Giáo án Hình học 9 năm học 2011 - 2012

Ngaứy soaùn: /10/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 10: Tieỏt 20: CHệễNG II: ẹệễỉNG TROỉN Đ1. Sệẽ XAÙC ẹềNH ẹệễỉNG TROỉN TÍNH CHAÁT ẹOÁI XệÙNG CUÛA ẹệễỉNG TROỉN I. Muùc tieõu: Kiến thức: Học sinh nắm được khái niệm đường tròn, các cách xác định đường tròn, đường tròn ngoại tiếp tam giác và tam giác nội tiếp đường tròn. Nắm được đường tròn là hình có tâm đối xứng là tâm đường tròn và có vô số trục đối xứng. Kỹ năng: Học sinh nắm được cách dựng đường tròn đi qua ba điểm không thẳng hàng, biết chứng minh một điểm nằm trên, nằm bên trong hay bên ngoài đường tròn. Rèn luyện kỹ năng vẽ hình chính xác. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, tự giác, cẩn thận II. Phửụng tieọn daùy hoùc: - Saựch giaựo khoa, giaựo aựn, thửựụựt thaỳng, compa, phaỏn maứu. Moõ hỡnh hỡnh troứn. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Nhaộc laùi veà ủửụứng troứn 10 phuựt - Yeõu caàu hoùc sinh veừ ủửụứng troứn taõm O baựn kớnh R. - Giaựo vieõn ủửa ra kớ hieọu veà ủửụứng troứn, vaứ caựch goùi. ? Neõu ủũnh nghúa ủửụứng troứn. - Gv ủua baỷng phuù giụựi thieọu 3 vũ trớ cuỷa ủieồm M ủoỏi vụựi ủửụứng troứn (O;R). ? Em naứo cho bieỏt caực heọ thửực lieõn heọ giửừa ủoọ daứi ủoùan Om vaứ baựn kớnh R cuỷa ủửụứng troứng O trong tửứng trửụứng hụùp cuỷa caực hỡnh veừ treõn baỷng phuù? - Gv vieõn ghi laùi caực heọ thửực dửụựi moói hỡnh. - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh tra lụứi - ẹieồm M naốm ngoaứi ủửụứng troứn (O;R) OM>R. - ẹieồm M naốm treõn ủửụứng troứn (O;R) OM=R. - ẹieồm M naốm trong ủửụứng troứn (O;R) OM<R. 1. Nhaộc laùi veà ủửụứng troứn Kớ hieọu (O;R) hoaởc (O) ủoùc laứ ủửụứng troứn taõm O baựn kớnh R hoaởc ủửụứng troứn taõm O. BAÛNG PHUẽ Hỡnh 1 Hỡnh 2 Hỡnh 3 Hỡnh 1: ẹieồm M naốm ngoaứi ủửụứng troứn (O;R) OM>R. Hỡnh 2: ủieồm M naốm treõn ủửụứng troứn (O;R) OM=R. Hỡnh 3: ủieồm M naốm trong ủửụứng troứn (O;R) OM<R. Hoaùt ủoọng 2: Caựch xaực ủũnh ủửụứng troứn 10 phuựt ? Moọt ủửụứng troứn ủửụùc xaực ủũnh ta phaỷi bieỏt nhửừng yeỏu toỏ naứo? ? Hoaởc bieỏt ủửụùc yeỏu toỏ naứo khaực nửỷa maứ ta vaón xaực ủũnh ủửụùc ủửụứng troứn? - Hoùc sinh tra lụứi - Bieỏt taõm vaứ baựn kớnh. - Bieỏt 1 ủoùan thaỳng laứ ủửụứng kớnh. 2. Caựch xaực ủũnh ủửụứng troứn a) veừ hỡnh: ? Ta seừ xeựt xem, moọt ủửụứng troứn ủửụùc xaực ủũnh thỡ ta bieỏt ớt nhaỏt bao nhieõu ủieồm cuỷa noự? - Cho hoùc sinh thửùc hieọn ?2. ? Coự bao nhieõu ủửụứng trong nhử vaọy? Taõm cuỷa chuựng naốn treõn ủửụứng naứo? Vỡ sao? - Nhử vaọy, bieỏt moọt hoaởc hai ủieồm cuỷa ủửụứng troứn ta coự xaực ủũnh ủửụùc moọt ủửụứng troứn khoõng? - Hoùc sinh thửùc hieọn ?3. ? Veừ ủửụùc bao nhieõu ủửụứng troứn? Vỡ sao? ? Vaọy qua bao nhieõu ủieồm thỡ ta xaực ủũnh ủửụùc 1 ủửụứng troứn duy nhaỏt? - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh veừ hỡnh. - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh thửùc hieọn - Chổ veừ ủửụùc 1 ủửụứng troứn vỡ trong moọt tam giaực, ba ủửụứng trung trửùc ủi qua 1 ủieồm. - Qua 3 ủieồm khoõng thaỳng haứng. b) coự voõ soỏ ủửụứng troứn ủi qua A vaứ B. Taõm cuỷa caực ủửụứng troứn ủoự naốm treõn ủửụứng trung trửùc cuỷa AB vỡ coự OA=OB d’ d’’ Trửụứng hụùp 1: Veừ ủửụứng troứn ủi qua ba ủieồm khoõng thaỳng haứng: Hoaùt ủoọng 3: Taõm ủoỏi xửựng 13 phuựt - Gv vieõn ủửa mieỏng bỡa hỡnh troứn laứm saỹn, keừ 1 ủửụứng thaỳng qua taõm, gaỏp theo ủửụứng thaỳng vửứa veừ. ? Hoỷi hai phaõn bỡa hỡnh troứn nhử theỏ naứo? ? Vaọy ta ruựt ra ủửụùc gỡ ? ủửụứng troứn coự bao nhieõu truùc ủoỏi xửựng? - Hoùc sinh thửùc hieọn ?5. - Hoùc sinh quan saựttraỷ lụứi - ẹửụứng troứn coự truùc ủoỏi xửựng. - ẹửụứng troứn coự voõ soỏ truùc ủoỏi xửựng laứ baỏt cửự ủửụứng kớnh naứo. - Hoùc sinh thửùc hieọn 3. Taõm ủoỏi xửựng cuỷa ủửụứng troứn - ẹửụứng troứn coự truùc ủoỏi xửựng. - ẹửụứng troứn coự voõ soỏ truùc ủoỏi xửựng laứ baỏt cửự ủửụứng kớnh naứo. C’ ?5: Coự c vaứ C’ ủoỏi xửựng nhau qua AB neõn AB laứ ủửụứng trung trửùc cuỷa CC’, coự O AB. OC’=OC=R C’ (O;R). Hoaùt ủoọng 4: Cuỷng coỏ 10 phuựt - Kieồm tra kieỏn thửực caàn ghi nhụự cuỷa tieỏt hoùc naứy laứ nhửừng kieỏn thửực naứo? - Hoùc sinh tra lụứi Hoaùt ủoọng 5: Hửụựng daón veà nhaứ 2 phuựt - Hoùc kú lyự thuyeỏt tửứ vụừ vaứ SGK. - Laứm baứi taọp 1,2,4 SGK/99+100. vaứ 3,4 SBT/128. Ngaứy soaùn: /10/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 11: Tieỏt 21: Đ LUYEÄN TAÄP I. Muùc tieõu: * Kiến thức: Củng cố cỏc kiờn thức về sự xỏc định đường trũng, tớnh chất đối xứng của đường trũn qua một số bài tập. * Kĩ năng: Rốn luyện kĩ năng vẽ hỡnh, suy luận chứng minh hỡnh học. Rốn tớnh cẩn thận và cú thỏi độ tốt trong học tập. * Thỏi độ: Cẩn thận, tự giỏc, tớch cực trong quỏ trỡnh học. II. Phửụng tieọn daùy hoùc: Saựch giaựo khoa, thửựục, compa, baỷng phuù. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ 10 phuựt ?! Gv ủửa ra caõu hoỷi: ? Moọt ủửụứng troứn xaực ủũnh ủửụùc khi bieỏt nhửừng yeỏu toỏ naứo? ? Cho tam giaực ABC haừy veừ ủửụứng troứn ngoaùi tieỏp tam giaực ABC? ?! Giaựo vieõn nhaọn xeựt ủaựnh giaự cho ủieồm - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh thửùc hieọn Hoaùt ủoọng 2: Luyeọn taọp 33 phuựt ! ABC noọi tieỏp ủửụứng troứn (O) ủửụứng kớng BC thỡ ta coự ủửụùc ủieàu gỡ? ? AO laứ ủửụứng gỡ cuỷa ABC ? OA = ? Vỡ sao? ? ?. ABC laứ tam giaực gỡ? Vuoõng taùi ủaõu? ! Goùi 1 hoùc sinh leõn baỷng trỡnh baứy baứi. ! Giaựo vieõn nhaọn xeựt ủaựnh giaự cho ủieồm ? Em naứo cho bieỏt tớnh chaỏt veà ủửụứng cheựo cuỷa hỡnh chửừ nhaọt? - Hoùc sinh tra lụứi - OA=OB=OC - OA= - 90o. - ABC vuoõng taùi A. - Hoùc sinh nhaọn xeựt - Hoùc sinh tra lụứi Baứi 3(b)/100 SGK. Ta coự:ABC noọi tieỏp ủửụứng troứn (O) ủửụứng kớng BC. OA=OB=OC OA= 12cm ABC coự trung tuyeỏn AO baống nửỷa caùnh BC 90o. ABC vuoõng taùi A. Baứi 1/99 SGK. Coự OA=OB=OC=OD(Tớnh chaỏt hỡnh chửừ nhaọt) ? Vaọy ta coự ủửụùc nhửừng gỡ? A,B,C,D naốm ụỷ vũ trớ naứo? ! Goùi 1 hoùc sinh leõn baỷng trỡnh baứi baứi. ! Giaựo vieõn nhaọn xeựt ủaựnh giaự cho ủieồm ! Gv ủửa baỷng phuù veừ hỡnh 58, 59 saỹn leõn baỷng. ! Goùi 1 hoùc sinh ủoùc ủeà baứi. - Giaựo vieõn cho hoùc sinh thửùc hieọn baứi 7/101 SGK theo nhoựm. ! Giaựo vieõn nhaọn xeựt ủaựnh giaự caực nhoựm thửùc hieọn nhử theỏ naứo? ! Goùi 1 hoùc sinh ủoùc ủeà baứi/ ! Giaựo vieõn veừ hỡnh dửùng taùm, yeõu caàu hoùc sinh phaõn tớch ủeồ tỡm ra caựch xaực ủũnh taõm O. - Hoùc sinh nhaọn xeựt - Hoùc sinh quan saựt traỷ lụứi - Caực nhoựm thửùc hieọn - Caực nhoựm nhaọn xeựt - Hoùc sinh thửùc hieọn - Coự OB=OC=R O trung trửùc BC. Taõm O cuỷa ủửụứng troứn laứ giao ủieồm cuỷa tia Ay vaứ ủửụứng trung trửùc cuỷa BC A,B,C,D (O;OA) Baứi 6/100 SGK Coự taõm ủoỏi xửựng vaứ trửùc ủoỏi xửựng. Coự truùc ủoỏi xửựng nhửng khoõng coự taõm ủoỏi xửựng. Baứi 7/101 SGK Noỏi: vụựi (4) vụựi (6) Vụựi (5) Baứi 8/101 SGK. Coự OB=OC=R O trung trửùc BC. Taõm O cuỷa ủửụứng troứn laứ giao ủieồm cuỷa tia Ay vaứ ủửụứng trung trửùc cuỷa BC. Hoaùt ủoọng 3: Hửụựng daón veà nhaứ 2 phuựt - OÂn laùi caực ủũnh lớ ủaừ hoùc ụỷ baứi 1. - Laứm baứi taọp 6,7,8 /129+130 SBT, Ngaứy soaùn: /10/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 11: Tieỏt 22: Đ2. ẹệễỉNG KÍNH VAỉ DAÂY CUÛA ẹệễỉNG TROỉN I. Muùc tieõu: Kiến thức: Học sinh nắm được đường kính là dây lớn nhất trong đường tròn, nắm được hai định lý về đường kính vuông góc với dây và đường kính đi qua trung điểm của một dây không đi qua tâm. Kỹ năng: Học sinh biết vận dụng các định lý trên để chứng minh đường kính đi qua trung điểm của một dây, đường kính vuông góc với dây. Vận dụng định lý để tính độ dài của một dây. Rèn luyện tính chính xác trong việc thành lập mệnh đề đảo, trong suy luận và chứng minh. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, tự giác, cẩn thận khi vẽ hình II. Phửụng tieọn daùy hoùc: - Saựch giaựo khoa, thửụựt thaỳng, compa, phaỷng phuù. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ 5 phuựt ? Theỏ naứo laứ ủửụứng troứn (O)? Haừy veừ ủửụứng troứn taõm (O) ủửụứng kớnh AB = 8cm? - Kớ hieọu (O;R) hoaởc (O) ủoùc laứ ủửụứng troứn taõm O baựn kớnh R hoaởc ủửụứng troứn taõm O. Hoaùt ủoọng 2: So saựnh ủoọ daứi cuỷa ủửụứng kớnh vaứ daõy 15 phuựt - Cho hoùc sinh ủoùc ủeà baứi toaựn SGK. ? Giaựo vieõn veừ hỡnh. Hoùc sinh quan saựt vaứ dửù ủoựan ủửụứng kớnh cuỷa ủửụứng troứn laứ daõy coự ủoọ daứi lụựn nhaọt phaỷi khoõng? ? Coứn AB khoõng laứ ủửụứng kớnh thỡ sao? ?! Qua hai trửụứng hụùp treõn em naứo ruựt ra keỏt luaọn gỡ veà ủoọ daứi caực daõy cuỷa ủửụứng troứn. - Giaựo vieõn ủửa ra ủũnh lớ. - Cho vaứi hoùc sinh nhaộc laùi ủũnh lớ. - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh tra lụứi - ẹửụứng kớnh laứ daõy lụựn nhaỏt cuỷa ủửụứng troứn. - AB < 2R - Hoùc sinh traỷ lụứi 1. So saựnh ủoọ daứi cuỷa ủửụứng kớnh vaứ daõy * Trửụứng hụùp AB laứ ủửụứng kớnh: AB laứ ủửụứng kớnh, ta coự: AB=2R * Trửụứng hụùp AB khoõng laứ ủửụứng kớnh: Xeựt AOB ta coự: AB<OA+OB=R+R=2R Vaọy AB<2R. ẹũnh lớ: (SGK) Hoaùt ủoọng 3: Quan heọ vuoõng goực giửừa ủửụứng kớnh vaứ daõy 13 phuựt ?! GV veừ ủửụứng troứn (O;R) ủửụứng kớnh AB vuoõng goực vụựi daõy CD taùi I. so saựnh ủoọ daứi IC vụựi ID? ? ẹeồ so saựnh IC vaứ ID ta ủi laứm nhửừng gỡ? ? Goùi moọt hoùc sinh leõn baỷng so saựnh. ? Nhử vaọy ủửụứng kớnh AB vuoõng goực vụựi daõy CD thỡ ủi qua trung ủieồm cuỷa daõy aỏy. Neỏu ủửụứng kớnh vuoõng goực vụựi ủửụứng kớnh CD thỡ sao? Dieàu naứy coứn ủuựng khoõng? - Cho vaứi hoùc sinh nhaộc laùi ủũnh lớ 2. ? Coứn ủửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa daõy coự vuoõng goực vụựi daõy ủoự khoõng? Veừ hỡnh minh hoùa. ? Vaọy meọnh ủeà ủaỷo cuỷa ủũnh lớ naứy ủuựng hay sai, ủuựng khi naứo? - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh tra lụứi - ẹửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa moọt daõy khoõng vuoõng goực vụựi daõy aỏy. 2. Quan heọ vuoõng goực giửừa ủửụứng kớnh vaứ daõy Xeựt OCD coự OC=OD(=R) OCD caõn taùi O, maứ OI laứ ủửụứng cao neõn cuừng laứ trung tuyeỏn. IC=ID. ẹũnh lớ 2. (SGK). - ẹửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa moọt daõy khoõng vuoõng goực vụựi daõy aỏy. ẹũnh lớ 3 (SGK) Hoaùt ủoọng 4: Cuỷng coỏ 10 phuựt ?! Goùi moọt hoùc sinh leõn baỷng veừ hỡnh baứi 10 trang 104 SGK? - Veừ hỡnh Chửựng minh: a. Vỡ DBEC (= 1v) vaứ DBDC (= 1v) vuoõng neõn EO = DO = OB = OC. Vaọy boỏn ủieồm B, E, D, C cuứng thuoọc moọt ủửụứng troứn. b. DE laứ daõy cung khoõng laứ ủửụứng kớnh, BC laứ ủửụứng kớnh neõn DE < BC. Baứi 10 trang 104 SGK Hoaùt ủoọng 5: Hửụựng daón veà nhaứ 2 phuựt - Hoùc kú 3 ủũnh lớ ủaừ hoùc. - Veà nhaứ chửựng minh ủũnh lớ 3. - Laứm baứi taọp 11/104 SGK vaứ 16 ủeỏn 21 /131 SBT Ngaứy soaùn: /11/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 12: Tieỏt 23: Đ LUYEÄN TAÄP I. Muùc tieõu: Kiến thức: Củng cố và khắc sâu giúp học sinh nắm chắc định lý về đường kính là dây lớn nhất trong đường tròn, nắm được hai định lý về đường kính vuông góc với dây và đường kính đi qua trung điểm của một dây không đi qua tâm. Kỹ năng: Học sinh biết vận dụng các định lý trên để giải một số bài tập có liên quan, vận dụng định lý để tính độ dài của một dây. Rèn luyện kỹ năng vẽ hình, ghi GT, KL và trình bày chứng minh hình học. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, tự giác, cẩn thận khi vẽ hình II. Phửụng tieọn daùy hoùc: Saựch giaựo khoa, thửụựt thaỳng, compa, phaỏn maứu. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ 10 phuựt @ Gv neõu caõu hoỷi: Phaựt bieồu ủũnh lớ so saựnh ủoọ daứi cuỷa ủửụứng kớnh vaứ daõy? Chửựng minh ủũnh lớ ủoự. @ Giaựo vieõn nhaọn xeựt ủaựnh giaự cho ủieồm Chửựng minh: * Trửụứng hụùp AB laứ ủửụứng kớnh: AB laứ ủửụứng kớnh, ta coự: AB=2R * Trửụứng hụùp AB khoõng laứ ủửụứng kớnh: Xeựt AOB ta coự: AB<OA+OB=R+R=2R Vaọy AB<2R. Chửựng minh: * Trửụứng hụùp AB laứ ủửụứng kớnh: AB laứ ủửụứng kớnh, ta coự: AB=2R * Trửụứng hụùp AB khoõng laứ ủửụứng kớnh: Xeựt AOB ta coự: AB<OA+OB=R+R=2R Vaọy AB<2R. Hoaùt ủoọng 2: Luyeọn taọp 33 phuựt - Goùi moọt hoùc sinh leõn baỷng trỡnh baứy baứi taọp18 trang 130 SBT. Baứi 18. Goùi trung ủieồm cuỷa OA laứ H. Vỡ HA=HO vaứ BH OA taùi H ABO caõn taùi B: AB=OB. Baứi 18 Goùi trung ủieồm cuỷa OA laứ H. Vỡ HA=HO vaứ BH OA taùi H ABO caõn taùi B: AB=OB. - Yeõu caàu lụựp nhaọn xeựt. Giaựo vieõn nhaọn xeựt vaứ cho ủieồm. - Goùi moọt hoùc sinh ủoùc ủeà baứi vaứ veừ hỡnh baứi taọp 21 tr131 SBT. ! GV hửụựng daón hoùc sinh laứm baứi. -Veừ OM CD, OM keựo daứi caột AK taùi N. ? Thỡ nhửừng caởp ủoùan thaỳng naứo baống nhau? - Giaựo vieõn nhaọn xeựt ủaựnh giaự cho ủieồm Maứ OA=OB=R OA=OB=AB. AOB ủeàu BHO vuoõng coự BH=BO.sin600 -Hoùc sinh thửùc hieọn D K B O M N I H A C Keừ OM CD, OM caột AK taùi N MC =MD (1) ủlớ 3. Xeựt AKB coự OA=OB (gt) ON//KB (cuứng vuoõng CD). AN=NK. Xeựt AHK coự: AN=NK (cmt) MN//AH (cuứng vuoõng vụựi CD) MH=MK (2) Tửứ (1) vaứ (2) ta coự: MC-MH=MD-MK hay CH=DK. Maứ OA=OB=R OA=OB=AB. AOB ủeàu BHO vuoõng coự BH=BO.sin600 Baứi 21/131 SBT D K B O M N I H A C Keừ OM CD, OM caột AK taùi N MC =MD (1) ủlớ 3. Xeựt AKB coự OA=OB (gt) ON//KB (cuứng vuoõng CD). AN=NK. Xeựt AHK coự: AN=NK (cmt) MN//AH (cuứng vuoõng vụựi CD) MH=MK (2) Tửứ (1) vaứ (2) ta coự: MC-MH=MD-MK hay CH=DK. Hoaùt ủoọng 3: Hửụựng daón veà nhaứ 2 phuựt - Hoùc baứi cuừ. - Laứm baứi taọ 22 SBT. - Chuaồn bũ baứi 3 lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn day. Ngaứy soaùn: /11/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 12: Tieỏt 24: Đ3. LIEÂN HEÄ GIệếA DAÂY VAỉ KHOAÛNG CAÙCH Tệỉ TAÂM ẹEÁN DAÂY I. Muùc tieõu: Kiến thức: Học sinh biết chứng minh bài toán sgk từ đó suy ra được 2 định lý về mối liên hệ giữa dây và khoảng cách từ tâm đến dây. Kỹ năng: Học sinh có kỹ năng vẽ hình và trình bày chứng minh. Biết sử dụng định lý để tính độ dài một dây hoặc so sánh độ dài hai dây bất kỳ hay so sánh hai khoảng cách. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, tự giác, cẩn thận khi vẽ hình và trình bày chứng minh hình học II. Phửụng tieọn daùy hoùc: Saựch giaựo khoa, thửụựt thaỳng, compa, phaỏn maứu. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ 5 phuựt ?! Goùi moọt hoùc sinh leõn baỷng veừ hỡnh baứi 10 trang 104 SGK? - Veừ hỡnh a. Vỡ DBEC (= 1v) vaứ DBDC (= 1v) vuoõng neõn EO = DO = OB = OC. Vaọy boỏn ủieồm B, E, D, C cuứng thuoọc moọt ủửụứng troứn. b. DE laứ daõy cung khoõng laứ ủửụứng kớnh, BC laứ ủửụứng kớnh neõn DE < BC. Baứi 10 trang 104 SGK Hoaùt ủoọng 2: Baứi toaựn 15 phuựt - GV giụựi thieọu noọi dung baứi hoùc vaứ vaứo baựi. Goùi moọt hoùc sinh ủoùc ủeà baứi toựan 1 . - Goùi hoùc sinh veừ hỡnh. - GV hửụựng daón hoùc sinh chửựng minh baứi toaựn. ? Qua baứi toaựn treõn em coự nhaọn xeựt gỡ ? ! Gv ruựt ra keỏt luaọn: Vaọy keỏt luaọn cuỷa baứi toựan treõn vaón ủuựng neỏu moọt daõy hoaởc caứ hai daõy laứ ủửụứng kớnh. - Hoùc sinh thửùc hieọn Ta coự OK CD taùi K OH AB taùi H. Xeựt KOD () Vaứ HOB () Aựp duùng ủũnh lớ Pitago ta coự: Giaỷ sửỷ CD laứ ủửụứng kớnh K truứng O KO=O, KD=R 1. Baứi toaựn Ta coự OK CD taùi K OH AB taùi H. Xeựt KOD () Vaứ HOB () Aựp duùng ủũnh lớ Pitago ta coự: Giaỷ sửỷ CD laứ ủửụứng kớnh K truứng O KO=O, KD=R Chuự yự: SGK Hoaùt ủoọng 3: Lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy 13 phuựt - GV yeõu caàu hoùc sinh thửùc hieọn ?1 ? Theo keỏt quaỷ baứi toaựn 1 em naứo chửựng minh ủửụùc: a. Neỏu AB=CD thỡ OH=OK. b. Neỏu OH=OK thỡ AB=CD. - Gv gụùi yự cho hoùc sinh: OH ? AB, OK? CD. theo ủũnh lớ veà ủửụứng kớnh vuoõng goực vụựi daõy thỡ ta suy ra ủửụùc ủieàu gỡ? ? Qua baứi toaựn nay ta ruựt ra ủieàu gỡ? ! ẹoự chớnh laứ noọi dung dũnh lớ 1. - Hoùc sinh nhaộc laùi ủlớ 1. @ Cho AB,CD laứ hai daõy cuỷa ủửụứng troứn (O), OH vuoõng AB, OK CD. Theo ủũnh lớ 1. Neỏu AB>CD thớ OH?CK Neỏu OH<OK thỡ AB?CD - GV yeõu caàu hoùc sinh phaựt