Giáo án Lịch sử Lớp 11 - Tiết 3, Bài 3: Trung Quốc - Đặng Văn Hiệu

Ngày soạn: 04/09/2009 Ngày dạy: 08/09/2009 - Lớp dạy 11E Ngày dạy: 15/09/2009 - Lớp dạy 11H Tiết 3 Bài 3 TRUNG QUỐC 1. Mục tiêu a. Về kiến thức: Giúp học sinh nắm được: - Nguyên nhân Trung Quốc trở thành nước nửa thuộc địa nửa phong kiến. - Diễn biến và ý nghĩa lịch sử của các phong trào đấu tranh chống đế quốc và phong kiến. b. Về kỹ năng: Giúp HS bước đầu biết đánh giá về trách nhiệm của triều đình phong kiến Mãn Thanh trong việc để Trung Quốc rơi vào tay các nước đế quốc, biết sử dụng lược đồ Trung Quốc để trình bày các sự kiện của phong trào Nghĩa Hòa đoàn và cách mạng Tân Hợi. c. Về thái độ Giúp HS có biểu lộ sự cảm thông, khâm phục cuộc đấu tranh của nhân dân Trung Quốc chống đế quốc, phong kiến, đặc biệt là cuộc cách mạng Tân Hợi. 2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh a. Chuẩn bị của giáo viên: - Soạn giáo án, Sách giáo khoa, sách giáo viên - Bản đồ Trung Quốc, lược đồ cách mạng Tân Hợi, lược đồ “phong trào Nghĩa Hòa Đoàn” tranh ảnh, tài liệu cần thiết phục vụ bài giảng. b. Chuẩn bị của học sinh: - Học bài mới trước ở nhà. - Sách giáo khoa, vở ghi, bút viết 3. Tiến trình bài dạy a. Kiểm tra bài cũ: (5’) - Câu hỏi: Nêu kết quả và ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Xipay? - Đáp án: Kết quả: Khởi nghĩa bị đàn áp và thất bại. Ý nghĩa: Thể hiện lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất, ý thức vươn tới độc lập và căm thù thực dân của nhân dân Ấn Độ. b. Dạy nội dung bài mới Dẫn dắt vào bài ( 1’) Vào những năm cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, Trung Quốc đã bị các nước đế quốc xâm lược như thế nào và nhân dân Trung Quốc đã nổi dậy đấu tranh chống phong kiến và chống đế quốc ra sao, chúng ta cùng tìm hiểu bài 3: Trung Quốc. Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung ghi bảng * Hoạt động 1: Cá nhân - GV giới thiệu về Trung Quốc: Rộng thứ 4 thế giới. Đông dân nhất thế giới, có lịch sử văn hóa lâu đời. Thời cổ đại là một trong những trung tâm văn minh lớn, thời trung đại là một nước phong kiến hùng mạnh đã tững xâm lược thống trị nhiều nơi (trong đó có Việt Nam) nhưng cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX Trung Quốc đã trở thành một nước nửa phong kiến, nửa thuộc địa. Để hiểu tại sao Trung Quốc bị xâm lược chúng ta cùng tìm hiểu nguyên nhân. - HS quan sát và nghe I. Trung Quốc bị các đế quốc xâm lược (7’) * Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân ? Tại sao TQ bị các nước đế quốc xâm lược? Quá trình đế quốc xâm lược Trung Quốc diễn ra như thế nào? - Trung Quốc là một thị trường lớn, béo bở, chế độ pk đang suy yếu ® trở thành đối tượng xâm lược của nhiều đế quốc. - Đi đầu trong quá trình xâm lược Trung Quốc là thực dân Anh. - Đi sau Anh các nước Đức, Nga, Pháp, Nhật Bản đua nhau nhảy vào xâu xé Trung Quốc. a. Nguyên nhân: Trung Quốc là một thị trường lớn, béo bở, chế độ pk đang suy yếu ® trở thành