Giáo án Hình học lớp 9 - Tiết 58 đến tiết 60

CHƯƠNG IV: HÌNH TRỤ - HÌNH NÓN – HÌNH CẦU. Tuần 30: Ngày soạn: 24/03/2013 Tiết 58: Ngày dạy: HÌNH TRỤ – DIỆN TÍCH XUNG QUANH VÀ THỂ TÍCH HÌNH TRỤ. I. MỤC TIÊU : Kiến thức: Nhớ được và khắc sâu các khái niệm về hình trụ (đáy của hình trụ, trục, mặt xung quanh, đường sinh, độ dài đường cao, mặt cắt khi nó song song với đường sinh hoặc song song với đáy). Nắm chắc và biết sử dụng công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần và thể tích hình trụ. Kỹ năng: Biết dùng công thức tính vào giải các bài toán thực tế. Thái độ: Cẩn thận, chính xác trong vẽ hình, chú ý theo dõi bài học. II. CHUẨN BỊ : GV: một số vật có dạng hình trụ, tranh vẽ hình 73, 75, 77 và 78, 1 số hình lăng trụ. HS: vật có hình trụ. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : Ổn định lớp: Kiểm tra bài cũ: Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Ghi bảng Hoạt động 1: 1. Hình trụ. Kiến thức: HS nắm được và khắc sâu các khái niệm. Kỹ năng: Nhận biết được các yếu tố của hình trụ GV dùng ĐDDH là một hình chữ nhật ABCD có cạnh CD gắn trên một trục quay. GV quay hình chữ nhật. HS quan sát và GV giới thiệu như SGK. GV yêu cầu HS đọc lại phần giới thiệu trang 107. GV cho HS làm ?1. Hoạt động 2: 2. Cắt hình trụ bởi 1 mặt phẳng GV: khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình gì? Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với trục DC thì mặt cắt là hình gì? GV cho HS làm ?2, quan sát và trả lời. Hoạt động 3: 3. Diện tích xung quanh của hình trụ. GV dùng một hình trụ bằng giấy, cắt rời 2 đáy và cắt dọc theo đường sinh rồi trải thẳng ra. HS nhận xét. Hình triển khai mặt xung quanh của hình trụ là hình gì? Cạnh của hình chữ nhật này có gì đặc biệt? Qua bài tập ?3 GV: với hình trụ có bán kính đáy r, chiều cao h thì: Diện tích xung quanh là ? Diện tích toàn phần là ? Hoạt động 4: 4.Thể tích hình trụ. GV: hãy nêu công thức tính thể tích hình trụ. Giải thích công thức. Áp dụng: tính thể tích của 1 hình trụ có bán kính đáy 5cm, chiều cao hình trụ là 11cm. Hoạt động 6: Luyện tập củng cố. Bài 3/110: GV dùng bảng phụ vẽ hình 81. Yêu cầu HS chỉ ra chiều cao, bán kính đáy của mỗi hình. Bài 5/111. GV cho HS làm bài tập theo nhóm. 1. Hình trụ.Mặt đáy Mặt xung quanh Mặt đáy Hình trụ: SGK. Hai đáy của hình trụ: SGK. Mặt xung quanh của hình trụ: SGK. Đường sinh: SGK. Các đường sinh của hình trụ vuông góc với hai mặt phẳng đáy. Chiều cao của hình trụ: SGK. Trục của hình trụ: SGK. 2. Cắt hình trụ bởi 1 mặt phẳng - Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với đáy thì mặt cắt là hình tròn - Khi cắt hình trụ bởi một mặt phẳng song song với trục DC thì mặt cắt một hình chữ nhật. 3. Diện tích xung quanh của hình trụ. - Diện tích xung quanh là: Sxq = 2Rh - Diện tích toàn phần: Stp =2Rh + 2R2 4.Thể tích hình trụ. V = Sđ.h = 2Rh ( với R: bán kính đáy h : chiều cao) ½ lớp làm dòng 1. ½ lớp làm dòng 2. Nhắc lại công thức Cđáy, Sxq, Vhình trục 4. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ : Nắm vững các khái niệm về hình trụ, các công thức. Nắm tính chất các mặt cắt đặc biệt. Giải các bài tập 7, 8, 9, 12 SGK/111, 112. IV. Rút kinh nghiệm: Tuần 31: Ngày soạn: 31/03/2013 Tiết 59: Ngày dạy: LUYỆN TẬP I. MỤC TIÊU : Kiến thức: Khắc sâu các công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của hình trụ. Kỹ năng: Biết sử dụng thành thạo các công thức vào giải toán. Thái độ: Cẩn thận, chính xác trong vẽ hình, chú ý theo dõi bài học. II. CHUẨN BỊ : GV: bảng phụ. HS: làm các bài tập ở nhà. Thước kẻ, máy tính bỏ túi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : Ổn định lớp: Kiểm tra bài cũ: HS 1: Nêu công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần của hình trụ. Làm bài tập 6/111 SGK. HS 2: Nêu cách tính thể tích hình trụ. Giải bài tập 7/111 SGK. Luyện tập: Hoạt động của thầy và trò Ghi bảng Bài 5/sgk GV hoàn chỉnh bảng phụ. GV lần lượt gọi HS điền kết quả vào ô trống. Hình r(cm) h(cm) C(cm) Sđ(cm2) Sxq(cm2) V(cm3) 1 10 2 20 10 5 4 10 25 40 100 Bài 8/sgk. GV cho HS làm bài tập nhóm. Đại diện các nhóm lên bảng trình bày Bài 11/sgk GV gọi 1 HS làm bài 11. Lớp nhận xét. GV hoàn chỉnh lại. Bài 12/sgk GV lần lượt gọi HS điền kết quả vào chỗ trống. r d h C Sđ Sxq V 25mm 5cm 7cm 15,7cm 10,93cm2 109,9cm2 137,41cm3 3cm 6cm 1m 18,85cm 28,27cm2 1885cm2 2827cm3 5cm 10cm 12,73cm 31,4cm 78,54cm2 399,72cm2 1 lít Bài 13/sgk HS thảo luận nhóm để giải bài 13. Nhóm trưởng các nhóm ghi bài giải trê n bảng phụ. GV: muốn tính phần diện tích còn lại của mảnh kim loại ta làm thế nào? Lớp nhận xét. GV hoàn chỉnh từng bước. Bài 5/sgk Kết quả. Bài 8/sgk. Quay hình chữ nhật quanh AB ta được h.trụ: r = BC = a h = AB = 2a V1 = r2.h = .a2.2a = 2a3. Quay hình chữ nhật quanh BC ta được h.trụ: r = AB = 2a h = BC = a V2 = r2.h = .(2a)2.a = 4a3. Bài 11/sgk. Khi nhấn chìm tượng đá trong nước, tượng đá đã chiếm một thể tích trong lòng nước làm nước dâng lên. Thể tích của tượng đá bằng thể tích cột nước hình trụ có Sđ = 12,8 cm2 V = Sđ . h = 12,8 . 0,85 = 10,88 (cm3) Bài 12/sgk Bài 13/sgk Thể tích của tấm kim loại là: S = 5 . 5 . 2 = 50 cm3. Thể tích 1 lỗ khoan hình trụ là: d = 8mm = 0,8 cm r = 0,4 cm V = r2h = 0,42.2 1.005 cm2 Thể tích phần còn lại của tấm kim loại là: 50 – 4. 1,005 = 45,98 (cm3) 4. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ : Nắm chắc công thức tính diện tích và thể tích hình trụ. Làm các bài tập 14 SGK/ 112, 5 à 8 SBT/123. IV. Rút kinh nghiệm: Tuần 31: Ngày soạn: 31/03/2013 Tiết 60: Ngày dạy: HÌNH NÓN – HÌNH NÓN CỤT DIỆN TÍCH XUNG QUANH VÀ THỂ TÍCH CẦU CỦA HÌNH NÓN, HÌNH NÓN CỤT I. MỤC TIÊU : 1. Kiến thức: HS được giới thiệu thế nào là hình nón, các khái niệm về hình nón: đáy, mặt xung quanh, đường sinh, đường cao, mặt cắt song song với đáy của hình nón. Khái niệm hình nón cụt. Nắm chắc và biết công thức tính diện tích xung quanh, diện tích toàn phần của hình nón và hình nón cụt Kỹ năng: Biết vận dụng các công thức vào giải toán. Thái độ: Cẩn thận, chính xác, tập trung. II. CHUẨN BỊ : GV: bảng phụ. HS: tranh ảnh có hình nón hoặc hình nón cụt. Thước kẻ, compa, máy tính bỏ túi. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC : Ổn định: Kiểm tra: HS 1: Nêu công thức tính diện tích hình trụ, diện tích mặt đáy, diện tích xung quanh. Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Ghi bảng Hoạt động 1: 1 .Hình nón. GV giới thiệu cho HS biết hình nón như trong SGK. Khi quay một tam giác vuông: quay tam giác vuông AOC một vòng quanh cạnh góc vuông OA cố định ta được hình nón. GV thực hiện quá trình vẽ hình và giới thiệu. GV giới thiệu: Đáy của hình nón là hình tròn tâm O. AC được gọi là đường sinh. A là đỉnh, OA được gọi là đường cao. GV cho HS quan sát các hình ảnh mang theo để có khái niệm thực tế về hình nón. Hoạt động 2: 2. Diện tích xung quanh hình nón. GV thực hành cắt mặt xung quanh của hình nón dọc theo đường sinh rồi trải ra. GV: khi khai triển mặt xung quanh của hình nón ta được hình gì? GV cho HS nêu công thức tính diện tích hình quạt tròn Diện tích hình quạt tròn S Diện tích xung quanh của hình nón. Diện tích toàn phần của hình nón. Hoạt động 4: 4. Thể tích hình nón GV giới thiệu: qua thực nghiệm người ta thấy: Vhình nón = Vhình trụ Hay Vh.nón = r2h Hoạt động 5: Hình nón cụt, diện tích xung quanh và thể tích hình nón cụt. GV cho HS đọc khái niệm hình nón cụt Hình nón cụt có mấy đáy? Diện tích xung quanh của hình nón cụt. GV cho HS tính thể tích hình nón cụt từ thể tích hình nón. Hoạt động 6: Củng cố GV cho HS làm bài tập 15/117 SGK theo hoạt động nhóm. 1: Hình nón. A O C . AC: Đường sinh: AO: Đường cao 2. Diện tích xung quanh hình nón. S quạt = Squạt = = Sxq = Stq = Sxq + Sđ = + r2 3. Thể tích hình nón Vhình nón = Vhình trụ Vh.nón = r2h 4. Hình nón cụt, diện tích xung quanh và thể tích hình nón cụt. Hình nón cụt có 2 đáy không bằng nhau. Diện tích xung quanh của hình nón cụt là hiệu của hình nón lớn và hình nón nhỏ. Tương tự thể tích của hình nón cụt cũng là hiệu của thể tích hình nón lớn và hình nón nhỏ. Sxq = Vh.nón cụt = h (r12 + r22 + r1.r2) 15/117 SGK a. Đường kính đáy của hính nón có d = l r = = b. Hình nón có đường cao h. Theo định lý Pitago, độ dài đường sinh là: l = 4. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ : Nắm vững khái niệm về hình nón, hình nón cụt Nắm chắc các công thức tính diện tích, diện tích xung quanh, diện tích toàn phần, thể tích của hình nón và hình nón cụt. Giải các bài tập 17 à 22 SGK/118. IV. Rút kinh nghiệm: