sè tuỉi cđa mçi b¹n em lµm nh­ thÕ nµo ? a) - Ai lµ ng­êi cao nhÊt vµ cao bao nhiªu? b) - Ai lµ ng­êi Ýt tuỉi nhÊt vµ bao nhiªu tuỉi ? c) - Hång vµ Liªn ai cao h¬n vµ ai nhiỊu tuỉi h¬n ? Nªu cơ thĨ h¬n bao nhiªu ? Bµi tËp 50 (Tr 51 - SBT) - yªu cÇu HS ho¹t ®éng nhãm VÏ mét hƯ trơc to¹ ®é vµ ®­êng ph©n gi¸c cđa gãc phÇn t­ thø I,III a, §¸nh dÊu ®iĨm n»m trªn ®­êng ph©n gi¸c ®ã vµ cã hoµnh ®é lµ 2 §iĨm A cã tung ®é lµ bao nhiªu? b, Em cã dù ®o¸n g× vỊ mèi liªn hƯ gi÷a tung ®é vµ hoµnh ®é cđa mét ®iĨm M n»m trªn ®­êng ph©n gi¸c ®ã? Bµi tËp 36 (Tr 68- SGK) VÏ mét hƯ trơc to¹ ®é Oxy vµ ®¸nh dÊu c¸c ®iĨm A(-4;-1); B(-2;-1); C(-2;-3); D(-4;-3). Tø gi¸c ABCD lµ h×nh g×? Yªu cÇu HS ho¹t ®éng nhãm Bµi 34 (trang 68 SGK): HS tr¶ lêi a) Mét ®iĨm bÊt k× trªn trơc hoµnh cã tung ®é b»ng 0 b) Mét ®iĨm bÊt k× trªn trơc tung cã hoµnh ®é b»ng 0 Bµi 38 (Trang 68 SGK) - Tõ c¸c ®iĨm Hång, §µo, Hoa, Liªn kỴ c¸c ®­êng vu«ng gãc xuèng trơc tung (chiỊu cao) - KỴ c¸c ®­êng vu«ng gãc xuèng trơc hoµnh (tuỉi) a) §µo lµ ng­ìi cao nhÊt vµ cao 15dm hay 1,5 m b) Hång lµ ng­êi Ýt tuỉi nhÊt lµ 11 tuỉi c) Hång cao h¬n liªn (1dm) vµ Liªn nhiỊu tuỉi h¬n Hång (3 tuỉi ) Bµi tËp 50 (Tr 51 - SBT) A a, §iĨm A cã tung ®é b»ng 2 b, Cã tung ®é vµ hoµnh ®é b»ng nhau Bµi tËp 36 (Tr 68- SGK) HS ch÷a bµi: Tø gi¸c ABCD lµ h×nh vu«ng Ho¹t ®éng 3: H­íng dÉn häc ë nhµ VỊ nhµ tù ®äc mơc “Cã thĨ em ch­a biÕt” Bµi tËp vỊ nhµ: 47,48,49,50 (Tr 50+51 SBT) D¹y ngµy: -1 -200 TiÕt 33: §å thÞ hµm sè y = ax (a0) A. Mơc tiªu: - HS hiĨu ®­ỵc kh¸i niƯm ®å thÞ cđa hµm sè, ®å thÞ cđa hµm sè y = ax (a0) - HS thÊy ®­ỵc ý nghÜa cđa ®å thÞ trong thùc tiƠn vµ trong nghiªn cøu hµm sè - BiÕt c¸ch vÏ ®å thÞ hµm sè y = ax(a0) B. ChuÈn bÞ: GV: B¶ng phơ ghi bµi tËp vµ kÕt luËn, vÏ c¸c ®iĨm cđa hµm sè y = 2x trªn mỈt ph¼ng täa ®é . Th­íc th¼ng cã chia kho¶ng, phÊn mµu HS: - ¤n l¹i c¸ch x¸c ®Þnh ®iĨm trªn mỈt ph¼ng täa ®é - Bĩt d¹, Th­íc th¼ng C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: KiĨm tra bµi cị HS1: Thùc hiƯn yªu cÇu ?1 HS c¶ líp lµm vµo vë Cho tªn c¸c ®iĨm lÇn l­ỵt lµ : M , N , P , Q , R a) (-2;3) ; (-1; 2) ; (0 ;-1); (0,5;1);(1,5 ; -2) y x Ho¹t ®éng 2: §å thÞ cđa hµm sè lµ g× ? C¸c ®iĨm M , N , P , Q , R biĨu diƠn c¸c cỈp sè cđa hµm sè y=f(x) TËp hỵp c¸c ®iĨm ®ã gäi lµ ®å thÞ cđa hµm sè y=f(x) ®· cho VËy ®å thÞ cđa hµm sè y = f(x) lµ g× ? - §å thÞ cđa hµm sè trªn lµ g×? - Treo b¶ng phơ: §Þnh nghÜa ®å thÞ cđa hµm sè y=f(x) -LÊy VD1:VÏ ®å thÞ cđa hµm sè ®· cho trong ?1 VËy ®Ĩ vÏ ®å thÞ hµm sè y = f(x) Trong ?1 ta ph¶i lµm nh÷ng b­íc nµo? HS : §å thÞ cđa hµm sè y = f(x) lµ tËp hỵp tÊt c¶ c¸c ®iĨm biĨu diƠn c¸c cỈp gi¸ trÞ t­¬ng øng (x ; y) trªn mỈt ph¼ng täa ®é. HS : §å thÞ cđa hµm sè y = f(x) ®· cho lµ tËp hỵp c¸c ®iĨm M, N, P, Q, R HS : VÏ hƯ trơc täa ®é Oxy -X¸c ®Þnh trªn mỈt ph¼ng täa ®é, c¸c ®iĨm biĨu diƠn c¸c cỈp gi¸ trÞ ( x ; y ) cđa hµm sè. Ho¹t ®éng 3: §å thÞ cđa hµm sè y = ax(a0) XÐt hµm sè y = 2x, cã d¹ng y = ax víi a =2 - Hµm sè nµy cã bao nhiªu cỈp sè ( x ; y ) - ChÝnh v× hµm sè y = 2x cã v« sè cỈp sè ( x ; y ) nªn ta kh«ng thĨ liƯt kª hÕt ®­ỵc c¸c cỈp sè cđa hµm sè Yªu cÇu HS lµm ?2 Treo b¶ng phơ néi dung ?2 Ng­êi ta chøng minh ®­ỵc r»ng: §å thÞ cđa hµm sè y= ax (a0) lµ mét ®­êng th¼ng. - §Ĩ x¸c ®Þnh mét ®­êng th¼ng ta cÇn bao nhiªu ®iĨm? VËy ta chØ cÇn x¸c ®Þnh mÊy ®iĨm n÷a ®Ĩ x¸c ®Þnh ®å thÞ? Yªu cÇu HS lµm ?4 §Ĩ vÏ ®å thÞ hµm sè y = ax (a0) Cho 1 HS ®äc phÇn nhËn xÐt - Treo b¶ng phơ VD2: - Cã v« sè - Hai ®iĨm - Ho¹t ®éng nhãm ?2 a, (-2;-4); (-1;-2); (0;0); (1;2); (2;4) b, c, C¸c ®iĨm cßn l¹i n»m trªn ®­êng th¼ng ®i qua hai ®iĨm (-2;-4); (2;4) ?4 a, A( 1;0,5) b, OA lµ ®å thÞ cđa hµm sè trªn - Hs ®äc phÇn nhËn xÐt. - T×m hiĨu VD2: Ho¹t ®éng 4: Cđng cè : §å thÞ cđa hµm sè lµ g× ? §å thÞ cđa hµm sè y = ax (a0) lµ ®­êng nh­ thÕ nµo ? - Muèn vÏ ®å thÞ hµm sè y = ax ta cÇn lµm qua c¸c b­íc nµo? - Yªu cÇu HS lµm bµi tËp 39 (Tr71- SGK) Bµi tËp 39(Tr71- SGK) Ho¹t ®éng 5: H­íng dÉn häc ë nhµ -N¾m v÷ng KL vµ c¸ch vÏ ®å thÞ hsè