Giáo án ngữ văn 11 học kỳ I năm học 2013- 2014

Tuần 1/ TCT: 1- 2- 3 Ngày soạn: 06/8/2013 ĐỌC VĂN VÀO PHỦ CHÚA TRỊNH ( Trích “Thượng kinh kí sự” ) - Lê Hữu Trác I.MỤC TIÊU : 1-Về kiến thức: a-Đối với bộ môn: Hiểu được giá trị hiện thực được phản ánh trong tác phẩm và thái độ của tác giả đối với hiện thực đó. b-Đối với GD BVMT:Thấy được sự ảnh hưởng của MT đối với đời sống con người. 2- Về kĩ năng: a-Đối với bộ môn: Biết phân tích những nét đặc sắc trong cách kể và tả của tác giả. Nắm được những nét cơ bản của thể loại kí sự để vận dụng vào việc làm bài văn NL. b-Đối với GD BVMT: Phát hiện được các tình tiết không gian trong phủ chúa : là một MT sống tù túng, thiếu ánh sáng ảnh hưởng đến sức khỏe con người. 3-Về thái độ: a-Đối với bộ môn: Có ý thức trân trọng đối với những người có nhân cách cao cả như LHT; b-Đối với BVMT: Có thói quen lựa chọn lối sống trong môi trường lành mạnh. II. CHUẨN BỊ : 1.Phương tiện: *Giáo viên: ảnh chân dung Lê Hữu Trác, tranh ảnh về phủ chúaTrịnh *Học sinh: đọc SGK, soạn bài theo câu hỏi HDHB trong SGK. 2.Phương pháp: - GV áp dụng kỷ thuật dạy học động não, gợi tìm, trao đổi, thảo luận nhóm; kết hợp với phát vấn trả lời câu hỏi, diễn giảng bổ sung. III-TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: sĩ số, trật tự . 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra việc soạn bài “Vào phủ chúa Trịnh” ở nhà của học sinh. 3.Giới thiệu bài mới: Lê Hữu Trác không chỉ nổi danh là một “Thần y ” mà còn là một nhà thơ, nhà văn nổi tiếng. Tập kí sự đặc sắc “ Thượng kinh kí sự” – là tác phẩm có giá trị hiện thực sâu sắc đồng thời thể hiện nhân cách thanh cao của tác giả. Để hiểu điều này ta tim hiểu đoạn trích “ Vào phủ chúa Trịnh”. -Nội dung bài dạy: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT *HĐ1: Hướng dẫn hs tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm: -Thao tác 1: tìm hiểu về tác giả +GV: hãy giới thiệu tóm tắt một số nét chính về tác giả ? (GVgiảng thêm về ý nghĩa tên hiệu của tác giả) -Thao tác 2: tìm hiểu về tp TKKS và đoạn trích: +GV: Giải thích nhan đềà Kí sự đến kinh đô +GV:“TKKS” được tg viết trong hoàn cảnh nào ? Nội dung đề cập đến vấn đề gì ? *HĐ 2: Hướng dẫn hs đọc- hiểu VB. -Thao tác 1:Tìm hiểu quang cảnh và cung cách sinh hoạt trong phủ chúa. -GV tổ chức HS chia 2 nhóm thảo luận 2 câu hỏi : +Nhóm 1 :tìm chi tiết cho thấy Quang cảnh nơi phủ chúa ? +Nhóm 2: tìm chi tiết miêu tả cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa -Liên hệ giáo dục môi trường: Cuộc sống ở phủ chúa là môi trường thiếu ánh sáng ànguyên nhân gây nên căn bệnh cho thái tử. -GV diễn giảng bổ sung, -GV: nhận xét chung về quang cảnh và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa ? (đó là một cuộc sống như thế nào ?) -GV giảng bổ sung. -Thao tác 2: Tìm hiểu cách nhìn, thái độ của Tác giả : -GV : tìm dẫn chứng cho thấy cách nhìn, thái độ của Lê Hữu Trác đối với cuộc sống nơi phủ chúa ? (gợi ý : những từ ngữ, câu văn, câu thơ nào thể hiện thái độ, tình cảm của tác giả ?) +GV: Phân tích thêm 1 số chi tiết “đắt”, có tác dụng làm nổi bật giá trị hiện thực của tác phẩm. HĐ 3:Hướng dẫn HS tổng kết: -GV: dựa theo phần ghi nhớ trong sgk em hãy nêu ý nghĩa của đoạn trích ? Bút pháp kí sự của tác giả có gì đặc sắc? Phân tích những nét đặc sắc đó? -GV giảng bổ sung, dặn HS học thuộc phần ghi nhớ HĐ 4: Hướng dẫn HS luyện tập: -GV: Yêu cầu HS nhớ lại văn bản: “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh”. Trích “Vũ trung tùy bút” của Phạm Đình Hổ- NV 9. -GV: nhận xét, sữa chữa, bổ sung. +HS xem SGK, nêu tóm tắt 1 số ý chính. +HS: gạch chân các ý chính trong sgk. -HS Dựa vào phần Tiểu dẫn trả lời. -HS thảo luận theo sự phân công câu hỏi của GV -HS cử đại diện trình bày bảng phụ; -hs cả lớp theo dõi và gạch chân các chi tiết dc. -HS suy nghĩ trả lời cá nhân, -HS trao đổi nhóm đôi chung bàn, phát hiện, trả lời. tìm dẫn chứng minh họa (Khi đứng trước phủ chúa, khi được mời ăn cơm, khi vào chẩn bệnh cho thế tử) +HS trả lời theo phần ghi nhớ -HS phát biểu chủ đề đoạn trích à giá trị hiện thực. -HS gho chép theo ghi nhớ - sgk. -HS: nhớ lại và So sánh hai văn bản. I.TÌM HIỂU CHUNG: 1. Tác giả: (SGK) -Lê Hữu Trác (1724-1791) hiệu Hải Thượng Lãn Ông - Là một danh y, nhà văn, nhà thơ lớn nữa cuối thế kỉ XVIII. Ông là tác giả của bộ sách y học nổi tiếng “ Hải Thượng y tông tâm lĩnh” 2. Tác phẩm Thượng kinh kí sự: (TKKS) - Nằm cuối Bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh (66 quyển) -“Thượng Kinh Kí Sự” là tập kí sự bằng chữ Hán, hoàn thành năm 1783 ghi chép sự việc Lê Hữu Trác về Kinh Đô Thăng Long chữa bệnh cho Trịnh Cán. -Đoạn trích II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: 1. Quang cảnh và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa: a.Quang cảnh : (DC- trang 4-6) -Vào phủ phải trải qua nhiều lần cửa với “những dãy… tiếp”, ở mỗi cửa đều có vệ sĩ canh gác “ai muốn…thẻ”. Trong khuôn viên phủ chúa có điểm. “Hậu mã túc trực” để chúa sai phái truyền lệnh. Vườn hoa “cây cối… hương”. - Bên trong phủ là những nhà “Đại đường” “Quyển bồng”, “Gác tía” với kiệu son võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng và “Những đồ đạc…thấy”. Đồ dùng tiếp khách ăn uống toàn là . “mâm vàng, chén bạc”. - Đến nội cung thế tử phải qua năm sáu lần trướng gấm. “ Trong phòng thắp nến…ngang sân”. èQuang cảnh nơi phủ chúa cực kì tráng lệ, lộng lẫy không đâu sánh bằng. b.Cung cách sinh họat: - Khi t/g lên cáng vào phủ “Tên đầy tớ…hét đường”, trong phủ chúa “Người giữ cửa…mắc cửi”à chúa giữ vị trí trọng yếu và có quyền uy tối thượng trong triều đình ( bài thơ của tác giả) - Những lời lẽ nhắc đến chúa và thế tử hết sức cung kính, lễ độ “Thánh thượng đang ngự ở đấy”… - Chúa Trịnh luôn có phi tần chầu chực. - Thế tử bệnh có đến bảy tám thầy thuốc phục dịch và lúc nào cũng có “ Mấy người đứng hầu hai bên”. èQuyền uy tột đỉnh cùng với cuộc sống hưởng thụ xa hoa đến cực điểm và sự lộng quyền của nhà chúa. 2/Cách nhìn, thái độ của tác giả: -Khen cái đẹp, cái sang nơi phủ chúa (dc)àmỉa mai châm biếm -Dửng dưng trước những quyến rũ vật chất nơi đây -Không đồng tình với cuộc sống quá no đủ, tiện nghi nhưng thiếu khí trời và tự do - Tâm trạng khi chữa bệnh cho thế tử(dc) +Ban đầu: suy nghĩ do dự sợ danh lợi ràng buộc , sau đó đã bốc thuốc chữa đúng căn bệnh cho thế tử è Một thầy thuốc giỏi, giàu kinh nghiệm, có y đức cao -Có phẩm chất cao quý: xem thường danh lợi, yêu tự do và nếp sống thanh đạm. II/TỔNG KẾT: (Ghi nhớ - SGK) 1.CHỦ ĐỀ: - Đọan tríchàphản ánh quyền lực to lớn của Trịnh Sâm, c/s xa hoa, hưởng lạc trong phủ chúa và thái độ coi thường danh lợi, quyền quý của LHT. 2.Nghệ thuật viết kí sự của tác giả: - Quan sát tỉ mỉ, ghi chép trung thực,miêu tả sinh động, chọn lọc chi tiết “đắt”, gây ấn tượng mạnh. -Lối kể hấp dẫn, chân thực, hài hước. => giá trị hiện thực sâu sắc. -Kết hợp văn xuôi và thơ àtăng chất trữ tình, thể hiện kín đáo thái độ của TG. IV/LUYỆN TẬP: -Đọan trích “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” phản ánh hiện thực xa hoa trong phủ chúa, sự nhũng nhiễu của quan lại … tg PĐH còn kể ra những việc xảy ra tại gia đình mình àthái độ phê phán bất bình, ghi chép tản mạn chủ quan. -Đọan trích “ VPCT” ghi chép theo trật tư thời gian của các sự việc. Qua việc miêu tả hành trình vào chữa bệnh trong phủ chúa, quang cảnh và cung cách sinh họat nơi đây bộc lộ thái độ phê phán của tg ẩn sau sự việc. 4. Củng cố : Tóm tắt những nét chính về giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật trong đoạn trích. 5. Luyện tập tại lớp: Giải BT 1-SGK trang 13. 6. Hướng dẫn soạn bài mới “Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân”. Chuẩn bị trả lời câu hỏi: -Tính chung trong ngôn ngữ xã hội được biểu hiện qua những phương diện nào? *PHẦN BỔ SUNG: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… * Duyệt của TT CM: Tuần 1/ TCT: 4 Ngày soạn: 10/8/2013 TIẾNG VIỆT TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂN(T1) I. MỤC TIÊU : 1- Về kiến thức: a-Đối với bộ môn: nhận biết cái chung trong ngôn ngữ của XH và cái riêng trong lời nói CN b-Đối với kĩ năng sống:mối tương quan giữa ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân. 2- Về kĩ năng: a- Đối với bộ môn: Nâng cao năng lực lĩnh hội những nét riêng trong ngôn ngữ của CN,. Đống thời rèn luyện và nâng cao năng lực sáng tạo của CN b-Đối với GDKNS: KN giao tiếp: trình bày nội dung; lĩnh hội lời nói ; KN tự nhận thức: về sự phát triển của ngôn ngữ; KN đặt mục tiêu: học tập tốt ngôn ngữ chung 3- Về thái độ: a-Đối với bộ môn: Vừa có ý thức tôn trọng những quy tắc ngôn ngữ chung của XH, vừa có sáng tạo, góp phần vào sự phát triển ngôn ngữ của XH. b-Đối với GDKNS: Giáo dục lòng yêu mến tiếng nói dân tộc; Nâng cao năng lực sáng tạo của CN trong việc vận dụng ngôn ngữ vào đồi sống. II-CHUẨN BỊ : 1.Phương tiện: *GV: Bảng phụ ghi sẵn 1 số ví dụ cho hs khảo sát * HS: soạn bài, làm bài tập. sưu tầm 1 số bài thơ của HXH, N.Khuyến, TT Xương. 2.Phương pháp: -GV sử dụng kỹ thuật dạy học: động não, thảo luận nhóm, thực hành. III-TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1.Ổn định lớp: sỉ số, trật tự. 2.Kiểm tra bài cũ: Quang cảnh trong phủ chúa được miêu trả ntn? Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa ra sao? (lưu ý phải có dẫn chứng cụ thể)? Nhận xét về thái độ và nhân cách của Tg Lê Hữu Trác -(HS dựa vào phần kiến thức của mục II. Bài “Vào Phủ Chúa Trịnh” trả lời) 3.Giới thiệu bài mới: Để giúp cho các em thấy rõ được cái chung trong ngôn ngữ và cái riêng trong lời lời nói cá nhân, cũng như mối tương quan giữa chúng =>ta tìm hiểu bài học hôm nay: Từ NNC đến LNCN -Nội dung bài học: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT HĐ 1: Tìm hiểu ngôn ngữ tài sản chung của xã hội. -GV: Ngôn ngữ là gì ?Vì sao nói NN là TS chung của XH ? -GV : Tính chung trong ngôn ngữ của cộng đồng được biểu hiện bằng những yếu tố nào ? nêu một số ví dụ về ngữ cố định ? -GV: Tính chung trong ngôn ngữ còn được biểu hiện qua những quy tắc nào?VD ? HĐ 2: Tìm hiểu lời nói -sản phẩm riêng của cá nhân. -GV: Cái riêng trong lời nói của mỗi người được biểu lộ ở những phương diện nào? -GV: yêu cầu Hs cho ví dụ về nét riêng trong lời nói của cá nhân GV sữa chữa -GV kết luận: -GV: cho hs Phân tích các ví dụ trong SGK. -GDKNS: +Giao tiếp: trình bày nội dung; lĩnh hội lời nói . +Tự nhận thức: về sự phát triển của ngôn ngữ; +Đặt mục tiêu: học tập tốt ngôn ngữ chung 3: Hướng dẫn HS luyện tập. -GV : từ “thôi” trong BT1 có nghĩa là gì? -GV: Vậy cái mới trong từ “thôi” của Nguyễn Khuyến là gì? -GV: Y/c HS đọc BT2 và trả lời câu hỏi . -GV: Cho HS chỉ ra cấu tạo từ và câu trong 2 câu thơ của HXH - GV sửa chữa, bổ sung. -HS đọc phần 1- SGK suy nghĩ, trả lời cá nhân. -HS: tóm tắt SGK trả lời. HS: Đọc SGK trả lời câu hỏi, cho ví dụ -HS dựa vào SGK trả lời. -HS phát biểu cá nhântheo SGK. -HS: Suy nghĩ trả lời. -HS trả lời cá nhân I. NGÔN NGỮ-TÀI SẢN CHUNG CỦA Xà HỘI: -K/N: Ngôn ngữ à tài sản chung, phương tiện giao tiếp chung của cả cộng đồng XH. -Tính chung trong ngôn ngữ của cộng đồng được biểu hiện qua những phương tiện sau: 1. Những yếu tố chung (sgk) 2. Các quy tắc và phương thức chung: - Quy tắc cấu tạo các kiểu câu: - Phương thức chuyển nghĩa từ (vd- SGK.) II. LỜI NÓI - SẢN PHẨM RIÊNG CỦA CÁ NHÂN: -Lời nói cá nhân là sản phẩm của một người nào đó vừa có yếu tố quy tắc chung của ngôn ngữ , vừa mang sắc thái riêng của cá nhân.Cái riêng được biểu lộ ở: 1. Giọng nói cá nhân: 2. Vốn từ ngữ cá nhân: 3. Sự chuyển đổi, sáng tạo khi sử dụng từ ngữ chung quen thuộc: -Lời nói cá nhân có sự chuyển đổi, sáng tạo nghĩa của từ, trong kết hợp từ ngữ, trong việc tách từ…=> sự biểu hiện mới. VD: trồng cây=> trồng người. 4. Việc tạo ra các từ mới: (VD: SGK.) Những từ này lúc đầu do cá nhân dùng sau đó được cộng đồng chấp nhận=> tài sản chung. 5. Việc vận dụng linh hoạt, sáng tạo quy tắc chung, phương thức chung:(VD: SGK.) - Biểu hiện rõ nhất của nét riêng trong lời nói cá nhân là: PCNN cá nhân. III. LUYỆN TẬP: 1. Bài tập 1: - “Thôi” có nghĩa chung: Chấm dứt, kết thúc một hoạt động nào đó: (thôi học, thôi ăn). -Từ “thôi” thứ 2 của NK: Chấm dứt kết thúc cuộc đời, c/s: Sự sáng tạo trong lời nói cá nhân của Nguyễn Khuyến. 2. Bài tập 2: - Các cụm DT (rêu từ đám, đá mấy hòn) đều sản xuất từ danh từ trung tâm (rêu, đá) ở trước tổ hợp định từ + danh từ chỉ loại (từng đám, mấy hòn). - Các câu đều sắp xếp bộ phận VN đi trước bộ phận CN àĐảo ngữ =>Sự sắp xếp đó: Tạo nên âm hưởng mạnh cho câu thơ và tô đậm các hình tượng thơ. 4-Củng cố: nhắc lại những biểu hiện cái chung trong ngôn ngữ và cái riêng trong lời nóicá nhân 5-Luyện tập: dặn HS về nhà tiếp tục giải BT 3: 6-Hướng dẫn soạn bài: “Tự tình” II và trả lời các câu hỏi phần hướng dẫn HB trang 19-SGK. *Duyệt của TT CM: Tuần: 2/ TCT: 5 Ngày soạn: 12/8/2013 ĐỌC VĂN: TỰ TÌNH (II) -Hồ Xuân Hương I. MỤC TIÊU: 1-Về kiến thức: a-Đối với bộ môn: Cảm nhận được tâm trạng vừa buồn tủi, vừa phẫn uất trước tình cảnh éo le và khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của HXH. b-Đối với Giáo dục kĩ năng sống ( GDKNS): phát hiện được tâm trạng tưởng như trái ngược nhưng thống nhất trong bản lĩnh, tính cách của HXH. c-Đối với Giáo dục bảo vệ môi trường (GDBVMT): Hình ảnh thiên nhiên, âm thanh được sử dụng nhằm khắc họa tâm lý nhân vật 2-Về kĩ năng : a-Đối với bộ môn Biết cách phân tích một bài thơ Đường luật từ đó vận dụng vào làm bài văn NL b-Đối với GDKNS: KN giao tiếp: bộc lộ sự sẽ chia, cảm thông, đồng cảm ; KN tư duy sáng tạo bình luận, trình bày, cảm nhận về chủ đề; KN ra quyết định: nhận thức về sự thức tỉnh ý thức cá nhân c- Đối với GDBVMT: thấy được mối liên hệ giữa cảnh và tình: các yếu tố của MT 3-Về thái độ sống : a-Đối với bộ môn: thấy được tài năng nghệ thuật thơ Nôm của HXH để có ý thức tôn trọng một trong những nhà thơ lớn của dân tộc. b-Đối với GDKNS: có thái độ yêu quí, trân trọng những khát vọng sống chính đáng của con người; biết phát huy những khát vọng sống của cá nhân. c-Đối với GDBVMT:Thấy được giá trị của môi trường thiên nhiên có tác động đến tâm lý con người, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường. II-CHUẨN BỊ : 1.Phương tiện: *Giáo viên: Tranh chân dung nhà thơ HXH, tranh minh họa cho bài thơ. *Học sinh: Bài soạn, Bài tập, bảng phụ, thơ HXH 2.Phương pháp: -GV cho HS thảo luận, trả lời câu hỏi - hướng dẫn hs Phân tíct thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại thơ thất ngôn bát cú ĐL; kết hợp với kĩ thuật dạy học động não, trình bày 1 phút. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: sỉ số, trật tự. 2.Kiểm tra bài cũ: Nêu những biểu hiện của cái chung trong ngôn ngữ của xã hội, cho ví dụ cụ thể 3.Giới thiệu bài mới: Trong VHTĐ VN có một nhà thơ nữ viết về phụ nữ với sự cảm thông sâu sắc bởi tác giả cũng là người cùng chung số phận với họ -> H X Hương với bài thơ Tự Tình HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT *HĐ1:Hướng dẫn hs tìm hiểu chung: -Thao tác 1: tìm hiểu về tác giả +GV: Hãy giới thiệu nét chính về tác giả( tiểu sử, sáng tác) -Thao tác 2: tìm hiểu bài thơ: -GV gọi HS giới thiệu về xuất xứ, thể loại và chia bô cục bài thơ Tự tình. HĐ 2:Hướng dẫn HS đọc-hiểu bài thơ: -GV gọi HS đọc diễn cảm bài thơ. -GV tổ chức