Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Tiết 14, Bài 13: Nước Mỹ giữa hai cuộc chiến tranh thế giới 1918-1939

TIẾT 14 Ngày soạn: 06-12-2007 BÀI 13 NƯỚC MỸ GIỮA HAI CUỘC CHIẾN TRANH THẾ GIỚI 1918-1939 I. MỤC TIÊU BÀI HỌC: 1.Vế kiến thức: Giúp học sinh nắm - Sự vươn lên mạnh mẽ của nước mỹ sau chiến tranh thế giới thứ nhất, đặc biệt là thời kỳ bùng phát của kinh tế Mỹ trong thập niên 20 của thế kỷ XX - Cuộc khủng hoảng kinh tế ( 1929-1933 ) và tác động của nó đối vớii nước Mỹ và chính sách mới của tổng thống Ru0dơ-ven trong việc đưa nước Mỹ thoát khỏi khủng hoảng, bước vào thời kỳ phát triển mới 2.Về kỹ năng: - Rèn luyện kỹ năng phân tích tư liệu lịch sử để hiểu bản chất của sự kiện lịch sử trong bài - Rèn kỹ năng sử lý số liệu trong các niên biểu, bảng thống kê để giải thích những vấn đề lịch sử 3.Về thái độ: - Nhận thức rõ bản chất của chủ nghĩa tư bản Mỹ, mặt trái của xã hội tư bản và những mâu thuẫn nan giải trong lòng nước Mỹ - Hiểu rõ quy luật đấu tranh giai cấp, đấu tranh chống áp bức, bất công trong lòng xã hội tư bản II.THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY-HỌC - Lược đồ nước Mỹ - Một số tranh ảnh, tư liệu về nước Mỹ - Các biểu đồ về tình hình kinh tế-xã hội Mỹ III.TIỀN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY-HỌC: 1.Kiểm tra bài cũ: - Trình bày ngắn gọn các giai đoạn phát triển của nước Đức giữa hai cuộc chiến tranh thế giới - Trong thời kỳ cầm quyền, từ 1933-1939 chính phủ Hit-le đã thực hiện chính sách kinh tế, chính trị, đối ngoại như thế nào ? 2.Giới thiệu bài mới: Mỹ cũng tham gia vào cuộc chiến tranh thế giới, nhưng ít chịu ảnh hưởng của chiến tranh, với những lợi thế riêng, sau chiến tranh nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh, còn được gọi là thời kỳ hoàng kim. Để hiểu rõ tình hình nước Mỹ trong thời gian giữa hai cuộc chiến tranh, cô trò chúng ta cùng nhau tìm hiểu bài học hôm nay 3.Tổ chức dạy học trên lớp: Hoạt động của thầy và trò Kiến thức cơ bản HS cần nắm Hoạt động 1: Làm việc cá nhân - GV trình bày: Năm 1918 cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc. Do hậu quả của cuộc chiến tranh để lại nặng nề, dù là nước thắng trận hay bại trận, nền kinh tế điều lâm vào thời kỳ suy sụp, khủng hoảng. Riêng Mỹ, sau CTTG I, nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh trong suốt thập niên 20 của thế kỷ XX - GV chuyển ý nêu câu hỏi: Nguyên nhân sự phát triển nền kinh tế Mỹ sau CTTG I ? - HS dựa vào kiến thức đã học, đọc SGK trả lời, giáo viên nhấn mạnh + Gv sử dụng lược đồ trình bày: Mỹ được 2 đại dương bao bọc, chiến tranh không lan sang nước Mỹ + Trong giai đoạn đầu Mỹ không tham gia vào cuộc chiến tranh, đứng giữa bán vũ khí cho 2 bên tham chiến và thu nhiều lợi nhuận + Tại Hội nghị Vécxay, Mỹ là trọng tài trong các cuộc đàm phán, giành được nhiều quyền lợi + Mỹ trở thành chủ nợ của các nước Châu Aâu, các nước châu Aâu nợ Mỹ 10 tỷ đôla. Năm 1919 hàng hoá Mỹ xuất sang châu Aâu lên gần 8 tỉ đôla, vốn đầu tư dài hạn của Mỹ ra nước ngoài đạt 6,4 tỉ đôla + Mỹ chú trọng ứng dụng khoa học-kỹ thuật, sử dụng phương pháp quản lý tiên tiến, mở rộng qui mô và chuyên môn hoá sản xuất đã góp phần đưa nền kinh tế phát triển nhanh chóng - GV chốt lại: Tất cả nững lợi thế và cơ hội vàng đó đã đưa nền kinh tế Mỹ bước vào thời kỳ phồn vinh trong suốt thập niên 20 của thế kỷ XX Hoạt động 2: làm việc cả lớp - GV chuyển ý nêu câu hỏi:Hãy nêu những biệu hiện sự phồn vinh của nền kinh tế Mỹ sau chiến tranh ? - HS dựa vào Kiến thức SGK trình bày, giáo viên chốt lại những biểu hiện tiêu biểu + 1919 nước Mỹ sản xuất được 7 triệu ôtô, đến 1924 đạt 24 triệu chiếc + Về tài chính: từ chổ phải vay nợ châu Aâu 6 tỉ đôla trước chiến tranh, Mỹ đã trở thành chủ nợ của thế giới: riêng Anh, Pháp nợ Mỹ 10 tỉ đôla Hoạt động 3: làm việc cá nhân - GV nhấn mạnh: Tuy nhiên nền kinh tế nước Mỹ thời kỳ này vẫn bộc lộ những hạn chế - GV chuyển sang nêu câu hỏi: Những hạn chế trong nền kinh tế Mỹ thời kỳ này? - HS suy nghĩ trả lời, Gv nhấn mạnh: + Nhiều ngành sản xuất chỉ sử dụng 60-80% công suất, vì vậy nạn thất nghiệp xảy ra thường xuyên. Thời kỳ 1922-1927 có những tháng số người thất nghiệp lên đến 3,4 triệu người + Do chạy theo lợi nhuận, dẫn đến hiện tượng sản xuất ồ ạt, mất cân đối giữa cung và cầu, giữa các ngành công nghiệp, giữa công nghiệp và nông nghiệp. Đó chính là nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng 1929-1933 Hoạt động 1: Làm việc cá nhân - GV chuyển ý: Trong bôi cảnh nền kinh tế phát triển phồn vinh như thế, tình hình chính trị, xã hội nước Mỹ như thế nào - GV nêu câu hỏi: Em hãy trình bày những nét chính về tình hình chính trị, xã hội nước Mỹ trong thời kỳ phát triển kinh tế sau chiến tranh ? - HS trình bày, Gv nhấn mạnh ý chính + Đảng Cộng hoà là chính đảng của giai cấp tư sản công nghiệp, được thành lập 1856, biểu tượng của đảng là con voi. Đảng dân chủ thành lập 1928, biểu tượng của đảng là con lừa + Sự phát triển kinh tế và giàu có của nước Mỹ không cải thiện đời sống cho nhân dân. Nhân dân Mỹ luôn đối đầu với nạn thất nghiệp, sự phân biệt chủng tộc. Đặc biệt là cuộc sống của dân trại ( nông dân Mỹ) rất khó khăn do giá nông sản hạ rất thấp và ế thừa, điều đó đã làm bùng nổ nhiều phong trào đấu tranh của công nhân nổ ra sôi nổi trong các ngành công nghiệp: than, luyện thép, vận tải, đường sắt - Gv nêu câu hỏi: Ý nghĩa củ sự thành lập Đảng cộng sản Mỹ ? - HS suy nghĩ trả lời, GV nhấn mạnh Hoạt động 1: Làm việc cá nhân - Gv yêu cầu HS nhắc lại nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 ở Mỹ - GV trình bày về cuộc khủng hoảng kinh tế ở Mỹ - Gv nêu câu hỏi: Hậu quả cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 ở Mỹ ? -HS dựa vào kiến thức SGK trình bày, GV chuẩn bị bảng thống kê hậu quả của cuộc khủng hoảng, treo lên đối chiếu với phần trình bày của HS - GV yêu cầu HS xem biểu đồ SGK trang 71 ( hình 35), hãy giải thích: Vì sao số người thất nghiệp ở Mỹ lên tới mức cao nhất vào những năm 1932-1933 ? Hoạt động 2: Làm việc cá nhân - GV giới thiệu sơ lược vế Ru-dơ-ven + Sinh trưởng trong gia đình điền chủ, là luật sư + 1910-1912 là nghị sỹ Thượng nghị viện + 1913-1920 là thứ trưởng Bộ Hàng hải + 1928-1933 là thống đốc bang Niu Oóc + 193 được bầu làm tổng thống, tổng Hoa Kỳ thứ 32 và làm tổng thống liên tiếp trong 4 nhiệm kỳ ( 1933-1945 - Để đưa đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng, Tổng thống Ru-dơ-ven thực hiện một hệ thống các chính sách, biện pháp của nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, được gọi chung là chính sách mới - GV yêu cầu HS nêu nội dung chính sách mới của Tổng thống Ru-dơ-ven - GV nhận xét, nhấn mạnh nội dung - GV giảng mở rộng: đạo luật phục hưng công nghiệp là quan trọng nhất + Đạo luật này qui định việc tổ chức lại sản xuất công nghiệp theo những hợp đồng chặt chẽ về sản phẩm và thị trường tiêu thụ + Quy định việc công nhân có quyền thương lượng với chủ về mức lương và chế độ làm việc - Đạo luật ngân hàng: đóng cửa tất cả các Ngân hàng , sau đó mở lại một số ngân hàng có khả năng phục hồi với sự kiểm soát chặt chẽ của chính phủ và thiết lập chế độ đảm bảo tốt đối với tiền gửi của khách hàng. Đạo luật quy định những nguyên tắc thương mại công bắng, để chấm dứt cạch tranh gian lận - Đạo luật điều chỉnh nông nghiệp: nâng cao giá nông sản, giảm bớt nông phẩm thừa, cho vay dài hạn đối với dân trại - GV kết luận: Nhà nước đã can thiệp tích cực vào nền kinh tế, dùng sức mạnh, biện pháp để điều tiết kinh tế, giải quyết các vấn đề kinh tế chính trị, xã hội Hoạt động 3: làm việc cá nhân - GV yêu cầu HS theo dõi SGK, nghe giáo viên trình bày + Cức trợ cho người thất nghiệp, tạo nhiều việc làm mới ( Chi 16 tỉ đôla cứu trợ cho người thất nghiệp ), giúp đỡ các doanh nghiệp bị phá sản + GV yêu cầu HS theo dõi biểu đồ thu nhập quốc dân của Mỹ 1929-1941 Hoạt động 4: Làm việc cá nhân - Gv yêu cầu HS trình bày chính saxh1 ngoại giao của Mỹ đối với: Mỹ La Tinh, Liên Xô, với những xung đột quân sự bên ngoài - GV nhận xét, chốt lại ý chính + Từ 1934 chính phủ Ru-dơ-ven chấm dứt các xung đột vũ trang, tiến hành thương lượng, hứa trao trả độc lập, củng cố địa vị của Mỹ La Tinh + Đối với những xung đột bên ngoài, chủ trương không can thiệp, giữ vai trò trung lập, trong khi chủ nghĩa Phát xít đang hoạt động ráo riết chuẩn bị chiến tranh. Chính thái độ trung lập này của Mỹ đã góp phần khuyến khích CNFX tự do hoạt động gây chiến tranh thế giới thứ hai I.Nước Mỹ trong những năm 1918-1929 1.Tình hình kinh tế - Sau chiến tranh thế