Giáo án Lịch sử 8 - Tiết 32, Bài 27: Khởi nghĩa Yên Thế và phong trào chống Pháp của đồng bào miền núi cuối thế kỉ XIX - Năm học 2021-2022

SỬ 8 Ngày soạn: 09/1/2022 Tiết 32 - BÀI 27: KHỞI NGHĨA YÊN THẾ VÀ PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP CỦA ĐỒNG BÀO MIỀN NÚI CUỐI THẾ KỈ XIX I. Mục tiêu bài học: 1. Về kiến thức - Thời gian tồn tại, diễn biến, nguyên nhân thất bại, ý nghĩa. 2. Về tư tưởng - Khắc sâu hình ảnh người nông dân Việt Nam cần cù chất phác, yêu tự do căm thù quân xâm lược. - Những hạn chế của nông dân khi tiến hành đấu tranh giai cấp và dân tộc - Sự cần thiết phải có một giai cấp lãnh đạo tiên tiến trong cách mạng Việt Nam đã dẫn dắt nông dân đi đến thắng lợi. 3.Về kĩ năng: - Rèn luyện kĩ năng miêu tả, tường thuật một sự kiện lịch sử. - Sử dụng bản đồ. - Đối chiếu, so sánh, phân tích đánh giá lịch sử. II. Chuẩn bị GV: - Bản đồ khu vực Yên Thế và Bắc Kì cuối thế kỉ XIX. - Tranh ảnh các thủ lĩnh và đồng bào các dân tộc ít người. HS: - Đọc bài trước ở nhà. III. Hoạt động dạy và học 1. Ổn định lớp. 2. Kiểm tra bài cũ ? Khởi nghĩa Hương Khê diễn ra như thế nào. ? Tại sao nói cuộc khởi nghĩa Hương Khê là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần Vương. 3. Bài mới: Hoạt động của GV và HS Nội dung Hoạt động 1: Tìm hiểu cuộc khởi nghĩa Yên Thế diễn I. Khởi nghĩa Yên Thế 1884 - 1913 ra như thế nào. ? Em biết gì về căn cứ Yên Thế. * Nguyên nhân HS: Yên Thế ở Tây Bắc, tỉnh Bắc Giang + Kinh tế nông nghiệp sa sút, đời sống GV:Từ Yên Thế có thể đi xuống Tam Đảo, Thái Nguyên, nông dân đồng bằng Bắc Kì vô cùng khó xuống Phúc Yên, Vĩnh Yên. khăn, 1 bộ phận phải phiêu tán lên Yên GV: giải thích Thế, họ sẵn sàng nổi dậy đấu tranh bảo Thực dân Pháp cướp vùng Yên Thế lập đồn điền. vệ cuộc sống của mình. ? Nguyên nhân bùng nổ cuộc khởi nghĩa Yên Thế ? Em hãy trình bày diễn biến của cuộc khởi nghĩa Yên + Khi Pháp thi hành chính sách bình Thế và có thể thống kê các giai đoạn của cuộc khởi định, cuộc sống bị xâm phạm, nhân dân nghĩa. Yên Thế đã đứng lên đấu tranh. GV trình bày diễn biến cuộc khởi nghĩa ? Em có nhận xét gì về cách đánh giặc của Đề Thám HS: Bắt con tin buộc thực dân Pháp chấp nhận rút quân - Thông minh và sáng tạo. Buộc Pháp phải chấp nhận * Thống kê các giai đoạn của cuộc khởi rút quân khỏi Yên Thế, Đề Thám được cai quản 4 tổng nghĩa trong khu vực là Nhã Nam, Mục Sơn, Yên Lễ và Hữu * Diễn biến: Thượng Thời gian Sự kiện Lãnh ?Thời gian đình chiến 1898 1908 nhiệm vụ chủ yếu đạo của nghĩa quân là gì. Giai Nhiều toán Đoạn 1: nghĩa quân HS: + Tranh thủ thời gian hòa hoãn, nghĩa quân khai Đề Nắm khẩn đồn điền Phồn Xương tích lũy và xây dựng lương (1884- hoạt động thực sẵn sàng chiến đấu. 1892) riêng rẽ Giai Nghĩa quân vừa + Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh tìm gặp Hoàng Đề Đoạn 2: xây dựng vừa Hoa Thám để liên kết. Thám. GV: Cho HS quan sát hình 97/SGK và nhận xét về vai (1893-1908) chiến đấu trò của Hoàng Hoa Thám đối với cuộc khởi nghĩa Yên Pháp tập trung Thế. lực lượng tấn ? Tại sao cuộc khởi nghĩa Yên Thế tồn tại gần 30 năm công Yên Thế, lực lượng HS: Phong trào kết hợp yêu cầu độc lập dân tộc với Giai nghĩa quân hao Đề nguyện vọng dân chủ, bước đầu giải quyết vấn đề ruộng Đoạn 3: mòn. Thám. đất cho nông dân (1909-1913) GDMT: Do địa thế của các vùng trong phong trào Yên Ngày10/02/19 Thế từ đó rút ra kết luận về những đặc điểm của các 13 Đề Thám bị cuộc khởi nghĩa này Xây dựng ở các vùng rừng núi sát hại, phong có địa thế hiểm trở, mở rộng địa bàn hộng động.. trào tan rã. GV: Cho HS thảo luận (3 phút) ? Em hãy cho biết nguyên nhân thất bại và yù nghĩa của * Nguyên nhân thất bại và yù nghĩa khởi nghĩa Yên Thế. + Nguyên nhân thất bại: do Pháp lúc HS: này còn mạnh, câu kết với phong kiến + Nguyên nhân: Do Pháp lúc này còn mạnh, câu kết với lực lượng nghĩa quân còn mỏng và yếu. phong kiến lực lượng nghĩa quân còn mỏng và yếu. Cách thức tổ chức và lãnh đạo còn nhiều Cách thức tổ chức và lãnh đạo còn nhiều hạn chế. hạn chế. + Ý nghĩa: Cuộc khởi nghĩa thể hiện tinh thần yêu nước + Ý nghĩa: Cuộc khởi nghĩa thể hiện tinh chống Pháp của giai cấp nông dân. Góp phần làm chậm thần yêu nước chống Pháp của giai cấp quá trình bình định của Pháp. nông dân. Góp phần làm chậm quá trình bình định của Pháp 4.Củng cố:- Về nhà học bài. - Chuẩn bị bài 28: “Trào lưu cải cách Duy Tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX”. SỬ 9 Tiết 21 BÀI 22. CAO TRÀO CÁCH MẠNG TIẾN TỚI TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG 8 NĂM 1945 I. Mục tiêu bài học. 1. Kiến thức: Giúp H/s nắm được những kiến thức cơ bản sau. - Hoàn cảnh dẫn tới việc Đảng ta chủ trương thành lập mặt trận Việt Minh và sự phát triển của lực lượng cách mạng sau khi Việt Minh thành lập. 2. Kỹ năng: - Rèn luyện cho học sinh kỹ năng sử dụng tranh ảnh lịch sử, bản đồ lịch sử. - Tập dượt phân tích, đánh giá sự kiện lịch sử. 3. Kĩ năng: - Giáo dục cho học sinh lòng kính yêu Chủ Tịch Hồ Chí Minh, và lòng tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là lãnh tụ Hồ Chí Minh. II. Thiết bị, tài liệu + Ảnh "Đội VN tuyên truyền giải phóng quân". + Các tài liệu về hoạt động của Chủ Tịch Hồ Chí Minh ở Pắc Bó, Cao Bằng, tài liệu về hoạt động của cứu quốc quân, VN tuyên truyền giải phóng quân. III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ:? Trình bày cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn bằng lược đồ. 3. Bài mới. Hoạt động của GV- HS Nội dung kiến thức cần đạt Hoạt động 1 I. Mặt trận Việt Minh ra đời (19/ 5/ 1941) - 1. Hoàn cảnh ra đời của Mặt ? T×nh h×nh trong níc trong giai ®o¹n nµy cã g× trận Việt Minh. ®¸ng chó ý. a) Thế giới. ? Em h·y nh¾c l¹i ng¾n gän cuéc hµnh tr×nh -6/1941 Đức tấn công LXô - Thế cøu níc cña NguyÔn ¸i Quèc. giới hình thành 2 trận tuyến: - Sau 30 năm tìm đường cứu nước và hoạt động ở + Lực lượng dân chủ. nước ngoài. + Phát Xít Đức, ý, Nhật. + 1911 bắt đầu ra đi tìm đường cứu nước. b) Trong nước. + 1920 tìm được con đường cứu nước đúng đắn. -Nhật-Pháp thống trị Đông + 1930 thành lập Đảng cộng sản VN. Dương - Học sinh đọc đoạn chữ in nhỏ (sgk - 87) + Đặt lên hàng đầu nhiệm vụ giải phóng dân tộc, đánh đuổi Nhật - ? Cho biết những chủ trương mới của Đảng được Pháp. quyết định ở hội nghị Trung Ương lần thứ 8. - 19/5/1941 thành lập VN Độc lập ? Mặt trận Việt Minh bao gồm các tổ chức nào? đồng minh (Việt Minh). *Vai trò của mặt trận Việt -Nêu vai trò, ý nghĩa của Mặt trận Việt Minh ; Minh:Xây dựng lực lượng chính tri, lực lượng vũ trang,tập hợp nhân dan đánh giặc.. Hoạt động 2 II. Cao trào kháng Nhật cứu nước tiến tới tổng nghĩa tháng 8 - Học sinh tìm hiểu mục I (sgk - 89) /1945. ? Tại sao Nhật đảo chính Pháp. 1. Nhật đảo chính Pháp ( 9/ 3/ 1945) + ở Châu Âu phát xít Đức bị thất bại liên tiếp; Anh, Mĩ mở mặt trận mới. * Nguyên nhân Nhật đảo chính Pháp. + Nước Pháp được giải phóng, chính phủ Đờ Gôn về Pa ri. - Tình hình thế giới: ? Tình hình ở Đông Dương lúc này như thế nào. + Đầu 1945 chiến tranh thế giới thứ 2 sắp kết thúc . ? Tình hình trên đã => điều gì xảy ra. + Nước Pháp được giải phóng. (Lúc này Pháp chần chừ, Nhật nhanh tay hơn). - ở Mặt trận Thái Bình Dương: ? Nhật đảo chính Pháp như thế nào. + Phát Xít Nhật khốn đốn. ? Thái độ, hành động của Pháp ra sao. ? Sau khi lên cầm quyền Nhật có thái độ và hành - Ở Đông Dương: TDP ráo riết động như thế nào. hoạt động chờ quân đồng minh vào sẽ đánh Nhật. ? Em có nhận xét gì về tình hình Đông Dương sau khi Nhật đảo chính Pháp. => Nhật đảo chính Pháp để độc chiếm Đông Dương. * Diễn biến. - Đêm 9/ 3/ 1945 Nhật đảo chính Pháp. - Pháp chống cự yếu ớt, đầu hàng Nhật => Nhật độc chiếm Đông Dương. GV:Chú ý nêu được chỉ thị Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta 2. Tiến tới tổng khởi nghĩa GV :HDHSlập bảng thống kê một số sự kiện quan tháng 8/ 1945. trọng từ tháng 4- 6-1945 TT Mốc thời Sự kiện gian quan trọng Gv goi HS trình bày, Gv nhận xét... 4. Củng cố - dặn dò: - Gv sơ kết bài học. Dặn dò: Đọc tìm hiểu trước nội dung bài mới:Bài 23: Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 và sự thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Tiết 26 BÀI 22. CAO TRÀO CÁCH MẠNG TIẾN TỚI TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG 8 NĂM 1945 I. Mục tiêu bài học. 1. Kiến thức: Giúp H/s nắm được những kiến thức cơ bản sau. - Hoàn cảnh dẫn tới việc Đảng ta chủ trương thành lập mặt trận Việt Minh và sự phát triển của lực lượng cách mạng sau khi Việt Minh thành lập. Những chủ trương của Đảng ta sau khi Nhật đảo chính Pháp và diễn biến của cao trào kháng Nhật cứu nước tiến tới tổng khởi nghĩa tháng tám 1945. 2. Kỹ năng: - Rèn luyện cho học sinh kỹ năng sử dụng tranh ảnh lịch sử, bản đồ lịch sử. - Tập dượt phân tích, đánh giá sự kiện lịch sử. 3. Kĩ năng: - Giáo dục cho học sinh lòng kính yêu Chủ Tịch Hồ Chí Minh, và lòng tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, đứng đầu là lãnh tụ Hồ Chí Minh. II. Thiết bị, tài liệu + Ảnh "Đội VN tuyên truyền giải phóng quân". + Các tài liệu về hoạt động của Chủ Tịch Hồ Chí Minh ở Pắc Bó, Cao Bằng, tài liệu về hoạt động của cứu quốc quân, VN tuyên truyền giải phóng quân. + Lược đồ khu giải phóng Việt Bắc. III. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học. 1. Ổn định tổ chức: 2. Kiểm tra bài cũ:? Trình bày cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn bằng lược đồ. 3. Bài mới. Hoạt động của thầy, trò Nội dung kiến thức cần đạt Hoạt động 1 I. Mặt trận Việt Minh ra ? Đảng cộng sản Đông Dơng chủ trơng thành lập đời (19/ 5/ 1941) Mặt trận Việt Minh trong hoàn cảnh nào. 1. Hoàn cảnh ra đời của Mặt - trận Việt Minh. ? Tình hình trong nớc trong giai đoạn này có gì đáng a) Thế giới. chú ý. -6/1941 Đức tấn công LXô - Thế ? Em hãy nhắc lại ngắn gọn cuộc hành trình giới hình thành 2 trận tuyến: cứu nớc của Nguyễn ái Quốc. + Lực lượng dân chủ. + Phát Xít Đức, ý, Nhật. - Sau 30 năm tìm đường cứu nước và hoạt động ở b) Trong nước. nước ngoài. + Đặt lên hàng đầu nhiệm vụ - + 1911 bắt đầu ra đi tìm đường cứu nước. Nhật- Pháp câu kết với nhau + 1920 tìm được con đường cứu nước đúng đắn. thống trị Đông Dương + 1930 thành lập Đảng cộng sản VN. - 28/1/1941 lãnh tụ Nguyễn ái - Học sinh đọc đoạn chữ in nhỏ (sgk - 87) Quốc về nớc. ? Cho biết những chủ trương mới của Đảng được - Hội nghị Trung ương lần thứ 8 quyết định ở hội nghị Trung Ương lần thứ 8. do Nguyễn ái Quốc chủ trì (10-> ? Vì sao Đảng ta chủ trơng đặt nhiệm vụ giải phóng 19/5/1941) chủ trương : dân tộc lên hàng đầu. giải phóng dân tộc, đánh đuổi -Vì mâu thuẫn giữa dân tộc ta với đế quốc, Nhật- Nhật - Pháp. Pháp ngày càng gay gắt, nhiều cuộc đấu tranh đã nổ + Tạm gác khẩu hiệu "Đánh ra (khởi nghĩa Bắc Sơn, Nam kì, Binh biến đô l- đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân ơng ), nguyện vọng tha thiết của ND ta lúc này là cày." đánh đuổi Nhật- Pháp=> Đảng ta đã đặt nhiệm vụ + 19/5/1941 thành lập VN giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Độc lập đồng minh (Việt Minh). ? Tại sao đến lúc này Đảng ta lại chủ trơng thành lập Mặt trận Việt Minh. ? Mặt trận Việt Minh bao gồm các tổ chức nµo. 2. Hoạt động của mặt trận Việt ? Mặt trận Việt Minh ra đời có ảnh hưởng như thế Minh. nào đến các tầng lớp nhân dân. a) Xây dựng lực lượng vò trang.. Hoạt động 2 ? Sau khi thành lập Mặt trận Việt Minh tập trung - Đội du kích Bắc Sơn - lớn vào những hoạt động nào. dần lên thành đội cứu quốc quân ? Cho biết lực lượng vũ trang đầu tiên của cách hoạt động tại căn cứ Bắc Sơn, Võ mạng. Nhai, thực hiện chiến tranh du - Giáo viên giới thiệu kênh hình 37 (sgk - 88): Đội kích. VN tuyên truyền giải phóng quân: - Ngày 22/ 12/ 1944 đội VN Bức ảnh ghi lại lễ tuyên thệ của các chiến sĩ trongtuyên truyền giải phóng quân ra buổi thành lập đội tuyên truyền giải phóng quân đời. ngày 22/ 12/1944 tại 1 khu rừng nằm ở giữa hai tổng b) Xây dựng lực lượng chính trị Hoàng Hoa Thám và Trần Hưng Đạo ở Châu - Các đoàn thể cứu quốc đợc XD Nguyễn Bình - Tỉnh Cao Bằng..... khắp cả nớc( Cao Bằng, Bắc Cạn, ? Em hãy chỉ ra những thắng lợi của Đội VN tuyên Lạng Sơn ) truyền giải phóng quân ngay sau khi thành lập. - Đảng chú trọng XD lực lượng - Đánh thắng 2 trận liên tiếp là Phay Khắp và chính trị trong các tầng lớp nhân Nà Ngần( Cao Bằng) dân . ? Mặt trận Việt Minh XD lực lượng chính trị như - Báo chí của Đảng được lưu thế nào. hành rộng rãi => tuyên truyền ? Nhận xét, đánh giá hoạt động của Mặt trận Việt vận động quần chúng đấu tranh. Minh. Hoạt động 2 II. Cao trào kháng Nhật cứu nước tiến tới tổng nghĩa tháng - Học sinh tìm hiểu mục I (sgk - 89) 8 /1945. ? Tại sao Nhật đảo chính Pháp. 1. Nhật đảo chính Pháp ( 9/ 3/ + ở Châu Âu phát xít Đức bị thất bại liên tiếp; Anh, 1945) Mĩ mở mặt trận mới. * Nguyên nhân Nhật đảo chính + Nước Pháp được giải phóng, chính phủ Đờ Gôn về Pháp. Pa ri. - Tình hình thế giới: ? Tình hình ở Đông Dương lúc này như thế nào. ? Tình hình trên đã => điều gì xảy ra. + Đầu 1945 chiến tranh thế giới (Lúc này Pháp chần chừ, Nhật nhanh tay hơn). thứ 2 sắp kết thúc . ? Nhật đảo chính Pháp như thế nào. + Nước Pháp được giải phóng. ? Thái độ, hành động của Pháp ra sao. - ở Mặt trận Thái Bình Dương: ? Sau khi lên cầm quyền Nhật có thái độ và hành động + Phát Xít Nhật khốn đốn. như thế nào. - Ở Đông Dương: TDP ráo riết ? Em có nhận xét gì về tình hình Đông Dương sau khi hoạt động chờ quân đồng minh Nhật đảo chính Pháp. vào sẽ đánh Nhật. Hoạt động => Nhật đảo chính Pháp để độc ? Trước tình hình Nhật đảo chính Pháp, Đảng ta đã chiếm Đông Dương. có chủ trương gì. * Diễn biến. ? Khẩu hiệu mà Đảng ta sử dụng trong thời kì này là - Đêm 9/ 3/ 1945 Nhật đảo chính gì. Pháp. -Thay khẩu hiệu : Đánh đuổi phát xít Nhật- Pháp - Pháp chống cự yếu ớt, đầu hàng bằng khẩu hiệu Đánh đuổi phát xít Nhật. Nhật => Nhật độc chiếm Đông ? Tại sao Đảng ta lại quyết định phát động cao trào Dương. kháng Nhật, cứu nước làm tiền đề cho cuộc tổng khởi 2. Tiến tới tổng khởi nghĩa nghĩa. tháng 8/ 1945. Căn cứ vào tình hình thế giới và trong nước nêu a) Chủ trương của hội nghị ban trên mà Đảng ta quyết định phát động cao trào kháng thường vụ trung ương Đảng (12/ Nhật cứu nước, chuẩn bị những điều kiện tiến tới tổng 3/ 1945) khởi nghĩa. ? Trình bày diễn biến của cao trào " Kháng Nhật cứu - Xác định kẻ thù chính, cụ thể, nước" trước mắt và duy nhất của nhân (GV :Trình bày trên lược đồ Khu giải phóng Tây dân Đông Dương: phát xít Nhật. Bắc) - Ra chỉ thị: "Nhật Pháp bắn ? Giữa lúc cao trào cách mạng đang lên cao Đảng ta nhau và hành động của chúng ta" đã làm gì để thúc đẩy cao trào cách mạng tiến lên. - Phát động cao trào "Kháng ? Ủy ban quân sự Bắc kì thành lập có nhiệm vụ gì. Nhật cứu nước." -Có nhiệm vụ chỉ huy và giúp đỡ quân sự các b) Diễn biến cao trào "Kháng chiến khu Miền Bắc. Nhật cứu nước" - Giáo viên dùng lược đồ H38: khu giải phóng - Giữa 3/ 1945 phong trào khởi Việt Bắc. nghĩa từng phần xuất hiện ở ? Giữa lúc phong trào cách mạng đang dâng cao, nạn nhiều địa phương. đói khủng khiếp đã diễn ra ở Miền Bắc và Bắc Trung - Nhiều thị xã, thành phố (cả HN) Bộ, Đảng ta đã có quyết định gì. Việt Minh đã trừ khử bọn tay sai ? Em có nhận xét gì về tình hình cách mạng nước ta đắc lực của Nhật. trước ngày tổng khởi nghĩa 8 . 1945. - 15/ 4/ 1945 thành lập VN giải ? Theo em Mặt trận Việt Minh ra đời đã có tác động phóng quân. như thế nào đến cao trào kháng Nhật cứu nước. - Uỷ ban quân sự Bắc Kì được (Thảo luận nhóm 2’) đại diện nhóm trình bày thành lập. - Mặt trận Việt Minh đã tập hợp đông đảo quần - 4/ 6/ 1945 khu giải phóng Việt chúng hình thành nên lực lượng chính trị đông đảo Bắc được thành lập . của cách mạng . - Phong trào "phá kho thóc, giải quyết nạn đói" diễn ra sôi nổi. -Trên cơ sở phát triển các đoàn thể cứu quốc trong mặt trận Việt minh, lực lượng chính trị kết hợp với lực lượng vũ trang tạo nên sức mạnh tổng hợp thúc đẩy cao trào kháng Nhật cứu nước. 4. Củng cố - dặn dò: 4. Củng cố - dặn dò: - Gv sơ kết bài học. Bài tập: Hãy nối 1 ô ở cột I (Thời gian) với 1 ô ở cột II (sự kiện) bằng các mũi tên sao cho đúng. Cột I ( Thời gian) Cột II ( Sự kiện) 28/ 1/ 1941 Phát Xít Đức tấn công LXô 10 19/ 5/ 1941 Nguyễn ái Quốc về nước. 6/ 1941 Hội nghị BCHTƯ Đảng CS Đông Dương lần thứ VIII.