Giáo án môn Hình học lớp 9 - Trường THCS TT Tây Sơn - Tiết 22 đến tiết 25

Ngaứy soaùn : 23/11/2008 Tieỏt 22 ẹệễỉNG KÍNH VAỉ DAÂY CUÛA ẹệễỉNG TROỉN I-Muùc tieõu : HS naộm ủửụùc ủửụứng kớnh laứ daõy lụựn nhaỏt trong caực daõy cuỷa ủửụứng troứn, naộm ủửụùc hai ủũnh lớ veà ủửụứng kớnh vuoõng goực vụựi daõy vaứ ủửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa moọt daõy khoõng ủi qua taõm. HS bieỏt vaọn duùng caực ủũnh lớ ủeồ chửựng minh ủửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa moọt ủaõy, ủửụứng kớnh vuoõng goực vụựi moọt daõy. Reứn luyeọn kú naờng laọp meọnh ủeà ủaỷo, kú naờng suy luaọn vaứ chửựng minh. II-Chuaồn bũ : GV: - Thửụực thaỳng, compa, phaỏn maứu, baỷng phuù. HS : - Thửụực thaỳng, compa. III-Caực hoaùt ủoọng daùy hoùc : Hoaùt ủoọng cuỷa GV Hoaùt ủoọng cuỷa HS Hoaùt ủoọng 1 :OÅn ủũnh+kieồm tra 1. Veừ ủửụứng troứn ngoaùi tieỏp rABC trong caực trửụứng hụùp sau : a) Tam giaực ABC nhoùn. b) Tam giaực ABC vuoõng taùi A. c) Tam giaực ABC tuứ 2. Haừy neõu roừ vũ trớ cuỷa taõm ủửụứng troứn ngoaùi tieỏp rABC trong trửụứng hụùp tam giaực ABC vuoõng taùi A. 3. Neỏu ủửụứng troứn ngoaùi tieỏp moọt tam giaực coự ủửụứng kớnh laứ trung ủieồm cuỷa moọt caùnh thỡ thỡ tam giaực ủoự laứ tam giaực gỡ? GV nhaọn xeựt baứi laứm cuỷa HS vaứ cho ủieồm. ẹaởt vaỏn ủeà : Trong ủửụứng troứn coự bao nhieõu daõy? Trong taỏt caỷ caực daõy ủoự coự nhửừng daõy naứo ủaởc bieọt, nhửừng daõy ủoự nhử theỏ naứo? Trong taỏt caỷ caực daõy ủoự coự nhửừng daõy naứo lụựn nhaỏt? Hoaùt ủoọng 2 :So saựnh ủoọ daứi ủửụứng kớnh vaứ daõy * GV yeõu caàu HS ủoùc ủeà toaựn sgk,tr 102. Hoỷi : Daõy AB coự theồ coự nhửừng vũ trớ nhử theỏ naứo? Nhử vaọy ta chửựng minh baứi toaựn qua hai trửụứng hụùp : - Daõy AB ủi qua taõm, tửực AB laứ ủửụứng kớnh. - Daõy AB khoõng ủi qua taõm, tửực AB khoõng phaỷi laứ ủửụứng kớnh. Vaọy em naứo chửựng minh AB Ê 2R qua hai trửụứng hụùp naứy? GV : Keỏt quaỷ baứi toaựn treõn cho ta ủũnh lớ sau (GV phaựt bieồu ủũnh lớ) Yeõu caàu HS ủoùc laùi sgk. Yeõu caàu HS laứm baứi taọp 1 : (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). Cho rABC caực ủửụứng cao BH ; CK. Chửựng minh raống : a) Boỏn ủieồm B ; C ; H ; K cuứng naốm treõn moọt ủửụứng troứn. b) HK < BC GV nhaọn xeựt noọi dung chửựng minh cuỷa HS. 1. so saựnh ủoọ daứi ủửụứng kớnh vaứ daõy. Daõy AB coự theồ ủi qua taõm coự theồ khoõng ủi qua taõm. HS chửựng minh : . . . Moọt HS ủoùc ủũnh lớ sgk. Ghi vụỷ : ẹũnh lớ 1: (Hoùc thuoọc SGK/tr 103) HS chửựng minh mieọng : . . . HS nhaọn xeựt noọi dung chửựng minh cuỷa baùn. Hoaùt ủoọng 3 :Quan heọ vuoõng goực giửừa ủửụứng kớnh vaứ daõy GV veừ ủửụứng troứn (O ;R) ủửụứng kớnh AB vuoõng goực vụựi daõy CD taùi I. So saựnh ủoọ daứi IC vụựi ID? HS thửùc hieọn so saựnh IC vụựi ID. GV gụùi yự : Daõy CD coự theồ coự vũ trớ ủaởc bieọt gỡ? (GV veừ CD laứ ủửụứng kớnh). Trong trửụứng hụùp naứy em naứo so saựnh IC vụựi ID? Trửụứng hụùp daõy CD khoõng phaỷi laứ ủửụứng kớnh, em naứo coự theồ so saựnh IC vụựi ID? GV : Qua keỏt quaỷ cuỷa baứi toaựn chuựng ta ruựt ra ủửụùc nhaọn xeựt gỡ? ẹuựng, ủoự chớnh laứ noọi dung cuỷa ủũnh lớ 2. GV ủửa noọi dung cuỷa ủũnh lớ 2 leõn baỷn phuù vaứ yeõu caàu HS ủoùc laùi. Hoỷi : Neỏu ủửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa daõy thỡ coự vuoõng goực vụựi daõy ủoự khoõng? Veừ hỡnh minh hoaù. GV kieồm tra vaứi hỡnh veừ cuỷa HS. Vaọy meọnh ủeà ủaỷo cuỷa ủũnh lớ naứy ủuựng hay sai? Coự theồ ủuựng trong trửụứng hụùp naứo? GV ủoùc ủũnh lớ 3. Yeõu caàu HS ủoùc laùi ủũnh lớ naứy ụỷ sgk. Caực em veà nhaứ tửù chửựng minh ủũnh lớ naứy. ?2 Yeõu caàu HS laứm baứi 2.Quan heọ vuoõng goực giửừa ủửụứng kớnh vaứ daõy A C O D B I HS veừ hỡnh vaứ thửùc hieọn so saựnh IC vụựi ID. Daõy CD coự theồ laứ ủửụứng kớnh Trong trửụứng hụùp naứy I º O ị IC = ID = R. HS chửựng minh IC vụựi ID trong hụùp daõy CD khoõng phaỷi laứ ủửụứng kớnh : . . . HS ruựt ra nhaọn xeựt : . . . HS ủoùc laùi ủũnh lớ 2 vaứ ghi vaứo vụỷ : ẹũnh lớ 2 : (Hoùc thuoọc sgk/tr103) GT : ẹ/t (O;R), ủửụứng kớnh AB, daõy CD. AB ^ CD taùi I. KL : IC = ID HS : ẹửụứng kớnh ủi qua trung ủieồm cuỷa daõy thỡ coự theồ vuoõng goực vụựi daõy ủoự, coự theồ khoõng vuoõng goực vụựi daõy ủoự. (HS veừ hỡnh minh hoaù) HS ủoùc laùi ủũnh lớ3 ụỷ sgk. Ghi vụỷ : ?2 ẹũnh lớ 3 : (Hoùc thuoọc sgk/tr103) HS laứm baứi Hoaùt ủoọng 4 :Hửụựng daón veà nhaứ - Thuoọc caực ủũnh lớ ủaừ hoùc, veà nhaứ chửựng minh ủũnh lớ 3. - Laứm caực baứi taọp : 10 tr 131 SBT. Ngaứy soaùn :23/11/2008 Tieỏt 23 : Đ3. LIEÂN HEÄ GIệếA DAÂY VAỉ KHOAÛNG CAÙCH Tệỉ TAÂM ẹEÁN DAÂY I-Muùc tieõu : HS naộm ủửụùc caực ủũnh lớ veà lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy cuỷa moọt ủửụứng troứn. HS bieỏt vaọn duùng caực ủũnh lớ treõn ủeồ so saựnh ủoọ daứi hai daõy. Reứn luyeọn tớnh chớnh xaực trong suy luaọn vaứ chửựng minh. II-Chuaồn bũ: GV : - Thửụực thaỳng, compa, baỷng phuù. HS : - Thửụực thaỳng, compa, baỷng phuù. III-Caực hoaùt ủoọng daùy hoùc: Hoaùt ủoọng cuỷa GV Hoaùt ủoọng cuỷa HS Hoaùt ủoọng 1 :Baứi toaựn (ẹửa ủeà baứi toaựn /tr104, sgk leõn baỷng phuù). GV tửứng bửụực veừ hỡnh, HS veừ theo. - Veừ ủửụứng troứn (O,R). - Veừ hai daõy AB vaứ CD (khaực ủửụứng kớnh). - Veừ OH, OK theo thửự tửù laứ caực khoaỷng caựch tửứ taõm O ủeỏn hai daõy AB vaứ CD. Hoỷi : Coự OK ^ CD ; OH ^ AB Haừy chửựng minh : OH2 + HB2 = OK2 + KD2 GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. HS laàn lửụùt tửứng bửụực veừ hỡnh theo GV : ã A B C D O K H HS : chửựng minh:OH2 + HB2 = OK2+ KD2 Hoaùt ủoọng 2-Lieõn heọ giửừa daõy vaứ khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy * ẹũnh lớ 1: ?1 Yeõu caàu HS laứm baứi Theo keỏt quaỷ baứi toaựn treõn laứ : OH2 + HB2 = OK2 + KD2 (1). Em naứo chửựng minh ủửụùc : a) Neỏu AB = CD thỡ OH = OK? GV hửụựng daón HS chửựng minh : - Coự OK ^ CD ; OH ^ AB ị ? - Do ủoự neỏu AB = CD ị ? - Tửứ ủaỳng thửực (1) ị ? GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. b) Chửựng minh neỏu OH = OK thỡ AB = CD. (Yeõu caàu veà nhaứ trỡnh baứy chửựng minh). Qua baứi toaựn naứy ta coự theồ ruựt ra ủửụùc ủieàu gỡ? ẹoự chớnh laứ noọi dung cuỷa ủũnh lớ 1. GV chổ vaứo hỡnh veừ phaựt bieồu ủũnh lớ . . . Yeõu caàu HS ủoùc laùi ủũnh lớ sgk. Baứi taọp : (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). ã M N E O F P Q A Cho hỡnh veừ, trong ủoự MN = PQ. Haừy chửựng