Giáo án Ngữ văm 9 - Bài: Lục vân tiên gặp nạn

lục vân tiên gặp nạn (Trích “Truyện Lục Vân Tiên”- NĐC) A. Mục tiêu: Qua phân tích sự đối lập giữa cái thiện và cái ác, giữa nhân vật Ng Ông và Trịnh Hâm, học sinh cảm nhận đợc thái độ, tình cảm của tác giả và lòng tin của ông gửi gắm nơi những ngời lao động bình thờng. Giáo dục học sinh lòng yêu mến và hớng tới những việc thiện. B. Chuẩn bị: - GV : Soạn giáo án - HS : Soạn bài C. Tiến trình Dạy - Học Bớc 1. ổn định tổ chức lớp Bớc 2 . Kiểm tra bài cũ: - Thế nào là miêu tả nội tâm trong VBTS? - Các cách miêu tả nội tâm? Cho VD? Bớc 3 . Bài mới G. Đoạn trích “LVT gặp nạn” nằm ở vị trí nào trong tác phẩm truyện LVT? I. Đọc - hiểu cấu trúc VB 1. Vị trí đoạn trích - Nằm ở phần 2 của truyện LVT kể lại sự việc LVT bị TH hãm hại và đợc Ng Ông cứu giúp G. Đoạn trích đợc biểu đạt bằng phơng thức nào? H. Xác định : TS + MT G. Hớng dẫn đọc: diễn cảm, chú ý nhấn giọng những từ miêu tả hành động nhân vật G. Đọc đ Gọi HS đọc Y/c H xác định bố cục VB H. Xác định bố cục: 2 phần - Từ đầu đ bãi rày: Hđ tội ác của TH - Còn lại : Tấm lòng nhân nghĩa của gia đình Ng Ông 2. Phơng thức : TS + MT 3. Đọc - XĐ bố cục G. Gọi H đọc từ đầu đ “phôi pha” G. VT và tiểu đồng đang bơ vơ nơi đất khách quê ngời, gặp TH đi thi trở về… Hắn lừa tiểu đồng vào rừng trói lại rồi giả bộ đa VT xuống thuyền, hứa sẽ dẫn về quê nhà. Đợi đến đêm khuya vắng vẻ, hắn mới thực hiện hành đội tội ác của mình II. Tìm hiểu VB 1. Hành động tội ác của TH: G? TH hãm hại LVT trong hoàn cảnh nào? Khung cảnh thời gian, không gian ntn? Điều đó có ý nghĩa gì đối với âm mu của TH? H. - Đêm khuya đ lạnh lẽ mịt mờ sơng bay đ Thời điểm thuận lợi của TH thực hiện âm mu… G? Vì sao hắn lại chọn thời điểm đó thể hãm hại LVT? G. Tìm chi tiết diễn tả hành động TH hãm hại LVT? NX âm mu, hành động của hắn? H. “VT bị gã xô ngay xuống vời”, “giả tiếng kêu trời” (thuyền đã ra giữa “vời”, nớc sâu, đêm lại khuya khoắt, tối mịt mờ, ai muốn cứu cũng khó. VT lại bị mù cả 2 mắt nên hắn nghĩ chắc chàng không thoát đợc)… + Hắn là một kẻ độc ác, đang tâm hãm hại một con ngời vô tội đang trong cơn hoạn nạn: bị mù cả 2 mắt, bị lang lăm P.thuỷ lừa hết tiền, đang phải trong cảnh màn trời chiếu đất… đ vô lơng tâm. + Giết hại một ngời vốn là bạn mình đ TH là kẻ bất nhân bấ nghĩa + Động cơ gây tội ác: Vì LVT giỏi, tài hơn hắn đ một kẻ nhỏ nhen, ích kỷ - Biết dựng cảnh để hại ngời, hành động gây tội ác tính toán kỹ lỡng, vừa ăn cớp vừa la làng đ xảo quyệt. - Thời gian: đ Đêm khuya khoắt, trời mờ sơng, không gian lạnh lẽo, vắng lặng, mọi ngời đang say giấc đ Đây là thời điểm thuận lợi để TH thực hiện âm mu (dễ che dấu tội ác) - Hành động: xô ngay xuống, vờ giả tiếng kêu trời. đ TH tính toán mu mô sắp đặt kỹ lỡng đ Là một kẻ độc ác, xảo quyệt hắn là một kẻ hèn mạt, vô lơng tâm, bất nhân bất nghĩa. G. NX cách kể chuyện của t/g? H. NX… G. Chỉ với mấy dòng thơ ngắn gọn kể về 1 tội ác tày trời NĐC đã lột tả đợc tâm địa bất nhân bất nghĩa của TH - hiện thân cho cái ác đang hoành hành. NĐC có sự sắp xếp các tình tiết hợp lý, diễn biến hành động nhanh gọn, bài thơ vẫn giữ đợc vẻ mộc mạc vốn có của t/p đ Cái ác không chỉ lấn khuất sau những kẻ mũ cao áo dài mà còn lẩn khuất sau cả những kẻ đợc gọi là th sinh - những kẻ đợc học T.hiền. đ Chỉ với mấy dòng thơ ngắn gọn, sắp xếp các tình tiết hợp lý, diễn biến hành động nhanh gọn, lời thơ mộc mạc đ lột tả tâm địa độc ác của TH - hiện thân cho cái ác đang hoành hành. G. Gọi H đọc “Vừa may…” đến hết đ Tìm những chi tiết miêu tả hđ của ông Ng và gđ khi thấy VT gặn nạn? NX về ngôn ngữ thơ? NX hđ của ông Ng? H. Vớt ngay Hối con vầy lửa Ông hơ bụng dạ, mụ hơ mặt mày đ HS nhận xét… G. Những câu thơ trên gợi lên 1 kẻ ntn? H…(Cả gđ tận tình cứu chữa cho ngời gặp nạn. Mỗi ngời một việc, gấp gáp, khẩn trơng cứu VT mặc dù họ cha biết chàng là ai…) G. Giới thiệu: Những ngời dân chài lời thờng rất ít khi dám vớt, cứu giúp những ngời chết đuối vì họ quan niệm làm nh vậy là trái với ý thần sông, sẽ bị thần sông quở phạt, lấy đi tính mạng ngời thân trong gia đình họ để thay thế cho ngời mà họ cứu G. Vậy qua việc cứu LVT, con thấy gđ ông Ng là những ngời ntn? 2. Tấm lòng nhân nghĩa của gđ Ng Ông * HĐ vị nghĩa: đ S.dụng hàng loạt động từ đNgôn ngữ mộc mạc, tự nhiên đ Ng Ông hành động rất mau lẹ, nhanh chóng cứu ngời H. NX… G. Các câu thơ mộc mạc, không đẽo gọt chau chuốt, kể lại sự việc một cách tự nhiên nh nó đã xảy ra nhng gợi tả đợc mối chân tình của gđ ông Ng đối với ngời bị nạn. Cả nhà nhanh chóng hối hả lo chạy chữa bằng những hđ ân cần chu đáo nhằm cứu sống VT đ Đối lập hoàn toàn với những mu toan thấp hèn của TH G. LVT từng làm việc nghĩa cứu KNN giờ lại đợc Ng Ông cứu. T/g muốn qua đó khẳng định điều gì? H. Suy nghĩ TL… (Quan điểm: ở hiền gặp lành) G. Biết tình cảm của VT, ng ông đã nói gì? Gia cảnh NÔ ra sao? đ Họ là những ngời tốt bụng, sẵn sàng giúp ngời hoạn nạn, không chút tính toán thiệt hơn H. Ngời ở cùng ta hẩm hút với già cho vui đ Dù gia cảnh chẳng giàu có gì nhng NÔ vẫn sẵn sàng cứu giúp VT - một ngời mù loà. G. Khi thấy VT băn khoăn vì cha trả đợc ơn cứu mạng giờ lại ơn cu mang, NÔ đã trả lời chàng thế nào? Phân tích thái độ của NÔ khi làm việc nghĩa? H. “Dốc lòng nhân nghĩa há chờ trả ơn” đ làm việc nghĩa không mong chờ trả ơn, không tính toán ơn huệ. Ông hđ hoàn toàn vô t vì lòng thơng ngời, đơn giản là thấy ngời bị nạn thì cứu giúp. đ Ng ông mời VT ở lại dù gia cảnh chẳng giàu có gì? G. Qua những hđ, lời nói trên, con hiểu ntn về tấm lòng, con ngời NÔ? H. Nêu suy nghĩ bản thân… G. So sánh hành động của N.Ô với TH? HĐ của NÔ có ý nghĩa gì? Câu hói của NÔ gợi cho em nhớ đến câu nói của ai? H… (HĐ, B/c con ngời NÔ hoàn toàn trái ngợc với TH. Ông đã làm việc thiện, giúp ngời thiện chiến thắng cái ác đ giống LVT: “Làm ơn há dễ trông ngời trả ơn”. G. Theo em, thái độ của tác giả thể hiện ntn qua việc miêu tả hđ, lời nói của nhân vật NÔ? H… (T/g ca ngợi, tự hào về những p/c cao đẹp của nv NÔ nói riêng, của những ngời dân lao động nói chung) đ Một con ngời bao dung, nhân hậu, hào hiệp. G. Gọi H đọc “Nớc trong đ Hàn Giang” đ Cuộc sống của gđ NÔ đợc miêu tả qua những h/ả nào? NX nhịp thơ? Nhịp thơ đó gợi con liên tởng đến điều gì? Qua đó con hiểu gì về cuộc sống của gđ Ng Ông? * Cuộc sống của gđ Ng Ông. H. Rày doi mai vịnh vui vày Ngày hứng gió, đêm- chơi trăng thong thả làm ăn Khoẻ quơ chài kéo, mệt quăng câu dầm nghêu ngao… Một bầu trời đất vui thầm Kinh luân đã sẵn Thung dung dới thế vui say trong trời Thuyền nan 1 chiếc Tắm ma chải gió trong vời Hàn Giang đ HS NX nhịp thơ, cuộc sống của gđ NÔ… đ Nhịp thơ 2/2/2, 4/4 rất đều đặn, nhịp nhàng nh nhịp mái chèo khoả nớc, gợi cuộc sống LĐ cần cù, chịu khó. H/ả thơ trau chuốt, gợi hình gợi lên 1 cuộc sống tuy vất vả nhng không kém phần thi vị, lãng mạn, thơ mộng đ 1 cuộc sống trong sạch, tự do giữa TN cao rộng, làm chủ TN, ngoài vòng danh lợi ô trọc. G. Thái độ của NÔ trớc c/s đó? Từ nào đợc nhắc nhiều trong đoạn thơ? Td? H. Suy nghĩ – TL: ..(Từ “vui” 3 lần: vui thầm, vui vầy, vui say) G. đ 1 cuộc sống phóng khoáng tự do giữa đất trời cao rộng hoà nhập bầu bạn với TN, thảnh thơi giữa sông nớc gió trăng. Đó là 1 c/s tràn đày niềm vui bởi con ngời lđ tự do, tự làm chủ mình, có thể ứng phó với mọi tình thế. C/s ấy hoàn toàn xa lạ với những toan tính nhỏ nhen, ích kỉ, mu danh chuộc lợi… đ Ng ông rất thoải mái, tự do với cuộc sống phóng khoáng nơi sông nớc, NÔ nh hoá thành tiên ông vui say, lạc quan với cuộc sống trên sống nớc, phóng khoáng, tự do G. Qua đoạn thơ trên, t/g đã gửi gắm tâm t tình cảm của mình ntn? H… (t/g gửi gắm khát vọng và niềm tin…) đ T/g gửi gắm khát vọng và niềm tin về cái thiện, về những con ngời lđ bình thờng. NĐC đã bộc lộ 1 quan điểm rất tiến bộ, đáng trân trọng G. Y/c H khái quát lại những nét đặc sắc NT trong đoạn trích? III. Tổng kết: 1. NT: - kết cấu phổ biến trong truyện dân gian: ngời tốt bị hại đợc cứu giúp đ thể hiện ớc mơ của nd - Ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh G. Y/c H nêu nội dung đoạn tích? 2. ND: Qu cuộc đt giữa cái thiện và cái ác, t/g ca ngợi và gửi gắm niềm tin vào p/c tốt đẹp cảu những ngời lđ nhân hậu. Bớc 4. Củng cố Phân tích quan điểm của LVT và NÔ trong việc làm việc nghĩa? Bớc 5. HDVN - Học bài - Làm BT, su tầm t/p, t/g VH ĐP + THB “Chơng trình địa phơng”