Giáo án môn Vật lý khối 9 - Nguyễn Trường Sơn - Tiết 26: Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua

Tuần 13 Ngày soạn: 29/ 11/ 2006 Tiết 26 Ngày dạy: 30/ 11/ 2006 BÀI 23: TỪ TRƯỜNG CỦA ỐNG DÂY CÓ DÒNG ĐIỆN CHẠY QUA I/ MỤC TIÊU So sánh được từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua với từ phổ của thanh nam châm thẳng. Vẽ được đường sức từ biểu diễn từ trường của ống dây. Vận dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua khi biết chiều dòng điện. II/ CHUẨN BỊ 1.Cho mỗi nhóm học sinh: 1 Bảng nhựa có ống dây luồn qua như hình 24.1 SGK. 1 Nguồn điện 3V Giắc cắm, công tắc, bút dạ. III/ HOẠT ĐÔÄNG DẠY HỌC Hoạt động 1: Tổ chức hoạt động dạy học TG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH 5ph - Nêu câu hỏi: Làm thế nào để tạo ra từ phổ của nam châm thẳng? - Yêu cầu học sinh biểu diễn từ trường của thanh nam châm thẳng trên giấy nháp. - Nêu vấn đề: Từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua có gì khác từ trường của thanh nam châm thẳng không? - Học sinh phải nêu được cách tạo từ phổ của thanh nam châm thẳng. - Vẽ đường sức từ biểu diễn từ trường của thanh nam châm thẳng. Hoạt động 2: Tạo ra và quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua. 10 ph - GV giao dụng cụ TN cho từng nhóm học sinh và yêu cầu các nhóm tiến hành TN, quan sát từ phổ được tạo thành, thảo luận nhóm để thực hiện C1. - Theo dõi và giúp đỡ các nhóm có học sinh yếu, lưu ý các học sinh quan sát phần từ phổ bên trong ống dây. - Gợi ý: Đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua có gì khác với nam châm thẳng? - Hướng dẫn học sinh dùng các kim nam châm nhỏ dặt nối tiếp nhau trên các đường cảm ứng từ. - Làm TN để tạo ra và quan sát từ phổ của ống dây có dòng điện chạy qua từ đó trả lời C1 - Vẽ một số đường sức từ của ống dây trên tấm nhựa. Thảo luận nhom,s để trả lời C2. - Đặt các kim nam châm nối tiếp nhau trên một đường cảm ứng từ, vẽ mũi tên chỉ chiều các đường sức từ ở ngoài và trong lòng ống dây. - Trao đổi nhóm để nêu các nhận xét trong C3. Hoạt động 3: Rút ra kết luận về từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua. 5ph - GV nêu: Từ những TN đã làm chúng ta rút ra được những kết luận gì về từ phổ, đường sức từ và chiều của đường sức từ ở hai đầu ống dây? - Yêu cầu học sinh trao đổi trên lớp để rút ra kết luận. - Nêu vấn đề: Từ sự tương tự nhau của hai đầu thanh nam châm và hai đầu ống dây ta có thể coi hai đầu ống dây có dòng điện chạy qua là hai từ cực không? Khi đó đầu nào của ống dây là cực Bắc, đầu nào của ống dây là cực Nam? - Thảo luận nhóm để rút ra kết luận về từ phổ, đường sức từ, chiều đường sức từ của ống dây có dòng điện chạy qua. Hoạt động 4: Tìm hiểu quy tắc nắm tay phải. 10ph - Đặt câu hỏi: Từ trường do dòng điện sinh ra, vậy chiều đường sức từ có phụ thuộc vào chiều dòng điện hay không? - Yêu cầu học sinh lam TN kiểm tra dự đoán. - Yêu cầu và hướng dẫn học sinh cả lớp đều nắm tay phải theo hình 24.3 từ đó rút ra quy tắc nắm tay phải và xác định chiều của đường sức từ trong lòng ống dây. - Đặt câu hỏi: + Chiều của đường sức từ ở trong ống dây và ở bên ngoài ống dây có gì khác nhau? + Biết chiều đường sức từ trong lòng ống dây, suy ra chiều đường sức từ bên ngoài ống dây như thế nào? - Dự đoán: Khi đổi chiều dòng điện trong ống dây thì chiều đường sức từ trong ống dây có thể thay đổi? - Làm TN để kiểm tra dự đoán. - Rút ra kết luận về sự phụ thuộc của đường sức từ ở trong lòng ống dây vào chiều dòng điện chạy qua ống dây. - Nghiên cứu hình 24.3 SGK để hiểu rõ quy tắc nắm tay phải, từ đó phát biểu quy tắc. - Làm việc cá nhân, áp dụng quy tắc nắm tay phải để xác định chiều đường sức từ trong lòng ống dây khi đổi chiều dòng điện qua các vòng dây trên hình 24.3 SGK. III) VẬN DỤNG 10 ph - Đối với C4, Yêu cầu HS vận dụng các kiến thức trong bài học và ở các bài học trước để nêu được các cách khác nhau xác định tên từ cực của ống dây. - Tổ chức cho học sinh trao đổi trên lớp để chọn các lời giải đúng. Học sinh làm việc cá nhân, quan sát hình vẽ và trả lời C4, C5, C6 vào vỡ học tập. Tự đọc phần " Có thể em chưa biết " IV/ GHI NHỚ Phần từ phổ ở bên ngoài ống day có dòng điện chạy qua rất giống phần từ phổ bên ngoài thanh nam châm.