Giáo án ngữ văn 11, từ tiết 1 đến tiết 120

Tieát 1,2 Soaïn 2/9/07 Daïy 6 vaø 8/9/07 Ñoïc Vaên : Vaøo phuû chuùa Trònh ( trích ‘’Thöôïng kinh kyù söï’’cuûa Leâ Höõu Traùc ) A.Muïc tieâu baøi hoïc . Giuùp hoïc sinh hieåu roõ giaù trò hieän thöïc saâu saéc cuûa taùc phaåm , cuøng vôùi thaùi ñoä tröôùc hieän thöïc vaø ngoøi buùt kyù söï chaân thöïc , saéc saûo cuûa Leâ Höõu Traùc qua ñoaïn trích mieâu taû cuoäc soáng vaø cung caùch sinh hoaït nôi phuû chuùa Trònh B.Troïng taâm , phöông phaùp Tieát 1 : Giaù trò hieän thöïc saâu saéc qua böùc tranh chi tieát, sinh ñoäng veà caûnh sinh hoaït nôi phuû chuùa. Tieát 2: Thaùi ñoä , taâm traïng vaø nhöõng suy nghó cuûa taùc giaû. Phöông phaùp : Keát hôïp ñaøm thoaïi , thaûo luaän nhoùm , dieãn giaûng , phaân tích C.Tieán trình tieát daïy 1 . OÅn ñònh lôùp , kieåm tra só soá 2 . Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh ( saùch , vôû soaïn ….) 3.Baøi môùi: Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Yeâu caàu caàn ñaït *Hoaït ñoäng 1 : Tìm hieåu chung - GV goïi hoïc sinh toùm löôïc nhöõng neùt cô baûn veà taùc giaû Leâ Höõu Traùc - GV nhaán moät soá yù cô baûn , höôùng daãn hoïc sinh hoïc Sgk / 3 Em bieát gì veà taùc phaåm ‘’Thöôïng kinh kyù söï cuûa Leâ Höõu Traùc ’’ - HS phaùt bieåu : GV nhaán moät soá yù ( hoaøn caûnh lòch söû phaûn aùnh trong taùc phaåm. Noùi kyõ veà kí vaø kyù thôøi trung ñaïi ) Goïi 2 HS toùm taét ñoaïn trích Töø toùm taét aáy haõy neâu noäi dung cuûa ñoaïn trích Hoaït ñoäng 2: Ñoïc – hieåu - Goïi HS ñoïc moät ñoaïn - GV nhaän xeùt , höôùng daãn caùch ñoïc ; yeâu caàu coi chuù thích chaân trang -Tìm nhöõngchi tieát mieâu taû quang caûnh ngoaøi phuû chuùa. - Nhaän xeùt veà quang caûnh? - Beân trong phuû chuùa ñöôïc taùc giaû mieâu taû nhö theá naøo?(Ñoà duøng,trang trí)… ðNhaän xeùt. GV ñònh höôùng choát yù. Cho bieát nghi thöùc , sinh hoaït nôi phuû chuùa (Trònh Saâm? Trònh Caùn….) HS nhaän xeùt veà buùt phaùp mieâu taû cuûa Leâ Höõu Traùc ,duïng yù cuûa t/g. ðGV choát yù. Thaûo luaän (3 phuùt) baûng phuï . +Taâm traïng, thaùi ñoä cuûa :Leâ Höõu Traùc . a/Tröôùc caûnh phuû chuùa xa hoa ,loäng laãy. (Nhoùm1,3,5) b/Khi chöõa beänh cho theá töû . (Nhoùm 2,4,6) "Heát 3 phuùt,caùc nhoùm noäp baûng phuï GV daùn baûng phuï theo trình töï baøi hoïc ,goïi caùc ñaïi dieän thuyeát trình vaø cho caùc nhoùm nhaän xeùt boå sung . ðGV ñònh höôùng choát yù. Goïi moät vaøi hoïc sinh traû lôøi caâu hoûi Sgk ðGV choát yù . *Hoaït ñoäng 3:Cuûng coá. Töø phaàn ñoïc hieåu , höôùng HS ruùt ra giaù trò noäi dung ,giaù trò ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích . ðCho HS ñoïc ghi nhôù Sgk/9` Tìm hieåu chung I . Taùc giaû ( 1724- 1791 ) - Teân : - Hieäu : - Queâ : - OÂng khoâng chæ laø moät danh y , maø coøn soaïn saùch vaø môû tröôøng daïy ngheà thuoác ñeå truyeàn baù y hoïc. Ngoaøi ra oâng coøn laø nhaø vaên thô cuûa vaên hoïc trung ñaïi - Laø taùc giaû cuûa boä saùch quyù ‘’Haûi Thöôïng Y Toâng Taâm Lónh’’ II . Taùc phaåm ‘’Thöôïng Kinh Kyù Söï ’’ - Vieát naêm 1782, hoaøn thaønh naêm 1783 - Nguyeân taùc : Chöõ Haùn - Theå kí . - Noäi dung : Taû quang caûnh ôû Kinh Ñoâ , cuoäc soáng xa hoa trong phuû chuùa , uy quyeàn theá löïc nhaø chuùa ……. III. Ñoaïn ‘’Vaøo phuû chuùa Trònh’’ - Xuaát xöù ? - Noäi dung : Keå laïi vieäc Leâ Höõu Traùc bò trieäu taäp gaáp vaøo kinh ñeå baét maïch , keâ ñôn chöõa beänh cho theá töû Caùn B . Ñoïc – hieåu I. Ñoïc – giaûi nghóa töø khoù - HS ñoïc ñuùng , roõ raøng , - Coi chuù thích ( Sgk ) II. Tìm hieåu vaên baûn Böùc tranh nôi phuû chuùa a.Quang caûnh phuû chuùa nhìn töø beân ngoaøi ‘’caây coái um tuøm;chim ríu rít,hoa nôû, höông thôm,daõy haønh lang bao quanh co noái tieáp…’’ ðThieân nhieân töôi ñeïp ,quyeán ruõ laï thöôøng b.Beân trong phuû. -“Nhöõng Ñaïi ñöôøng,gaùc tía”vôùi kieäu son gaùc tía,voõng ñieàu ñoà nghi tröôïng sôn son thieáp vaøng vaø nhöõng ñoà ñaïc nhaân gian chöa töøng thaáy. -Ñoà duøng tieáp khaùch toaøn laø maâm vaøng cheùn baïc . *Noäi cung cuûa theá töû: Qua 5,6 laàn tröôùng gaám, phoøng thaép neán,saäp theáp vaøng ,gheá roàng sôn son theáp vaøng ,treân gheá baøy neäm gaám ,maøn laø che ngang saân, xung quanh laáp laùnh ,höông hoa ngaøo ngaït” ðQuang caûnh phuû chuùa cöïc kyø traùng leä loäng laãy khoâng ñaâu saùnh baèng . C.Nghi thöùc,cung caùch sinh hoaït . *Vaøo phuû phaûi ñi qua nhieàu cöûa, moãi cöûa ñeàu coù lính gaùc, ra vaøo phaûi coù theû . +Haäu maõ quaân tuùc tröïc taïi ñieám +Ngöôøi coù vieäc quan qua laïi nhö maéc cöûi. ðNhöõng chi tieát cho thaáy chuùa giöõ vò trí troïng yeáu vaø coù quyeàn uy toái thöôïng trong trieàu. *Nhaéc ñeán chuùa phaûi cung kính ,leã ñoä : +Chuùa Trònh –thaùnh thöôïng +Trònh Caùn -Ñoâng cung theá töû ; kieâng töø “thuoác”, phaûi duøng “traø”. +Xung quanh theá töû coù ñeán 7,8 thaày thuoác phuïc dòch,ngöôøi haàu ñöùng hai beân . +Vaøo ra ñeàu phaûi “4 laïy”. +Baét maïch phaûi vieát tôø khaûi daâng leân chuùa Trònh Saâm …. ðCaùch mieâu taû tæ mæ ,kyõ caøng ,kín ñaùo cho thaáy söï cao sang ,quyeàn uy toät ñænh cuøng vôùi cuoäc soáng höôûng thuï xa hoa ñeán cöïc ñieåm vaø söï loäng quyeàn cuûa nhaø chuùa. 2.Suy nghó thaùi ñoä , taâm traïng cuûa Leâ Höõu Traùc. *Ñöùng tröôùc caûnh phuû chuùa xa hoa,loäng laãy ,taáp naäp ,ngöôøi haï,Leâ Höõu Traùc ñeà thô. -Khen caùi ñeïp ,caùi sang nôi phuû chuùa (d/c) - Döûng döng tröôùc nhöõng quyeán ruõ vaät chaát, danh lôiï*Khi chöõa beänh cho theá töû Caùn:ñaáu tranh tö töôûng . +Chöõa nhanh: sôï vöôùng vaøo coâng danh . +Chöõa chaäm :khoâng ñuùng vôùi löông taâm . +Cuoái cuøng chæ roõ nguyeân nhaân caên beänh, baét maïch cho thuoác . ðLeâ Höõu Traùc laø nhaø nho khí tieát ,ngöôøi thaày thuoác taøi ñöùc. *Toaøn ñoaïn trích thaùi ñoä cuûa Leâ Höõu Traùc coøn boäc loä qua caùch duøng töø “thaùnh”:thaùnh chæ, thaùnh thöôïng . "Haøm yù chaâm bieám, muoán noùi leân söï loäng quyeàn,ñieám leã cuûa chuùa Trònh><vua Leâ. 3.Ñaëc saéc trong buùt phaùp kí söï cuûa taùc giaû. -Quan saùt tæ mæ -Ghi cheùp trung thöïc -Taû caûnh sinh ñoäng -Keå kheùo leùo ,loâi cuoán. III.Toång keát. *Ghi nhôù (Sgk/9) 4.Daën doø. -Hoïc thuoäc ghi nhôù .laøm baøi taäp 2,3(saùch baøi taäp) - Chuaån bò baøi “Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân” 5. Ruùt kinh nghieäm 6. Caâu hoûi. 1.Laøm roõ giaù trò hieän thöïc trong ñoaïn “Vaøo phuû chuùa Trònh” cuûa Leâ Höõu Traùc. 2.So saùnh buùt phaùp vieát kyù söï cuûa Leâ Höõu Traùc vôùi moät soá taùc giaû kyù söï maø em ñaõ ñöôïc hoïc. Töø ñoù ruùt ra ñieåm chung cuûa theå kyù Tieát 3 Soaïn 5/9/07 Tieáng Vieät: Töø ngoân ngöõ chung ñeán lôøi noùi caù nhaân Daïy 8/9/07 A.Muïc tieâu baøi hoïc . Giuùp HS: -Naém ñöôïc bieåu hieän caùi chung trong ngoân ngöõ cuûa xaõ hoäi vaø caùi rieâng trong lôøi noùi caù nhaân, moái töông quan giöõa chuùng . -Naâng cao naêng löïc lónh hoäi nhöõng neùt rieâng trong ngoân ngöõ cuûa caù nhaân ,nhaát laø cuûa caùc nhaø vaên coù uy tín. Ñoàng thôøi ñeå reøn luyeän ,hình thaønh vaø naâng cao naêng löïc saùng taïo cuûa caù nhaân, bieát phaùt huy phong caùch ngoân ngöõ caù nhaân khi söû duïng ngoân ngöõ chung . -Vöøa coù yù thöùc toân troïng nhöõng quy taéc ngoân ngöõ chung cuûa toaøn xaõ hoäi ,vöøa coù saùng taïo goùp phaàn vaøo söï phaùt trieån cuûa ngoân ngöõ xaõ hoäi . B.Troïng taâm ,phöông phaùp. -Bieåu hieän cuûa tính chung trong ngoân ngöõ . -Bieåu hieän cuûa caùi rieâng trong lôøi noùi caù nhaân . -Mqh bieän chöùng thoáng nhaát giöõa ngoân ngöõ chung cuûa xaõ hoäi vaø lôøi noùi cuûa caù nhaân *Phöông phaùp:dieãn giaûng, phaùt vaán, thaûo luaän nhoùm . C.Chuaån bò. GV:Sgk,Sgv vaø moät soá ví duï veà lôøi noùi cuûa caùc nhaø vaên uy tín HS : ñoïc kyõ baøi ôû nhaø ,laøm baøi phaàn luyeän taäp (S gk/13) D. Tieán trình tieát daïy. 1.OÅn ñònh lôùp . 2.Kieåm tra syõ soá ,söï chuaån bò baøi cuûa hoïc sinh . 3.Baøi môùi. Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Yeâu caàu caàn ñaït *Hoaït ñoäng 1:Tính chung trong ngoân ngöõ -Cho HS suy nghó, trao ñoåi nhanh caùc caâu hoûi sau : 1.Taïi sao ngoân ngöõ laø taøi chung cuûa xaõ hoäi ? 2.Tính chung cuûa ngoân ngöõ theå hieän qua nhöõng phöông dieän naøo ?cho ví duï -GV boå sung, ñònh höôùng traû lôøi . -GV nhaän xeùt, boå sung töøng yù. Hoaït ñoäng 2 :Lôøi noùi caù nhaân .-HS traû lôøi caâu hoûi. 1,Lôøi noùi bao goàm nhöõng gì ? 2, Lôøi noùi caù nhaân ñöôïc bieåu hieän ôû nhöõng phöông dieän cuï theå naøo ? Töø caâu traû lôøi cuûa HS ,GV choát yù *Hoaït ñoäng 3 :Moái quan heä giöõa ngoân ngöõ chung vaø lôøi noùi caù nhaân - ngoân ngöõ chung vaø lôøi noùi caù nhaân coù moái quan heä nhö theá naøo? GV choát yù Cuûng coá , luyeän taäp - GV cho hoïc sinh ñoïc ghi nhôù Sgk/13 Thaûo luaän (3) Nhoùm 1,2 : baøi 1 Nhoùm 3,4 : baøi 2 Nhoùm 5,6 : baøi 3 I.Ngoân ngöõ laø taøi saûn chung cuûa xaõ hoäi . *Ngoân ngöõ laø taøi saûn chung cuûa moãi daân toäc, moãi coäng ñoàng xaõ hoäi . Vì: Trong quaù trình tieán hoaù con ngöôøi saùng taïo ra ngoân ngöõ ñeå giao tieáp. Caùc ñôøi sau söû duïng ngoân ngöõ cuûa toå tieân ñeå trao ñoåi thoâng tin ,tình caûm vôùi nhau. Moãi coäng ñoàng ngöôøi hoaëc moãi daân toäc coù ngoân ngöõ ngöõ rieâng cuûa mình neân ngoân ngöõ mang tính quy öôùc trong moät coäng ñoàng ,moâït daân toäc. *Tính chung trong ngoân ngöõ coäng ñoàng theå hieän qua hai phöông dieän . 1. Theå hieän ôû vieäc söû duïng yeáu toá chung taïo lôøi noùi ñaùp öùng nhu caàu giao tieáp. Yeáu toáù chung bao goàm (aâm thanh ,tieáng töø ,ngöõ coá ñònh ) 2.Theå hieän ôû vieäc söû duïng caùc quy taéc vaø phöông thöùc chung ñeå caáu taïo neân caùc ñôn vò ngoân ngöõ : -Quy taéc caáu taïo kieåu aâm (caâu ñôn ,gheùp ,phöùc ,….) -Quy taéc chuyeån nghóa:nghóa goác -nghóa phaùi sinh. II.Lôøi noùi –saûn phaåm rieâng cuûa caù nhaân . *Lôøi noùi goàm lôøi noùi mieäng vaø vaên vieát, bieåu hieän ôû nhöõng phöông dieän : 1.Gioïng noùi caù nhaân . 2. Voán töø caù nhaân :phuï thuoäc löùa tuoåi,caù tính ,giôùi tính,ngheà nghieäp…..(VD) 3.Söï chuyeån ñoåi saùng taïo khi söû duïng töø ngöõ chung quen thuoäc :keát hôïp töø ngöõ,taùch goäp töø ,chuyeån loaïi töø …. 4. Taïo töø môùi :toaï ra töø môùi töø chaát lieäu coù saün (VD) 5. Vaän duïng linh hoaït, saùng taïo caùc quy taéc , phöông thöùc chung :löïa choïn vò trí cho töø ngöõ ,tænh löôïc töø ngöõ….. *Bieåu hieän roõ reät nhaát cuûa neùt rieâng trong lôøi noùi caù nhaân laø phong caùch caù nhaân . III.Moái quan heä giöõa ngoân ngöõ chung vôùi lôøi noùi caù nhaân . Quan heä bieän chöùng. Moãi caù nhaân phaûi chieám lónh ñöôïc ngoân ngöõ chung laøm cô sôû cho moãi caù nhaân saûn sinh ra lôøi noùi cuï theå cuûa mình . IV.Ghi nhôù. (Sgk/13) V. Luyeän taäp. Baøi 1: Töø “thoâi”: nghóa goác chæ söï chaám döùt hay keát thuùc moät hoaït ñoäng naøo ñoù . Nghóa phaùi sinh :chæ söï chaám döùt cuoäc soáng. Ñaây laø caùch noùi giaûm ñeå vôi bôùt ñau thöông . Baøi 2 . Saép xeáp “ñaûo ngöõ”+ñoäng töø maïnh “xieân, ñaâm”-söï böïc boäi muoán böùt phaù,quaãy ñaïp cuûa thieân nhieân –con ngöôøi 4. Daën doø : - Hoïc thuoäc ghi nhôù : ( Sgk / 13) - Laøm baøi taäp Sgk /35 ( chuaån bò luyeän taäp ) 5. Ruùt kinh nghieäm . 6. Caâu hoûi . Theá naøo laø tính rieâng trong ngoân ngöõ . Tieát 4 Soaïn 8/9/07 Daïy 12/9/07 Ñoïc vaên: Töï Tình ( II ) Hoà Xuaân Höông A. Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS: Caûm nhaän ñöôïc taâm traïng vöøa buoàn tuûi , vöøa phaàn uaát tröôùc tình caûnh eùo le vaø khaùt voïng soáng, khaùt voïng haïnh phuùc cuûa Hoà Xuaân Höông. Thaáy ñöôïc taøi naêng ngheä thuaät thô Noâm cuûa Hoà Xuaân Höông : thô ñöôøng luaät vieát baèng tieáng vieät , caùch duøng töø ngöõ , hình aûnh giaûn dò , giaøu söùc bieåu caûm , taùo baïo maø tinh teá . B.Troïng taâm , phöông phaùp . TT : - Taâm traïng vöøa buoàn tuûi ,xoùt xa phaãn uaát tröôùc duyeân phaän - Khaùt voïng soáng,khaùt voïnghaïnh phuùc cuûa Hoà Xuaân Höông - Taøi naêng ngheä thuaät trong thô Noâm cuûa Hoà Xuaân Höông . PP: phaùt vaán, thaûo luaän nhoùm vaø dieãn giaûng. C. Chuaån bò. - GV: Sgk,Sgv vaø thô vaên Hoà Xuaân Höông . - Ñoïc kyõ vaên baûn,traû lôøi caùc caâu hoûi phaàn höôùng daãn hoïc baøi(sgk) *Tích hôïp: vaên hoïc söû , ñoïc vaên ,tieáng Vieät. D.Tieán trình daïy. 1.OÅn ñònh lôùp ,kieåm tra só soá. 2. Baøi cuõ . 1. Em haõy phaân tích böùc tranh nôi phuû chuùañeå thaáy söï cao sang, quyeàn uy toät ñænh cuøng cuoäc soáng höôûng thuï xa hoa ñeán cöïc ñieåm vaø söï loäng quyeàn cuûa nhaø chuùa. 2.Qua ñoaïn “Vaøo phuû Chuùa Trònh” em ruùt ra ñöôïc ñieàu gì ñaùng ghi nhôù. 3.Baøi môùi . Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Yeâu caàu caàn ñaït * Hoaït ñoäng 1 : Tìm hieåu chung . - Goïi hoïc sinh trình baøy nhöõng neùt chính veà taùc giaû Hoà Xuaân Höông ? - GV ñònh höôùng . Töø phaàn giôùi thieäu treân , GV giôùi thieäu chuøm baøi ‘’ Töï Tình ’’ cuûa Xuaân Höông vaø ñaëc bieät baøi ‘’ Töï Tình II ’’ + Theå loaïi ? + Noäi dung ? *Hoaït ñoäng 2:Ñoïc hieåu. -GV goïi 2 HS ñoïc baøi thô . Nhaän xeùt, caùch ñoïc vaø giaûi nghóa 1 soá töø. Thaûo luaän 3 phuùt caùc noäi dung sau. *Tìm nhöõng bp ngheä thuaät vaø phaân tích taùc duïng cuûa töøng bp ngheä thuaät trong hoaøn caûnh söû duïng cuï theå. 4 caâu ñaàu nhoùm(1.3.5) 4 caâu cuoái nhoùm(2,4,6) Heát 3 phuùt GV yeâu caàu ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát quaû thaûo luaän theo thöù töï baøi ñoïc hieåu. Nhoùm khaùc nhaän xeùt ,boå sung . -GV ñònh höôùng. GV hoûi theâm : Hình töôïng thieân nhieân trong hai caâu thöïc goùp phaàn dieãn taû taâm traïng , thaùi ñoä cuûa nhaø thô tröôùc soá phaän ntn ? Hai caâu keát noùi leân taâm traïng gì cuûa Xuaân Höông ? Lieân heä vôùi cuoäc ñôøi , soá phaän cuûa nhöõng ngöôøi phuï nöõ thôøi ñoù. * Hoaït ñoäng 3 : cuûng coá I. Tìm hieåu chung 1. Taùc giaû . Hoà Xuaân Höông ( chöa roõ naêm sinh , naêm maát ) Queâ : Quyønh Löu – Ngheä An nhöng soáng chuû yeáu ôû Kinh Ñoâ. Laø ngöôøi maïnh meõ nhöng cuoäc ñôøi , tình duyeân ngang traùi , eùo le . -Saùng taùc caû ñôøi chöõ Haùn + Noâm nhöng thaønh coâng ôû thô Noâm , ñöôïc meänh danh ‘’ Baø chuùa thô Noâm’’ + Noäi dung thô Xuaân Höông : vieát veà thieân nhieân , con ngöôøi , ñaëc bieät daønh tình caûm cho phuï nöõ . Noåi baät trong thô Xuaân Höông laø tieáng noùi thöông caûm vôùi ngöôøi phuï nöõ , laø söï khaúng ñònh , ñeà cao veû ñeïp vaø khaùt voïng cuûa hoï 2.Baøi ‘’ Töï Tình II ’’ - Naèm trong chuøm thô Töï Tình cuûa Xuaân Höông ( goàm 3 baøi ) , taäp trung theå hieän söï caûm thöùc veà thôøi gian vaø taâm traïng buoàn tuûi phaãn uaát tröôùc duyeân phaän eùo le vaø khaùt voïng soáng , khaùt voïng haïnh phuùc cuûa nhaø thô . - ‘’ Töï Tình II’’ theå hieän hai taâm traïng töôûng chöøng nhö traùi ngöôïc nhöng thoáng nhaát trong baûn lónh , tính caùnh Hoà Xuaân Höông : vöøa buoàn tuûi , vöøa phaãn uaát muoán vöôït leân soá phaän nhöng cuoái cuøng vaãn ñoïng laïi noãi xoùt xa II. Ñoïc hieåu 1. Ñoïc – giaûi nghóa töø Ñoïc ñuùng , dieãn caûm . Xem chuù thích chaân trang 2. Tìm hieåu vaên baûn . a .Hai caâu ñeà Baøi thô môû ñaàu baèng: - Thôøi gian : ‘’ ñeâm khuya ’’- luùc moãi con ngöôøi ñoái dieän voái chính mình , deã boäc loä taâm traïng . - aâm thanh :’’ vaêng vaúng troáng canh doàn ’’ : nhòp ñieäu doàn daäp cuûa troáng canh vöøa dieãn taû caùi tónh laëng cuûa ñeâm , böôùc ñi cuûa thôøi gian vaø söï roái bôøi cuûa taâm traïng . Trong hoaøn caûnh ñoù Xuaân Höông caûm nhaän söï beõ baøng cuûa duyeân phaän +Ñaûo ngöõ “trô” theå hieän roõ taâm traïng cuûa nhaø thô. (trô: tuûi hoå,beõ baøng)ngoaøi ra theå hieän söï thaùch thöùc,baûn lónh Xuaân Höông . +”Hoàng nhan” caùch noùi dung nhan ngöôøi thieáu nö õnhöng ñi lieàn vôùi “ caùi” gôïi söï reû ruùng , mæa mai . +Ñoái laäp “caùi hoàng nhan”>< “nöôùc non” khoâng chæ laø daõi daàu maø laø coøn ñaéng cay . "2 caâu thô ñeà gôïi leân noãi baïc phaän ,buoàn tuûi cuûa Xuaân Höông . b.Hai caâu thöïc - Xuaân Höông tìm queân trong men röôïu nhöng “say laïi tænh” "gôïi leân caùi voøng luaån quaån, tình yeâu trôû thaønh troø ñuøa cuûa con taïo , caøng ñau cho thaân phaän . + Hình aûnh ‘’ Vaàng traêng boùng xeá……...chöa troøn ’’ : aån duï chæ thaân phaän haåm hiu , eùo le khoâng troïn cuûa nöõ só . c. Hai caâu luaän - Ñaûo ngöõ + ñoäng töø maïnh ‘’ xieân ngang, ñaâm toaïc ’’ laøm taêng theâm söùc soáng maõnh lieät cuûa ‘’ reâu , ñaù ’’ Thieân nhieân mang theo noãi nieàm phaãn uaát cuûa con ngöôøi. "Caùch duøng töø theå hieän roõ phong caùch , tính caùch Xuaân Höông : böôùng bænh , ngang ngaïnh . d. Hai caâu keát . + ‘’ ngaùn ’’: chaùn ngaùn , ngaùn ngaåm . + ‘’ xuaân ’’: muøa xuaân , tuoåi treû. + ‘’ laïi laïi ’’ : söï tuaàn hoaøn " caû caâu noùi leân taâm traïng chaùn chöôøng , buoàn tuûi cuûa nhaø thô tröôùc böôùc ñi cuûa thôøi gian . + Caâu cuoái : Ngheä thuaät taêng tieán ‘’ maûnh tình ……con con ’’taêng theâm noãi xoùt xa toäi nghieäp ôû Xuaân Höông ( 3 laàn laáy choàng , 2 laàn laøm leõ cuoái cuøng vaãn coâ ñôn ) . Töø ñoù Xuaân Höông caøng khaùt khao haïnh phuùc , muoán vöôn leân treân soá phaän , muoán cöôõng laïi söï nghieät ngaõ cuûa con taïo. Söï phaûn khaùng vaø khaùt khao aáy laøm neân yù nghóa nhaân vaên saâu saéc cho taùc phaåm vaø noãi ñau cuûa Xuaân Höông phaûi chaêng cuõng laø noãi loøng cuûa ngöôøi phuï nöõ xöa khi vôùi hoï haïnh phuùc luoân laø chieác chaên boù heïp . III. Toång keát ( ghi nhôù Sgk / 19) *Noäi dung : Qua lôøi töï tình , baøi thô noùi leân caû bi kòch vaø khaùt voïng soáng , khaùt khao haïnh phuùc cuûa Xuaân Höông * Ngheâï thuaät. - Söû duïng töø ngöõ giaûn dò maø ñaëc saéc (……….) - Hình aûnh giaøu söùc gôïi caûm ( traêng khuyeát , reâu , ñaù ) ñeå dieãn taû nhöõng bieåu hieän phong phuù cuûa taâm traïng 4. Daën doø . - Hoïc thuoäc baøi thô , naém yù chính vaø phaân tích - Laøm caâu hoûi 4 ( Sgk / 20 ) 5. Ruùt kinh nghieäm 6. Caâu hoûi : 1. Taâm traïng cuûa Xuaân Höông trong baøi ‘’Töï Tình II ’’laø taâm traïng gì ? Vì sao Xuaân Höông coù taâm traïng aáy ? 2 . Caûm nhaän cuûa em sau khi hoïc xong baøi thô? Tieát 5 Soaïn 10/9/07. Daïy 13/9/07. Ñoïc vaên: Caâu caù muøa thu ( Nguyeãn khuyeán ) A . Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS : - Caûm nhaän ñöôïc veû ñeïp cuûa caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam ôû vuøng ñoàng baèng Baéc boä - Veû ñeïp taâm hoàn thi nhaân : Taám loøng yeâu thieân nhieân , queâ höông ñaát nöôùc , taâm traïng thôøi theá - Thaáy ñöôïc taøi naêng thô Noâm Nguyeãn Khuyeán vôùi buùt phaùp ngheä thuaät taû caûnh, taû tình, ngheä thuaät gieo vaàn, söû duïng töø ngöõ B. Troïng taâm , phöông phaùp TT : - Caûnh thu ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam. - Tình thu: Tình yeâu thieân nhieân, ñaát nöôùc, taâm traïng thôøi theá ñaày uaån khuùc cuûa taùc giaû . PP : Keát hôïp dieãn giaûng , trao ñoåi thaûo luaän . C . Chuaån bò * GV : Sgk , Sgv , baøi bình cuûa Xuaân Dieäu veà thô thu Nguyeãn Khuyeán . * HS : tìm ñoïc chuøm thô cuûa Nguyeãn Khuyeán , ñoïc kyõ ‘’ Caâu caù muøa thu ’’vaø traû lôøi caâu hoûi . * Tích hôïp : Ñòa lyù , tieáng Vieät . D. Tieán trình tieát daïy 1. OÅn ñònh lôùp, kieåm tra só soá 2. Baøi cuõ : Ñoïc dieãn caûm baøi “ Töï Tình II” vaø phaân tích laøm roõ taâm traïng cuûa Xuaân Höông trong hoaøn caûnh aáy . 3. Baøi môùi : Hoaït ñoäng cuûa GV vaø HS Yeâu caàu caàn ñaït * Hoaït ñoäng 1 : Tìm hieåu chung - HS toùm löôïc nhöõng neùt chính veà taùc giaû Nguyeãn Khuyeán ? -GV nhaán 1 soá yù vaø höôùng daãn hoïc Sgk / 21 Gv noùi chung veà ñeà taøi muøa thu trong thô Nguyeãn Khuyeán. Em bieát gì veà baøi ‘’ caâu caù muøa thu ’’ cuûa Nguyeãn Khuyeán ? - Treân cô sôû hoïc sinh traû lôøi GV ñònh höôùng . * Hoaït ñoäng 2 : Ñoïc hieåu - GV goïi hai HS ñoïc baøi thô ? Nhaän xeùt ? Ñieåm nhìn caûnh thu cuûa taùc giaû coù gì ñaëc saéc ? Töø ñieåm nhìn aáy giuùp taùc giaû bao quaùt caûnh thu ntn ? * Thaûo luaän 3 ( baûng phuï ) caùc caâu : Caâu 2 Sgk / 22 ( Nhoùm 1, 6) Caâu 3 Sgk / 22 ( Nhoùm 2, 5) Caâu 4 Sgk / 22 ( Nhoùm 3,4 ) - Heát thôøi gian , noäp baûng phuï , GV goïi hoïc sinh thuyeát minh theo thöù töï baøi giaûng ( töø caâu 3-2-4 ) - GV giaûng giaûi theâm , nhaän xeùt,ñònh höôùng Qua ‘’ caâu caù muøa thu ’’em caûm nhaän ntn veà taám loøng cuûa nhaø thô Nguyeãn Khuyeán ñoái vôùi thieân nhieân ñaát nöôùc ? - Goïi moät vaøi HS cho bieát caûm nhaän cuûa baûn thaân - GV ñònh höôùng GV heä thoáng nhöõng neùt ñaëc saéc veà ngheä thuaät cuûa baøi thô * Hoaït ñoäng 3 : cuûng coá - Töø phaàn ñoïc hieåu treân GV khaùi quaùt chung veà noäi dung , ngheä thuaät cuûa baøi thô. - HS ñoïc ghi nhôù ( Sgk / 22 ) A. Tìm hieåu chung I. Taùc giaû - Nguyeãn Khuyeán ( 1835 – 1909 ). hieäu Queá Sôn , luùc nhoû teân Thaéng . - Queâ : YÙ Yeân – Nam Ñònh nhöng chuû yeáu soáng ôû Yeân Ñoå , Bình Luïc – Nam Haø . - Xuaát thaân : gia ñình nhaø nho ngheøo. - Baûn thaân : thoâng minh , caàn cuø , ñoã ñaàu 3 kyø thi (……) neân ñöôïc goïi ‘’ Tam nguyeân ’’. - Laøm quan hôn 10 naêm, sau caùo quan . * Saùng taùc caû chöõ Haùn + Noâm . Thô Nguyeãn Khuyeán theå hieän tình yeâu queâ , yeâu nöôùc. II. Baøi ‘’ Caâu caù muøa thu ’’ 1. Vaøi neùt veà ñeàø taøi muøa thu trong thô Nguyeãn Khuyeán - Nguyeãn Khuyeán saùng taùc chuøm baøi thô thu ( Thu vònh , Thu ñieáu , Thu aåm ), ba baøi thô laø ba neùt veõ tinh teá , saéc saûo veà muøa thu noâng thoân Baéc Boä . - Thô thu cuûa Nuyeãn Khuyeán keá thöøa VHTÑ ôû keát caáu, buùt phaùp theå hieän nhöng coù nhöõng saùng taïo ôû hình aûnh , söï caûm nhaän , gieo vaàn ….. 