đối tượng xâm lược của nhiều đế quốc. b. Quá trình đế quốc xâm lược Trung Quốc + Đi đầu là thực dân Anh, nhà Mãn Thanh phải ký Hiệp ước Nam Kinh Năm 1842, chấp nhận các điều khoản thiệt thòi. + Sau Anh, các nước khác đua nhau xâu xé Trung Quốc - GV kết hợp sử dụng bản đồ Trung Quốc yêu cầu học sinh chỉ những vùng lãnh thổ bị đế quốc xâm chiếm. + Anh chiếm châu thổ sông Dương Tử. + Đức chiếm Sơn Đông + Pháp chiếm Vân Nam, Quảng Tây, Quảng Đông + Nga, Nhật Bản chiếm vùng Đông Bắc ... Þ Trung Quốc bị nhiều đế quốc xâu xé. : - GV hướng dẫn HS theo dõi bức tranh “Các nước đế quốc xâu xé Trung Quốc” trong SGK: Trung Quốc được ví như một chiếc bánh ngọt khổng lồ, cầm dĩa đứng xung quanh là Nhật hoàng, Nga hoàng, Thủ tướng Anh, Thủ tướng Pháp, Thủ tướng Đức, Tổng thống Mĩ, nét mặt người nào cũng đăm chiêu, chắc hẳn đang nghĩ cách len chân vào thị trường Trung Quốc “Cắt một miếng bánh béo bở”. - HS theo dõi SGK ? Xã hội Trung Quốc nổi lên mâu thuẫn cơ bản nào? - Chính sách thực dân đã làm cho mâu thuẫn xã hội lên cao, trong đó 2 mâu thuẫn nổi cộm nhất là: Nhân dân Trung Quốc > < đế quốc Nông dân > < phong kiến c. Hậu quả: nổi lên 2 mâu thuẫn cơ bản: nhân dân Trung Quốc với đế quốc, nông dân với phong kiến ® phong trào đấu tranh chống phong kiến , đế quốc phát triển ? Mâu thuẫn đó đặt ra cho cách mạng Trung Quốc nhiệm vụ gì? Hai nhiệm vụ này được thực hiện như thế nào ở cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX, chúng ta cùng tìm hiểu phần II - Chống phong kiến và chống đế quốc. * Hoạt động 3 : Cả lớp - GV yêu cầu HS cả lớp lập bảng thống kê theo mẫu. - Đưa thông tin phản hồi và giảng cho học sinh - HS theo dõi SGK và điền thông tin theo mẫu - HS theo dõi, nghe và điền thông tin vào vở II. Phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc giữa thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX. (15’) Nội dung Khởi nghĩa Thái bình Thiên Quốc Phong trào Duy Tân Phong trào Nghĩa Hòa đoàn Diễn biến chính Bùng nổ ngày 1/1/1851 tại kim Điền (Quảng Tây) ® lan rộng khắp cả nước ® bị phong kiến đàn áp ® năm 1864 thất bại Năm 1898 diễn ra cuộc vận động Duy Tân, tiến hành cải cách cứu vãn tình thế Năm 1899 bùng nổ ở Sơn Đông lan sang Trực Lệ, Sơn Tây, tấn cong sứ quán nước ngoài ở Bắc Kinh, bị liên quân 8 nước đế quốc tấn công ® thất bại Lãnh đạo Hồng Tú Toàn Khang HữuVi, Lương Khải Siêu Lực lượng Nông dân Quan lại, sỹ phu tiến bộ, vua Quang Tự Nông dân Tính chất - ý nghĩa. Là cuộc KN nông dân vĩ đại chống PK làm lung lay triều đình phong kiến Mãn Thanh Cải cách dân chủ, tư sản, khởi xướng khuynh hướng dân chủ tư sản ở Trung Quốc Phong trào yêu nước chống đế quốc. Giáng một đòn mạnh vào đế quốc. ? Em nhận xét gì về các cuộc đấu tranh chống phong kiến, đế quốc ở Trung Quốc cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX? Đều thất bại ? Vì sao thất bại? - Đều thất bại + Chưa có tổ chức lãnh đạo + Do sự bảo thủ, hèn nhát của triều đình phong kiến. + Do phong kiến