giới thứ nhất, nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh trong suốt thập niên 20 của thế kỷ XX - Nguyên nhân: + Mỹ là nước thắng trận, không bị ảnh hưởng bởi chiến tranh + Thu lợi nhuận trong chiến tranh, nhờ buôn bán vũ khí, hàng hoá + Giành nhiều quyền lợi tại Hội nghị Vécxay-Oasinhtơn, Mỹ trở thành chủ nợ của châu Aâu + Mỹ chú trọng ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất - Biểu hiện: + Năm 1923-1929 sản lượng công nghiệp tăng 69%, năm 1929 sản lượng công nghiệp Mỹ chiếm 48% sản lượng công nghiệp toàn thế giới + Đứng đầu thế giới về sản xuất ô tô, thép, dầu hoả + Năm 1929 nắm trong tay 60% dự trữ vàng của thế giới 2.Tình hình chính trị-xã hội - Nắm chính quyền là tổng thống của Đảng Cộng hoà - Thực hiện nhiều chính sách ngăn chặn công nhân đấu tranh, đàn áp những tư tưởng tiến bộ trong phong trào công nhân - Đời sống của người lao động cực khổ - Phong trào đấu tranh của công nhân nổ ra sôi nổi - Tháng 5-1921 Đảng cộng sản Mỹ thành lập đánh dấu bước phát triển của phong trào công nhân II.Mỹ trong những năm 1929-1939 1.Cuộc khủng hoảng kinh tế (1929-1933) ở Mỹ - Do sản xuất ồ ạt, cung vượt cầu, hàng hoá ế thừa, Mỹ lâm vào thời kỳ khủng hoảng - Cuộc khủng hoảng diễn ra từ tháng 10-1929, đến 1932 khủng hoảng đạt đến đỉnh cao - Hậu quả: + Năm 1932 sản lượng công nghiệp còn 53,8% / 1929 + 11,5 vạn công ty thương nghiệp, 58 công ty đường sắt bị phá sản, hàng chục triệu người thất nghiệp + 10 vạn ngân hàng đóng cửa, 75% dân trại bị phá sản, hàng chục triệu người thất nghiệp 2.Chính sách mới của tổng thống Mỹ Ru-dơ-ven - Để đưa nước Mỹ thoát khỏi cuộc khủng hoảng, Tổng thống Ru-dơ-ven thực hiện Chính sách mới - Nội dung của chính sàch mới: + Nhà nước can thiệp tích cực vào đời sống kinh tế + Giải quyết nạn thất nghiệp + Thông qua các đạo luật về ngân hàng, phục hưng công nghiệp, điếu chỉnh nông nghiệp - Kết quả: + Giải quyết được nạn thất nghiệp, xoa diệu mâu thuẫn xã hội + Khôi phục được sản xuất + Thu nhập quốc dân tăng liên tục từ sau 1933 - Chính sách ngoại giao: + Thực hiện chính sách láng giềng thân thiện với Mỹ la Tinh + Tháng 11-1933 công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với Liên Xô + Thông qua hàng loạt đạo luật để giử vai trò trung lập trước các cuộc xung đột quân sự bên ngoài nước Mỹ 4.Sơ kết bài học: a.Củng cố - Hoàn toàn khác với các nước tư bản Aâu-Mỹ, tuy cũng tham gia vào cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất, nhưng do có những lợi thế, nền kinh tế Mỹ phát triển mạnh sau chiến tranh - Do chạy theo lợi nhuận,sản xuất thiếu kế hoạch, cung lớn hơn cầu, hàng hoá ế thừa, năm 1929 Mỹ lâm vào thời kỳ khủng hoảng - Để đưa đất nước thoát khỏi tình trang khủng hoảng, tổng thống Rudơven đã thực hiện chính sách mới b.Dặn dò: - Học bài cũ - Đọc bài 14: Nhật bản giữa hai cuộc chiến tranh thế giới