Giáo án môn Ngữ văn 7 - Tiết 41: Bài ca nhà tranh bị gió thu phá

Tiết 41 Ngày soạn:25/10/08 Ngày dạy:6/11/08 Văn bản: BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ (Mao ốc vị thu phong sở phá ca) Đỗ Phủ I-MỤC TIÊU CẦN ĐẠT. -Cảm nhận được tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả nhà thơ Đỗ Phủ. -Thấy được vị trí, ý nghĩa của những yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ trữ tình. II-CHUẨN BỊ. 1.Giáo viên: Nghiên cứu SGK-SGV, tranh ảnh 2.Học sinh:Xem bài và chuẩn bị bài III-TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC. NỘI DUNG HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH HOẠT ĐỘNG 1 (5’) ²Khởi động -Oån định -Kiểm tra bài cũ -Bài mới -Kiểm tra sỉ số lớp HỎI: 1/Hãy đọc thuộc lòng bài thơ “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê”? 2/Hãy nêu nội dung của bài thơ? -Y/c HS nhận xét và bổ sung -GV nhận xét và công bố điểm -Ghi tựa bài lên bảng -Báo cáo sỉ số -Cá nhân trả lời: 1/Đọc thuộc lòng bài thơ “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” 2/Biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ. -HS nhận xét bổ sung -Lắng nghe -Ghi tựa bài vào tập HOẠT ĐỘNG 2 ²Đọc và hiểu văn bản I-TÌM HIỂU CHUNG. 1.Tác giả. -Đỗ Phủ (712-770) nhà thơ nổi tiếng đời Đường của Trung Quốc là nhà thơ giàu lòng yêu nước, thương dân, lo đời. 2.Tác phẩm. -Là hiện thực gia cảnh ông. -Là tác phẩm nổi tiếng, tiêu biểu cho giá trị hiện thực và tư tưởng nhân đạo. II-PHÂN TÍCH. 1.Đoạn 1: -Kể chuyện nhà ông bị trận cuồng phong mùa thu làm tan nát. ðđau khổ vì mất nhà 2.Đoạn 2. -“Trẻ con…cướp giật”ð lũ trẻ con hàng xóm kéo đến cướp tranh. ð nỗi đau về nhân tình thế thái cuộc sống 3.Đoạn 3. -Nỗi khốn cùng của gia đình nhà thơ trong đêm mưa rét, nhà dột. 4.Đoạn 4. -“Ước được nhà rộng…hoan” ðthương dân, lo đời -“Than ôi!.....cũng được!” ðquên nỗi đau riêng của mình để nghĩ đến hạnh phúc của thiên hạ. -Y/c HS đọc chú thích SGK HỎI:Dựa vào chú thích hãy nêu vài nét về: +Tác giả? +Tác phẩm? -GV hướng dẫn học sinh đọc bài thơ: đọc diễn cảm, xót xa, cay đắng -Y/c HS đọc bài thơ -GV nhận xét về cách đọc bài thơ HỎI:Bài thơ được làm theo thể thơ nào? HỎI:Bài thơ có bố cục như thế nào? HỎI:Hãy xác đinh các phương thức biểu đạt của mỗi đoạn văn? -GV treo tranh HỎI:Đoạn thơ tác giả kể chuyện gì? HỎI:Hãy tìm những từ tả cơn gió mạnh làm tan nát nhà? HỎI:Qua đó em hình dung ngôi nhà của tác giả trận gió mạnh như thế nào? HỎI:Tuy không nói ra nhưng theo em qua lời kể và tả em tưởng tượng được thái độ của tác giả như thế nào? -Y/c HS đọc đoạn thơ 2 HỎI:Đoạn 2 tác giả còn đơn thuần là tả và kể nữa không? HỎI:Đoạn này cho ta biết thêm điều gì về tai hoạ? HỎI:Lũ trẻ có thái độ và hành động gì?.Tìm câu thơ minh hoạ điều đó? HỎI:Kể chuyện nhà mình nhưng tác giả đã phơi bày hiện thực gì của xã hội? HỎI:Câu thơ nào nói lên trực tiếp thái độ của tác giả? HỎI:Câu thơ đó cho em hiểu điều gì về tác giả? -Y/c HS đọc đoạn 3 HỎI:Đoạn 3 cho em biết một tai hoạ nữa ập đến gia đình Đỗ Phủ là gì? HỎI:Tìm những từ ngữ miêu tả cảnh cơ cực của nhà Đỗ Phủ?.Nêu nhận xét và tác dụng? HỎI:Câu thơ nào thể hiện sự xót xa của nhà thơ về thời loạn lạc? -Y/c HS đọc đoạn 4 HỎI:Đỗ Phủ ước điều gì? HỎI:Tìm biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong đoạn thơ và nêu tác dụng? HỎI:Lời than “Than ôi! Bao giờ...cũng được!” chứng tỏ điều gì? -Cá nhân đọc -Cá nhân trả lời: +Tác giả:Đỗ Phủ (712-770) nhà thơ nổi tiếng đời Đường của Trung Quốc, là nhà thơ giàu lòng yêu nước, thương dân, lo đời,… +Tác phẩm:ông để lại 1500 bài thơ sáng ngời tình nhân ái; là hiện thực gia cảnh ông,…bài thơ được viết những năm cuối cuộc đời ông,.. -Lắng nghe -Cá nhân đọc -Lắng nghe -Cá nhân trả lời:thơ cổ thể (thể thơ này ra đời trước đời Đường, nhịp, câu, chữ khá tự do và phóng khoáng). -Cá nhân trả lời:có 4 đoạn +Đoạn 1:tả cảnh gió thu cuốn mất các lớp tranh của nhà văn Đỗ Phủ +Đoạn 2:kể về việc trẻ con cắp tranh. +Đoạn 3:nỗi khổ của gia đình trong đêm mưa. +Đoạn 4:ước mơ cao cả, vị tha của nhà thơ. -Cá nhân trả lời: +Đoạn 1:miêu tả kết hợp tự sự +Đoạn 2:tự sự kết hợp với biểu cảm +Đoạn 3:miêu tả kết hợp với biểu cảm +Đoạn 4:biểu cảm trực tiếp -Quan sát tranh -Cá nhân trả lời:mái nhà bị gió mùa thu “Tháng tám, thu cao, gió thét già” làm tan tát,.. -Cá nhân trả lời:thét, cuộn, bay, treo, tót, quay lộn. -Cá nhân trả lời:ngôi nhà tan nát bay mất mái tranh ðđau khổ vì mất nhà,.. -Cá nhân trả lời:bất lực, khiếp sợ trước tai hoạ bất ngờ của thiên nhiên,… -Cá nhân đọc -Cá nhân trả lời:không tả và kể nữa mà tự sự kết hợp với biểu cảm. -Cá nhân trả lời:lũ trẻ con hàng xóm kéo đến cướp tranh. -Cá nhân trả lời:trơ tráo, ngang nhiên “Trẻ con ….cướp giật” -Cá nhân trả lời:thời loạn, đạo lí suy đồi với lũ trẻ con “đạo tặc” là sản phẩm của xã hội đại loạn,.. -Cá nhân trả lời:Môi khô miệng cháy gào chẳng được/ Quay về, chống gậy lòng ấm ức! -Cá nhân trả lời:nỗi đau về nhân tình thế thái cuộc sống cùng cực đã làm thay đổi tính cách trẻ thơ. -Cá nhân đọc -Cá nhân trả lời:trời rét thâu đêm -Cá nhân trả lời:gió, mưa, nhà dột, mền rách, giường ướt,…ðtả thực, cụ thể tái hiện chân thực nỗi bất hạnh,… -Cá nhân trả lời:”Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê….cho trót” ðnỗi khổ nhân lên gấp bội,.. -Cá nhân đọc -Cá nhân trả lời:mơ ước một ngôi nhà “rộng muôn ngàn gian” vô cùng vững chắc “gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn” để che khắp thiên hạ. -Cá nhân trả lời:so sánh, thậm xưng, diễn tả ước mơ to lớn và cảm hứng lãng mạn dào dạt làm sáng bừng lên lòng nhân ái bao la của con người qua nhiều bất hạnh,.. -Cá nhân trả lời:ước mơ mang tinh thần vị tha đến mức xả thân vì người khác,… HOẠT ĐỘNG 3 III-TỔNG KẾT. -Nội dung: thể hiện một cách sinh động nỗi khổ của bản thân vì căn nhà tranh bị gió thu phá nát. Điều đáng quý hơn là, vượt lên trên bất hạnh cá nhân, nhà thơ đã bộc lộ khát vọng cao cả:ước sao có được ngôi nhà vững chắc ngàn vạn gian để che chở cho tất cả mọi người nghèo trong thiên hạ. -Nghệ thuật:kết hợp nhiều phương thức biểu đạt. HỎI:Qua phân tích em có nhận xét gì về tấm lòng của tác giả? HỎI:Em có nhận xét gì về nghệ thuật của bài thơ? -Cá nhân trả lời:thể hiện một cách sinh động nỗi khổ của bản thân vì căn nhà tranh bị gió thu phá nát. Điều đáng quý hơn là, vượt lên trên bất hạnh cá nhân, nhà thơ đã bộc lộ khát vọng cao cả:ước sao có được ngôi nhà vững chắc ngàn vạn gian để che chở cho tất cả mọi người nghèo trong thiên hạ. -Cá nhân trả lời:kết hợp nhiều phương thức biểu đạt HOẠT ĐỘNG 4 ²Củng cố-Dặn dò -Về nhà học thuộc lòng bài thơ -Xem lại các văn bản đã học để chuẩn bị Kiểm tra văn cần nắm: +Nội dung và nghệ thuật +Thể thơ.. -Nhận xét lớp học -Nghe tiếp thu để chuẩn bị.