y = ax (a0) - Bµi tËp vỊ nhµ: 40,41,42 (Tr 71+72 SGK) D¹y ngµy: - 1-200 TiÕt 34: luyƯn tËp A. Mơc tiªu: Cđng cè kh¸i niƯm ®å thÞ cđa hµm sè, ®å thÞ hµm sè y = ax (a0) RÌn kÜ n¨ng vÏ ®å thÞ cđa hµm sè y = ax (a0), biÕt kiĨm tra ®iĨm thuéc ®å thÞ, ®iĨm kh«ng thuéc ®å thÞ hµm sè. BiÕt c¸ch x¸c ®Þnh hƯ sè a khi biÕt ®å thÞ hµm sè ThÊy ®­ỵc øng dơng cđa ®å thÞ trong thùc tiƠn B. ChuÈn bÞ: GV: B¶ng phơ ghi bµi tËp. Th­íc th¼ng cã chia kho¶ng, phÊn mµu HS : GiÊy cã kỴ « vu«ng, th­íc th¼ng C. TiÕn tr×nh d¹y häc : Ho¹t ®éng cđa gv Ho¹t ®éng cđa hs Ho¹t ®éng 1: KiĨm tra bµi cị HS 1: §å thÞ cđa hµm sè y=f(x) lµ g×? - VÏ trªn cïng mét hƯ trơc täa ®é Oxy ®å thÞ c¸c hµm sè : y = 2x ; y = 4x Hai ®å thÞ nµy n»m trong c¸c gãc phÇn t­ nµo ? HS 2 : §å thÞ cđa hµm sè y = ax (a0) lµ ®­êng nh­ thÕ nµo ? VÏ ®å thÞ hµm sè : y = -0,5 x vµ y = -2x trªn cïng mét hƯ trơc Hái ®å thÞ c¸c hµm sè nµy n»m trong c¸c gãc phÇn t­ nµo? HS 1: Nªu ®Þnh nghÜa ®å thÞ cđa hµm sè y=f(x) y VÏ ®å thÞ : y = 2x : A(1 ; 2 ) y = 4x : B(1 ; 4 ) x HS : Tr¶ lêi c©u hái VÏ ®å thÞ : y = -0,5 x : M( 2 ; -1 ) y = -2x : N( 1 ; -2 ) y x Ho¹t ®éng 2: LuyƯn tËp Bµi 41 trang 72 SGK GV: §iĨm M(x0; y0) thuéc ®å thÞ hµm sè y = f(x) nÕu y0 = f(x0) XÐt ®iĨm A Ta thay x = vµo y = -3x y = (-3). = 1 Suy ra ®iĨm A thuéc ®å thÞ hµm sè y=-3x T­¬ng tù nh­ vËy h·y xÐt ®iĨm B vµ C Bµi 42 trang 72 SGK a) X¸c ®Þnh hƯ sè a - §äc täa ®é ®iĨm A ? V× ®iĨm A n»m trªn ®å thÞ hµm sè y = ax nªn täa ®é ®iĨm A thÕ nµo víi hµm sè y = ax ? VËy muèn t×m a ta ph¶i lµm sao ? b) §Ĩ ®¸nh dÊu ®iĨm trªn ®å thÞ cã hoµnh ®é b»ng ta ph¶i lµm sao? c) §Ĩ ®¸nh dÊu ®iĨm trªn ®å thÞ cã tung ®é b»ng -1 ta ph¶i lµm sao? Bµi 44 trang 73 SGK (Treo b¶ng phơ ®Ị bµi) Yªu cÇu HS vÏ ®å thÞ Ho¹t ®éng nhãm c©u a,b,c Bµi 43 trang 72,73 SGK (Treo b¶ng phơ vÏ h×nh) Häc sinh lµm bµi vµo vë , hai HS lªn b¶ng , mçi HS xÐt mét ®iĨm *Thayx = -vµo y = -3x y =-3.=1 Suy ra ®iĨm B kh«ng thuéc ®å thÞ hµm sè y = -3x * Thay x = 0 vµo y = -3x y = -3.0 = 0 Suy ra ®