Giáo án ngữ văn 11 : Vào Phủ Chúa Trịnh (GV: Đỗ Viết Cường)

Giảng văn vào phủ chúa trịnh (Trích: Thượng kinh ký sự - Lê Hữu Trác) Ngày soạn: Ngày giảng: Lớp giảng: Sĩ số: A. Mục tiêu bài học Qua bài giảng, nhằm giúp học sinh hiểu: 1. Giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm 2. Thái độ trước hiện thực và ngòi být kí sự chân thực, sắc sảo của Lê Hữu Trác qua đoạn trích miêu tả cuộc sống và cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa Trịnh. B. Phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Bài tập Ngữ văn 11 - Giới thiệu giáo án 11 C. Cách thức tiến hành - Đọc hiểu - Đàm thoại phát vấn - Thuyết trình D. Tiến trình giờ giảng 1. ổn định 2. Giới thiệu bài mới 3. Hoạt động dạy - học Hoạt động của Thầy và Trò Yêu cầu cần đạt Trình bày những hiểu biết của em về Lê Hữu Trác? HS trả lời GV ghi bảng GV: thuyết trình về bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh: - Gồm 66 quyển, là công trình nghiên cứu y học xuất sắc nhất trong thời trung đại - Được biên soạn trong thời gian gần 40 năm - Nội dung: + Ghi lại những cảm xúc chân thật của tác giả trong những lặn lội đi chữa bệnh ở các miền quê. + Bộc lộ tâm huyết và đức độ của người thầy thuốc. + Quyển cuối cùng trong bộ sách này là một tác phẩm văn học, Thượng kinh kí sự. GV: hãy nêu hoàn cảnh ra đời và nội dung của tác phẩm này? HS: trả lời GV ghi bảng GV: yêu cầu HS đọc văn bản -> cho biết nội dung của văn bản? HS: nội dung - nói về việc Lê Hữu Trác lên tới kinh đô, được dẫn vào phủ Chúa để bắt mạch, kê đơn cho Trịnh Cán. GV: Quang cảnh trong phủ chúa được tác giả miêu tả như thế nào? HS trả lới GV ghi bảng GV: qua những chi tiết đó em có nhận xét gì về quang cảnh phủ chúa? HS trả lời GV chốt lại GV: Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa được miêu tả như thế nào? HS tìm chi tiết GV ghi bảng GV: qua 2 chi tiết đó cho ta thấy điều gì? HS: Vai trò của Chúa GV: Nhắc đến thế tử và Chúa Trịnh phải dùng những lời lẽ như thế nào? Em có nhận xét gì về những lời lẽ đó? HS: tìm từ ngữ GV ghi bảng GV: đời sống của chúa Trịnh và thế tử được tác giả miêu tả như thế nào? HS trả lời GV ghi bảng GV:Qua tất cả những chi tiết đó em có nhận xét khái quát gì về cung cách sinh hoạt nơi phủ chúa? GV: Tâm trạng, thái độ của tác giả được thể hiện qua chi tiết nào? Gv: Qua những chi tiết đó em thấy Lê Hữu Trác hiện lên như thế nào? GV: Ta có thể thấy rằng mặc dù khen cái đẹp,cái sang nơi phủ chúa song tác giả tỏ ra dửng dưng trước những quyến rũ vật chất nơi đây và không đồng tình với cuộc sống quá no đủ, tiện nghi nhưng thiếu khí trời và không khí tự do. GV: Cho biết những nét dặc sắc về nghệ thuật của văn bản? GV: Nêu bật giá trị hiện thực của đoạn trích? I. Khái quát về tác giả và tác phẩm 1. Tác giả - (1724 - 1791), hiệu: Hải Thượng Lãn Ông (ông già lười ở đất Thượng Hồng) - Quê: làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương - Sự nghiệp: Bộ Hải Thượng y tông tâm lĩnh - Con người: + Là một danh y, không chỉ chữa bệnh mà còn soạn sách và mở trường dạy nghề thuốc + Là một nhà văn, nhà thơ với những đóng góp đáng ghi nhận cho văn học nước nhà. 2. Tác phẩm Thượng kinh kí sự - Là tập kí sự bằng chữ Hán, hoàn thành năm 1783. - Nội dung: tả quang cảnh ở Kinh đô, cuộc ssống xa hoa trong phủ Chúa, quyền uy thế lực của nhà Chúa. - Giá trị: Thái độ coi thường danh lợi của Lê Hữu Trác. II. Đọc văn bản. III. Đọc hiểu văn bản 1. Cảnh sinh hoạt nơi phủ chúa a. Quang cảnh trong phủ chúa - Chi tiết: + Vào phủ: phải qua nhiều lần cửa, với nhiều dãy hành lang quanh co nối tiếp nhau. + Có vệ sĩ canh giữ cửa cung, ai muốn ra vào phải có thẻ. + Trong khuôn viên phủ chúa có điếm "hậu mã quân túc trực" để chúa sai đi truyền lệnh. + Vườn hoa: cây cối um tùm, chim kêu ríu rít, danh hoa đua thắm, gió đưa thoang thoảng mùi hương. + Bên trong phủ có nhà "đại đường"hành năm 1783. ẩm này? , Thượng kinh kí sự. ở các miền quê./, "quyền bồng", "gác tía" với kiệu son, võng điều, đồ nghi trượng sơn son thếp vàng + Đồ dùng tiếp khách: mâm vàng chén bạc + Nội cung của thế tử phải qua 5 lần trướng gấm + Phòng thế tử: thắp nến, có sập thếp vàng, ghế rồng sơn son thếp vàng, trên ghế bày nệm gấm, màn là che ngang sân, xung quanh lấp lánh, hương hoa ngọt ngào. => Quang cảnh phủ chúa cực kì tráng lệ, lộng lẫy, không đâu sánh bằng. b. Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa - Khi tác giả lên cáng vào phủ: tên đầy tớ chạy trước thét đường - Trong phủ chúa người giữ cửa truyền báo rộn ràng, người có việc quan qua lại như mắc cửi -> Chúa: giữ vị trí trọng yếu và có quyền uy tối thượng trong triều đình. - Lời lẽ nhắc đến chúa Trịnh và thế tử: "thánh thượng đang ngự ở đây", "chưa thể yết kiến", "hầu mạch Đông cung thế tử", "hầu trà", ...-> lời lẽ cung kính lễ độ. - Chúa Trịnh: luôn có phi tần chầu chực, tác giả không được thấy mặt chúa mà chỉ làm theo mệnh lệnh của chúa do quan chánh đường truyền đạt lại, xem bệnh xong cũng không được trao đổi với chúa mà chỉ được viết tờ khải để quan chánh đường dâng lên chúa. Nội cung trang nghiêm đến nỗi tác giả phải nín thở đứng chờ ở xa, khum núm đến trước sập. - Thế tử bị bệnh: + 7, 8 thầy thuốc phục dịch, lúc nào cũng có mấy người đứng hầu 2 bên. + Xem bệnh: tác giả phải quỳ lạy, xem xong phải lạy + Xem thân hình: viên quan nội thần đến xin phép được cửi áo => Cung cách sinh hoạt trong phủ chúa: xa hoa, cao sang và quyền uy. 2. Thái độ, tâm trạng và những suy nghĩ của tác giả. - Đứng trước cảnh phủ chúa xa hoa lộng lãy: "Bước chân đến dây mới hay cảnh giàu sang của vua chúa thực khác hẳn người thường" - Khi được mời ăn sáng:"mâm vàng chén bạc, đồ ăn toàn của ngon vật lạ,tôi bấy giờ mới biết cái phong vị của nhà đại gia" - Khi bắt mạch, xem bệnh cho Thế Tử:"nhưng theo ý tôi đó làvì Thế Tươr trong chốn màn che...lòng trung thành của cha ông mới được"T7 => Con người Lê Hữu Trác: một thầy thuốc giỏi,già dặn kinh nghiệm, có y đức cao,xem thường lợi danh quyền quý, yêu thích tự do và nếp sống thanh đạm, giản dị. 3. Những nét đặc sắc về nghệ thuật. - Quan sát tỉ mỉ. - Ghi chép trung thực, tả cảnh sinh động. - Kể diễn biến sự việc khéo léo, lôi cuốn sự chú ý của người đọc không bó sót những chi tiết nhỏ tạo nên cái thần của cảnh và việc. 4. Tổng kết: sgk T9 4. củng cố dặn dò: - nhắc lại các đơn vị kiến thức đã học. -học và soạn bài tiếp theo: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân.