Giáo án Lịch sử Lớp 10 - Tiết 20, Bài 18: Công cuộc xây dựng và phát triển kinh tế trong các thế kỷ V-XV

Tiết 20: Bài 18- CễNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRONG CÁC THẾ KỶ X- XV Ngày soạn: 5/11/2010 Ngày dạy: 10a sĩ số: 10b 10c 10d I. Mục tiêu cần đạt Học sinh cần nắm: - Trải qua 5 thế kỷ độc lập, mặc dự đụi lỳc cũn cú nhiều biến động, khú khăn nhõn dõn ta vẫn xõy dựng cho mỡnh nền kinh tế đa dạng và hoàn thiện. - Thấy được sự hạn chế trong nền trong nền kinh tế phong kiến ngay trong giai đoạn phỏt triển của nú, từ đú liờn hệ với thực tế hiện nay. - kỹ năng phõn tớch, nhận xột.- Rốn luyện kỷ năng liờn hệ thực tế. II. Thiết bị - Tranh ảnh lược đồ cú liờn quan. - Những cõu ca dao về kinh tế, một số nhận xột của người nước ngoài... III. Tổ chức dayvà học 1. ổn định tổ chức: GV ghi sĩ số học sinh 2. Kiểm tra: Cõu hỏi 1: nờu cỏc giai đoạn hỡnh thành, phỏt triển, hoàn thiện của nhà nước phong kiến Việt Nam Cõu hỏi 2:Vẽ sơ đồ nhà nước Lý - Trần - Hồ, nhận xột. Cõu hỏi 3: Vẽ sơ đồ nhà nước thời Lờ Sơ, nhận xột. 3. Bài mới. Hoạt động của thầy và trò Nội dung cần đạt H: Bối cảnh lịch sữ Đại Việt từ thế kỷ X-XV, bối cảnh đú cú tỏc động như thế nào đến sự phỏt triển kinh tế? H. Những biểu hiện của sự mở rộng và phỏt triển nụng nghiệp từ thế kỷ X- XV ? phộp quân điểm chia ruộng cụng ở cỏc làng xó dưới thời Lờ, một chớnh sỏch ruộng đất điển hỡnh đối với ruộng đất cụng ở thời kỳ phong kiến tỏc dụng của phộp quõn điền. - GV minh họa bằng đoạn trớch trong chiếu của Lý Nhõn Tụng ( Trang 83) và sự phong phỳ của cỏc giống cõy nụng nhgiệp ngoài lỳa nước. ? Em cú nhận xột gỡ về sự phỏt triển nụng nghiệp T K: X- XV? Do đõu nụng nghiệp phỏt triển ? tỏc dụng của sự phỏt triển đú? vai trũ của nhà nước? - GV minh họa bằng những cõu thơ. H. Sự phỏt triển của thủ cụng nghiệp trong nhõn dõn. Yếu tố ảnh hưởng sự phỏt triển của thủ cụng nghiệp đương thời? H: Em cú đỏnh giỏ như thế nào về sự phỏt triển của thủ cụng nghiệp nước ta đương thời? kỹ thuật một số ngành đạt trỡnh độ cao như dệt gốm khiến người Trung Quốc phải khõm phục. (Trớch đọc chữ nhỏ SGK trang 84) H. sự phỏt triển nội thương và ngoại thương đương thời? . - GV minh họa bằng lời nhận xột của sứ giả nhà Nguyễn ( SGK- trang 84)- H: Em đỏnh giỏ thế nào về thương nghiệp nước ta đương thời ? H. Nguyờn nhõn dẫn đến sự phỏt triển ? + Phỏt triển như thế nào ? H: Tại sao có sự phân hóa đó ? . + Từ 1344 đến cuối thế kỷ XIV nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra Thiờn tai gõy mất mựa đúi kộm làm nhõn dõn cực khổ. 1. Mở rộng phỏt triển nụng nghiệp * Bối cảnh lịch sử thế kỷ X-XV: - Thế kỷ X-XV là thời kỳ tồn tại của cỏc triều đại Ngụ, Đinh, Tiền Lờ, Lý, Trần, Hồ, Lờ sơ. - Đõy là giai đoạn đầu của thế kỷ phong kiến độc lập cũng là thời kỳ đất nước thống nhất. ị Bối cảnh này rất thuận lợi tạo điều kiện để phỏt triển kinh tế. * Biểu hiện hiện. - Diện tớch đất ngày càng mở rộng nhờ: + Nhõn dõn tớch