Giáo án Ngữ văn 11 cơ bản: Khóc dương khuê Nguyễn Khuyến

Tiết theo PPCT: 10. Đọc thêm khóc dương khuê Nguyễn Khuyến Ngày soạn: 28.08.09 Ngày giảng: Lớp giảng: 11A 11C 11E Sĩ số: A. Mục tiêu bài học Qua bài giảng, nhằm giúp HS: 1. Cảm nhận được tình cảm chân thành, thắm thiết của Nguyễn Khuyến đối với người bạn thân Dương Khuê. không những thế bài thơ còn cho thấy tâm sự của nhà thơ về bản thân, về cuộc đời và thời thế, phẩm chất trong sạch và cao quý của Tam nguyên Yên Đổ. 2. Bài thơ tự dịch, lời thấm thía, điệu song thất lục bát réo rắt, nhiều hình ảnh, nhiều câu thơ đã trở thành cổ điển về tình bạn chung thuỷ đậm đà. 3. Cùng với bài Bạn đến chơi nhà bổ sung thành chùm thơ tình bạn của Nguyễn Khuyến. B. Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Giáo án - Để học tốt - Thiết kế bài giảng C. Cách thức tiến hành - Đọc hiểu - Trả lời câu hỏi SGK D. Tiến trình giờ giảng 1. ổn định 2. KTBC 3. GTBM 4. hoạt động dạy học Hoạt động của Thày và Trò Yêu cầu cần đạt được GV: hãy nêu những hiểu biết của em về mối quan hệ của nhà thơ với Dương Khuê? HS trình bày ý kiến GV chốt lại GV bổ sung rõ hơn về mối quan hệ này GV: nêu khái quát về tác phẩm? HS trả lời Gv ghi bảng GV gọi HS đọc -> nhận xét; Gv đọc lại GV: gợi ý HS trả lời 3 câu hỏi trogn SGK GV: Bài thơ có thể chia thành mấy đoạn? Nội dung của mỗi đoạn? HS đưa ra ý kiến của mình Gv chốt lại Gv: cần chú ý tới những từ ngữ nào? HS tìm từ ngữ Gv ghi bảng GV: ở đoạn thơ này, Nguyễn Khuyến đã nhắc lại những kỉ niệm nào giữa 2 người? HS trả lời GV chốt lại GV: qua những kỉ niệm đó, em có nhận xét gì về tình bạn của 2 người? HS: tình bạn đẹp GV: đọc đoạn thơ còn lại, cảm nhận tân trạng của tác giả khi mất bạn? GV: chỉ ra các biện pháp tu từ nghệ thuật được tác giả sử dụng trong văn bản? Tác dụng? HS trả lời GV chốt lại I. Khái quát về tác phẩm 1. Mối quan hệ giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê - Là bạn thân 2. Tác phẩm - Lúc đầu viết bằng chữ Hán: Văn đồng niên Vân Đình tiến sĩ Dương Thượng thư - Sau đó dịch ra chữ Nôm (tự dịch): Khóc Dương Khuê. 3. Đọc II. Hướng dẫn đọc thêm 1. Bố cục - Đoạn 1: 2 câu đầu - tiếng than ngỡ ngàng đau xót khi nghe tin bạn qua đời - Đoạn 2: Từ "nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước" -> "chợt nghe tôi bỗng chân tay rụng rời" - kỉ niệm tình bạn giữa nhà thơ với Dương Khuê - Đoạn 3: còn lại - tiếng khóc thương xót thống thiết khi bạn qua đời. 2. Tình bạn giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê. a. Hai câu đầu (đoạn 1) - Từ ngữ: thôi đã thôi rồi, man mác, ngậm ngùi - Nhịp thơ: 2/1/3 (quen thuộc: 2/2/2 bị phá vỡ) -> tin bạn mất đến với Nguyễn Khuyến: đột ngột -> bàng hoàng, sửng sốt -> nhịp thơ như một tiếng nấc tức tưởi, tắc nghẹn trước nỗi đâu mất bạn của nhà thơ ngậm ngùig thiết khi bạn qua đời. chân tay rụng rời" - kỉ niệm tình bạn giữa nhà thơ với Dư. -> việc sử dụng từ "man mác, ngậm ngùi": từ láy, giọng thơ chìm xuống => mối quan hệ thắm thiết của tình bạn mà nhà thơ giành cho Dương Khuê - Nghệ thuật: nói giảm, nói tránh -> làm giảm đi nỗi đau thương khi phải nhắc đến tin này. b. Đoạn 2 - Cùng thi đỗ, cùng làm quan, cùng nhau trải qua nhiều thú vui tao nhã -> là tri âm tri kỉ - Về già vẫn thăm viếng nhau => Dòng hồi tưởng hiện lên 1 tình bạn thật đẹp, thật bền. Đó là lí do khiến Nguyễn Khuyến sững sờ, đau đớn khi nghe bạn qua đời c. Đoạn 3. - Mất bạn, Nguyễn Khuyến cảm thấy trống trải vô cùng, cuộc sống chẳng còn ý vị 3. Nghệ thuật - Nói giảm, nói tránh (2 câu đầu) - Câu hỏi tu từ: làm sao, ai chẳng, sao vội... - Điệp ngữ: thôi, không -> tăng sức diễn tả 5. Củng cố và dặn dò - Nhắc lại đơn vị kiến thức cơ bản - Học và soạn bài: Vịnh khoa thi hương - Trần Tế Xương