minh : AE = AF. Trửụực tieõn yeõu caàu HS trỡnh baứy mieọng chửựng minh. Sau ủoự moọt HS leõn baỷng trỡnh baứy noọi dung chửựng minh. GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. * ẹũnh lớ 2 : Nhử vaọy, cho hai daõy AB vaứ CD cuỷa ủửụứng troứn (O,R), OH ^ AB ; OK ^ CD. Theo ủũnh lớ 1, ta bieỏt : - Neỏu : AB = CD thỡ OH = OK. - Neỏu : OH = OK thỡ AB = CD. Neỏu hai daõy AB vaứ CD khoõng baống nhau thỡ dửùa vaứo ủaõu ủeồ so saựnh hai daõy ủoự? ?2 Yeõu caàu HS laứm baứi (Cho HS laứm baứi theo nhoựm : phaõn lụựp thaứnh hai nhoựm, moói nhoựm giaỷi moọt caõu). Goùi ủaùi dieọn 2 nhoựm leõn baỷng trỡnh baứy baứi giaỷi. GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. - AB > CD ị OH < OK. ẹieàu naứy coự nghúa laứ gỡ? - Ngửụùc laùi : OH CD. ẹieàu naứy coự nghúa laứ gỡ? GV phaựt bieồu thaứnh ủũnh lớ . . . - Yeõu caàu HS ủoùc to ủũnh lớ vaứi laàn ụỷ sgk. ?3 Yeõu caàu HS laứm baứi (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). Gụùi yự : Theo ủeà baứi O laứ giao ủieồm ba ủửụứng trung trửùc cuỷa tam giaực ABC ị ? Maởt khaực D, E, F laứ trung ủieồm cuỷa caực caùnh cuỷa rABC ị ? ẹuựng, vaọy OD, OE, OF chớnh laứ caực khoaỷng caựch tửứ taõm O ủeỏn caực caùnh caỷu tam giaực. Qua gụùi yự ủoự em naứo coự theồ trỡnh baứy baứi giaỷi? GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. - HA = HB = ; KC = KD = - HB = KD - HB = KD ị HB2 = KD2.Tửứ (1) ị OH2 = OK2 ị OH = OK (ủpcm). HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. b) HS ủửựng taùi choó trỡnh baứy mieọng chửựng minh - HS phaựt bieồu veà keỏt quỷa ruựt ra tửứ baứi toaựn naứy. HS ủoùc ủũnh lớ . . . - HS chửựng minh AE = AF. - HS trỡnh baứy mieọng chửựng minh AE = AF. - Moọt HS leõn baỷng trỡnh baứy C/m : AE = AF. HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. HS . . . ! ?2 HS laứm baứi HS laứm baứi theo nhoựm . . . ẹaùi dieọn hai nhoựm leõn baỷng trỡnh baứy baứi giaỷi. HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. Nghúa laứ: Trong hai daõy cuỷa moọt ủửụứng troứn, daõy naứo lụựn hụn thỡ gaàn taõm hụn. Nghúa laứ: . . . ( HS phaựt bieồu ngửụùc laùi) HS ủũnh lớ vaứi laàn ụỷ sgk. ?3 HS laứm baứi ị O laứ taõm cuỷa ủửụứng troứn ngoaùi tieỏp rABC. ị OD ^ AB ; OE ^ BC ; OF ^ AC. HS leõn baỷng trỡnh baứy baứi giaỷi . . . HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. Hoaùt ủoọng 3 :Cuỷng coỏ - Phaựt bieồu ủũnh lớ nhaọn bieỏt hai daõy baống nhau dửùa vaứo khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy. - Phaựt bieồu ủũnh lớ nhaọn bieỏt daõy lụựn hụn trong hai daõy dửùa vaứo khoaỷng caựch tửứ taõm ủeỏn daõy. Gv choỏt laùi laàn nửừa Hs traỷ lụứi Hs khaực nhaọn xeựt Hoaùt ủoọng 4-Hửụựng daón veà nhaứ - Hoùc kú lớ thuyeỏt, hoùc thuoọc vaứ chửựng minh laùi ủũnh lớ. - Laứm toỏt caực baứi taọp 13,14, 15 sgk/106. Ngaứy soaùn:30/11/2008 Tieỏt 24 LUYEÄN TAÄP I-Muùc tieõu: Khaộc saõu kieỏn thửực: ủửụứng kớnh laứ daõy lụựn nhaỏt cuỷa ủửụứng troứn vaứ caực ủũnh lớ veà quan heọ vuoõng goực giửừa ủửụứng kớnh vaứ daõy cuỷa ủửụứng troứn qua moọt soỏ baứi taọp. Reứn luyeọn kú naờng veừ hỡnh, suy luaọn chửựng minh. II-Chuaồn bũ: GV: - Baỷng phuù, thửụực thaỳng, compa, phaỏn maứu. HS : - Baỷng phuù, thửụực thaỳng, compa III-Caực hoaùt ủoọng daùy hoùc: Hoaùt ủoọng cuỷa GV Hoaùt ủoọng cuỷa HS Hoaùt ủoọng 1 :OÅn ủũnh+kieồm tra HS1 : Phaựt bieồu ủũnh lớ so saựnh ủoọ daứi cuỷa ủửụứng kớnh vaứ daõy. - Chửựng minh ủũnh lớ ủoự. HS2 : Chửừa baứi taọp 18,tr130,sbt. (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). Yeõu caàu HS chửựng minh OC // AB. GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. HS1 :Phaựt bieồu vaứ chửựng minh ủũnh lớ. HS2 : Chửừa baứi taọp 18,tr130,sbt. A B O H C BC ^ OA taùi trung ủieồm H cuỷa OA ị BC laứ trung trửùc cuỷa OA ị BA = OB = R Maứ OA = OB = R ị BA = OA = OB = R ị rAOB ủeàu ị AOB = 600 Trong tam giaực vuoõng BHO coự : BH = . . . = ị BC = HS tieỏp tuùc chửựng minh tửự giaực OBAC laứ hỡnh thoi ị ủpcm. HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung . Hoaùt ủoọng 2 :Luyeọn taọp Baứi 10,sgk,tr104. Yeõu caàu HS ủoùc to ủeà baứi, sau ủoự GV cuứng HS veừ hỡnh. Yeõu caàu HS laứm caõu a) Yeõu caàu HS laứm caõu b) Baứi 21,sbt,tr131. (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). Gụùi yự:Veừ OM ^ CD taùi M - Coự nhaọn xeựt gỡ veà vũ trớ cuỷa ủieồm M ủoỏi vụựi CD? C A H I O B D K M - Coự nhaọn xeựt gỡ veà vũ trớ cuỷa caực ủửụứng thaỳng AH, OM, BK? - Maứ OA =OB ị ? Do ủoự ta coự keỏt luaọn gỡ veà hai ủoaùn thaỳng MH vaứ MK? Sau khi gụùi yự, GV yeõu caàu HS leõn baỷng giaỷi. GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. Baứi toaựn : Cho ủửụứng troứn (O,R) ủửụứng kớnh AB; ủieồm M thuoọc baựn kớnh OA ; daõy CD vuoõng goực vụựi OA taùi M. Laỏy ủieồm E ẻ AB sao cho ME = MA. a) Tửự giaực ACED laứ hỡnh gỡ? Giaỷi thớch? b) Goùi I laứ giao ủieồm cuỷa ủửụứng thaỳng DE vaứ BC. Chửựng minh raống ủieồm I thuoọc ủửụứng troứn (O/) coự ủửụứng kớnh EB. c) Cho AM = . Tớnh SACBD. (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). Hửụựng daón : a) Daõy CD vuoõng goực vụựi AB taùi M ị ủieàu gỡ? Tửứ ủoự ta deồ daứng giaỷi thớch ủửụùc caõu a) b) Goùi O/ laứ trung ủieồm cuỷa EB, noỏi IO. ẹeồ coự ủieồm I thuoọc ủửụứng troứn ủửụứng kớnh EB ta phaỷi chửựng minh ủieàu gỡ? - ẹeồ chửựng minh O/I = O/E = O/B ta phaỷi chửựng minh ủieàu gỡ? c) ẹeồ tớnh SACBD . Coự nhaọn xeựt gỡ veà tửự giaực naứy? Vaọy SACBD = ? GV nhaọn xeựt vaứ chửừa baứi laứm cuỷa HS. HS veừ hỡnh . . . a) Moọt HS leõn baỷng laứm caõu a) b) Moọt HS leõn baỷng giaỷi caõu b) HS ủoùc ủeà baứi vaứ veừ hỡnh vaứo vụỷ. - MC = MD vỡ . . . . - AH//OM//BK vỡ . . . - AH, OM, BK laứ caực ủửụứng thaỳng song song caựch ủeàu ị MH = HK HS leõn baỷng giaỷi . . . HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. Baứi toaựn : M A D E O O/ B I C HS phaựt bieồu mieọng caựch giaỷi caõu a) a) CD vuoõng goực vụựi AB taùi M ị MC = MD HS giaỷi treõn baỷng. . . . b) Chửựng minh : O/I = O/E = O/B - Chửựng minh : rIEB vuoõng taùi I. HS leõn baỷng giaỷi caõu b) c) Coự hai ủửụứng cheựo vuoõng goực vụựi nhau. Vaọy SACBD = nửừa tớch hai ủửụứng cheựo. HS leõn baỷng giaỷi caõu c) HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. Hoaùt ủoọng 3:Hửụựng daón veà nhaứ - Khi laứm baứi taọp caàn ủoùc kú ủeà baứi, naộm vửừng GT vaứ KL. Coỏ gaộng veừ hỡnh coự ủoọ lụựn vửứa phaỷi, chớnh xaực vaứ roừ raứng. - Veà nhaứ laứm caực baứi taọp sau : 22 ; 23 ,SBT. Ngaứy soaùn :30/11/2008 Tieỏt 25: Đ4. Về TRÍ TệễNG ẹOÁI CUÛA ẹệễỉNG THAÚNG VAỉ ẹệễỉNG TROỉN I-Muùc tieõu: HS naộm ủửụùc ba vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn, caực khaựi nieọm tieỏp tuyeỏn, tieỏp ủieồm. Naộm ủửụùc ủũnh lớ veà tớnh chaỏt tieỏp tuyeỏn. Naộm ủửụùc caực heọ thửực giửừa khoaỷng caựch tửứ taõm ủửụứng troứn ủeỏn ủửụứng thaỳng vaứ baựn kớnh ủửụứng troứn ửựng vụựi tửứng vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn. HS bieỏt vaọn duùng caực kieỏn thửực ủửụùc hoùc trong giụứ ủeồ nhaọn bieỏt caực vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ dửụứng troứn. Thaỏy ủửụùc moọt soỏ hỡnh aỷnh veà vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn trong thửùc teỏ. II-Chuaồn bũ: GV : - Baỷng phuù ghi caõu hoỷi , baứi taọp. HS : - Compa, thửụực thaỳng. III-Caực hoaùt ủoọng daùy hoùc: Hoaùt ủoọng cuỷa GV Hoaùt ủoọng cuỷa HS Hoaùt ủoọng 1 :Ba vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn GV ủaởt vaỏn ủeà nhỡn vaứo hỡnh veừ sgk/107.. Haừy xem moói moọt vũ trớ nhử vaọy coự bao nhieõu ủieồm chung?Tieỏt naứy ta seừ xeựt ba vũ trớ tửụng ủoỏi ủoự. Cho ủửụứng troứn (O;R) vaứ ủửụứng thaỳng a. goùi H laứ chaõn ủửụứng vuoõng goực keỷ tửứ O ủeỏn ủửụứng thaỳng a, khi ủoự OH laứ khoaỷng caựch tửứ taõm O ủeỏn ủửụứng thaỳng a. ?1 Baứi (Yeõu caàu HS ủửựng taùi choó traỷ lụứi.) GV : Caờn cửự vaứo soỏ ủieồm chung cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn maứ ta coự vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa chuựng. a) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn caột nhau. ã b) O B A a R H ã O H B A a a) GV veừ hỡnh 71 SGK, giụựi thieọu vũ trớ ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn caột nhau, giụựi thieọu caựt tuyeỏn. ?2 Baứi : Haừy chửựng minh khaỳng ủũnh treõn. GV : ẹửa ủoà duứng daùy hoùc ủeồ minh hoaù cho HS thaỏy raống neỏu khoaỷng caựch OH taờng leõn thỡ khoaỷng caựch giửừa hai ủieồm A vaứ B giaỷm ủi. Khi hai ủieồm A, B truứng nhau thỡ ủửụứng thaỳng a vaứ ủửụứng troứn (O) chổ coự moọt ủieồm chung. Trong trửụứng hụùp naứy ngửụứi ta noựi raống ủửụứng thaỳng a vaứ ủửụứng troứn (O) tieỏp xuực nhau. b) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau GV veừ hỡnh 72 SGK, neõu vũ trớ ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau. Giụựi thieọu thuaọt ngửừ : tieỏp tuyeỏn, tieỏp ủieồm. Sau ủoự duứng eõke ủeồ kieồm tra raống OC ^ a. * GV gụùi yự HS chửựng minh H truứng vụựi C, OC ^ a vaứ OH = R nhử trong SGK. * HS phaựt bieồu keỏt quaỷ treõn thaứnh ủũnh lớ. * GV ghi toựm taột : a laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa (O) taùi tieỏp ủieồm C ị a ^ OC Nhaỏn maùnh : ẹũnh lớ naứy chớnh laứ tớnh chaỏt cuỷa tieỏp tuyeỏn c) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn khoõng giao nhau * GV veừ hỡnh 73 SGK, neõu vũ trớ ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn khoõng giao nhau. * Goùi moọt HS so saựnh khoaỷng caựch OH tửứ O ủeỏn ủửụứng thaỳng a vaứ baựn kớnh cuỷa ủửụứng troứn. Nhaỏn maùnh : OH > R. ?1 HS ủửựng taùi choó traỷ lụứi baứi : Neỏu ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn coự ba ủieồm chung trụỷ leõn thỡ khi ủoự ủửụứng troứn ủi qua ba ủieồm thaỳng haứng, ủieàu naứy voõ lớ. Vaọy ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn khoõng theồ coự nhieàu hụn hai ủieồm chung. a) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn caột nhau. ?2 HS traỷ lụứi baứi Trong trửụứng hụùp ủửụứng thaỳng a ủi qua taõm O, khoaỷng caựch tửứ O ủeỏn ủửụứng thaỳng a baống 0 neõn OH = 0 < R. Trong trửụứng hụùp ủửụứng thaỳng a khoõng ủi qua taõm O, keỷ OH ^ AB. Xeựt tam giaực OHB vuoõng taùi H, ta coự OH < OB neõn OH <R. b) ẹửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn tieỏp xuực nhau a ã C O H O C = H a D ã a) b) HS chửựng minh H truứng vụựi C, OC ^ a vaứ OH = R nhử trong SGK. HS ghi vụỷ : ẹũnh lớ : Neỏu moọt ủửụứng thaỳng laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa moọt ủửụứng troứn thỡ noự vuoõng goực vụựi baựn kớnh ủi qua tieựp ủieồm. HS so saựnh khoaỷng caựch OH tửứ O ủeỏn ủửụứng thaỳng a vaứ baựn kớnh cuỷa ủửụứng troứn Hoaùt ủoọng 2 :Heọ thửực giửừa khoaỷng caựch tửứ taõm ủửụứng troứn ủeỏn ủửụứng thaỳng vaứ bk cuỷa ủửụứng troứn GV ủửa baỷng phuù yeõu caàu HS ghi toựm taộc caực keỏt quaỷ ủaừ bieỏt vaứo baỷng : Vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn Soỏ ủieồm chung Heọ thửực giửừa d vaứ R 1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ị. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ị. . . . . . . . . . . . . . . . . . GV neõu roừ : Caực meọnh ủeà ủaỷo cuỷa ba meọnh ủeà treõn cuừng ủuựng. GV ghi tieỏp daỏu muừi teõn ngửụùc vaứo ba meọnh ủeà treõn. HS tửù nghieõn cửựu baỷng toựm taột ụỷ SGK. ?3 Yeõu caàu HS laứm baứi (ẹửa ủeà baứi leõn baỷng phuù). ẹửụứng thaỳng a coự vũ trớ nhử theỏ naứo ủoỏi vụựi ủửụứng troứn (O) ? Vỡ sao? b) Tớnh ủoọ daứi BC. GV nhaọn xeựt baứi laứm cuỷa HS. ã b) O C B a H 3 cm Moọt HS leõn baỷng veừ hỡnh : HS traỷ lụứi mieọng: a) Coự d = 3 cm ; R = 5 cm ị d < R ị a vaứ (O) caột nhau b) BC = . . . = 8 cm. HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. Hoaùt ủoọng 3 :Hửụựng daón veà nhaứ - Hoùc kú lớ thuyeỏt trửụực khi laứm baứi taọp. - Laứm caực baứi taọp 18, 19, 20 tr 110 SGK. - Laứm caực baứi taọp 40, 41 tr 133 SBT. Ngaứy soaùn :07/12/2008 Tieỏt 26: CAÙC DAÁU HIEÄU NHAÄN BIEÁT TIEÁP TUYEÁN CUÛA ẹệễỉNG TROỉN I-Muùc tieõu: Qua baứi naứy HS caàn : Naộm ủửụùc caực daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. Bieỏt veừ tieỏp tuyeỏn taùi moọt ủieồm cuỷa ủửụứng troứn, veừ tieỏp tuyeỏn ủi qua ủieồm naốm beõn ngoaứi ủửụứng troứn. Bieỏt vaõùn duùng caực daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. Thaỏy ủửụùc moọt soỏ hỡnh aỷnh veừ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn trong thửùc teỏ. II-Chuaồn bũ: GV : - Thửụực thaỳng, compa, phaỏn maứu. - Baỷng phuù hgi caõu hoỷi, vaứ caực baứi taọp. HS : - Thửụực thaỳng, compa III-Caực hoaùt ủoọng daùy hoùc: Hoaùt ủoọng cuỷa GV Hoaùt ủoọng cuỷa HS Hoaùt ủoọng 1 :OÅn ủũnh+kieồm tra HS1:- Neõu caực vũ trớ tửụng ủoỏi cuỷa ủửụứng thaỳng vaứ ủửụứng troứn, cuứng caực heọ thửực lieõn heọ tửụng ửựng - Theỏ naứo laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa moọt ủửụứng troứn? Tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn coự tớnh chaỏt cụ baỷn gỡ? ã O A B 6 cm 10 cm HS2 : Chửừa baứi taọp 20,tr 110 SGK. HS duứng ủũnh lớ Pytago tớnh ủửụùc AB = 8 (cm) Hoaùt ủoọng 2 :Daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn C a ã O Qua baứi hoùc trửụực, em ủaừ bieỏt caựch naứo nhaọn bieỏt moọt tieỏp tuyeỏn ủửụứng troứn ? GV veừ hỡnh : (GV vửứa veừ vửứa neõu GT) Hoỷi : ẹửụứng thaỳng a coự phaỷi laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O) hay khoõng ? Vỡ sao? Tửứ ủoự GV phaựt bieồu khaựi nieọm tieỏp tuyeỏn. Goùi HS ủoùc to ủũnh lớ sgk. GV nhaỏn maùnh laùi ủũnh lớ vaứ ghi GT,KL : GT C ẻ (O); veừ ủửụứng thaỳng a qua C a ^ OC KL a laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa (O). ?1 Yeõu caàu HS laứm baứi HS : - Moọt ủửụứng thaỳng laứ moọt tieỏp tuyeỏn cuỷa moọt ủửụứng troứn neỏu noự chổ coự moọt ủieồm chung vụựi ủửụứng troứn ủoự. - Neỏu d = R thỡ ủửụứng thaỳng laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. HS traỷ lụứi . . . Vaứi HS ủoùc to ủũnh lớ sgk. HS ghi vaứo vụỷ noọi dung ủũnh lớ. ?1 HS laứm baứi : Ta coự BC ^ AH taùi H, maứ AH laứ baựn kớnh cuỷa ủửụứng troứn neõn BC laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. Hoaùt ủoọng 3 :Aựp duùng Yeõu caàu HS ủoùc to ủeà baứi toaựn. GV vửứa ủoùc ủeà vửứa veừ, HS cuừng veừ theo. Baứi toaựn yeõu caàu laứm gỡ? GV hửụựng daón HS phaõn tớch baứi toaựn . . . ủeồ tỡm ra caựch veừ tieỏp ủieồm B. Sau ủoự yeõu caàu HS neõu caựch dửùng. ?2 Yeõu caàu HS laứm baứi A O B M ã ã C HS neõu caựch dửùng . . . . HS dửùng vaứo vụỷ. ?2 HS laứm baứi ẹaựp : Tam giaực ABO coự ủửụứng trung tuyeỏn BM baống neõn ABO = 900 ị AB ^ OB taùi B. ị AB laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa (O). Hoaùt ủoọng 4 :Luyeọn taọp cuỷng coỏ a) Nhaộc laùi daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. b) Laứm baứi taọp 21. - Yeõu caàu HS veừ hỡnh, sau ủoự GV veừ hỡnh ủeồ HS ủoỏi chieỏu. Lửu yự yeõu caàu cuỷa hỡnh veừ laứ ủuựng theo caực ủoọ daứi 3, 4, 5 (Choùn moọt ủoaùn thaỳng laứm ủụn vũ 1 (cm). - Sau vaứi phuựt yeõu caàu HS ủửựng taùi choó phaựt bieồu chửựng minh. Laứm baứi taọp 21. HS neõu chửựng minh theo tửứng bửụực : - Chửựng minh BC2 = AB2 + AC2 - Tửứ ủoự ị rABC vuoõng taùi A ị BA ^ AC taùi A ị AC laứ tieỏp tuyựen cuỷa ủửụứng troứn (B;BA) Hoaùt ủoọng 5 :Hửụựng daón veà nhaứ Caàn naộm vửừng : - ẹũnh nghúa. Tớnh chaỏt Daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. Baứi taọp veà nhaứ soỏ 23, 24, tr 111,112 SGK. Baứi taọp 42, 43, 44 tr 134, SBT. Ngaứy soaùn:07/12/2008 Tieỏt 27 LUYEÄN TAÄP I-Muùc tieõu: Reứn luyeọn kú naờng nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. Reứn luyeọn kú naờng chửựng minh, kú naờng giaỷi baứi taọp dửùng tieỏp tuyeỏn. Phaựt huy trớ lửùc cuỷa HS. II-Chuaồn bũ: GV : - Thửụực thaỳng, compa, phaỏn maứu. HS : - Thửụực thaỳng, compa, baỷng nhoựm. III-Caực hoaùt ủoọng daùy hoùc: Hoaùt ủoọng cuỷa GV Hoaùt ủoọng cuỷa HS Hoaùt ủoọng 1 :OÅn ủinh+kieồm tra HS1 : a) Neõu caực daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn. b) Cho ủửụứng troứn (O) vaứ ủieồm