cực khai hoang vựng chõu thổ sụng lớn và ven biển. + cỏc Vua Trần khuyến khớch cỏc Vương Hầu quý tộc khai hoang lập điền trang. + Vua Lờ cấp ruộng đất cho quý tộc, quan lại đặt phộp quõn điền. - Thủy lợi được nhà nước quan tõm mở mang. + Nhà Lý đó cho xõy lắp những con đờ đầu tiờn. + Năm 1428 nhà Trần cho đắp hệ thống đờ quai vạc dọc cỏc sụng lớn từ đầu nguồn đến cửa biển. - Đăt cơ quan : Hà đờ sứ trụng coi đee điều: - Cỏc nhà nước Lý -Trần - Lờ đều quan tõm bảo vệ sức kộo, phỏt triển của giống cõy nụng nghiệp. + Nhà nước cựng nhõn dõn gúp sức phỏt triển nụng nghiệp. + Chớnh sỏch của nhà nước đó thỳc đẩy nụng nghiệp phỏt triển ị đời sống nhõn dõn ấm no hạnh phỳc, trật tự xó hội ổn định, độc lập được củng cố. 2. Phỏt triển thủ cụng nghiệp: * Thủ cụng nghiệp trong nhõn dõn - Cỏc nghề thủ cụng cổ truyền như: Đỳc đồng, rốn sắt, làm gốm, dệt ngày càng phỏt triển chất lượng sản phẩm ngày càng được nõng cao. - Cỏc ngành nghề thủ cụng ra đời như: Thổ Hà, Bỏt Tràng. + Do truyền thống nghề nghiệp vốn cú, trong bối cảnh đất nước độc lập thống nhất cú điều kiện phỏt triển mạnh. + Do nhu cầu xõy dựng cung điện, đền chựa nờn nghề sản xuất gạch, chạm khắc đỏ đều phỏt triển. * Thủ cụng nghiệp nhà nước - Nhà nước thành lập cỏc quan xưởng (Cục bỏch tỏc) .Tập trung thợ giỏi trong nước sản xuất tiền vũ khớ, ỏo mũ cho vua quan thuyền chến cú lầu. * Nhận xột : Cỏc ngành nghề thủ cụng phong phỳ. Bờn cạnh cỏc nghề cổ truyền đó phỏt triển những nghề mới yờu cầu kỹ thuật cao: Đỳc sỳng, đúng thuyền.- 3. Mở rộng thương nghiệp: * Nội thương : - Cỏc chợ làng cợ huyện chợ chựa mọc lờn khắp nơi, là nơi nhõn dõn trao đổi nụng nghiệp và thủ cụng nghiệp.- Kinh đụ Thăng Long trở thành đụ thị lớn (36 phố phường)- Trung tõm buụn bỏn và làm nghề thủ cụng. * Ngoại thương: Thời lý - Trần ngoại thương khỏ phỏt triển, nhà nước cho xõy dựng nhiều bến cảng để buụn bỏn với nước ngoài - Vựng biờn giới Việt - Trung cũng hỡnh thành cỏc đặc điểm buụn bỏn. - Thời Lờ: Ngoại thương bị thu hẹp. - Nguyờn nhõn sự phỏt triển: + Nụng nghiệp thủ cụng phỏt triển thỳc đẩy thương nghiệp phỏt triển. + Do thống nhất tiền tệ, đo lường. Thương nghiệp mở rộng song chủ yếu phỏt triển nội thương, cũn ngoại thương mới chỉ buụn bỏn với Trung Quốc và cỏc nước với Đụng N Á. 4. Tỡnh hỡnh phõn húa xó hụị và cuộc đấu tranh của nụng dõn: - Sự phỏt triển kinh tế trong hoàn cảnh chế độ phong kiến thỳc đẩy sự phõn húa xó hội. + Ruộng đất ngày càng tập trung địa chủ, quý tộc quan lại. + Giai cấp thống trị ngày càng ăn chơi, sa sĩ khụng cũn chăm lo đến sản xuất và đời sống nhõn dõn. + Thiờn tai gõy mất mựa đúi kộm làm nhõn dõn cực khổ.ị Những cuộc khởi/n nụng dõn bựng nổ ,làm chớnh quyền nhà Trần rơi vào khủng hoảng. 4. Củng cố : Sự phỏt triển nụng nghiệp và thủ cụng nghiệp thế kỷ XI- XV 5. Giao nhiệm vụ về nhà. Học bài làm bài tập đọc trước bài 19 tỡm hiểu cỏc vị anh hựng dõn tộc: Trần Quốc Tuấn, Lý Thường Kiệt, Lờ Lợi, Nguyễn Trói...