Giáo án Hóa học Lớp 11 - Tiết 53, Bài 36: Nguồn Hiđrocacbon trong thiên nhiên

Ngày soạn Ngày dạy Lớp Sĩ số /3/2011 11A 20/2/2011 /3/2011 11B /2/2011 11D Tiết: 53 Bài: 36 NGUỒN HIĐROCACBON TRONG THIÊN NHIÊN I. Mục tiêu bài học: 1.Về kiến thức: HS biết - Thành phần, phương pháp khai thác, ứng dụng của khí thiên nhiên. - Thành phần, phương pháp khai thác, cách chưng cất, crăckinh và rifominh ứng dụng các sản phẩm từ dầu mỏ. - Thành phần cách chế biến, ứng dụng của than mỏ. HS hiểu: - Vì sao dầu mỏ có mùi khó chịu? Tại sao dầu mỏ không có nhiệt độ sôi nhất định? Tại sao khí thiên nhiên và khí dầu mỏ được làm nhiên liệu cho các nhà máy nhiệt điện. 2.Về kĩ năng : - Đọc, tóm tắt được thông tin trong bài học và trả lời câu hỏi. - Tìm được thông tin tư liệu về dầu mỏ và than ở Việt Nam. - Tìm hiểu được ứng dụng của các sản phẩm dầu mỏ, khí thiên nhiên, than mỏ trong đời sống. 3. Về thái độ: - Từ những hiểu biết về dầu mỏ HS biết quý trọng và sử dụng tiết kiệm nguồn hiđrôcacbon. II. Chuẩn bị : 1.Chuẩn bị của GV: Hệ thống câu hỏi, SGK 2.Chuẩn bị của HS: chuẩn bị bài kĩ ở nhà III. Tiến trình bài giảng : 1. Kiểm tra bài cũ : - Viết các phương trình phản ứng thế của benzen với với halozen, với axit nitric? - Viết các phương trình phản ứng thế của tôluen với với halozen, với axit nitric? - trình bày quy tắc thế của benzen cho ví dụ minh hoạ? 2. Nội dung bài học: Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức Hoạt động 1: dầu mỏ HS: Nghiêm cứu SGK GV: Yêu cầu HS cho biết túi dầu là gì? Đặc điểm của túi dầu? Hoạt động 2: Thành phần GV: Cho HS quan sát một mẫu dầu mỏ . HS: Nghiên cứu SGK, quan sát và trả lời câu hỏi: - Dầu mỏ là gì? - Có tan trong nước không? - Nặng hay nhẹ hơn nước? GV: Yêu cầu HS nhận xét - Thành phần của dầu mỏ, - Tại sao dầu mỏ có mùi khó chịu gây hại cho động cơ? - Tại sao việt nam lại thuận lợi cho việc chế hoá và sử dụng. Hoạt động 3: Cách khai thác GV: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK cho biết: - Để khai thác dầu mỏ người ta phải làm gì? - Hiện tượng nào khiếm ta xác định được sự có mặt của dầu mỏ? - Khi áp suất khí giảm người ta phải làm gì? HS: trả lời các câu hỏi GV: Đặt vấn đề: Dầu mỏ mới lấy ở giếng dầu lên gọi là dầu thô. Muốn nân cao giá trị sử dụng của dầu mỏ phải làm như thế nào? HS: Thảo luận: - Cơ sở của phương pháp chưng cất? - Chưng cất ở đâu? - Trong điều kiện nào? GV: Yêu cầu HS quan sát hình 7.5 SGK sơ đồ chưng cất chế hoá dầu và ứng dụng của dầu mỏ HS: cho biết - Các sản phẩm chính nào thu được khi chưng cất - ứng dụng của chúng là gì? GV: Yêu cầu HS nghiên cứu SGK trả lời câu hỏi: - tại sao phải chế biến hoá học các phân đoạn dầu mỏ . Phương pháp nào dùng thường dùng trong biến hoá học? - Phân đoạn nào của dầu mỏ thường dùng để crắckinh, sản phẩm của crăckinh là gì? viết phươnh trình hoá học của crăckinh. HS: Nêu ứng dụng các sản phẩm chế biến dầu mỏ. Hoạt động 4: Khí thiên nhiên HS: nghiên cứu SGK và điền các thông tin vào bảng. Hoạt động 5: Than mỏ HS: Nghiên cứu SGK và cho biết: Nguyên nhân hình thành than mỏ, có mấy loại than, đặc điểm thành phần của khí lò cốc, nhựa than đá là gì, tách được những sản phẩm gì từ nhựa than đá và ứng dụng của chúng. A. Nguồn hiđrô cacbon trong thiên nhiên: I. Dầu mỏ: - Túi dầu là các lớp nham thạch có nhiều lỗ xốp chứa dầu. - Túi dầu được bao quanh bởi một lớp khoáng sét không thấm nước và khí - Túi dầu có 3 lớp, lớp trên cùng là khí đồng hành, lớp giữa là dầu, lớp cuối cùng là nước và cặn. 1. Thành phần : - Dầu mỏ là chất lỏng sánh, màu nâu đen, có mùi đặc trưng - Không tan trong nước, nhẹ hơn nước. Thành phần dầu mỏ là hỗn hợp của rất nhiều hiđrôcacbon được chia làm các nhóm: + Nhóm ankan từ C1 C50 + Nhóm xicloankan gồm chủ yếu là xiclopentan, xiclohexan. - Nhóm hiđrôcácbon thơm gồm Benzen, toluen, xilen, naphtalen và các đồng đẳng. - Ngoài thành phần chính dầu mỏ còn một lượng nhỏ các hợp chất hữu cơ chứa nitơ, ôxi, lưu huỳnh, các hợp chất vô cơ khác - Dầu mỏ có mùi khó chịu gây hại cho các động cơ là do các hợp chất chứa S trong dầu mỏ - Dầu mỏ Việt Nam có hàm lượng S thấp (<0,5%) nên thuận lợi cho việc chế biến và sử dụng . 2. Khai thác: - Để khai thác dầu mỏ người ta phải khoan hố sâu xuống lòng đất - Nếu khoan trúng lớp dầu lỏng, thì dầu từ động phun lên(do áp suất khíd) - Khi áp suất giảm: Phải dùng bơm hút dầu lên, hoặc bơm nước xuống. 3. Chế biến: - loại bỏ nước, muối, nhũ tương. - Chưng cất phan đoạn (PP vật líP) - Dùng pp hoá học (Crắc kinh và rifominhC) a) Chưng cất: - Cơ sở chưng cất là dựa vào nhiệt độ sôi khác nhau của các chất trong dầu mỏ - Chưng cất trong tháp chưng cất liên tục, ở áp suất thường. Các sản phẩm chính: Xăng, dầu hoả, dầu điezen, dầu nhờn, cặn rắn - ứng dụng của các sản phẩm chưng cất: SGK b) Chế biến hoá học: - Chế biến hoá học để tăng giá trị sử dụngcủa dầu mỏ - Phương pháp thường dùng là crăckinh, rifôminh * Crắckinh: Quá trình bẻ gãy phân tử hiđrôcacbon mạch dài để tạo thành phân tử hiđrôcácbon mạch ngắn hơn nhờ tác dụng của nhiệt hoặc xúc tác và nhiệt Các sản phẩm chủyếu là xăng và khí crăckinh C4H10 C2H6 + C2H4 CH4 + C3H6 C8H18 C4H10 + C4H8 * Rifominh : Quá trình dùng xúc tác và nhiệt làm biến đổi cấu trúc phân tử hiđrôcacbon từ mạch không nhánh thành có nhánh hoặc mạch vòng. (đồng phân hoá) từ không thơm thành thơm. CH3-[CH2]3-CH3 CH3-CH – CH2-CH3 | CH3 CH3-[CH2]4-CH3 + H2 + 3 H2 4. ứng dụng: SGK II. Khí thiên nhiên và khí mỏ dầu: 1. Thành phần: khí thiên nhiên khí mỏ dầu Thành phần ứng dụng và liên hệ 2. ứng dụng: SGK III. Than mỏ: - Than mỏ là phần còn lại của cây cỏ cổ đã bị biến hoá. - Khí lò cốc: - Nhựa than đá: 3. Củng cố- Luyện tập: HS hệ thống hoá lại các kiến thức có trong bài - Có những nguồn hidrôcacbon nào trong tự nhiên - Thành phần, cách khai thác, chế biến dầu mỏ - Nêu ứng dụng của các nguồn hiđrôcacbon thiên nhiên đó 4. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: làm bài tập 1,2 ,3 ,4 SGK Chuẩn bị bài: Hệ thống hóa về hidrocacbon thơm Kiểm tra của tổ chuyên môn(BGH) ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ Tổ trưởng