Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 72: tiếng Việt - Thực hành về hàm ý

Ngµy d¹y:……………Líp12C2.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C3.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C4.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C5.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C6.SÜ sè…………V¾ng……………………………… …………….Líp12C7.SÜ sè…………V¾ng……………………………… TiÕt 72: TiÕng ViÖt Thùc hµnh vÒ hµm ý I- Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS: 1. KiÕn thøc - Th«ng qua thùc hµnh, cñng cè vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ hµm ý, c¸ch thøc t¹o hµm ý vµ t¸c dông cña nã trong giao tiÕp ng«n ng÷. - Cã kÜ n¨ng c¶m nhËn, ph©n tÝch hµm ý trong ho¹t déng giao tiÕp, kÜ n¨ng t¹o hµm ý trong n÷ c¶nh giao tiÕp thÝch hîp. 2. KÜ n¨ng - KÜ n¨ng nhËn diÖn hµm ý, ph©n biÖt hµm ý víi nghÜa t­êng minh. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng ph©n tÝch hµm ý: c¸ch thøc t¹o hµm ý, t¸c dông cña hµm ý. 3. Th¸i ®é - Cã ý thøc sö dông c¸ch nãi cã hµm ý( th«ng th­êng) trong nh÷ng ng÷ c¶nh thÝch hîp. II- ChuÈn bÞ cña GV vµ HS 1. GV: Bµi so¹n 2. HS: Vë so¹n, b¶ng phô. III- TiÕn tr×nh bµi d¹y 1. KiÓm tra bµi cò: (5 phót) CH: Tãm t¾t t¸c phÈm “ ChiÕc thuyÒn ngoµi xa” cña NguyÔn Minh Ch©u? 2. Bµi míi: Ho¹t ®éng d¹y häc cña thÇy vµ trß KiÕn thøc c¬ b¶n *H§1: 5 phót - GV cñng cè nh÷ng kiÕn thøc vÒ nghÜa hµm Èn vµ nghÜa t­êng minh. *H§2: ( 13 phót) - GV h­íng dÉn HS lµn bµi tËp thùc hµnh trong SGK - GV: Lêi ®¸p ®ã thiÕu th«ng tin g× cÇn thiÕt ®èi víi y/c cña c©u hái? - HS tr¶ lêi - GV : Lêi ®¸p ®ã thõa th«ng tin g× so víi y/c cña c©u hái? - HS tr¶ lêi - GV : ThÕ nµo lµ hµm ý? A Phñ ®· vi ph¹m ph­¬ng ch©m vÒ l­îng khi giao tiÕp ntn? - HS tr¶ lêi - GV nhËn xÐt vµ chuÈn kiÕn thøc * H§3: ( 10 phót) - Th¶o luËn nhãm : + Nhãm 1,2 : tr¶ lêi ý (a) + Nhãm 3,4: tr¶ lêi ý (b) + Nhãm 5,6: tr¶ lêi ý (c) - C¸c nhãm cö ®¹i diÖn tr×nh bµy , c¸c nhãm bæ sung , thèng nhÊt ý kiÕn. - GV nhËn xÐt , chuÈn kiÕn thøc. * H§4: ( 10 phót) - GV cho HS th¶o luËn theo bµn bµi tËp 3 /SGK - GV : gäi ®¹i diÖn 4 bµn tr×nh bµy - GV nhËn xÐt , chÈn kiÕn thøc . - GV : Gäi 1-2 HS tr¶ lêi nhanh BT4/SGK - GVnhËn xÐt vµ chuÈn kiÕn thøc I. Thùc hµnh 1.Bµi tËp 1: a. NÕu c¨n cø vµo nghÜa t­êng minh trong lêi ®¸p cña A Phñ th× : (1) Lêi ®¸p thiÕu th«ng tin vÒ sè l­îng bß bÞ mÊt. (2) Lêi ®¸p thõa th«ng tin vÒ viÖc “ lÊy sóng ®i b¾n con hæ”. (3) C¸ch tr¶ lêi cña A Phñ cã hµm ý c«ng nhËn bß bÞ mÊt , bÞ hæ ¨n thÞt , c«ng nhËn m×nh cã lçi , nh­ng A Phñ kh«n khÐo lång vµo ®ã ý ®Þnh lÊy c«ng chuéc téi vµ hÐ më hi väng con hæ cã gi¸ trÞ h¬n nhiÒu so víi con bã bÞ mÊt ( Con hæ nµy to l¾m). b.Nh­ vËy hµm ý lµ nh÷ng néi dung , ý nghÜ mµ ng­êi nãi muèn truyÒn b¸o ®Õn ng­êi nghe , nh­ng kh«ng nãi trùc tiÕp, t­êng minh qua c©u ch÷ , mµ chØ ngô ý ®Ó ng­êi nghe suy ra. Trong lêi héi tho¹i trªn , A Phñ ®· chñ ý nãi võa thiÕu l­îng tin cÇn thiÕt , võa thõa l­îng tin so víi yªu cÇu trong c©u hái cña P¸ Tra , tøc lµ chñ ý vi ph¹m ph­¬ng ch©m vÒ l­îng ®Ó t¹o ra hµm ý-> C«ng nhËn viÖc ®Ó mÊt bß nh­ng muèn lÊy c«ng chuéc téi. 2. Bµi tËp 2: a. C©u nãi cña B¸ KiÕn chØ nãi ®Õn “ c¸i kho” -> cã hµm ý : “ T«i kh«ng cã nhiÒu tiÒn cña ®Ó lóc nµo cóng cã thÓ cho anh – ChÝ PhÌo”. - C¸ch thøc nãi : kh«ng trùc tiÕp mµ th«ng qua mét biÓu t­îng “ c¸i kho”- biÓu t­îng cña ng­êi l¾m tiÒn nhiÒu cña -> §©y lµ sù chñ ý vi ph¹m ph­¬ng ch©m c¸ch thøc : kh«ng nãi râ rµng , m¹ch l¹c mµ th«ng qua h×nh ¶nh c¸i kho ®Ó nãi bãng ®Õn tiÒn cña. b.ë l­ît lêi thø 1vµ thø 2 cña b¸ KiÕn cã dïng nh÷ng c©u hái ( CP ®Êy h¶? Råi lµm mµ ¨n chø b¸o ng­êi ta m·i µ?) -> nh­ng kh«ng nh»m môc ®Ých hái mµ nh»m M§ h« gäi , h­íng lêi nãi ®Õn nh­êi nghe( c©u hái 1), vµ M§ c¶nh b¸o , sai khiÕn : thóc giôc CP lµm ¨n chø kh«ng thÓ lu«n xin tiÒn ( c©u hái 2) -> C¸ch dïng hµnh ®éng nãi gi¸n tiÕp ->c¸ch nãi t¹o hµm ý. c.T¹i 2 l­ît ®Çu cña CP ®Òu kh«ng nãi hÕt ý ( ®Õn ®©y ®Ó lµm g× ?)-> phÇn hµm ý ®­îc t­êng minh hãa ë l­ît lêi thø 3 cña h¾n : ( Tao muèn lµm ng­êi l­¬ng thiÖn) => C¸ch nãi ë 2 l­ît ®Çu cña CP kh«ng ®¶m b¶o ph­¬ng ch©m vÒ l­îng vµ c¶ ph­¬ng ch©m c¸ch thøc ( kh«ng nãi râ rµng). 3. Bµi tËp 3: a. L­ît líi thø nhÊt cña bµ ®å cã h×nh thøc c©u hái , nh­ng kh«ng ph¶i ®Ó hái, mµ thùc hiÖn h/® khuyªn rÊt thùc dông : -> khuyªn «ng ®å viÕt b»ng giÊy khæ to. -> kh«ng tin t­ëng hoµn toµn vµo tµi n¨ng v/c cña «ng. b. Bµ ®å kh«ng nãi th¼ng ý cña m×nh ra v× : + nÓ träng «ng ®å + muèn gi÷ thÓ diÖn cho «ng +kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸i hµm ý cña c©u nãi. 4. Bµi tËp 4: - Ph­¬ng ¸n (D) 3. Cñng cè : ( 1 phót) + Cã kÜ n¨ng lÜnh héi ®­îc hµm ý, kÜ n¨ng nãi vµ viÕt c©u cã hµm ý trong nh÷ng ng÷ c¶nh cÇn thiÕt. 4. H­íng dÉn häc bµi : ( 1 phót) - T×m mèi liªn hÖ gi÷a c¸ch nãi hµm ý, víi nãi bãng, nãi hµm, nãi löng. - T×m hµm ý trong c¸c c©u chuyÖn ngô ng«n. - So¹n bµi ®äc thªm: “ Mïa l¸ rông trong v­ên”