M naốm ngoaứi ủửụứng troứn ủoự. Veừ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O) ủi qua ủieồm M. HS2 : Chửừa baứi taọp 24(a) tr 111 SGK. GV nhaọn xeựt baứi laứm cuỷa HS. HS1 : a) Neõu caực daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn b) Thửùc hieọn veừ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O) ủi qua ủieồm M (coự neõu caựch veừ). HS2 : Chửừa baứi taọp 24(a) ã A O H C B 1 2 a) Goùi giao ủieồm cuỷa OC vaứ AB laứ H. rOAB caõn taùi O . . . . ị = Xeựt rOAC vaứ rOBC coự . . . ị . . ị OBC = OAC = 900 ị OB ^ BC ị CB laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O). HS nhaọn xeựt baứi laứm treõn baỷng, nghe GV nhaọn xeựt chung sau ủoự ghi baứi giaỷi vaứo vụỷ. Hoaùt ủoọng 2 :Luyeọn taọp Yeõu caàu HS laứm tieỏp baứi 24b : Cho baựn kớnh ủửụứng troứn baống 15cm , AB = 24 cm. Tớnh ủoọ daứi OC. Hoỷi : ẹeồ tớnh OC ta caàn tớnh ủoaùn naứo? Neõu caựch tớnh? ẹaựp : Caàn tớnh ủoaùn OH, dửùa vaứo ủũnh lớ Pytago trong tam giaực vuoõng OAH. . . ị OH = 9cm. ị OC = . . . = 25(cm) Baứi 25 tr112,SGK. (ẹửa ủeà baứi vaứ hỡnh veừ leõn baỷng phuù). ã C O M E B 1 2 A a) Tửự giaực OCAB laứ hỡnh gỡ? Taùi sao? b) Tớnh BE theo R. Em naứo coự theồ tửù ra theõm vaứo baứi naứy moọt caõu hoỷi naứo nửừa khoõng? GV : Haừy chửựng minh EC laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn (O). Baứi taọp : Cho ủoaùn thaỳng AB, O laứ trung ủieồm. Treõn cuứng moọt nửừa maởt phaỳng bụứ AB, keỷ hai tia Ax vaứ By vuoõng goực vụựi AB. Treõn Ax vaứ By laỏy hai ủieồm C vaứ D sao cho COD = 900. Goùi I laứ giao ủieồm hai ủửụứng thaỳng AC vaứ OD. Chửựng minh : a) OD = OI b) CD = AC + BD. c) CD laứ tieỏp tuyeỏn cuỷa ủửụứng troứn ủửụứng kớnh AB - Yeõu caàu HS veừ hỡnh cuứng vụựi GV (GV vửứa ủoùc ủeà vửứa veừ treõn baỷng, HS veừ theo. - Gụùi yự chửựng minh CD = AC + BD : Chuự yự tam giaực CDI coự gỡ ủaởt bieọt? Baứi 25 tr112,SGK. a) HS chửựng minh tửự giaực OCAB laứ hỡnh thoi. b) Chửựng minh rOAB ủeàu ị BOA = 600 - Theo tổ soỏ lửụùng giaực trong tam giaực vuoõng OBE ta coự . . . ị BE = R. HS . . . ! 2 C x y D B O H A I HS chửựng minh . . . a) Xeựt hai tam giaực OBD vaứ OAI coự : . . . ị rOBD = rOAI ị OD = OI vaứ BD = AI b) rCID coự CO vửứa laứ trung tuyeỏn vửứa laứ ủửụứng cao ị rCID caõn ị . . . ị CD = AC + BD. c) Keỷ OH ^ CD taùi H. - rCID caõn taùi C neõn ủửụứng cao CO ủoàng thụứi laứ phaõn giaực ị OH = OA (Tớnh chaỏt ủieồm thuoọc tia phaõn giaực cuỷa moọt goực) ị H ẻ (O;OA), maứ CD ủi qua H vaứ CD ^ OH ị . . . (ủpcm) Hoaùt ủoọng 3 :Hửụựng daón veà nhaứ - Caàn naộm vửừng lớ thuyeỏt : ủũnh nghúa, tớnh chaỏt, daỏu hieọu nhaọn bieỏt tieỏp tuyeỏn. - Laứm caực baứi taọp 46, 47 tr 134 SBT. - ẹoùc trửụực baứi hoùc : “Tớnh chaỏt cuỷa hai tieỏp tuyeỏn caột nhau” - Moói em haừy laứm moọt duùng cuù sau : Duứng moọt mieỏng bỡa giaỏy cửựng (caứng cửựng caứng toỏt) caột moọt thửụực phaõn giaực” vaứ caột moọt hỡnh troứn (nhử sgk,tr113). Tieỏt sau ta seừ duứng duùng cuù naứy ủeồ xaực ủũnh taõm cuỷa moọt vaọt hỡnh troứn. Ngaứy soaùn :14/12/2008 Tieỏt 28 TÍNH CHAÁT CUÛA HAI TIEÁP TUYEÁN CAẫT NHAU I-Muùc tieõu: HS naộm ủửụùc caực tớnh chaỏt cuỷa hai tieỏp tuyeỏn caột nhau ; naộm