cho HS thảo luận, chia 4 nhóm tìm hiểu bài thơ theo bố cục : đề, thực, luận, kết theo các câu hỏi gợi ý : +2 câu thơ (Đề, Thực, Luận, Kết) tả cảnh gì ? có những chi tiết nổi bật nào ? +Cảnh đó, chi tiết đó có ý nghĩa gì ? Biểu hiện qua những yếu tố nghệ thuật đặc sắc gì ? +Tâm trạng của nhà thơ ? -GV gọi HS các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung sửa chữa. -GV bổ sung ý chính xác, diễn giảng thêm ở từng phần. Từ đó nhắc lại cách thức phân tích thơ trữ tình.-Tich hợp GD cho hs KN giao tiếp: bộc lộ sự sẽ chia, cảm thông, đồng cảm ; KN tư duy sáng tạo bình luận, trình bày, cảm nhận về chủ đề; KN ra quyết định: nhận thức về sự thức tỉnh ý thức cá nhân -GV yêu cầu Hs chỉ rõ từ ngữ thể hiện tâm trạng của nhà thơ ở 2 câu Kết ? -Gv giảng giải thêm ý nghĩa của các từ “ngán, xuân, lại” -Gv yêu cầu hs phát biểu ý nghĩa của từ “mảnh tình, tí, con con” Gv giảng àsự sáng tạo của tg khi sử dụng từ ngữ chung theo nghĩa chuyển. -Liên hệ giáo dục môi trường: Môi trường thiên nhiên quan hệ mật thiết đến tâm trạng con người àcần yêu quý, gìn giữ thiên nhiên. HĐ 3:Hướng dẫn HS tổng kết bài học: -GDKN giao tiếp: bộc lộ sự sẽ chia, cảm thông, đồng cảm -GV: qua bài thơ em hiểu tg muốn giải bày tâm sự gì ? phong cách thơ HXH ? -GV bổ sung giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ. HĐ 4:Hướng dẫn HS luyện tập: +GV: hướng dẫn HS làm BT1 - SGK. +GV gọi HS nhận xét góp ý bổ sung dàn ý của nhóm bạn, +GV giảng bổ sung chốt ý cuối cùng cho HS tự sửa vào BT. +GV: treo bảng phụ có ghi sẵn bài thơ Tự tình I, yêu cầu HS đọc và nêu nhận xét so sánh chỉ ra sự giống nhau và khác nhau của 2 bài thơ này về nội dung và nghệ thuật . +HS đọc và nêu tóm tắt trong phần tiểu dẫn. -HS xem tiểu dẫn trả lời cá nhân. -Hs đọc theo gợi ý của GV. -HS làm việc theo nhóm, trình bày bảng phụ cho cả lớp xem. HS các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung sửa chữa. -HS suy nghĩ, tự phát hiện và nêu cảm nhận của cá nhân. -HS suy nghĩ, trình bày cá nhân. -HS xem ghi nhớ trong sgk trả lời - trình bày ngắn gọn,. -HS thảo luận theo nhóm, dựa vào bài thơ Tự tình -lập dàn ý cho đề bài này. -HS lần lượt phát biểu bổ sung I.TÌM HIỂU CHUNG: 1.Tác giả: -Hồ Xuân Hương, quê Quỳnh Lưu, sống nhiều ở Thăng Long; một thiên tài kì nữ, cuộc đời, tình duyên nhiều éo le, ngang trái - Sáng tác: + Số lượng - tác phẩm (sgk) + Đề tài: viết về phụ nữ, trào phúng mà trữ tình + Nội dung: Tiếng nói thương cảm đối với người phụ nữ, khẳng định, đề cao vẻ đẹp và khát vọng của họ. 2.Bài thơ Tự tình: a.Xuất xứ-Đề tài: -Bài Tự tình II nằm trong chùm thơ Tự tình (3 bài); Tự tình àtự bày tỏ tâm sự b.Thể loại – bố cục: -TL: Thất ngôn bát cú ĐL, chữ Nôm. -Bố cục: Đề, Thực, Luận, Kết. II.