bieồu caõu a thaứnh ủũnh lớ. ? Neỏu cho caõu a) ngửụùc laùi thỡ sao? ! Tửứ nhửừng keỏt quaỷ treõn GV ủửa ra ủũnh lớ 2. - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh thửùc hieọn - Trong moọt ủửụứng troứn: Hai daõy baống nhau thỡ caựch ủeàu taõm vaứ ngửụùc laùi. - Hoùc sinh tra lụứi - Hoùc sinh thửùc hieọn - Neỏu OHCD. - Hoùc sinh ghi baứi vaứ nhaộc laùi 2. Lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy ?1 a) OH AB, OK CD theo ủũnh lớ veà ủửụứng kớnh vuoõng goực vụựi daõy HB=KD HB2=KD2 Maứ OH2+HB2=OK2+KD2 (cmt) OH2=OK2 OH=OK. Neỏu OH=OK OH2=OK2 Maứ OH2+HB2=OK2+KD2 HB2=KD2 OK+KD Hay ẹũnh lớ 1: SGK. ?2 a) Neỏu AB>CD HB>KD (vỡ HB=1/2AB); KD=1/2CD). HB2>KD2 (1) Maứ OH2+HB2=OK2+KD2 (2) Tửứ 1 vaứ 2 suy ra OH20 neõn OH<OK. b) neỏu OHCD. ẹũnh lớ 2 SGK. Hoaùt ủoọng 4: Cuỷng coỏ 10 phuựt - Cho hoùc sinh thửùc hieọn ?3 - Giaựo vieõn veừ hỡnh vaứ toựm taột ủeà baứi treõn baỷng. Bieỏt OD>OE;OE=OF. So saựnh caực ủoọ daứi: a. BC vaứ AC; b. AB vaứ AC. - Cho hoùc sinh traỷ lụứi mieọng. @ Hoùc sinh tra lụứi a. O laứ giao ủieồm cuỷa caực ủửụứng trung trửùc cuỷa ABC O laứ taõm ủửụứng troứn ngoaùi tieỏp ABC. Coự OE=OF AC=BC (theo ủlớ veà lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch ủeỏn taõm). b. Coự OD>OE vaứ OE=OF neõn OD>OF AB<AC (theo ủlớ veà lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch ủeỏn taõm). Hoaùt ủoọng 5: Hửụựng daón veà nhaứ 2 phuựt - Hoùc baứi theo vụỷ ghi vaứ keỏt hụùp saựch giaựo khoa. - Laứm baứi taọp 13,14,15 SGK. - Xem trửụực baứi 4 vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn. Ngaứy soaùn: /11/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 13: Tieỏt 25: Đ4. Về TRÍ TệễNG ẹOÁI CUÛA ẹệễỉNG THAÚNG VAỉ ẹệễỉNG TROỉN I. Muùc tieõu: Kiến thức: Học sinh nắm được ba vị trí tương đối của đường thẳng và đường tròn, các khái niệm cát tuyến, tiếp tuyến, tiếp điểm. Hiểu được định lý về tính chất của tiếp tuyến. Nắm được các hệ thức liên hệ giữa bán kính và khoảng cách từ tâm đến đường thẳng ứng với từng vị trí tương đối. Kỹ năng: Học sinh có kỹ năng nhận biết các vị trí tương đối của đường thẳng và đường tròn. Vận dung để giải một số bài tập. Rèn luyện kỹ năng vẽ hình. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, tự giác, cẩn thận chính xác khi vẽ hình II. Phửụng tieọn daùy hoùc: Saựch giaựo khoa, thửụựt thaỳng, compa, phaỏn maứu baỷng phuù.. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ 5 phuựt ? Neõu moỏi lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy? - Traỷ lụứi nhử SGK Hoaùt ủoọng 2: Ba vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn 15 phuựt ? Haừy neõu caực vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng? ? Yeõu caàu hs thửùc hieọn ?1. ? Vỡ sao ủửụứng thaỳng vaứ moọt ủửụứng troứn khoõng theồ coự nhieàu hụn hai ủieồm chung? - GV vieõn ủửa ra trửụứng hụùp: ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn caột nhau ? ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn caột nhau thỡ xaừy ra maỏy trửụứng hụùp ủoự laứ nhửừng trửụứng hụùp naứo em naứo bieỏt? ?! GV cho hoùc sinh laứm baứi taọp ?2 ? Neỏu taộng ủoọ lụựn cuỷa OH thỡ ủoọ lụựn cuỷa AB nhử theỏ naứo? ? Taờng ủoọ lụựn cuỷa OH ủeỏn khi ủieồm H naốm treõn ủửụứng troứn thỡ OH baống bao nhieõu? ? Luực ủoự ủửụứng thaỳng a naốm ụỷ vũ trớ nhử theỏ naứo? - Hoùc sinh tra lụứi - Laứm baứi taọp ?1 - Neỏu ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn coự 3 ủieồm chung trụỷ leõn thỡ ủửụứng troứn ủi qua 3 ủieồm khoõng thaỳng haứng. Voõ lớ. - Hoùc sinh tra lụứi: + ẹửụứng thaỳng a khoõng qua taõm O + ẹửụứng thaỳng a ủi qua O - Laứm baứi taọp ?2 - ẹoõ lụựn cuỷa AB giaỷm. - OH = R - Tieỏp xuực vụựi ủửụứng troứn. 1. Ba vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn a) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn caột nhau: * ẹửụứng thaỳng a khoõng qua taõm O coự OH<OB hay OH<R OHAB => AH=BH= * ẹửụứng thaỳng a ủi qua O thỡ OH=O<R - GV ủửa ra trửụứng hụùp: ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau - Goùi moọt hs ủoùc SGK ? ẹửụứng thaỳng a goùi laứ ủửụứng gỡ? ẹieồm chung duy nhaỏt goùi laứ gỡ? ? Coự nhaọn xeựt gỡ veà: OC? a,H? C,OH=? ?! Dửùa vaứo keỏt quaỷ treõn em naứo phaựt bieồu ủửụùc dửụựi daùng ủũnh lớ? ? Coứn vũ trớ naứo nửỷa veà ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng trong khoõng? - GV ủửa ra trửụứng hụùp: ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn khoõng giao nhau. ? ẹửụứng thaỳng a vaứ ủửụứng troứn khoõng coự ủieồm chung, thỡ ta noựi ủửụứng thaỳng a vaứ ủửụứng troứn ủoự nhử theỏ naứo? Coự nhaọn xeỏt gỡ veà OH vụựi baựn kớnh? - Hoùc sinh thửùc hieọn - ẹửụứng thaỳng a goùi laứ tieỏp tuyeỏn, ủieồm chung duy nhaỏt goùi laứ tieỏp ủieồm. - Hoùc sinh tra lụứi OC - Traỷ lụứi nhử SGK -Khoõng giao nhau - Hoùc sinh tra lụứi - ẹửụứng thaỳng a vaứ ủửụứng troứn khoõng coự ủieồm chung, thỡ ta noựi ủửụứng thaỳng a vaứ ủửụứng troứn khoõng giao nhau. Ta nhaọn thaỏy OH>R. b) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau. OC ẹũnh lớ Neỏu moọt ủửụứng thaỳng laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa moọt ủửụứng troứn thỡ noự vuoõng goực vụựi baựn kớnh ủi qua tieỏp ủieồm. c) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn khoõng giao nhau. Ngửụứi ta chửựng minh ủửụùc OH>R. Hoaùt ủoọng 3: Heọ thửực giửừa khoaỷng caựch tửứ taõm ủửụứng troứn ủeỏn ủửụứng thaỳng vaứ baựn kớnh cuỷa ủửụứng troứn 13 phuựt ?! Neỏu ta ủaởt OH = d, thỡ ta coự caực keỏt luaọn nhử theỏ naứo? GV goùi moọt hs ủoùc SGK. ? Em naứo ruựt ra caực keỏt luaọn? ? Laứm baứi taọp ?3 - Hoùc sinh thửùc hieọn - Hoùc sinh tra lụứi - Laứm baứi taọp ?3 2. Heọ thửực giửừa khoaỷng caựch tửứ taõm ủửụứng troứn ủeỏn ủửụứng thaỳng vaứ baựn kớnh cuỷa ủửụứng troứn Keỏt luaọn (SGK). Hoaùt ủoọng 4: Cuỷng coỏ 10 phuựt ? Baứi taọp 17 trang 109 SGK? ?! Yeõu caàu hoùc sinh traỷ lụứi. GV nhaọn xeựt keỏt quaỷ baứi taọp? - Laứm baứi taọp R d Vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn 5 cm 3 cm Caột nhau 6 cm 6 cm Tieỏp xuực nhau 4 cm 7 cm Khoõng giao nhau Hoaùt ủoọng 5: Hửụựng daón veà nhaứ 2 phuựt - Hoùc kú lớ thuyeỏt trửụực khi laứm baứi taọp. - Laứm baứi taọp SGK coứn laùi. - Laứm theõm baứi 40/133 SGK. IV-Lửu yự:Caàn khaộc saõu ẹL veà tớnh chaỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ẹT ủeồ HS aựp duùng laứm BT Ngaứy soaùn: /11/2011 Ngaứy daùy: / /2011 Tuaàn 13: Tieỏt 26: Đ5. DAÁU HIEÄU NHAÄN BIEÁT TIEÁP TUYEÁN CUÛA ẹệễỉNG TROỉN I. Muùc tieõu: Kiến thức: Học sinh nắm được các dấu hiệu để nhận biết một đường thẳng là tiếp tuyến của đường tròn, từ đó biết cách chứng minh một đường thẳng là tiếp tuyến của một đường tròn Kỹ năng: Học sinh biết vẽ tiếp tuyến tại một điểm của đường tròn, vẽ tiếp tuyến đi qua một điểm nằm bên ngoài đường tròn. Biết vận dụng dấu hiệu nhận biết tiếp tuyến vào các bài tập tính toán và chứng minh. Rèn luyện kỹ năng vẽ hình. Thái độ: Có thái độ học tập nghiêm túc, tự giác, cẩn thận chính xác khi vẽ hình II. Phửụng tieọn daùy hoùc: Saựch giaựo khoa, thửụực thaỳng, compa, phaỏn maứu. III. Tieỏn trỡnh baứi daùy: Hoaùt ủoọng cuỷa thaày Hoaùt ủoọng cuỷa troứ Ghi baỷng Hoaùt ủoọng 1: Kieồm tra baứi cuừ 5 phuựt ? Neõu caực vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn, cuứng caực heọ thửực lieõn heọ tửụng ửựng? ? Theỏ naứo laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn? Vaứ tớnh chaỏt cụ baỷn cuỷa noự? - Hoùc sinh traỷ lụứi - Hoùc sinh traỷ lụứi Hoaùt ủoọng 2: Daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn 15 phuựt ? Coự caựch naứo ủeồ nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn hay khoõng? ? GV veừ hỡnh vaứ hoỷi: Cho ủửụứng troứn taõm (O), laỏy ủieồm C thuoọc (O). qua C veừ ủửụứng thaỳng a vuoõng goực vụựi baựn kớnh OC. ẹửụứng thaỳng a coự laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O) hay khoõng vỡ sao? ? Vaọy em naứo phaựt bieồu thaứnh ủũnh lớ ủửụùc? ? Laứm baứi taọp ?3 theo nhoựm. - Hoùc sinh tra lụứi: + Moọt ủửụứng thaỳng laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa moọt ủửụứng troứn neỏu noự chổ coự moọt ủieồm chung vụựi ủửụứng troứn ủoự. Tieỏp tuyeỏn + Neỏu d = R thỡ ủửụứng thaỳng ủoự laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. - Hoùc sinh tra lụứi Coự OCa, vaọy OC chớnh laứ khoaỷng caựch tửứ O ủeỏn ủửụứng thaỳng a hay d=OC. Coự C(O;R)=>OC=R Vaọy d=R => ủửụứng thaỳng a laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn taõm O - Hoùc sinh phaựt bieồu ủũnh lớ - Laứm baứi taọp ?3 1. Daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn Tieỏp ủieồm ẹũnh lớ Neỏu moọt ủửụứng thaỳng ủi qua moọt ủieồm cuỷ aủửụứng troứn vaứ vuoõng goực vụựi baựn kớnh ủi qua ủieồm ủoựthỡ ủửụứng thaỳng aỏy laứ moọt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. ? Coự maỏy caựch chửựng minh BC laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn? - Coự 2 caựch. Caựch 1: Ta coự : OH=R hay H ủửụứng troứn. Do ủoự BC laứ tieỏp tieỏn cuỷa ủửụứng troứn. Caựch 2: BC AH taùi H, AH laứ baựn kớnh neõn BC kaứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. ?3 Caựch 1: Ta coự : OH=R hay H ủửụứng troứn. Do ủoự BC laứ tieỏp tieỏn cuỷa ủửụứng troứn. Caựch 2: BC AH taùi H, AH laứ baựn kớnh neõn BC kaứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. Hoaùt ủoọng 3: AÙp duùng 13 phuựt - GV yeõu caàu hs thửùc hieọn baứi toaựn SGK. ? BM laứ gỡ cuỷa tam giaực AOB? BM=? ? Suy ra ủieàu gỡ? Ta keỏt luaọn gỡ veà AB? ? T