và đế quốc cấu kết đàn áp - Nguyên nhân thất bại + Chưa có tổ chức lãnh đạo + Do sự bảo thủ, hèn nhát của triều đình phong kiến. + Do phong kiến và đế quốc cấu kết đàn áp * Hoạt động 4: Cả lớp, cá nhân III. Tôn Trung Sơn và cách mạng Tân Hợi 1911 (15’) - GV yêu cầu một học sinh đứng dậy đọc đoạn chữ nhỏ trong sách giáo khoa về tiểu sử Tôn Trung Sơn - Một học sinh đọc SGK * Tôn Trung Sơn và Đồng minh hội - Là một trí thức có tư tưởng cách mạng theo khuynh hướng dân chủ tư sản - Tháng 8/1905 thành lập Trung Quốc Đồng minh hội. ? Đường lối đấu tranh và mục tiêu của Đồng Minh hội ? - Cuơng lĩnh chính trị: theo chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn - Cuơng lĩnh chính trị: theo chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn - Mục tiêu: Đánh đổ Mãn Thanh thành lập dân quốc, bình quân địa quyền - Mục tiêu: Đánh đổ Mãn Thanh thành lập dân quốc, bình quân địa quyền ? Em có nhận xét gì về chủ nghĩa Tam Dân và mục tiêu đồng minh hội (tích cực và hạn chế)? - Sau khi ra đời Đồng minh hội bắt tay vào lãnh đạo Cách mạng Tân Hợi - Chủ nghĩa Tam dân đáp ứng được nguyện vọng tự do, dân chủ và ruộng đất của nhân dân Trung Quốc, vì vậy được nhân dân ủng hộ. - Tuy nhiên nó chưa nêu cao ý thức dân tộc chống đế quốc. * Hoạt động 5: Cả lớp, cá nhân * Cách mạng Tân Hợi ? Nguyên nhân dẫn đến cách mạng Tân Hợi ? Cách mạng Tân Hợi diễn ra như thế nào? + Ngày 19/12/1911 Tôn Trung Sơn làm Đại Tổng thống lâm thời, thành lập chính phủ lâm thời Trung Hoa dân quốc. ? Kết quả ? ? Tính chất và ý nghĩa của cách mạng Tân Hợi? + Nhân dân Trung Quốc mâu thuẫn với đế quốc phong kiến + Ngòi nổ của cách mạng là do nhà Thanh trao quyền kiểm soát đường sắt cho đế quốc. - 10/10/1911 khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương ® lan rộng khắp miền Nam, miền Trung. - Trước thắng lợi của cách mạng, tư sản thương lượng với nhà Thanh, đế quốc can thiệp. + Kết quả: Vua Thanh thoái vị, Tôn Trung Sơn từ chức, Viên Thế Khải làm Tổng thống. + Cách mạng mang tính chất cuộc cách mạng tư sản không trịêt để. + Lật đổ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, ảnh hưởng đến Châu Á. a. Nguyên nhân : + ND mâu thuẫn với đế quốc phong kiến + Nhà Thanh trao quyền kiểm soát đường sắt cho đế quốc. b. Diễn biến: + 10/10/1911 khởi nghĩa bùng nổ ở Vũ Xương + Tư sản thương lượng với nhà Thanh, đế quốc can thiệp. + Kết quả: Vua Thanh thoái vị, Tôn Trung Sơn từ chức, Viên Thế Khải làm Tổng thống. c. Tính chất - ý nghĩa + Là cuộc cách mạng tư sản không trịêt để. + Lật đổ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển, ảnh hưởng đến Châu Á. c. Củng cố, luyện tập. (1’) - Nguyên nhân của cuộc đấu tranh chống đế quốc phong kiến ở Trung Quốc, tính chất ý nghĩa của cách mạng Tân Hợi. d. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà. (1’) - HS học bài cũ, làm câu hỏi bài tập SGK, đọc trước bài mới. - Vẽ lược đồ các nước Đông Nam Á cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20