ĐỌC-HIỂU BÀI THƠ: 1.Hoàn cảnh tự tình ( hai câu Đề ) +Thời gian: Đêm khuya + Âm thanh: văng vẳng tiếng trống canh, như dồn lại => bút pháp lấy động để nói tĩnh à sự tĩnh lặng. è Không ngủ được, cảm nhận tiếng trống canh, èmột tâm trạng rối bời muốn được nói ra dù chỉ với chính mình. +Tính Từ “ trơ”đầu câu => nhấn mạnh sự bẻ bàng, tủi hỗ lẫn thách thức. +“cái hồng nhan ” => cách nói chua chát, tự mỉa mai cho số phận 2.Tình cảnh bẽ bàng : ( Hai câu Thực ) -NT đối xứng àhình ảnh chén rượu, vầng trăng - Say lại tỉnh: quẩn quanh, bế tắc ànỗi buồn đau cay đắng. - Ẩn dụ “vầng trăng xế mà vẫn khuyết chưa trònà tuổi xuân đã trôi qua mà nhân duyên không trọn vẹn à duyên tình hẩm hiu. éo le. 3. Sự phẫn uất ( Hai câu luận ) - Hình ảnh: + Rêu: xiên ngang mặt đất àPhẫn uất, +Đá: đâm toạc chân mây à Phản kháng - Nghệ thuật: + Đảo ngữ: sự phẫn uất của thân phận đất đá cỏ cây cũng là sự phẫn uất của thân phận con người + Kết hợp động từ mạnh (đâm, xiên) với bổ ngữ (ngang, toạc) àsự bướng bỉnh, ngang ngạnh 4.Tâm trạng chán chường buồn tủi ( Hai câu kết ) - Ngán: chán ngán, ngán ngẩm -Xuân (1,2): thiên nhiên - đi rồi sẽ trở lại à tuổi xuân đi không trở lại -Lại (1): thêm lần nữa; Lại (2): trở lại à Sự trở lại của mùa xuân đồng nghĩa với sự ra đi của tuối xuân ¨ ngán ngẩm - Mảnh tình – san sẻ - tí – con con: Nghệ thuật tăng tiến nhấn mạnh vào sự nhỏ bé dần àduyên phận hẩm hiu àNỗi đau khổ xót xa của người vợ lẻ. a Khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc ( phụ nữ) III.TỔNG KẾT: 1.Chủ đề: -Bản lĩnh HXH thể hiện qua tâm trạng đầy bi kịch: vừa buồn tủi, phẫn uất trước tình cảnh éo le, vừa cháy bỏng khao khát được sống hạnh phúc. 2.Nghệ thuật: -Sử dụng từ ngữ độc đáo sắc nhọn; tả cảnh sinh động. -Đưa ngôn ngữ đời thường vào thơ IV.LUYỆN TẬP: BT1: BT2: +Giống nhau: Tác giả tự nói lên nỗi lòng mình với hai tâm trạng vừa buồn tủi, xót xa vừa phẫn uất trước duyên phận; tài năng sử dụng tiếng Việt của HXH: sử dụng định ngữ bổ ngữ; nghệ thuật tu từ đảo ngữ, tăng tiến) + Khác nhau: Ở bài (I) yếu tố phản kháng, thách đố duyên phận mạnh mẽ hơn. Điều này cho phép giả định bài (I) viết trước, khi tác giả còn trẻ hơn lúc viết bài (II)) 4. Củng cố: GV gọi HS nhắc lại ND và NT của bài thơ 5. Luyện tập : Đọc diễn cảm bài thơ, lần lượt trả lời các câu hỏi HDHB ở SGK. 6. Chuẩn bị soạn bài mới: - HS đọc trước văn bản “PT đề, lập dàn ý văn NL” lập dàn ý đề 1- SGK . Duyệt của TTCM: Tuần: 2/TCT: 8 Ngày soạn:13/8/2013 ĐỌC VĂN: PHÂN TÍCH ĐỀ, LẬP DÀN Ý BÀI VĂN NGHỊ LUẬN. I.MỤC TIÊU : 1.Về kiến thức: Biết cách PT để xác định yêu cầu của đề bài, cách lập dàn ý một cách rõ ràng, mạch lạc cho bài viết. 2.Về kĩ năng: Rèn luyện kĩ năng PT đề, lập dàn ý, Tạo thói quen PT đề và lập dàn ý khi làm bài 3.Về thái độ sống: hình thành thói quen biết PT và chuẩn bị khi làm bài hoặc khi phát biểu ý kiến, tránh phát biểu lạc đề, xa đề, . II.CHUẨN BỊ : 1.Phương tiện: *Giáo viên: Sơ đồ tóm tắt một dàn ý cơ bản của một bài văn NL, *Học sinh: tập bài soạn, bảng phụ. 2.Phương pháp: -GV sử dụng P/ p thực hành; trao đổi, thảo luận nhóm sau đó GV qui nạp tổng kết, nhấn mạnh trọng tâm nội dung bài học. III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: sỉ số, trật tự. 2. Kiểm tra bài cũ: - đọc diễn cảm bài thơ Tự tình của HXH, nêu ý nghĩa và nghệ thuật của 2 câu thơ cuối ? -Đáp án: HS phải đọc chính xác không sai từ, nêu rõ tâm trạng của nhà thơ ở 2 câu Kết. 3. Giới thiệu bài mới: Từ thực tế làm bài của HS có nhiều hạn chế => hôm nay chúng ta sẽ rèn luyện thêm một số thao tác để tránh được hiện tượng lạc đề, xa đề: Phân tích đề và lập dàn ý. -Bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG CẦN ĐẠT HĐ 1: Tìm hiểu phần PT đề. -GV: Chia lớp làm ba nhóm. Mỗi nhóm PT đề và lập dàn ý cho một đề văn trang 23- SGK. GV: Y/C HS dựa vào những gợi ý của SGK để thực hiện. GV: Nhóm 1 pt đề 1. 2 pt đề 2 3 pt đề 3 GV: Sửa chữa bổ sung và đi đến Kết luận theo từng phần. -Từ quá trình PT đề của HS, GV hỏi: +Nêu khái niệm về Phân tích đề ? Khi PT đề cấn phải làm gì ? -GV đi đến kết luận -phần 1 trong ghi nhớ (SGK.) HĐ 2:Hướng dẫn hs tìm hiểu cách lập dàn ý. -GV: Lập dàn ý là gì ? Tác dụng của việc lập dàn ý? -GV nhấn mạnh tác dụng của việc lập dàn ý. -GV:: Luận điểm là gì ? 1 bài văn có thế có mấy luận điểm ? luận cứ là gì ? -GV: Y/C 3 nhóm tiếp tục xác định luận điểm, luận cứ cho đề bài mà nhóm đã phân tích. -GV: Gợi ý các luận điểm luận cứ: -GV: Em hãy nhắc lại bố cục của bài văn và nêu nhiệm vụ của từng phần -GV: Trình bày các bước của quá trình lập dàn ý cho đề bài -GV đi đến kết luận phần ghi nhớ thứ 2 -SGK. HĐ 3: hướng dẫn HS luyện tập. - GV Chia lớp ra thành 4 nhóm thảo luận 2 Bài tập, GV phát phiếu học tập cho 4 nhóm Tìm hiểu đề, lập dàn ý -GV: Sửa chữa, bổ sung hoàn chỉnh , chiếu phần dàn ý chỉnh sửa lên bảng chiếu cho HS xem. -HS Thảo luận nhóm, ghi bảng phụ, từng nhóm cử người trình bày kết quả. -HS trả lời cá nhân. -HS suy nghĩ trả lời cá nhân -HS, suy nghĩ trả lời -HS thảo luận nhóm và ghi bảng phụ, hình thành dàn ý cụ thể. . –HS đọc ghi nhớ . HS trả lời. -HS thảo luận (10’) theo 4 nhóm, ghi phiếu học tập nộp cho GV. -HS tự sửa BT vào vở. I/PHÂN TÍCH, TÌM HIỂU ĐỀ: *Đề 1: đề định hướng rõ các nội dung NL. -Vấn đề cần NL: Việc chuẩn bị hành trang vào TK mới. -Y/C về nội dung: Từ ý kiến cùa VK có thể suy ra. + Người VN có nhiều điểm mạnh: Thông minh, nhạy bén với cái mới. + điểm yếu: Thiếu hụt về kiến thức cơ bản, khả năng thực hành và sáng tạo hạn chế. + Phát huy điểm mạnh, khắc phục điểm yếu là thiết thực chuẩn bị hành tranh vào TKỉ XXI. -Y/c về p/ p:các th/ tác lập luận: GT, PT, CM và BL; -Dùng dẫn chứng từ xã hội Đề 2: đề chưa có định hướng rõ. - Vấn đề cần NL: Tâm sự của HXH trong bài “Tự tình II”. - Y/C về nội dung: từ đề bài người viết phải tự tìm xem đó là gì, diễn biến ra sao, được biểu hiện như thế nào èNỗi cô đơn, chán chường, khát vọng được sống hạnh phúc. - Y/C về p/ pháp: Sử dụng thao tác LL PT kết hợp với nêu cảm nghĩ, dc thơ HXH. Đề 3: “đề mở”, người viết tự giải mã giá trị nội dung và hình thức của bài thơ -Vấn đề cần NL: Một vẻ đẹp của bài “Câu cá mùa thu” của N Khuyến. -Y/C về nội dung: Giá trị ND và hình thức của bài thơ ( cảnh sắc mùa thu: hình ảnh, từ ngữ, không gian…) - Về PP: Sử dụng TTLL phân tích kết hợp với cảm nhận; Dc thơ N. Khuyến è Phân tích đề là công việc trước tiên trong quá trình làm một bài văn NL. -Khi PT đề cần đọc kĩ đề bài,