Giáo án Ngữ văn 10 Tuần 13+14 tiết 39+40 đọc văn: nhàn ( nguyễn bỉnh khiệm )

Tuần 13+14 Ngày soạn: 07/ 11/ 2011 Tiết : 39+40 Ngày dạy: 09, 22/ 11/ 2011 Đọc văn: NHÀN ( Nguyễn Bỉnh Khiệm ) A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT - Bước đầu hiểu được quan niệm nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm - Thấy được đặc điểm nghệ thuật của bài thơ B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC KĨ NĂNG,THÁI ĐỘ 1. Kiến thức - Một tuyên ngôn về lối sống hòa hợp với thiên nhiên, đứng ngoài vòng danh lợi, giữ cốt cách thanh cao được được thể hiện qua những rung động trữ tình, chất trí tuệ - Ngữ mộc mạc, tự nhiên nhưng ẩn ý thâm trầm, giàu tính trí tuệ 2. Kĩ năng - Đọc – hiểu bài thơ nôm đường luật - Biết suy nghĩ và xác định thế nào là một lối sống đẹp cho bản than - Nhận thức được: Nhàn là một lối sống đẹp của những con người yêu và gắn bó với thiên nhiên, cuộc sống làng quê không màng danh lợi - Phân tích, liên hệ, bày tỏ quan điểm và nhận thức của cá nhân về việc lựa chọn cách sống phù hợp 3. Thái độ: trân trọng cuộc sống và nhân cách sống cao đẹp của Nguyễn Bỉnh Khiêm C. PHƯƠNG PHÁP:. -Phương pháp: Phát vấn, gợi mở, phân tích, thảo luận nhóm D. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC 1. Ổn định: 10a1……………………………………10a2……………………………………... 2. Bài cũ: 10a1……………………………………10a2……………………………………... ? Đọc thuộc lòng bài thơ “ Đọc Tiểu Thanh kí ”, phân tích để thấy được niềm xót xa của nhà thơ đối với Tiểu Thanh qua 4 câu thơ đầu? Phân tích bốn câu thơ sau để thấy được niềm cảm thương của Nguyễn Du đối với những kiếp người tài hoa nhưng bạc mệnh và sự khao khát tri âm của ông? 3. Bài mới: Thế kỷ 15, chế độ phong kiến có những biểu hiện khủng hoảng, nội dung thơ văn của một số tác giả hướng đến đề cao vấn đề đạo đức, Nguyễn Bỉnh Khiêm là một trong những tác giả có khuynh hướng ấy. Bài thơ “ Nhàn” thể hiện rõ nhân cách và lẽ sống của ông trong xã hội đương thời. HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI DẠY ? Qua phần tiểu dẫn, nêu những nét cơ bản về tác giả? Tác phẩm Hs đọc bài thơ - Gv đọc lại. ? Hai câu đề viết về điều gì? Từ ngữ có gì đáng chú ý? ? Qua đó ta thấy hoàn cảnh sống và thái độ của tác giả như thế nào? ? Em hiểu nơi vắng vẻ là nơi ntn? Chốn lao xao là chốn ntn? ?Nhà thơ đã tự nhận mình là người ntn? ? Điều đó có đúng không? Vì sao? ?Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì, từ đó thể hiện quan niệm sống nhàn của tác giả ra sao? ? Những hình ảnh gì được nhắc đến trong hai câu luận? ? Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì? ? Em hiểu gì về cuộc sống của nhà thơ? Thảo luận nhóm: ? Qua phân tích sáu câu thơ đầu, em hiểu tác giả muốn nói gì ở hai câu kết? ? Nhà thơ đã làm gì để khẳng định quan niệm sống nhàn của mình? ? Qua phân tích em hãy nêu lên những cảm nhận chung về thành công nghệ thuật và nội dung, ý nghĩa của bài thơ? HS trình bày ý kiến -> GV chốt ghi nhớ. I. GIỚI THIỆU CHUNG 1.Tác giả: (1491-1585) - là người thông minh,uyên bác, chính trực,coi thường danh lợi, “chí để ở nhàn dật”. 2. Tác phẩm a. Xuất xứ: Bài 73, rút trong tập “Bạch Vân quốc ngữ thi” b. Nhan đề: Do người đời sau đặt, chỉ một quan niệm, một cách xử thế. II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN 1 Đọc – hiểu chú thích 2.Tìm hiểu văn bản: a. Hai câu đề - Một: mai, cuốc, cần câu → Điệp từ, liệt kê, lặp cấu trúc: Phong thái sống bình dị, ung dung, vui thú với điền viên -Từ láy “thơ thẩn”: Trạng thái thanh thản, an nhàn, vô sự trong lòng. => Khẳng định lối sống đã lựa chọn b. Hai câu thực - Ta dại >< Người khôn nơi vắng vẻ >< chốn lao xao → NT đối lập : - Nhận dại về mình, nhường khôn cho người - Xa lánh chốn danh lợi bon chen, về hòa nhập thiên nhiên để «  di dưỡng tinh thần » c. Hai câu luận - NT đối chỉnh, liệt kê, hình ảnh gợi hương sắc, dọng thanh thản → Cuộc sống thuận theo lẽ tự nhiên, hưởng thụ những thức có sẵn, theo mùa ở nơi thôn dã mà không phải mưu cầu, tranh đoạt d. Hai câu kết - Sử dụng điển cố , giọng nhẹ nhàng thâm thúy → Quan niệm đời người là giấc mộng, phú quý tựa chiêm bao => Trí tuệ uyên thâm, cốt cách thanh cao, vượt trên danh lợi. 3.Tổng kết a. Nghệ thuật: - Sử dụng phép đối, điển cố - Ngôn từ mộc mạc, tự nhiên mà ý vị, giàu chất triết lí b. Ý nghĩa văn bản: Thái độ coi thường danh lợi, luôn giữ cốt cách thanh cao trong mọi cảnh ngộ đời sống III. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC 1. Bài cũ: - Học thuộc lòng bản dịch thơ ? Anh, chị đánh giá như thế nào về lối sống nhàn của NBK 2. Bài mới: - Chuẩn bị bài: Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt ( tt) + Nắm khái niệm, đặc trưng cơ bản + Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt + Làm các bài tập trong phần luyện tập E. RÚT KINH NGHIỆM: