Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 1- 2 Sự phát triển lịch sử của văn học

Ngµy th¸ng n¨m 200 TiÕt 1- 2 Sù ph¸t triÓn lÞch sö cña v¨n häc I. Môc tiªu bµi gi¶ng: 1. VÒ kiÕn thøc: - Qua bµi häc gióp häc sinh hiÓu mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lÝ luËn v¨n häc: v¨n häc còng cã tÝnh lÞch sö vµ ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n, mèi quan hÖ gi÷a lÞch sö x· héi vµ lÞch sö v¨n häc; trµo l­u v¨n häc, tiÕn bé v¨n häc. 2. VÒ kÜ n¨ng: - H×nh thµnh thãi quen tiÕp cËn víi nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh lÝ luËn. 3. VÒ th¸i ®é t×nh c¶m: - Thªm yªu mÕn vµ tr©n träng nÒn v¨n häc n­íc nhµ. II. Ph­¬ng ph¸p: - ThuyÕt gi¶ng vµ gîi më. III. TiÕn tr×nh bµi d¹y: A. æn ®Þnh B. KiÓm tra bµi cò: 1. Nªu c¸c thêi k× lÞch sö v¨n häc ViÖt Nam? 2. V¨n häc ViÖt Nam 1930- 1945 næi bËt lªn víi nh÷ng ®Æc ®iÓm g×? Mèi quan hÖ gi÷a lÞch sö x· héi vµ lÞch sö v¨n häc? C. Néi dung bµi míi: Vµo bµi: Nªu tÇm quan träng cña viÖc t×m hiÓu lÞch sö v¨n häc n­íc nhµ. ho¹t ®éng cña trß ho¹t ®éng cña thÇy §äc phÇn 1-SGK vµ cho biÕt vËn ®éng cña v¨n häc phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè nµo? - Muèn t×m hiÓu vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm ta ph¶i t×m hiÓu hoµn c¶nh ra ®êi cña nã. V× sao? - H·y nªu nh÷ng c¨n cø ®Ó kh¶o s¸t lÞch sö ph¸t triÓn cña v¨n häc? I.VËn ®éng cña x· héi vµ vËn ®éng cña v¨n häc: 1,Mèi quan hÖ x· héi vµ v¨n häc: - V¨n häc lµ mét lo¹i h×nh sinh ho¹t v¨n ho¸ ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi---> Nã g¾n liÒn víi c¸c sinh ho¹t kh¸c, ®Æc biÖt lµ ®êi sèng chÝnh trÞ. - Nh÷ng biÕn ®éng vÒ chÝnh trÞ x· héi t¸c ®éng ®Õn ý thøc nhµ v¨n, chóng t¹o nªn nh÷ng chuyÓn biÕn trong sù ph¸t triÓn cña v¨n häc. - §Ó hiÓu ®Çy ®ñ mét hiÖn t­îng v¨n häc, ta ph¶i hiÓu hoµn c¶nh ra ®êi, ®iÒn kiÖn lÞch sö x· héi cña nã. - LÞch sö x· héi kh«ng ®ång nhÊt víi lÞch sö v¨n häc nh­ng nã liªn quan mËt thiÕt víi lÞch sö x· héi vµ còng cã nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña m×nh. VÝ dô: Bµi th¬ “Bãng c©y K¬nia” ra ®êi n¨m 1959. Toµn bµi th¬ lµ nçi nhí cña ng­êi vî, ng­êi mÑ ®èi víi ng­êi con trai ngoµi chiÕn tr­êng ®­îc göi g¾m qua bãng c©y K¬nia. Èn ý s©u xa h¬n lµ nçi nhí cña miÒn Nam dµnh cho ng­êi miÒn B¾c (§¶ng, B¸c Hå)... 2,C¬ së ®Ó kh¶o s¸t lÞch sö ph¸t triÓn cña v¨n häc: - Thêi k× v¨n häc. - Trµo l­u v¨n häc. - C¸c tr­êng ph¸i v¨n häc. - ThÓ lo¹i, phong c¸ch, c¸c hiÖn t­îng v¨n häc. ThÕ nµo lµ thêi k× v¨n häc? C¨n cø ®Ó ®Þnh ra thêi k×? II.C¸c thêi k× v¨n häc: - Thêi k× v¨n häc: Lµ sù vËn ®éng cña lÞch sö v¨n häc( mµ trong ®ã sù ph¸t triÓn cña v¨n häc mang nh÷ng nÐt riªng nµo ®ã, kh¸c víi giai ®o¹n tr­íc hoÆc sau ®ã). - C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh, ph©n chia c¸c thêi k× v¨n häc: + Mèc lÞch sö: nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ, nh÷ng biÕn ®æi vÒ sinh ho¹t x· héi. + Mèc v¨n häc: sù vËn ®éng néi t¹i cña v¨n häc, sù chuyÓn biÕn vÒ t­ duy nghÖ thuËt, ng«n ng÷, lo¹i thÓ, trµo l­u, c¸c hiÖn t­îng cã tÇm cì xuÊt hiÖn. ==> Mçi thêi k× v¨n häc cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng. - ThÕ nµo lµ trµo l­u v¨n häc? - Do ®©u xuÊt hiÖn trµo l­u v¨n häc? GV lÊy VD minh ho¹. - Cßn cã nh÷ng kh¸i niÖm nµo dïng ®Ó kh¶o s¸t lÞch sö v¨n häc? III.Trµo l­u v¨n häc: - Trµo l­u v¨n häc: sù ph¸t triÓn lÞch sö cña nghÖ thuËt ng«n tõ, ra ®êi vµ mÊt ®i trong mét kho¶ng thêi gian lÞch sö nhÊt ®Þnh, chØ mèi liªn hÖ gi÷a nh÷ng t¸c gi¶, t¸c phÈm gÇn gòi nhau vÒ c¶m høng, vÒ nguyªn t¾c miªu t¶, vÒ t­ t­ëng ®Ó t¹o nªn nh÷ng dßng lín cã bÒ thÕ. VÝ dô: Trµo l­u v¨n häc hiÖn thùc. Trµo l­u v¨n häc l·ng m¹n. - Nguyªn nh©n ra ®êi nh÷ng trµo l­u v¨n häc: + Sù vËn ®éng bªn trong cña v¨n häc, tõ yªu cÇu ®æi míi vÒ c¸ch viÕt hay cæ vò cho mét quan ®iÓm nµo ®ã. + Nh÷ng hoµn c¶nh lÞch sö, nh÷ng biÕn ®æi tõ bªn ngoµi. - Mçi trµo l­u v¨n häc g¾n liÒn víi quan ®iÓm t­ t­ëng vµ nguyªn t¸c s¸ng t¸c. Nã chi phèi c¶m høng s¸ng t¹o, thÓ lo¹i, c¸ch x©y dùng nh©n vËt, c¸ch miªu t¶.... - Dßng v¨n häc. - Khuynh h­íng v¨n häc. - V× sao nh÷ng t¸c phÈm v¨n häc thêi x­a, ng­êi ®äc b©y giê vÉn thÝch? IV.TiÕn bé v¨n häc: - Sù xuÊt hiÖn nh÷ng t¸c gi¶, t¸c phÈm, trµo l­u míi t¹o nªn nh÷ng gi¸ trÞ míi, ®ãng gãp míi. - Nh÷ng t¸c phÈm ®éc ®¸o kh«ng lÆp l¹i, ®Æc s¾c, chøa ®ùng néi dung néi dung nhiÒu tÇng, mang gi¸ trÞ nh©n lo¹i, ®em ®Õn niÒm say mª cho nhiÒu thÕ hÖ- t¹o gi¸ trÞ tr­êng tån. D. Cñng cè: - N¾m ch¾c c¸c kh¸i niÖm: Thêi k× v¨n häc, trµo l­u v¨n häc. - HiÓu ®­îc mèi liªn hÖ gi÷a lÞch sö x· héi vµ lÞch sö v¨n häc. E. LuyÖn tËp: - V¨n häc ViÖt Nam chia lµm mÊy thêi k×? - VHVN 1930- 1945 cã nh÷ng khuynh h­íng nµo? Cã mÊy dßng? V× sao chia lµm nhiÒu dßng, nhiÒu trµo l­u? F. Rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng: Ngµy th¸ng n¨m TiÕt 3- 4 C¸c gi¸ trÞ v¨n häc vµ tiÕp nhËn v¨n häc. I. Môc tiªu bµi gi¶ng: 1. VÒ kiÕn thøc: - Häc sinh hiÓu vµ n¾m ®­îc nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ c¸c gi¸ trÞ v¨n häc: gi¸ trÞ vÒ nhËn thøc, gi¸ trÞ vÒ t­ t­ëng, t×nh c¶m, gi¸ trÞ thÈm mÜ - HiÓu râ tiÕp nhËn v¨n häc lµ g×? mèi liªn hÖ gi÷a t¸c gi¶ vµ c«ng chóng, c¸ch c¶m thô v¨n häc. 2. VÒ kÜ n¨ng: - H×nh thµnh thãi quen tiÕp cËn víi nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh lÝ luËn. 3. VÒ th¸i ®é t×nh c¶m: - Thªm yªu mÕn, tr©n träng lÞch sö v¨n häc n­íc nhµ. II. Ph­¬ng ph¸p: - ThuyÕt gi¶ng vµ gîi më. III. TiÕn tr×nh bµi d¹y: A. æn ®Þnh B. KiÓm tra bµi cò: 1. V¨n häc vµ x· héi cã quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo? 2. ThÕ nµo lµ thêi k× v¨n häc, trµo l­u v¨n häc, c¸c tiÕn bé v¨n häc? C. Néi dung bµi míi: Vµo bµi: ho¹t ®éng cña trß ho¹t ®éng cña thÇy - §iÒu g× lµm nªn gi¸ trÞ v¨n häc? - Nh÷ng vÊn ®Ò nµo cã liªn quan ®Õn gi¸ trÞ nhËn thøc? - ThÕ nµo lµ gi¸ trÞ t­ t­ëng, t×nh c¶m cña v¨n häc? PTÝch VD minh ho¹? - Nh÷ng yÕu tè nµo cã liªn quan ®Õn gi¸ trÞ t­ t­ëng, t×nh c¶m? - Em hiÓu thÕ nµo lµ gi¸ trÞ thÈm mÜ cña v¨n häc? - Nh÷ng yÕu tè nµo cã liªn quan ®Õn gi¸ trÞ thÈm mÜ? I.C¸c gi¸ trÞ v¨n häc: Nh÷ng yÕu tè t¹o nªn tiÕng vang vµ søc sèng tr­êng tån cña t¸c phÈm v¨n ch­¬ng gäi lµ gi¸ trÞ t¸c phÈm. 1,Gi¸ trÞ nhËn thøc: t¸c phÈm v¨n häc ®em ®Õn cho ng­êi ®äc nhiÒu tri thøc: - Gióp ng­êi ®äc hiÓu ®­îc nhiÒu ®iÒu vÒ cuéc sèng: + LÞch sö, sinh ho¹t, phong tôc gia ®×nh, x· héi, thêi ®¹i. + Nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn vËn mÖnh con ng­êi, d©n téc. + Cuéc sèng vµ vÎ ®Ñp cña t©m hån con ng­êi v« cïng phong phó. Tõ biÕt ®Õn hiÓu lµ mét qu¸ tr×nh nhËn thøc v¨n häc. - Tù nhËn thøc vÒ m×nh. - Nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn gi¸ trÞ nhËn thøc: - TÝnh ch©n thùc. + Sù s©u s¾c. + TÇm kh¸i qu¸t. 2,Gi¸ trÞ vÒ t­ t­ëng, t×nh c¶m: - V¨n häc lµ tiÕng nãi cña t×nh c¶m, lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó con ng­êi bµy tá nçi niÒm. Nã gióp cho ®êi sèng t×nh c¶m con ng­êi ngµy cµng thªm phong phó, tinh tÕ. - Nhê nh÷ng rung ®éng s©u s¾c, v¨n häc chøa ®ùng nh÷ng t­ t­ëng néi dung x· héi nh©n v¨n quan träng. - V¨n häc cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng vµo lßng ng­êi, x· héi vµ cã ý nghÜa gi¸o dôc ®¹o ®øc s©u s¾c. - Nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn gi¸ trÞ t­ t­ëng, t×nh c¶m: + Sù ch©n thµnh. + Lßng nh©n ¸i, chñ nghÜa nh©n ®¹o. + Lßng yªu n­íc. + Tinh thÇn chuéng ®¹o lÝ. + Sù ng¹y c¶m vµ tinh tÕ. 3,Gi¸ trÞ vÒ thÈm mÜ: - Lµ c¸i hay, c¸i ®Ñp cña t¸c phÈm. Nã mang l¹i sù thÝch thó, hÊp dÉn cho ng­êi ®äc. - ThÓ hiÖn ë tµi n¨ng sö dông ng«n ng÷, dùng cèt truyÖn, x©y dùng nh©n vËt, t¹o t×nh huèng, dïng chi tiÕt ®Ó t¹o nªn nh÷ng h×nh thøc míi mÎ, ®éc ®¸o, hÊp dÉn. - T¹o ra nh÷ng rung ®éng thÈm mÜ, t×nh yªu ®èi víi c¸i ®Ñp, lµm cho c¶m nhËn thÈm mÜ cña con ng­êi ngµy mét phong phó, tinh tÕ h¬n. - Nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn gi¸ trÞ thÈm tmÜ: + Sù phï hîp gi÷a h×nh thøc vµ néi dung. + Sù ®iªu luyÖn cña thñ ph¸p nghÖ thuËt. + Sù míi mÎ, ®éc ®¸o vÒ nghÖ thuËt. --> 3 gi¸ trÞ cã quan hÖ mËt thiÕt, h÷u c¬ vµ ¶nh h­ëng qua l¹i. - ThÕ nµo lµ tiÕp nhËn v¨n häc? - §Æc ®iÓm næi bËt cña tiÕp nhËn v¨n häc lµ g×? VD sgk/147 - Th«ng th­êng cã nh÷ng c¸ch c¶m thô v¨n häc nh­ thÕ nµo? II.TiÕp nhËn v¨n häc: 1,TiÕp nhËn v¨n häc lµ g×? - V¨n häc lµ mét qu¸ tr×nh s¸ng t¹o bao gåm 3 thµnh tè: Nhµ v¨n- T¸c phÈm – C«ng chóng (t¸c phÈm lµ cÇu nèi gi÷a nhµ v¨n vµ c«ng chóng). - TiÕp nhËn kh¸c víi ®äc. TiÕp nhËn (c¶m thô) v¨n häc lµ sèng víi t¸c phÈm v¨n ch­¬ng, rung ®éng víi nã, võa ®¾m ch×m trong thÕ giíi nghÖ thuËt, võa tØnh tµo l¾ng nghe tiÕng nãi cña t¸c gi¶, th­ëng thøc c¸i hay, c¸i ®Ñp do ng­êi nghÖ sÜ s¸ng t¹o...Lµ dïng trÝ t­ëng t­ëng cña m×nh lµm sèng dËy nh÷ng bøc tranh sinh ®éng vµ giao l­u víi nã. 2,T¸c phÈm vµ c«ng chóng: - §Æc ®iÓm næi bËt cña tiÕp nhËn v¨n häc lµ tÝnh ®a d¹ng vµ kh«ng thèng nhÊt ( sù ®¸nh gi¸ vµ c¶m nhËn cña c«ng chóng cã thÓ kh¸c nhau vÒ cïng mét vÊn ®Ò). - Nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn c¸ch hiÓu kh¸c nhau:L + TÝnh phong phó vµ ®a nghÜa cña néi dung t¸c phÈm, cña h×nh t­îng nghÖ thuËt. + Tuæi t¸c, kinh nghiÖm sèng, häc vÊn, t©m tr¹ng cña ng­êi ®äc, ng­êi nghe. + Phô thuéc vµo yÕu tè t©m lÝ, tÝnh c¸ch c¸ nh©n, m«i tr­êng v¨n ho¸, d­ luËn x· héi. 3,T¸c gi¶ vµ ng­êi ®äc: - Mèi quan hÖ: + Ng­êi nãi- ng­êi nghe. + Ng­êi viÕt- ng­êi ®äc. + Ng­êi bµy tá- ng­êi chia xÎ, c¶m th«ng. - Ng­êi viÕt (t¸c gi¶) lu«n mong ng­êi ®äc hiÓu, c¶m th«ng vµ ®ång ®iÖu.--> Møc ®é cña mèi quan hÖ: + Tri kØ, ®ång ®iÖu. + §ång c¶m tõng phÇn. + ý ng­êi ®äc lín h¬n, ngoµi ý t¸c gi¶. 4,C¸ch c¶m thô t¸c phÈm v¨n häc: - TËp trung vµo cèt truyÖn, c¸c t×nh huèng, nh©n vËt. - Chó ý ®Õn néi dung t­ t­ëng t¸c gi¶ xem t¸c gi¶ muèn nãi g×( Tr¸nh khuynh h­íng thu hÑp néi dung t­ t­ëng). - Chó ý ®Çy ®ñ ®Õn néi dung. - C¸ch c¶m thô nh­ mét sù s¸ng t¹o. D. Cñng cè: - N¾m ch¾c nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n cña v¨n häc. - N¾m ®­îc qu¸ tr×nh tiÕp nhËn v¨n häc. E. LuyÖn tËp: - “Th¬ tõ CMT8/ /1945- 1975 vÉn lµ nguån n¨ng l­îng quÝ gi¸ båi d­ìng t©m hån, nh©n c¸ch ViÖt Nam h«m nay vµ nh÷ng thÕ hÖ mai sau”. Em hiÓu nhËn xÐt trªn nh­ thÕ nµo vµ ph©n tÝch mét sè bµi th¬ ®· häc ®Ó lµm s¸ng tá nhËn xÐt ®ã? Gi¸ trÞ cña th¬ tõ sau CMT8/1945- 1975. ---> Gîi ý: Cã 2 ý T¸c dông cña th¬ víi hiÖn t¹i vµ mai sau. F. Rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng: Ngµy th¸ng n¨m TiÕt 5 Lµm v¨n: LËp ý vµ lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. I. Môc tiªu bµi gi¶ng: 1. VÒ kiÕn thøc: - Häc sinh hiÓu vµ n¾m ®­îc c¸c b­íc lËp ý, lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. - BiÕt ph©n biÖt lËp ý vµ lËp dµn ý: lËp ý lµ ®Þnh ra néi dung lín, nhá cÇn tr×nh bµy trong mét bµi v¨n; lËp dµn ý: lµ s¾p xÕp c¸c ý theo mét tr×nh tù thÝch hîp vµ theo mét tØ lÖ tho¶ ®¸ng. 2. VÒ kÜ n¨ng: - Tr¸nh ®­îc mét sè lçi vÒ lËp ý vµ lËp dµn bµi. - Thùc hµnh lËp ý vµ lËp dµn bµi cho mét sè ®Ò cô thÓ. 3. VÒ th¸i ®é t×nh c¶m: - HiÓu ®­îc tÇm quan träng cña lËp ý vµ lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. II. Ph­¬ng ph¸p: - ThuyÕt gi¶ng vµ gîi më. III. TiÕn tr×nh bµi d¹y: A. æn ®Þnh B. KiÓm tra bµi cò: 1. Theo em lËp ý vµ lËp dµn ý kh¸c nhau ë ®iÓm nµo? C. Néi dung bµi míi: Vµo bµi: TÇm quan träng cña lËp ý vµ lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. ho¹t ®éng cña trß ho¹t ®éng cña thÇy - Em hiÓu thÕ nµo lµ lËp ý? - Theo em, lËp ý cÇn dùa trªn nh÷ng c¨n cø nµo? I.LËp ý: Lµ ®Þnh ra néi dung cÇn tr×nh bµy trong mét bµi v¨n. 1.Nh÷ng c¨n cø ®Ó lËp ý: - Nh÷ng chØ dÉn trong ®Ò bµi vÒ néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghÞ luËn. - Nh÷ng kiÕn thøc vÒ v¨n häc vµ x· héi phôc vô cho ®Ò ra (ph¹m vi t­ liÖu, dÉn chøng). 2.C¸c b­íc lËp ý: a. X¸c lËp c¸c ý lín: Dùa vµo yªu cÇu cña ®Ò bµi, øng víi mçi yªu cÇu lµ mét ý lín (nÕu ®Ò bµi chØ ®Æt ra mét yªu cÇu, th× mçi ý ®¸p øng trùc tiÕp yªu cÇu ®ã lµ mét ý lín). b. X¸c lËp c¸c ý nhá: - Mçi ý lín cÇn ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nhiÒu ý nhá. VD: ®Ò 1/4 sgk. ý lín 1: §ãng gãp cña v¨n häc l·ng m¹n: §ãng gãp vÒ néi dung, t­ t­ëng. §ãng gãp vÒ mÆt nghÖ thuËt. - Mçi ý nhá cã thÓ ®­îc cô thÓ ho¸ thµnh nh÷ng ý nhá h¬n. ý nhá 2: §ãng gãp vÒ mÆt nghÖ thuËt §æi míi ý thøc v¨n häc trung ®¹i. T¹o nªn b­íc ph¸t triÓn míi cña TiÕng ViÖt. --> Tuú tõng tr­êng hîp, bµi v¨n cã thÓ gåm Ýt hay nhiÒu bËc ý nhá. - ThÕ nµo lµ lËp dµn bµi? - S¾p xÕp ý trong mét bµi v¨n nghÞ luËn cÇn ph¶i tu©n thñ theo nguyªn t¾c nµo? - §iÒu kiÖn ®Ó s¾p xÕp ý trong bµi v¨n nghÞ luËn? II.LËp dµn bµi: Lµ s¾p xÕp c¸c ý theo mét trËt tù thÝch hîp vµ theo mét tØ lÖ tho¶ ®¸ng. 1.S¾p xÕp ý: §¶m b¶o tÝnh hÖ thèng cña lËp luËn, t©m lÝ tiÕp nhËn cña ng­êi ®äc (trËt tù nµy cã khi b¾t buéc, cã khi linh ho¹t, s¸ng t¹o). --> 3 ®iÒu kiÖn: - Chän c¸ch s¾p xÕp tõ dÔ ®Õn khã. - Chän c¸ch s¾p xÕp ®Ó kh«ng g©y hiÖn t­îng lÆp ý. - Chän c¸ch s¾p xÕp theo trËt tù nªu trong ®Ò bµi. 2. X¸c ®Þnh møc ®é tr×nh bµy mçi ý: §é ®Ëm, nh¹t (tØ lÖ) c¸c ý cho phï hîp, c©n ®èi ®Ó bµi v¨n võa toµn diÖn võa s©u s¾c, ®Çy ®ñ mµ vÉn xo¸y vµo träng t©m. III. Mét sè lçi vÒ lËp ý vµ lËp dµn bµi: 1.L¹c ý: - Cã nh÷ng ý kh«ng phï hîp víi yªu cÇu néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghÞ luËn nªu trong ®Ò bµi. - Nh÷ng ý nhá kh«ng phï hîp víi néi dung ý lín. - Nh÷ng dÉn chøng n»m ngoµi ph¹m vi t­ liÖu. 2.ThiÕu ý: - ThiÕu ý lín so víi yªu cÇu cña ®Ò bµi. - ThiÕu ý nhá ®Ó cô thÓ ho¸ ý lín. 3.LÆp ý: - ý sau lÆp l¹i ý tr­íc. - ý sau bao chøa ý tr­íc hoÆc ý tr­íc bao chøa ý sau. 4.S¾p xÕp ý lén xén: - S¾p xÕp ý kh«ng theo trËt tù. - TrËt tù c¸c ý kh«ng hîp lÝ. IV.LuyÖn tËp: §Ò 1: ph©n tÝch mét sè hiÖn t­îng v¨n häc l·ng m¹n 1930- 45: *PhÇn ®ãng gãp cña v¨n häc l·ng m¹n 30-45. *H¹n chÕ. §Ò 2: ph©n tÝch ®Ó chøng minh cho nhËn ®Þnh vÒ mét t¸c gi¶: *V¹ch ra nçi cïng khæ cña ng­êi n«ng d©n. *Kh¼ng ®Þnh, ngîi ca b¶n chÊt cao quÝ cña hä. D. Cñng cè: - N¾m ®­îc c¸c b­íc, tÇm quan träng cña lËp ý vµ lËp dµn ý trong v¨n nghÞ luËn. - C¸c lçi th­êng m¾c ®Ó tr¸nh. E. LuyÖn tËp: - §Ò 3: ph©n tÝch nh÷ng ®Æc s¾c nghÖ thuËt cña HCM qua truyÖn ng¾n “Vi hµnh”: * T¹o t×nh huèng ®éc ®¸o: sù nhÇm lÉn cña ®«i trai g¸i ng­êi Ph¸p, cña d©n chóng Ph¸p, cña chÝnh phñ Ph¸p. --> Th¸i ®é nh¹o b¸ng, khinh bØ cña d©n chóng Ph¸p, chÝnh phñ Ph¸p ¢m m­u x¶o quyÖt cña TD Ph¸p. * Bót ph¸p ch©m biÕm trµo phóng s¾c s¶o, s©u cay: T×nh huèng. C¸ch dïng ng«n ng÷, x©y dùng h×nh t­îng:+ T×nh huèng. + Ch©n dung hoµng ®Õ- vai hÒ. + D©n chóng nång nhiÖt : “h¾n ®Õn”, “xem h¾n k×a”. + ChÝnh phñ ph¸i tuú tïng ®i hé gi¸...b¸m lÊy ®Õ giÇy...mËt th¸m. * NghÖ thuËt kÓ chuyÖn linh ho¹t: h×nh thøc bøc th­,t¸c gi¶ mÆc søc liÖn t­ëng, b×nh luËn. Nhê vËy mµ néi dung t¸c phÈm s©u h¬n:+ So s¸nh. + C©u hái tu tõ +gi¶ ®Þnh. --> Mét t¸c phÈm tiªu biÓu cho phong c¸ch hiÖn ®¹i, s¸ng t¹o, giµu tÝnh chiÕn ®Êu. F. Rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng: TiÕt 6-7 Lµm v¨n KiÓm tra ®Çu n¨m (Bµi sè 1) Yªu cÇu: - Gióp häc sinh rÌn kÜ n¨ng lµm v¨n nghÞ luËn. - Thùc hµnh c¸ch lËp ý vµ lËp dµn ý. - Kh¶o s¸t, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng häc sinh ®Çu n¨m. Néi dung ®Ò bµi: §Ò1: (Së GD- §T ra n¨m häc 2002-2003): C©u 1(2 ®iÓm): Tr×nh bµy nh÷ng nÐt chÝnh vÒ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña Nam Cao. C©u 2 (8 ®iÓm): Ph©n tÝch hai khæ cuèi trong bµi th¬ Trµng giang- Huy CËn: BÌo d¹t vÒ ®©u hµnh nèi hµng Mªnh m«ng kh«ng mét chuyÕn ®ß ngang Kh«ng cÇu gîi chót niÒm th©n mËt, LÆng lÏ bê xanh tiÕp b·i vµng Líp líp m©y cao ®ïn nói b¹c Chim nghiªng c¸nh nhá bãng chiÒu sa Lßng quª dîn dîn vêi con n­íc Kh«ng khãi hoµng h«n còng nhí nhµ. §Ò 2: Hoµi Thanh tõng nhËn xÐt: “Xu©n DiÖu lµ nhµ th¬ míi nhÊt trong c¸c nhµ th¬ míi”. Em h·y cho biÕt Xu©n DiÖu míi nhÊt ë ®iÓm nµo? H·y chøng minh ®iÒu ®ã? L­u ý: GV chän mét trong hai ®Ò cho häc sinh lµm. Ngµy th¸ng n¨m TiÕt 8-9 V¨n häc sö T¸c gia: NguyÔn ¸i Quèc - Hå ChÝ Minh (1890- 1969) I. Môc tiªu bµi gi¶ng: 1. VÒ kiÕn thøc: - Häc sinh n¾m ®­îc nh÷ng nÐt lín vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NAQ-HCM, nh÷ng nÐt chÝnh vÒ quan ®iÓm vµ phong c¸ch s¸ng t¸c cña Ng­êi. 2. VÒ kÜ n¨ng: - BiÕt c¸ch t×m hiÓu mét t¸c gia v¨n häc. 3. VÒ th¸i ®é t×nh c¶m: - Yªu mÕn, tr©n träng mét t¸c gia lín cña v¨n häc d©n téc. II. Ph­¬ng ph¸p: - ThuyÕt gi¶ng vµ gîi më. III. TiÕn tr×nh bµi d¹y: A. æn ®Þnh B. KiÓm tra bµi cò: 1. Nªu vµ ph©n tÝch c¸c gi¸ trÞ v¨n häc? 2. ThÕ nµo lµ tiÕp nhËn v¨n häc? C. Néi dung bµi míi: Vµo bµi: ho¹t ®éng cña trß ho¹t ®éng cña thÇy - Dùa vµo sgk, tãm t¾t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ tiÓu sö, sù nghiÖp s¸ng t¸c cña NAQ- HCM? I.§«i nÐt vÒ tiÓu sö: - Cã nhiÒu tªn gäi. - Sinh 19/05/1890; quª Kim Liªn- Nam §µn- NghÖ An. - Hoµn c¶nh: xuÊt th©n trong mét gia ®×nh nhµ nho nghÌo yªu n­íc. - B¶n th©n: Tõ nhá ham häc: ch÷ Nho, ch÷ quèc ng÷ vµ tiÕng Ph¸p; sím cã lßng yªu n­íc, c¨m thï giÆc. - 1911: LÊy tªn lµ NguyÔn TÊt Thµnh vµo Sµi Gßn råi ra n­íc ngoµi t×m ®­êng cøu n­íc. MÊy chôc n¨m xa Tæ quèc, Ng­êi võa tÝch cùc lao ®éng võa tÝch cùc tham gia c¸c phong trµo yªu n­íc chèng chñ nghÜa thùc d©n. - 3/2/1930: Ng­êi s¸ng lËp §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, sau ®ã thµnh lËp nhiÒu tæ chøc yªu n­íc, ®­a CMVN tiÕn tíi th¾ng lîi. ==> Lµ anh hïng gi¶i phãng d©n téc, nhµ l·nh tô yªu n­íc vÜ ®¹i, ®ång thêi lµ nhµ th¬, nhµ v¨n vÜ ®¹i. - Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc cña Ng­êi cã ®iÓm g× ®¸ng l­u ý? II.Quan ®iÓm s¸ng t¸c v¨n häc: Ng­êi kh«ng cã ý ®Þnh x©y dùng cho m×nh mét sù nghiÖp v¨n ch­¬ng (môc ®Ých lín nhÊt lµ lµm c¸ch m¹ng). Trªn thùc tÕ, Ng­êi ®· trë thµnh nhµ v¨n lín ngoµi ý muèn. V× sao? --> 2 lÝ do: Hoµn c¶nh vµ nhiÖm vô c¸ch m¹ng yªu cÇu. T©m hån nghÖ sÜ chan chøa c¶m xóc. 1.Ng­êi xem v¨n nghÖ lµ mét ho¹t ®éng tinh thÇn phong phó, phôc vô cã hiÖu qu¶ cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng: - V¨n häc lµ vò khÝ, lµ mÆt trËn. - Nhµ v¨n lµ chiÕn sÜ. 2.§Æc biÖt chó ý ®Õn ®èi t­îng th­ëng thøc lµ quÇn chóng: - Ng­êi chó ý ®Õn mèi quan hÖ gi÷a phæ cËp vµ n©ng cao, tr¸ch nhiÖm cña ng­êi cÇm bót. - Nªu cao môc ®Ých cña v¨n ch­¬ng: ViÕt cho ai? ViÕt ®Ó lµm g×? ViÕt c¸i g×? ViÕt nh­ thÕ nµo? ( §èi t­îng- môc ®Ých- néi dung- h×nh thøc). 3.Coi träng tÝnh ch©n thËt cña v¨n ch­¬ng: - Ch©n thËt lµ gèc cña v¨n ch­¬ng. - V¨n ch­¬ng ph¶i võa hay, võa ch©n thËt, võa hïng hån. - §Æc ®iÓm v¨n chÝnh luËn? KÓ tªn nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu? - Nªu ®Æc ®iÓm truyÖn vµ kÝ cña Ng­êi? - §Æc ®iÓm th¬ ca? III.Sù nghiÖp v¨n häc: * Lín lao vÒ tÇm vãc: Phong phó, ®a d¹ng vÒ thÓ lo¹i. §Æc s¾c vÒ phong c¸ch s¸ng t¹o. * ViÕt b»ng nhiÒu thø tiÕng: Ph¸p, H¸n, tiÕng ViÖt. 1.V¨n chÝnh luËn: - Môc ®Ých: §Êu tranh chÝnh trÞ nh»m tÊn c«ng trùc diÖn kÎ thï, hoÆc thÓ hiÖn nhiÖm vô c¸ch m¹ng cña d©n téc. - Néi dung: + Lªn ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p. + Thøc tØnh c¸c d©n téc bÞ ¸p bøc vµ tinh thÇn chiÕn ®Êu cña nh©n d©n. - NghÖ thuËt: T­ duy s¾c s¶o, giµu tri thøc v¨n ho¸, giµu tÝnh luËn chiÕn, g¾n lÝ luËn víi thùc tiÔn. - Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu: + Nh÷ng bµi viÕt b¸o: “Ng­êi cïng khæ”. + “B¶n ¸n chÕ ®é TD Ph¸p”. + “Tuyªn ng«n ®éc lËp”. + “Lêi kªu gäi toµn quèc kh¸ng chiÕn”. 2.TruyÖn vµ kÝ: (v¨n nghÖ thuËt). - Néi dung: Gi¸n tiÕp v¹ch mÆt kÎ thï hoÆc nªu nh÷ng bµi häc vÒ rÌn luyÖn ®¹o ®øc. - NghÖ thuËt: C« ®äng, s¸ng t¹o vÒ cèt truyÖn, kÕt cÊu ®éc ®¸o, hÊp dÉn, th©m thuý vµ kÝn ®¸o; t­ duy s¾c s¶o, giµu tri thøc v¨n ho¸ g¾n lÝ luËn víi thùc tiÔn. ChÊt trÝ tuÖ to¶ s¸ng trong tõng h×nh t­îng. Phong c¸ch hiÖn ®¹i, lèi kÓ khi truyÒn thèng khi míi mÎ. - Nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu: + TruyÖn kÝ NguyÔn ¸i Quèc (1922- 1928). + GiÊc ngñ m­êi n¨m (1949). + NhËt kÝ ch×m tµu (1931). + Võa ®i ®­êng võa kÓ chuyÖn (1963). 3.Th¬ ca: - Môc ®Ých: Tuyªn truyÒn hoÆc lµm th¬ nghÖ thuËt. - Lµ lÜnh vùc næi bËt gåm 3 tËp víi 250 bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c ë nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau. - Néi dung: Ph¶n ¸nh t©m hån vµ nh©n c¸ch cao ®Ñp cña nhµ th¬- chiÕn sÜ. - NghÖ thuËt: Phong phó vµ ®a d¹ng. cã khi lµ phong c¸ch cæ thi- hµm sóc, uyªn th©m, chuÈn mùc vÒ nghÖ thuËt; cã khi mang ®Ëm chÊt d©n téc truyÒn thèng, chøa chan t×nh c¶m vµ mang tÝnh chiÕn ®Êu cao...(sgk-12). IV.Vµi nÐt vÒ phong c¸ch nghÖ thuËt: - Phong phó, ®a d¹ng(kÕt hîp gi÷a ph­¬ng §«ng vµ ph­¬ng T©y, cæ ®iÓn mµ hiÖn ®¹i, d©n téc mµ quèc tÕ). - Ng¾n gän, trong s¸ng, gi¶n dÞ. - S¸ng t¹o, linh ho¹t, chñ ®éng trong viÖc dïng ng«n ng÷ vµ thÓ lo¹i. - T­ t­ëng h×nh t­îng lu«n vËn ®éng mét c¸ch khoÎ kho¾n, h­íng vÒ sù sèng, ¸nh s¸ng vµ t­¬ng lai. - Nh÷ng bµi häc rót ra tõ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp s¸ng t¸c v¨n häc cña Ng­êi? V.KÕt luËn: - TÊm g­¬ng s¸ng vÒ tinh thÇn yªu n­íc th­¬ng d©n vµ tËn tuþ quªn m×nh v× sù nghiÖp c¸ch m¹ng. - Mét nhµ th¬- chiÕn sÜ. D. Cñng cè: - N¾m ®­îc tiÓu sö, sù nghiÖp v¨n häc cña NAQ- HCM; ®Æc ®iÓm nghÖ thuËt vµ nh÷ng t¸c phÈm tiªu biÓu. - Con ®­êng ®Õn víi v¨n ch­¬ng cña Ng­êi cã ®iÓm g× ®¸ng l­u ý? E. LuyÖn tËp: - T×m ®äc tËp th¬ “NKTT” – HCM. - Ph©n tÝch mét t¸c phÈm mµ em thÝch ®Ó lµm s¸ng tá phong c¸ch nghÖ thuËt ®éc ®¸o cña NAQ- HCM. F. Rót kinh nghiÖm sau bµi gi¶ng: Ngµy th¸ng n¨m TiÕt 10- 11 Gi¶ng v¨n: Vi hµnh NguyÔn ¸i Quèc- Hå ChÝ Minh. I. Môc tiªu bµi gi¶ng: 1. VÒ kiÕn thøc: - Th«ng qua bµi häc gióp häc sinh hiÓu: Vi hµnh lµ mét truyÖn ng¾n cã t×nh huèng ®éc ®¸o, bót ph¸p ch©m biÕm trµo phóng hãm hØnh s©u cay, lèi kÓ chuyÖn linh ho¹t- tiªu biÓu cho phong c¸ch hiÖn ®¹i. - Lµ mét truyÖn ng¾n giµu tÝnh chiÕn ®Êu, t¸c gi¶ võa v¹ch trÇn b¶n chÊt bï nh×n cña vua Kh¶i §Þnh, võa lªn ¸n b¶n chÊt chñ nghÜa thùc d©n x¶o quyÖt, ph¶n ®éng. 2. VÒ kÜ n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch truyÖn ng¾n. 3. VÒ th¸i ®é t×nh c¶m: - Yªu mÕn, tr©n träng nh÷ng t¸c phÈm v¨n ch­¬ng tiªu biÓu cña HCM. II. Ph­¬ng ph¸p: - Ph¸t vÊn vµ thuyÕt gi¶ng kÕt hîp víi gîi më. III. TiÕn tr×nh bµi d¹y: A. æn ®Þnh B. KiÓm tra bµi cò: 1. Nªu vµ ph©n tÝch quan ®iÓm s¾ng t¸c v¨n häc cña NAQ_ HCM? Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ sù nghÖp? 2. Giíi thiÖu phong c¸ch nghÖ thuËt cña NAQ- HCM? 3. Nh÷ng bµi häc quÝ gi¸ tõ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp th¬ ca mµ HCM ®Ó l¹i cho ®êi sau? (vÒ lßng yªu n­íc th­¬ng d©n vµ lÝ t­ëng gi¶i phãng d©n téc, vÒ ý thøc chiÕn sÜ trong tr¸i tim giµu c¶m xóc cña mét nhµ th¬). C. Néi dung bµi míi: Vµo bµi: ho¹t ®éng cña trß ho¹t ®éng cña thÇy - §éc gi¶ vµ môc ®Ých cña t¸c phÈm? I.Hoµn c¶nh ra ®êi: - 1922 vua Kh¶i §Þnh sang Ph¸p dù cuéc ®Êu x¶o héi chî thuéc ®Þa ë Macx©y. - 19- 02 – 1923 Ng­êi viÕt truyÖn Vi hµnh, ®¨ng trªn b¸o “Nh©n ®¹o”- c¬ quan §¶ng céng s¶n Ph¸p. II.§éc gi¶ vµ môc ®Ých cña t¸c phÈm: - §éc gi¶ lµ nh©n d©n Ph¸p vµ ch©u ¢u. - Môc ®Ých: + §¶ kÝch, ch©m biÕm b¶n chÊt bï nh×n cña vua Kh¶i §Þnh. + V¹ch trÇn m­u ®å x¶o quyÖt cña bän TD Ph¸p. - Nhan ®Ò cña t¸c phÈm gîi cho ng­êi ®äc c¶m xóc g×? - NÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c t¹o nªn søc hÊp dÉn cña t¸c phÈm? - H×nh thøc mét bøc th­ ®· ®em l¹i cho truyÖn ng¾n nÐt ®Æc s¾c g×? - D­íi con m¾t ng­êi Ph¸p vua Kh¶i §Þnh hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? C¸ch gäi, h×nh d¸ng diÖn m¹o... - Qua liªn hÖ suy ngÉm cña cña t¸c gi¶, tªn vua Kh¶i §inh nh­ thÕ nµo? - NhËn xÐt g× vÒ giäng v¨n? -Ng­êi Ph¸p tá th¸i ®é nh­ thÕ nµo?(ph¹m vi hÑp ë tµu ®iÖn ngÇm, ph¹m vi réng ë toµn n­íc Ph¸p). III.Ph©n tÝch: * ThÓ lo¹i, v¨n tù: -TruyÖn viÕt b»ng tiÕng Ph¸p. -Thuéc lo¹i truyÖn ng¾n lång trong h×nh thøc mét bøc th­. * Nhan ®Ò: Vi hµnh- tõ H¸n ViÖt chØ sù trang träng nh»m diÔn t¶ viÖc lµm cao c¶ v× d©n cña nh÷ng «ng vua coi d©n lµ gèc. --> T¸c gi¶ dïng Vi hµnh víi nghÜa “kh«ng ai biÕt” nh»m môc ®Ých mØa mai sù ngu dèt cña vua Kh¶i §Þnh. H¾n ngì lµ n­íc Ph¸p quÝ träng nh­ng thùc chÊt ch¼ng ai biÕt ®Õn y víi viÖc lµm lÐn lót, v× môc ®Ých c¸ nh©n. 1.NghÖ thuËt ®Æc s¾c: Bót ph¸p ch©m biÕm. - Nhan ®Ò. - T×nh huèng: NhÇm lÉn- ®«i trai g¸i ng­êi Ph¸p nhÇn t¸c gi¶ víi vua Kh¶i §Þnh---> T×nh huèng o¸i o¨m võa vui võa tù nhiªn, kh¸ch quan t¹o hiÖu qu¶ ch©m biÕm s©u cay. --> Vua Kh¶i §Þnh hiÖn lªn ch©n thùc, cô thÓ d­íi con m¾t cña ng­êi Ph¸p chø kh«ng ph¶i cña NAQ- mét nhµ yªu n­íc m¹t s¸t vua Kh¶i §Þnh. - H×nh thøc mét bøc th­: ChuyÓn giäng, chuyÓn c¶nh, giäng v¨n biÕn ho¸ tù do phãng tóng khi nghiªm trang, khi c­êi cît; khi vui t­¬i nhÝ nh¶nh, khi buån nhí mªnh mang, khi l¹nh lïng s¾c s¶o...T¸c gi¶ so s¸nh, liªn t­ëng, b×nh luËn suy ngÉm.. --> Vua Kh¶i §Þnh hiÖn lªn râ nÐt. ==> Xuyªn suèt t¸c phÈm lµ bót ph¸p nghÖ thuËt trµo phóng ch©m biÕm s¾c s¶o s©u cay: + T×nh huèng nhÇm lÉn. + Lèi kÓ óp óp më më (mËp mê). + KÓ kÕt hîp víi so s¸nh, c©u hái tu tõ. + Giäng v¨n hµi h­íc, lèi ch¬i ch÷. 2.Ch©n t­íng vua Kh¶i §Þnh: Qua con m¾t ng­êi Ph¸p. - C¸ch gäi tªn: H¾n ®Êy, anh vua --> Tá th¸i ®é xem th­êng. - DiÖn m¹o: Mòi tÑt, m¾t xÕch, mÆt bñng nh­ vá chanh -->xÊu xÝ, thiÕu søc sèng. - Trang phôc: KÖch cìm, lè bÞch, cæ lç sÜ, ph« tr­¬ng hîm hÜnh, l·ng phÝ xa hoa. - Cö chØ: nhót nh¸t, lóng ta lóng tóng-->Gîi lªn mét c¸i g× ®ã hÌn nh¸t. - ViÖc vi hµnh: LÐn lót ch¬i bêi v« tÝch sù v× môc ®Ých c¸ nh©n tÇm th­êng. - Vai rß cña vua Kh¶i §Þnh: thay cho rß gi¶i trÝ, thay cho mét vai hÒ kh«ng mÊt tiÒn. - Qua liªn hÖ, suy ngÉm cña nh©n vËt T«i- t¸c gi¶: + Liªn hÖ so s¸nh víi Pie, vua ThuÊn (v× d©n)- víi nh÷ng «ng hoµng ®Õ ®Ó tiÖn viÖc riªng còng vi hµnh...--> Giäng v¨n khi vui t­¬i, nhÝ nh¶nh khi buån nhí mªnh m«ng ®Ëm chÊt tr÷ t×nh--> NiÒm xãt xa hoµi niÖm vÒ nh÷ng thêi tèt ®Ñp. + Mét lo¹t c©u hái tu tõ võa cã ý nghÜa mØa mai, võa kh¼ng ®Þnh nªu bËt b¶n chÊt bï nh×n, ngu dèt vµ ¨n ch¬i xa hoa cña Kh¶i §Þnh.