Giáo án Ngữ văn 10 Truyện an dương vương và mị châu, trọng thuỷ (truyền thuyết)

GIÁO ÁN SỐ: Thời gian thực hiện:……..… Lớp:………………………….. Số giờ đã giảng:…………… Thực hiện ngày:……………… Tên bài: TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỊ CHÂU, TRỌNG THUỶ (Truyền thuyết) Mục tiêu bài học: Học xong người học có khả năng: - Hiểu và nắm được đặc trưng chủ yếu của truyền thuyết; - Hiểu được giá trị và ý nghĩa của “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thuỷ”; - Phân tích được truyện dân gian với ý nghĩa đúng đắn của những hư cấu nghệ thuật trong truyện. I. ỔN ĐỊNH LỚP: Thời gian: 2 phút - Số học sinh vắng:…………………………….Tên:…………………………… …………………………………………………………………………………………. II. KIỂM TRA BÀI CŨ: Thời gian: 5 phút Câu hỏi kiểm tra: Thế nào là văn bản? Phân loại văn bản, cho ví dụ cụ thể? Văn bản “Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thuỷ” thuộc loại văn bản nào? Dự kiến học sinh kiểm tra:……………………………………………….……… Tên …………. …………. …………. …………. …………. …………. Điểm …………. …………. …………. …………. …………. …………. III. GIẢNG BÀI MỚI: Thời gian: 80 phút - Đồ dùng và phương tiện dạy học: SGK, SGV, Giáo án, phấn, bảng, tranh ảnh về di tích Cổ Loa. Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu phần Tiểu dẫn GV: Hãy nhắc lại khái niệm truyền thuyết? Nêu đặc điểm của thể loại này? HS: Suy nghĩ, trả lời GV sử dụng phương pháp thuyết giảng diễn giải nội dung kiến thức này. GV: An Dương Vương đã xây thành, chế nỏ và chiến thắng Triệu Đà như thế nào? Điều đó cho thấy ngài là một vị vua như thế nào? HS suy nghĩ và trả lời GV: Hình ảnh sứ Thanh Giang và nỏ thần mang ý nghĩa gì? HS: Suy nghĩ và trả lời Gv: Những sai lầm mà An Dương Vương đã phạm phải sau chiến thắng? Kết quả mà nhà vua ohải gánh chịu là gì? HS: Suy nghĩ và trả lời GV: Chi tiết nhà vua rẽ nước đi xuống biển sâu cho thấy thái độ cuảt nhân dân với ông như thế nào? HS: Suy nghĩ và trả lời GV: Sự cả tin của Mị Châu thể hiện ở những điểm nào? HS: Suy nghĩ và trả lời GV: Nàng bị kết tội là giặc có đúng không? Thái độ của nhân dân với nhân vật này như thế nào? HS: Thảo luận nhóm và trả lời GV: Trọng Thuỷ là một tên gián điệp nguy hiểm, một người chồng phụ bạc hay là một một nạn nhân chính trị? HS: Thảo luận và trình bày ý kiến. GV: Chốt lại vấn đề. GV cho HS tự tổng kết về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. Sau đó kiểm tra bằng hình thức phát vấn nhanh. I. Giới thiệu chung 1. Thể loại truyền thuyết - Khái niệm: một loại truyện kể dân gian, kể về ác sự kiện và các nhân vật lịch sử. Qua đó nhân dân thể hiện nhận thức và tư tưởng, tình cảm của mình. - Đặc điểm: + Yếu tố lịch sử và yếu tố tưởng tượng thần kì hoà quyện. + Lưu truyền trong không gian, thời gian lịch sử - văn hoá, trong sinh hoạt và lễ hội, trong tâm thức người Việt 2. Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thuỷ - Văn bản lấy trong “:Lĩnh Nam chích quái” - Bố cục gồm 2 phần: + An Dương Vương xây thành, chế tạo nỏ thần, chiến thắng quân xâm lược nhờ sự giúp đỡ của rùa Vàng + Mối tình Mị Châu - Trọng Thuỷ và nguyên nhân khiến Âu Lạc mất nước II. Đọc hiểu 1. Nhân vật An Dương Vương a. Xây thành, chế nỏ, đánh thắng Triệu Đà - Xây thành: + Thất bại + Thành công: được sự giúp đỡ của thần linh nên đã tìm ra giải pháp kĩ thuật, trán áp được yêu quái → An Dương Vương kiên trì quyết tâm, không nản chí trước thất bại tạm thời - Chế nỏ thần từ vuốt rùa vàng, do Cao Lỗ làm, trăm phát trăm trúng - Chiến thắng Triệu Đà → Hệ quả tất yếu của hai việc làm trên (Loa thành kiên cố, vũ khí lợi hại và tinh thần cảnh giác cao độ) => Nhận xét: - An Dương Vương trong phần đầu truyện là một vị vua anh minh, sáng suốt với tinh thần trách nhiệm cao được nhân dân và thần linh ủng hộ nên đã đạt được những thành công lớn. - Hình ảnh sứ Thanh Giang, thần Kim Quy, với vuốt thần làm lẫy nỏ chính là sự kì ảo hoá sự nghiệp chính nghĩa, hợp lòng người của An Dương Vương (Trong tâm thức người Việt, rùa là một trong tứ linh (long, li, quy, phượng)); Nỏ thần cũng là sự kì ảo hoá bí mật của vũ khí tinh xảo mà người Việt đã chế tạo được từ xa xưa. b. “Cơ đồ đắm biển sâu” - Sau chiến thắng, An Dương Vương đã phạm phải những sai lầm nghiêm trọng: + Nhận lời cầu hoà của Triệu Đà + Nhận lời cầu hôn, kết tình thông hiếu với giặc + Mất cảnh giác, không giám sát, đề phòng Trọng Thuỷ + Chủ quan khinh địch, lơ là phòng thủ đất nước (đánh cờ trong khi giặc đã đến chân thành) → An Dương Vương đã tự đánh mất mình. Ông chủ quan, tự mãn, không nhận ra mưu kế thâm hiểm và không đánh giá đúng kẻ thù. Sức mạnh của thành ốc, của nỏ thần đã hoàn toàn vô dụng vì nhà vua đã toạ điều kiện cho kẻ thù phá từ bên trong. - Kết quả: + Âu Lạc đại bại, nhà vua cùng con gái phi ngựa chạy về phương Nam. + Tiếng thét của thần Kim Quy đã làm nhà vua tình ngộ. Ông rút gươm chém Mị Châu – con gái duy nhất của mình. Đây là hình phạt đau đớn nhất không chỉ với Mị Châu mà còn với bản thân ông. + An Dương Vương cầm sừng tê rẽ nước đi xuống biển sâu => Nhận xét: - An Dương Vương vẫn là người có công lớn trong việc xây dựng đất nước Âu Lạc. Nhân dân đời đời vẫn biết ơn và kính trọng nhà vua. Trong tình cảm của nhân dân ông vẫn luôn bất tử nơi biển đông bát ngát. - Nhưng An DươngVương đã để mất nước. Trách nhiệm này ông phải gánh chịu. Vì thế nhà vua đi vào cõi bất tử không phải với tư thế bay lên cao như nhưng anh hùng khác (Thánh Gióng, Chử Đồng Tử…) mà là đi xuống dưới. 2. Nhân vật Mị Châu - Xinh đẹp, ngây thơ - Cả tin đến mức mù quáng: + Tự tiện sử dụng bí mật quốc gia cho tình riêng khiến bảo vật giữ nước bị đánh tráo mà không biết. + Chỉ nghĩ đến hạnh phúc cá nhân khi đánh dấu đường cho Trọng Thuỷ theo → Bị kết tội là giặc là đúng và bị trừng phạt là đích đáng. Nàng phải trả giá cho hành động ngây thơ, cả tin của mình → Mị Châu cũng thật đáng thương. Những sai lầm của nàg đều là do vô tình chứ không hề cố ý. “Trái tim nàng đã để nhầm chỗ” nên nàng cũng đáng được chúng ta cảm thông. → Sự hoá thân của Mị Châu: hoá thân phân thân: máu nàng chảy xuống biển, trai ăn được hoá thành ngọc trai, xác hoá thành ngọc thạch. + Hoá thân ngọc trai cho thấy sự bao dung,thông cảm của với sự trong trắng ngây thơ, vô tình khi phạm tội của nàng + Hoá thân thành ngọc thạch (xác đá không đầu) thể hiện thái độ nghiêm khắc của nhân dân cùng bài học lịch sử về giải quyết mối quan hệ giữa nhà với nước, giữa chung và riêng. 3. Nhân vật Trọng Thuỷ - Thời kì đầu, Trọng Thuỷ đóng vai trò một tên gián điệp theo lệnh vua cha sang làm rể Âu Lạc để điều tra bí mật về nỏ thần - Trong thời gian sống với Mị Châu, hắn đã yêu nàng thực sự. Câu nói của Trọng Thuỷ với vợ trước lúc chia tay không chỉ ngầm bào trước sự chia li không tránh khỏi mà còn thể hiện tâm trạng, tình cảm của Trọng Thuỷ với vợ là chân thành. - Để hoàn thành nhiệm vụ cha giao phó, Trọng Thuỷ đã phải đánh đổi cả hạnh phúc cuẩ mình. Y chỉ biết ôm xác vợ khóc lóc rồi thương nhớ mà tự tử. → Cái chết của Trọng Thuỷ cho thấy sự bế tắc của y → Bi kịch của Trọng Thuỷ là bi kịch của một nạn nhân trong một âm mưu chính trị thâm độc. Hắn là nạn nhân của chính cha mình. Hình ảnh Ngọc trai - Giếng nước: - Là sự bao dung chiêu tuyết của nhân dân đối với Mị Châu, chứng thực tình cảm trong sáng của nàng - Giếng nước có hồn Trọng Thuỷ là chứng nhận cho mong muốn hoá giải tội lỗi của y - Ngọc trai đem rử bằng nước giếng càng sáng trong thêm nói lên rằng Trọng Thuỷ đã tìm được sự hoá giẩi trong tình cảm của Mị Châu ở thế giới bên kia. III. Tổng kết 1. Nội dung Sử dụng những yếu tố thần kì nhưng cốt lõi vẫn là sự thật lịch sử, truyền thuyết lí giải về nguyên do mất nước của Âu Lạc và đưa ra những bài học giữ nước sâu sắc 2. Nghệ thuật - Sử dụng yếu tố thần kì làm tăng sức hấp dẫn cho truyền thuyết - Đan xen bi - hùng - Xây dựng được những hình ảnh giàu chất tư tưởng thẩm mĩ, có sức sống lâu bền. IV. CÂU HỎI BÀI TẬP: Thời gian: 3 phút Nội dung Hình thức thực hiện Bài tập: Phân tích kết thúc trong cuộc đời của mỗi nhân vật tuyền thuyết để thấy rõ thái độ, tình cảm của nhân dân với những nhân vật này Bài tập về nhà V. TỰ RÚT KINH NGHIỆM:( Chuận bị, tổ chức, thực hiện) …………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………. TRƯỞNG BAN/TRƯỞNG TỔ BỘ MÔN (Ký duyệt) Ngày…….tháng…….năm 2008 Chữ ký giáo viên