Giáo án Hóa học Lớp 11 - Tiết 58, Bài 40: Ancol - Nguyễn Hải Long

Tiết 58 – Bài 40: ANCOL I. Mục tiêu 1. Kiến thức Biết được : - Định nghĩa, phân loại, đồng phân và danh pháp của ancol. - Tính chất vật lí và khái niệm liên kết hiđro. Hiểu được : Tính chất hoá học : Phản ứng thế H của nhóm -OH (phản ứng chung của R - OH, phản ứng riêng của glixerol) ; Phản ứng thế nhóm -OH ancol ; Phản ứng tách nước tạo thành anken hoặc ete ; Phản ứng oxi hoá ancol bậc I, bậc II thành anđehit, xeton ; Phản ứng cháy. 2. Kĩ năng - Viết được công thức cấu tạo các loại đồng phân ancol cụ thể. - Đọc được tên khi biết công thức cấu tạo của các ancol (phân tử có từ 1C - 5C). 3. Trọng tâm: - Đặc điểm cấu tạo và cách gọi tên ancol 4. Tình cảm, thái độ: - Rèn luyện thái độ làm việc khoa học, nghiêm túc. - Xây dựng tính tích cực, chủ động, hợp tác, có kế hoạch và tạo cơ sở cho các em yêu thích môn hóa học. II. Chuẩn bị Mô hình, hình lắp ghép phân tử ancol để minh họa. Bảng t0 sôi : ankan, dẫn xuất halogen, ancol có cùng M hoặc gần bằng nhau. C2H5OH khan, Na, ancol isoamilic (C5), H2SO4 đặc, CH3COOH đặc, dd NaOH, dd CuSO4, dây Cu, C3H5(OH)3. Ống nghiệm, giá thí nghiệm, kẹp gỗ. III. Phương pháp: Đàm thoại gợi mở, Nêu vấn đề. IV. Tổ chức hoạt động: 1. Bài mới HOẠT ĐỘNG GV HOẠT ĐỘNG HS NỘI DUNG Hoạt động 1 1. Từ định nghĩa, học sinh hãy nêu vài ví dụ hợp chất được gọi là ancol ? 2. Từ phân loại về ancol , hãy xét xem các ancol ví dụ trên thuộc loại nào ? 3. Hãy cho vài ví dụ ancol là vòng no, đơn chức và no đa chức ? Ví dụ ancol : CH3-OH (1) CH3-CH2-OH (2) C6H5-CH2-OH (3) CH2=CH-CH2-OH (4) ...... Học sinh trả lời, giáo viên và cả lớp cùng kiểm tra lại. -OH , - OH HO-CH2-CH2-OH CH3-CH(OH)-CH2-OH .... I. Định nghĩa, phân loại: 1. Định nghĩa: * Ancol là những hợp chất hữu cơ, trong phân tử có nhóm hidroxyl -OH liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon no. (Nhóm -OH gọi là -OH ancol) 2. Phân loại a. Ancol no, đơn chức, mạch hở Có 1 nhóm -OH liên kết với gốc ankyl : CnH2n + 1-OH VD:... b. Ancol không no, đơn chức, mạch hở Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no của gốc HC không no. VD: CH2=CH-CH2-OH (ancol allilic) c. Ancol thơm, đơn chức: Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no thuộc mạch nhánh của vòng benzen. VD: C6H5-CH2-OH (ancol benzylic) d. Ancol vòng no, đơn chức: Có 1 nhóm -OH liên kết với cacbon no thuộc gốc HC vòng no. VD: -OH xiclohexanol. e. Ancol đa chức: Có 2 hay nhiều nhóm -OH ancol. VD: C2H4(OH)2, C3H5(OH)3... Hoạt động 2 Bậc của nguyên tử cacbon no trong ankan được xác định như thế nào ? Rút ra bậc của ancol ? Học sinh trả lời kiến thức cũ, cả lớp nhận xét. Vậy bậc của ancol là bậc của nguyên tử C có nhóm -OH. 3. Bậc rượu: Là bậc của nguyên tử cacbon có liên kết với nhóm -OH. * Chương trình chỉ xét ancol no, mạch hở. Hoạt động 3 Nhắc lại khái niệm đồng phân ? Đối với hợp chất no, mạch hở thì có những loại đồng phân gì ? - Những hợp chất khác nhau nhưng có cùng CTPT gọi là các đồng phân. - Đối với hợp chất no mạch hở thì có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí nhóm chức. II. Đồng phân và danh pháp 1. Đồng phân * Có đồng phân mạch cacbon và đồng phân vị trí nhóm -OH. * Ví dụ:........ Hoạt động 4 Viết các đồng phân cấu tạo của các ancol có CTPT C4H10O và gọi tên theo danh pháp thông thường, thay thế ? Viết các đồng phân cấu tạo của các ancol có CTPT C4H10O và gọi tên theo danh pháp thông thường, thay thế ? Học sinh viết, gọi tên, giáo viên kiểm tra lại. 2. Danh pháp a. Tên thông thường: Một số chất có tên này: Ancol + tên gốc ankyl + ic. VD:... b. Tên thay thế Tên hidrocacbon tương ứng với mạch chính + số chỉ vị trí nhóm -OH + ol. * Mạch chính là mạch dài nhất có chứa nhóm -OH. * Đánh số thứ tự của mạch chính bắt đầu từ phía có nhóm -OH. VD:..... Hoạt động 5 Tham khảo SGK, nêu các tính chất vật lí cơ bản của ancol ? Viết các liên kết hidro tạo ra giữa ancol với ancol và giữa ancol với nước ? GDMT: Rượu rất gần gũi với đời sống hằng ngày. Cồn 900 dùng để sát trùng, rượu chúng ta uống, Uống nhiều thì sẽ bị ngộ độc rượu. * Trong ancol có nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết hidro với nhau → tồn tại ở thể lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường. ...O-H...O-H...O-H... R R R * t0 sôi, khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng của phân tử khối. * Do nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết hidro với nước → tan tốt trong nước. ...O-H...O-H...O-H...O-H... R H R H III. Tính chất vật lí * Trong ancol có nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết hidro với nhau → tồn tại ở thể lỏng hoặc rắn ở điều kiện thường. ...O-H...O-H...O-H... R R R * t0 sôi, khối lượng riêng d tăng theo chiều tăng của phân tử khối. * Do nguyên tử H linh động nên tạo được liên kết hidro với nước → tan tốt trong nước. ...O-H...O-H...O-H...O-H... R H R H * Độ tan trong nước giảm khi phân tử khối tăng. (Xem bảng 8.2) 2. Củng cố: Làm bài tập 1/186 SGK tại lớp. 3. Dặn dò: Làm bài tập và chuẩn bị bài cho tiết sau.