Giáo án môn Ngữ văn 7 - Tiết 30: Bạn đến chơi nhà

BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ (Nguyễn Khuyến) Tiết:30 ND: 1. MỤC TIÊU: a. Kiến thức: Cảm nhận được tình bạn đậm đà hồn nhiên của Nguyễn Khuyến. b. Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc, cảm thụ thơ. c. Thái độ: Giáo dục tình cảm bạn bè cho HS. 2. CHUẨN BỊ: a. GV: SGK, bảng ghi bài thơ. b. HS: SGK, VBT, chuẩn bị bài. 3. PHƯƠNG PHÁP DẠY HOC: Đọc diễn cảm, vấn đáp gợi tìm,dùng lời có nghệ thuật, nêu vấn đề. 4. TIẾN TRÌNH: 4.1. Ổn định tổ chức: kiểm tra sĩ số. 4.2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc lòng bài thơ Qua Đèo Ngang? (5đ) HS đọc. Nhận xét về cảnh đèo Ngang và tâm trạng của tác giả?(5đ) - Cảnh thoáng đãng mà heo hút, thấp thoáng sự sống con người nhưng còn hoang sơ. - Tâm trạng buồn, cô đơn nhớ nước thương nhà. 4.3. Giảng bài mới: Gv giới thiệu bài:Tình bạn là 1 trong những tình cảm đẹp đẽ của con người. Ai chẳng mong muốn mình có 1 tình bạn lâu bền và tình bạn của nhà thơ Nguyễn Khuyến mà các em sẽ tìm hiểu sau đây là 1 tình bạn đậm đà thắm thiết . HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS PHẦN GHI BẢNG Hoạt động 1: Đọc ,hiểu văn bản GV hướng dẫn HS đọc. GV đọc, gọi HS đọc. GV nhận xét, sửa sai. Hs đọc chú thích về tác giả. Em nêu sự hiểu biết của mình về tác giả. HS trả lời, GV nhận xét, chốt: -(1835- 1909) quê thôn Vị Hạ, xã Yên Đổ – Hà Nam. - Thông minh, học giỏi, đỗ đầu cả 3 kì thi nên có tên Tam Nguyên Yên Đổ. - Từng làm quan sau đó cáo quan về ở ẩn. Bài thơ được ra đời trong hoàn cảng nào? Hs phát biểu. Gv lưu ý: Bài thơ có thể ra đời khi NT đã cáo quan về quê. Gv lưu ý hs về một số dị bản. Hoạt động 2: Tìm hiểu văn bản. Gv treo bảng ghi bài thơ. Bài thơ được làm theo thể thơ gì? Vì sao? Hs nhận diện: Thất ngôn bát cú Đường luật. Bài thơ “Bạn đến chơi nhà” nói về chuyện gì? Hs phát biểu. Gv nhận xét, chốt: Nói về cuộc đến chơi của người bạn, NK không có đủ thứ để tiếp đãi bạn theo ý muốn .Nhưng đằng sau sự việc đơn giản đó là 1 tình cảm đẹp, 1 tấm lòng, 1 quan niệm về tình bạn. Theo em, bài này được xây dựng theo 1 bố cục như thế nào? Nêu nội dung từng phần? Hs chia bố cục: - Câu 1: Giới thiệu sự việc (bạn đến chơi nhà) - Câu 2 – 7: Trình bày hoàn cảnh của mình. - Câu 8: Bộc lộ tình bạn đậm đà, chân thật. Gọi HS đọc câu 1 Em có nhận xét gì về lối nói của tác giả ở câu 1? Hs trả lời. Gv nhận xét:Như 1 lời chào hỏi, 1 lời nói tự nhiên “Lâu quá mới thấy bác lại chơi” Qua lời chào em biết được điều gì về quan hệ của NK với bạn mình (họ gặp nhau có thường xuyên không, xưng hô có gì đáng chú ý, họ gặp nhau ở đâu)? Hs phát biểu. Gv nhận xét, diễn giảng: - Họ ít gặp nhau (đã bấy lâu). - Gọi là bác (có ý tôn xưng, thân mật) - Bạn đến thăm nhàà Quý nhau lắm mới đến tận nhà thăm hỏi như vậy. HS đọc câu 2 – 7. Theo cách giới thiệu ở câu 1 thì đúng ra NK phải tiếp đãi ra sao khi bạn đến nhà chơi? Hs : Đàng hoàng, ân cần, chu đáo. Thế nhưng ở đây NK đã tiếp đãi ra sao? Hoàn cảnh của NK khi bạn đến chơi nhà là như thế nào? HS trả lới. GV nhận xét. Vì sao sau lời chào, NK lại nhắc ngay đến chợ xa, điều đó cho ta hiểu gì về tình cảm NK đối với bạn? Hs liên hệ. Gv :Nói đến chợ vì ông muốn đón tiếp bạn thật đàng hoàng. Thời ấy chỉ có chợ mới có đủ thứ ngon và sang. Ngay khi chào bạn ,nói chuyện ăn uống liền, điều đó thể hiện sự chân tình. Chỉ có với bạn thân mới có thể nói chuyện ăn, 1 chuyện rất đời thường như vậy. Nguyễn Khuyến trình bày hoàn cảnh của mình như vậy ,theo em có phải ông định kể khó ,than nghèo với bạn không? Hs phát biểu. Gv định hướng: - Nhà thơ không có ý định than nghèo + Thứ nhất: các thứ đều có nhưng không lấy được,chưa dùng được chứ không phải không có. + Thứ hai: sự việc không có trầu là chìa khoá cho thấy sự “không may kia” chỉ là nói cho vui. Ở đây NK đã dùng cách nói gì? Mục đích của cách nói ấy? Hs phát hiện. Gv : Thể hiện sự quý mến bạn. HS đọc câu thơ cuối. Từ những câu trình bày về hoàn cảnh của mình đến câu cuối “Bác đến chơi đây:ta với ta ” NK muốn nói điều gì về tình bạn? “Ta với ta” ở đây là ai? Hs suy nghĩ, nhận xét. Gv nhận xét, giáo dục hs: Tình bạn cao hơn vật chất. Dù vật chất thiếu hoặc không đầy đủ thì bạn bè vẫn quí mến nhau. “Ta với ta” là NK với người bạn. Hãy so sánh cụm từ “ta với ta” trong bài thơ này với cụm từ “ta với ta” trong bài Qua Đèo Ngang để thấy rõ tư thế tâm hồn của NK khi bạn đến chơi nhà? Hs so sánh. Gv diễn giảng: Ta với ta trong bài Qua Đèo Ngang dùng với nghĩa số ít .Trong bài này, NK dùng cả với nghĩa số nhiều . “Ta” là 2 người, nhưng “ta” cũng là 1 thể thống nhấtà sự gần gũi, gắn bó chan hoà của 2 người. Tình bạn của NK trong bài “BĐCN” là gì? Em có nhận xét gì về ngôn ngữ trong bài thơ? Gọi HS đọc ghi nhớ SGK Gv chốt lại, giáo dục hs phải quý trọng tình bạn. Hoạt động 3: Luyện tập. HS đọc BT1. GV hướng dẫn. HS làm bài vào VBT. GV nhận xét, sửa sai. I. Đọc ,hiểu văn bản: 1. Đọc: 2. Tìm hiểu chú thích: a. Tác giả tác phẩm b. Giải thích các từ khó. II. Tìm hiểu văn bản: 1. Giới thiệu sự việc: Đã bấy lâu… tới nhà. àBạn đến thăm nhà. 2. Hoàn cảnh khi bạn tới nhà: - Trẻ… đi vắng, chợ… xa Ao sâu nước cả khôn chài cá Vườn rộng… khó đuổi gà … trầu không có. àNói quá, người giản dị hoàn toàn không có gì để tiếp bạn. 3. Tình bạn bộc lộ: - Bác đến… ta với ta. àTình bạn đậm đà, hồn nhiên,dân dã. * Ghi nhớ: SGK/105 III. Luyện tập: Bài tập 1: a. - Chinh phụ ngâm: Ngôn ngữ bác học. - Bạn đến chơi nhà: Ngôn ngữ đời thường. b. - Ta với ta: 2 người. - Ta với ta: 1 người. 4.4. Củng cố và luyện tập: Đọc diễn cảm bài thơ “Bạn đến chơi nhà”? HS đọc Từ những câu trình bày về hoàn cảnh của mình đến câu cuối “Bác đến chơi đây ta với ta. ”, NK muốn nói điều gì về tình bạn? - Tình bạn cao hơn vật chất. Dù vật chất thiếu hoặc không đầy đủ thì bạn bè vẫn quí mến nhau. 4.5. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - Học thuộc bài thơ, học ghi nhớ. - Chuẩn bị bài “Xa ngắm thác núi Lư” + Đọc văn bản + Tìm hiểu bài thơ. 5. Rút kinh nghiệm: