Giáo án môn học Địa lý lớp 10 - Tiết 27: Phân bố dân cư. các loại hình quần cư và đô thị hoá

Ngày soạn: 05/11/2009 Ngày giảng: 10A1: 10A2: 10A3: 10A4: Tiết 27– Bài 24 Phân bố dân cư. Các loại hình quần cư và đô thị hoá I. Mục tiêu bài học 1. Kiến thức: - đặc điểm phân bố dân cư thế giới và các nhân tố ảnh hưởng tới sự phân bố dân cư - Phân biệt được các loại hình quần cư, đặc điểm và chức năng của chúng - Trình bày được khái niệm, đặc điểm và các ảnh hưởng của quá trình đô thị hoá đến sự phát triển kinh tế - xã hội. 2. Về kỹ năng: - Phân tích được bảng số liệu 24.1, 24.2 và bản đồ phân bố dân cư các đô thị lớn trên thế giới - Phân tích được bảng số liệu về tỷ lệ dân số thành thị trên thế giới qua các năm, lược đồ tỷ lệ dân số thành thị ở các nước trên thế giới - Phân tích được hình ảnh về những ảnh hưởng tích cực, tiêu cực của đô thị hoá. 3. Thái độ: - Nghiêm túc, hợp tác trong học tập II. Thiết bị dạy học - Bản đồ dân cư và đô thị thế giới - Máy chiếu projecter III. Phương pháp - Thảo luận cặp/nhóm, nhóm - Đàm thoại - Trực quan IV. Tiến trình bài giảng 1. ổn định tổ chức 2. Kiểm tra bài cũ - Mục tiêu: Kiểm tra đánh giá kết quả nhận thức của học sinh về bài cơ cấu dân cư - Thời gian: 15' - Phương pháp: Kiểm tra tự luận - Câu hỏi: a. Trình bày khái niệm và ý nghĩa của cơ cấu dân số theo độ tuổi. Nước có dân số trẻ và nước có dân số già khác nhau như thế nào? b. Trình bày sự khác nhau cơ bản về cơ cấu lao động phân theo các khu vực kinh tế giữa hai nhóm nước: phát triển và đang phát triển. Giải thích nguyên nhân dẫn đến sự khác nhau đó? 3. Bài mới Hoạt động dạy và học Nội dung chính Hoạt động 1: Tìm hiểu về sự phân bố dân cư - Mục tiêu: HS trình bày được khái niệm phân bố dân cư, cách tính mật độ dân số, đặc điểm phân bố dân cư trên thế giới và nguyên nhân của sự phân bố đó - Thời gian: 10 - 15' - Phương pháp: Đàm thoại giợi mở, nhóm - Các bước tiến hành + Bước 1: Gv yêu cầu học sinh nghiên cứu nội dung SGK và kiến thức thực tiễn, trả lời các câu hỏi sau: Khái niệm sự phân bố dân cư? Để thể hiện mức độ tập trung dân số trên một đơn vị diện tích, người ta thường dùng đại lượng nào? Nêu cách tính? -> HS trình bày, GV nhận xét và chuẩn xác nội dung + Bước 2: GV chia lớp thành 6 nhóm. Giao nhiệm vụ cho các nhóm như sau: * Nhóm 1 - 3: Dựa vào bảng số liệu 24.1 và bản đồ dân cư, các đô thị lớn trên thế giới nhận xét về tình hình phân bố dân cư trên thế giới * Nhóm 4 - 6: Dựa vào bảng 24.2 nhận xét sự thay đổi tỷ trọng phân bố dân cư trên thế giới trong thời kì 1650 - 2005. -> HS trao đổi theo từng nhóm, dựa vào các bảng số liệu, bản đồ viết nhận xét về sự phân bố dân cư thế giới. * Nhóm 1- 3: Làm rõ được dân cư thế giới phân bố không đều. Nêu tên các khu vực có dân cư tập trung đông đúc, mật độ dân số cao; các khu vực dân cư tập trung thưa thớt, mật độ dân số thấp; xác định được các khu vực này trên bản đồ * Nhóm 4 - 6: Nhận xét được châu lục nào có tỷ trọng dân cư cao, các khu vực có tỷ trọng dân cư thấp; châu lục có tỷ trọng dân cư tăng, châu lục có tỷ trọng dân cư giảm... -> Đại diện học sinh trình bày. GV nhận xét và chuẩn xác kiến thức + Bước 3: HS dựa vào các kiến thức đã học và kiến thức thực tiễn, giải thích các nguyên nhân ảnh hưởng đến sự phân bố dân cư thế giới -> HS trình bày, GV nhận xét và chuẩn xác, liên hệ với thực tế phân bố dân cư ở Việt Nam nói chung và với riêng huyện Si Ma Cai nói riêng. I. Phân bố dân cư 1. Khái niệm - Là sự xắp xếp dân số một cách tự phát hoặc tự giác trên một lãnh thổ nhất định, phù hợp với điều kiện sống và các yêu cầu khác của xã hội. 2. Mật độ dân số - Là số dân cư trú trên một đơn vị diện tích (người/ km2) 3. Đặc điểm a. Phân bố dân cư không đều trong không gian: - Thế giới: 48 người/ km2 - Các khu vực tập trung đông dân: Tây Âu, ĐNA... - Các khu vực thưa dân: Châu Đại Dương,Bắc Mĩ... b. Biến động về phân bố dân cư theo thời gian Thay đổi tỉ trọng dân cư của các châu lục từ 1650 - 2005 - Các nước châu á, châu Âu giảm dần - Các nước châu Mĩ, châu Phi, châu đại Dương tăng dần 4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phân bố dân cư - Các nhân tố tự nhiên: Địa hình, nước, khí hậu..... - Các nhân tố kinh tế, xã hội: Phương thức sản xuất, tính chất của nền kinh tế, trình độ phát triển sản xuất.... - Lịch sử khai thác lãnh thổ Hoạt động 2: Tìm hiểu các loại hình quần cư - Mục tiêu: HS nghiên cứu nội dung từ SGK và kiến thức thực tế, trình bày được khái niệm quần cư, nguyên nhân làm xuất hiện các điểm quần cư; phân biệt được loại hình quần cư nông thôn với loại hình quần cư thành thị thông qua đặc điểm và chức năng của chúng - Thời gian: 3 - 5' - Phương pháp: Gv hướng dẫn, học sinh hoàn thành nội dung ở nhà. - Các bước tiến hành: GV hướng dẫn, nêu các nội dung cần đạt được trong phần II. HS nghe, ghi và hoàn thành nội dung ở nhà. II. Các loại hình quần cư 1. Khái niệm - SGK 2. Các loại hình quần cư Đặc điểm Quần cư nông thôn Quần cư thành thị Chức năng Đặc điểm Hoạt động 3: Tìm hiểu về quá trình đô thị hoá - Mục tiêu: HS trình bày được khái niệm, các đặc điểm và ảnh hưởng của quá trình đô thị hoá đến sự phát triển kinh tế - xã hội; phân tích được các số liệu, các lược đồ về tỷ lệ dân số thành thị trên thế giới, xác định được một số đô thị lớn trên thế giới trên bản đồ treo tường.... - Thời gian: 10 - 15' - Phương tiện: Lược đồ tỷ lệ dân cư thành thị trên thế giới, lược đồ một số siêu đô thị trên 8 triệu dân, các bảng số liệu, tư liệu ảnh về đời sống kinh tế - văn hoá của khu vực đô thị.... - Phương pháp: Đàm thoại gợi mở - Các bước tiến hành: + Bước 1: HS nghiên cứu nội dung SGK, phát biểu khái niệm về đô thị hoá. -> GV nhận xét và chuẩn xác nội dung khái niệm + Bước 2: HS nghiên cứu bảng số liệu tỷ lệ dân số thành thị của thế giới qua các năm và biểu đồ miền nhận xét về sự thay đổi tỷ trọng dân cư thành thị qua các năm -> GV tổng hợp ý kiến và chuẩn xác. HS dựa vào lược đồ hình 24, xác định: Những khu vực và châu lục có tỷ lệ dân cư thành thị cao nhất? Những khu vực và châu lục có tỷ lệ dân cư thành thị thấp nhất? -> HS nghiên cứu hình và trình bày HS nghiên cứu lược đồ các siêu đô thị trên 8 triệu dân trên màn hình và đọc tên các đô thị lớn trên thế giới. HS nêu các biểu hiện cụ thể của sự phổ biến lối sống thành thị trong dân cư, liên hệ với thực tế ở địa phương. + Bước 3: HS dựa vào nội dung SGK và hiểu biết thực tế, quan sát một số hình ảnh trên màn hình, trình bày ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của đô thị hoá đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. -> GV chuẩn xác kiến thức III. Đô thị hoá 1. Khái niệm - SGK 2. Đặc điểm a. Tỷ lệ dân số thành thị tăng nhanh qua các năm b. Dân cư tập trung vào các thành phố lớn và cực lớn c. Lối sống thành thị được phổ biến rộng rãi 3. ảnh hưởng của đô thị hoá đến sự phát triển kinh tế - xã hội a. Tích cực: - Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phân bố lại dân cư và lao động - Các đô thị là thị trường tiêu thụ sản phẩm - Thu hút đầu tư lớn do có hạ tầng cơ sở hiện đại, hoàn chỉnh... b. Tiêu cực - Nạn thất nghiệp - Ô nhiễm môi trường - Tệ nạn xã hội.... 4. Củng cố, đánh giá - Mục tiêu: Kiểm tra, đánh giá kết quả nhận thức của học sinh sau bài học - Thời gian: 3 – 5’ - Phương pháp: Vấn đáp, thực hành - Câu hỏi: 1.Phân bố dân cư? Mật độ dân số? 2. Bài tập 3 - SGK 5. Hướng dẫn học bài ở nhà - Học bài, hoàn thành bài tập - Chuẩn bị nội dung tiết 28 V. rút kinh nghiệm ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................