Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Bài 3: Trung Quốc (Bản hay)

Bài 3: Trung Quốc I.Trung Quốc bị các đế quốc xâm lược Trung Quốc là một nước lớn, đông dân, nhiều tài nguyên, chế độ phong kến nhà Thanh lạc hậu, suy yếu nên sớm trở thành mục tiêu xâm lược của các nước đế quốc. Thực dân Anh đã thực hiện chiến tranh thuộc phiện (6/1840 – 8/1842) buộc chính quyền Mãn Thanh kí hiệp ước Nam Kinh, mở đầu cho quá trình biến Trung Quốc thành nước nửa thuộc địa, nửa phong kiến. Sau chiến tranh thuốc phiện, các nước đế quốc từng bước xâu xé Trung Quốc, đến cuối thế kỷ XIX: + Anh chiến châu thổ sông Dương Tử. + Đức chiếm Sơn Đông. + Pháp chiếm Vân Nam, Quảng Đông, Quảng Tây. + Nga, Nhật chiếm vùng Đông Bắc II. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX. a. Khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc: - Do Hồng Tú Toàn lãnh đạo, nổ ra 1/1/1851 ở Kim Điền( Quảng Tây) sau đó lan ra nhiều nơi khác. - K/n kéo dài 14 năm, xây dựng được chính quyền riêng, thi hành nhiều chính sách tiến bộ. - 7/1864 bị đế quốc và Mãn Thanh đàn áp. b. Cuộc vận động Duy Tân: - Diễn ra 1898 do Khang Hữu Vi và Lương Khải Siêu lãnh đạo, có sự ủng hộ của vua Quang Tự. - Phong trào phát triển chủ yếu trong tầng lớp quan lại – sĩ phu, diễn ra hơn 100 ngày thì bị Thái hậu Từ Hi làm cuộc chính biến lật đổ Quang Tự và bắt những người lãnh đạo phái Duy Tân. c. Phong trào Nghĩa Hòa đoàn: - Bùng nổ ở Sơn Đông, nhanh chóng lan ra Trực Lệ, Sơn Tây. Nghĩa quân tấn công các đại sứ quán của người ngoài ở Bắc Kinh. => Sau đó bị liên quân tám nước đàn áp. - Nguyên nhân thất bại: + Chưa có tổ chức lãnh đạo + Do sự bảo thủ, hèn nhát của triều đình phong kiến. + Do phong kiến và đế quốc cấu kết đàn áp. III. Tôn Trung Sơn và cách mạng Tân Hợi 1911 * Tôn Trung Sơn và Đồng minh hội - Tôn Trung Sơn là một trí thức có tư tưởng cách mạng theo khuynh hướng dân chủ tư sản. - Tháng 8/1905, Tôn Trung Sơn thành lập Trung Quốc Đồng minh hội - chính Đảng của giai cấp tư sản Trung Quốc. - Cuơng lĩnh chính trị: dựa trên học thuyết Tam dân của Tôn Trung Sơn: “ Dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc”. - Mục tiêu: Đánh đổ Mãn Thanh, khôi phục Trung Hoa, thành lập Dân Quốc. * Cách mạng Tân Hợi - Nguyên nhân : 9/5/1911, nhà Thanh ra sắc lệnh “Quốc hữu hóa đường sắt”, thực chất là trao quyền kinh doanh đường sắt cho các nước đế quốc ® châm ngòi cho 1 cuộc cách mạng. + Khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương 10/10/1911® lan rộng khắp miền Nam, miền Trung. + Ngày 19/12/1911, Quốc dân đại hội tuyên bố thành lập Trung Hoa dân quốc, bầu Tôn Trung Sơn làm Đại Tổng thống. + Trước thắng lợi của cách mạng, tư sản thương lượng với Viên Thế Khải, ép vua Thanh thoái vị, Tôn Trung Sơn từ chức. + 3/1912, Viên Thế Khải làm Tổng thống, cách mạng chấm dứt. - Tính chất - ý nghĩa + Cuộc cách mạng dân chủ tư sản, lật đổ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, + Ảnh hưởng đến phong trào cách mạng ở Châu Á.