2. Baøi ‘’ Caâu caù muøa thu ( Thu vònh )’’ - Laø moät trong ba baøi thô Noâm nöùc danh cuûa Nguyeãn Khuyeán ñaëc taû ñöôïc veû ñeïp ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam . B. Ñoïc hieåu I. Ñoïc Yeâu caàu ñoïc dieãn caûm , theå hieän taâm traïng nhaø thô II. Tìm hieåu vaên baûn 1. Caûnh thu * Ñieåm nhìn : Töø gaàn ñeán cao xa Töø cao xa ñeán gaàn Töø chieác thuyeàn caâu nhìn ra maët ao , nhìn leân baàu trôøi ngoâ truùc , trôû veà vôùi ao thu , vôùi chieác thuyeàn caâu …. * Khoâng gian : - Hình aûnh : ao thu : nhoû thuyeàn caâu : beù teûo teo ngoõ : quanh co , vaéng teo "Khoâng gian heïp , xinh xaén - Caûnh saéc nöôùc : trong veo trôøi : xanh ngaét laù : vaøng " Caûnh saéc diuï nheï , thanh sô , haøi hoaø , trong treûo loät taû caùi thaàn cuûa thu . - ñöôøng neùt , chuyeån ñoäng soùng : gôïn tí laù : kheõ ñöa veøo maây : lô löûng " chuyeån ñoäng nheï nhaøng -AÂm thanh : ‘’ caù ñôùp ñoäng ’ caøng toâ caùi tónh laëng , vaéng veû cuûa caûnh. Nhaän xeùt : Caûnh thu ñeïp , trong saùng nhöng tónh laëng vaø buoàn ñieån hình cho muøa thu laøng caûnh Vieät Nam . 2. Tình thu - Töø khoâng gian tónh laëng : ‘’ khaùch vaéng teo ’’ maøu saéc ‘’ xanh ngaét ’’; laù vaøng ‘’lìa caønh ’’ vaø nhöõng aâm thanh raát nheï ( cuûa laù rôi , soùng , caù ñôùp ….) phaàn naøo theå hieän söï vaéng laëng trong taâm hoàn nhaø thô – taâm traïng buoàn , coâ ñôn tröôùc theá söï . - Söï caûm nhaän tinh teá caûnh thu : ao thu , nöôùc thu , trôøi thu , laù muøa thu cuøng aâm thanh muøa thu. Theå hieän söï gaén boù tha thieát vôùi thieân nhieân , ñaát nöôùc "Taám loøng yeâu nöôùc cuaû nhaø thô 3. Nhöõng neùt ñaëc saéc veà ngheä thuaät - Gieo vaàn ‘’ eo ’’( moät vaàn oaùi oaêm , khoù laøm ) raát thaønh coâng . - Ngoân ngöõ giaûn dò trong saùng , coù khaû naêng bieåu ñaït cao , ñaäm ñaø chaát daân toäc - Caùc neùt veõ chaân thöc hôn . III. Ghi nhôù ( Sgk / 22) * Veà noäi dung : caûnh mang veû ñeïp ñieån hình cho muøa thu laøng chaûnh Vieâït Nam , caûnh ñeïp nhöng phaûng phaát buoàn , vöøa phaûn aùnh tình yeâu thieân nhieân ñaát nöôùc , vöøa cho thaáy taâm söï thôøi theá cuûa taùc giaû * Ngheä thuaät - Taû caûnh hieän thöïc , caûm nhaän tinh teá - Hình aûnh , töø ngöõ ñaäm ñaø chaát daân toäc 4 . Daën doø - Hoïc thuoäc thô , ghi nhôù . - Laøm baøi 1 phaàn luyeän taäp ( Sgk / 22 ). - Chuaån bò baøi ‘’ phaân tích ñeà, laäp daøn yù baøi vaên nghì luaän ’’ ( Ñoïc kyõ , thöïc hieän caùc yeâu caàu cuûa moãi phaàn ). 5. Ruùt kinh nghieäm 6. Caâu hoûi Veû ñeïp cuûa baøi thô ‘’Caâu caù muøa thu ’’ ñöôïc theå hieän qua nhöõng maët naøo ? phaân tích ñeå laøm roõ veû ñeïp ñoù . Tieát 6,7 Soaïn 11/9/07 Laøm vaên: Phaân tích ñeà , laäp daøn yù baøi vaên nghò luaän Daïy 13,15/9/07 A . Muïc tieâu baøi hoïc Giuùp HS: - Naém vöõng caùch phaân tích vaø xaùc ñònh yeâu caàu cuûa ñeà , caùch laäp daøn yù cho baøi . - Coù yù vaø coù thoùi quen phaân tích ñeà , laäp daøn yù tröôùc khi laøm baøi. B . Troïng taâm , phöông phaùp TT : Laäp daøn yù PP : Thaûo luaän nhoùm , trao ñoå