Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 87: đọc văn Hồn trương ba, da hàng thịt (trích) - Lưu Quang Vũ

Tên lớp Ngày dạy Sĩ số Tên học sinh vắng 12C2 12C4 12C5 12C6 12C7 Tiết 87: Đọc văn Hồn trương ba, da hàng thịt ( trích) - Lưu Quang Vũ - I- Mục tiêu cần đạt: Giúp HS 1. Kiến thức - Hiểu được bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh : phải sống nhờ , sống tạm trái với tự nhiên khiến tâm hồn nhân hậu, thanh cao bị nhiễm độc và tha hóa bởi sự lấn át của thể xác thô lỗ, phàm tục. - Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của những người lao động trong cuộc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục - Thấy được kịch Lưu Quang Vũ đặc sắc trên nhiều phương diện: sự hấp dẫn của kịch bản VH và nghệ thuật sân khấu 2. Kĩ năng - Đọc- hiểu kịch bản văn học theo đặc trưng thể loại. 3. Thái độ - Có ý thức giữ gìn phẩm giá trọng sạch của con người. - Có ý thức đấu tranh chống lại mọi biểu hiện cả cái xấu, cái ác để bảo vệ sự sống. II- Chuẩn bị của GV và HS 1. GV: Bài soạn, phiếu học tập, máy chiếu, máy ghi vật thể. 2. HS: Vở soạn, bảng phụ. III- Tiến trình bài dạy 1. Kiểm tra bài cũ: (5 phút) CH: Nêu ý nghĩa của cuộc đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác hàng thịt? 2. Bài mới: Hoạt động dạy học của GV và HS Kiến thức cơ bản * HĐ1: Đọc- hiểu văn bản- tiếp( 15 phút) - GV nêu vấn đề: Thái độ của những người thân với hồn TB ntn? - GV: Thái độ của bà vợ? - GV: Chị con dâu là người hiểu bố chồng nhất có thái độ ntn trước sự thay đổi của Hồn Trương Ba? - GV: Đứa cháu giá yêu quý đối với ông? - HS trả lời - GV gợi dẫn, hướng dẫn HS tìm hiếu và chuẩn kiến thức. - GV: Trong thể xác hàng thịt thì Hồn Trương ba có còn là mình không? - GV: Tâm trạng, cảm xúc của Hồn Trương ba khi đối thoại với người thân? - GV: Đến đây mâu thuẫn kịch có sự thay đổi như thế nào? Hồn TB đã tìm hướng giả quyết ntn? - HS trả lời - GV phân tích và chuẩn kiến thức. * HĐ2: GV tổ chức cho HS đọc đoạn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích( trang 152)- 10 phút - GV: Qua cuộc đối thoại với Thích Đế, Hồn Trương Ba bộc lộ quan niệm sống như thế nào? - GV: Thái độ của hồn TB ra sao trước lí lẽ giải thích của Đế Thích? - GV: Thích Đế đã tiếp tục sửa sai bằng cách nào? Trương ba có đồng ý không? - GV:Từ quan niệm đó, Hồn Trương Ba đã quyết định như thế nào? - GV: Qua màn đối thoại với Đế Thích , T/g muốn gửi gắm điều gì? - HS theo dõi SGK, suy nghĩ trả lời. - GV phân tích, chuẩn kiến thức. * HĐ3: Màn kết( 5 phút) - GV nêu vấn đề - GV : Để được là chính mình , cuối cùng hồn Trương Ba đã quyết đinh ra sao? Nêu nhận xét của em về ý nghĩa của màn kết ? - HS trả lời - GV nhận xét , phân tích và chuẩn kiến thức. * HĐ4: Nghệ thuật( 5 phút) - GV: nêu những nét cơ bản về nghệ thuật của đoạn trích? - GV cho HS đọc và học ghi nhớ trong SGK. 3 . Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba với người thân. - Tất cả mọi người trong gia đình, dù đã cố chịu đựng và thích nghi với hoàn cảnh mới nhưng càng không thể chấp nhận sự thật quái gở: + Bà vợ: buồn bã, đau khổ, muốn bỏ đi + Chị con dâu- người hiểu và thương bố chồng nhất cũng thấy sợ vì sự thay đổi ngày cành nhiều của ông ->Chị đau khổ và bất lực. + Đứa cháu gái ngây thơ, trong sáng, dứt khoát không chấp nhận ông mình trong xác lão hàng thịt vụng về, thô lỗ …-> Nó căm ghét ông, mắng ông, đuổi ông vì ông ác, xấu -> Tất cả đều không gì giúp . - Trong thân thể anh hàng thịt Trương ba không còn là mình, thể xác đang xâm chiếm lấn lướt tinh thần, tha hóa tinh thần. => Hồn Trương Ba đau đớn, tuyệt vọng “ Mày đã… không cần” lời độc thoại nội tâm được đặt dưới hình thức câu hỏi bộc lộ sự day dứt đấu tranh với chính mình. - Mâu thuẫn lên tới đỉnh điểm, nhân vật không thỏa hiệp mà đấu tranh mạnh mẽ để đi đến quyết định dứt khoát: không thể chung sống với thể xác dung tục của hàng thịt. 3. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba với Đế Thích. - Quan niệm của Trương ba: Sống tích cực, sống đúng là mình, sống hài hòa vẹn cả tâm hồn và thể xác: “ Muốn được là tôi toàn vẹn”, vì mọi người, vì sự hạnh phúc và sự tốt đẹp của con người. - TB không chấp nhận-> thẳng thắn chỉ ra sai lầm của Đế Thích “ Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống , nhưng sống ntn thì ông chẳng cần biết”. - Đế Thích định tiếp tục sửa sai bằng một giải pháp khác: cho hồn TB nhập vào xác cu Tị. - Hồn TB kiên quyết từ chối, không chấp nhận cảnh sống giả tạo, không chấp nhận cuộc sống mà theo ông “ khổ hơn là cái chết” - Quyết định: + Xin cho cu Tị được sống lại + Trả lại thân xác cho hàng thịt. + Chấp nhận chết. -> Sự lựa chọn dũng cảm, mang tính tất yếu. =>Tác giả gửi gắm: vẻ đẹp của tâm hồn con người trong cuộc đấu tranh chống lại sự dung tục, giả tạo để bảo vệ quyền được sống toàn vẹn, hợp với lẽ tự nhiên cùng sự toàn thiện nhân cách 4. Màn kết - Trương Ba trả lại xác cho hàng thịt, chấp nhận cái chết để linh hồn được trong sạch và hóa thân vào các sự vật thân thương, tồn tại vĩnh viễn bên cạch những người thân yêu của mình -> Cuộc sống lại tuần hoàn theo quy luật muôn đời. Cái Thiện, cái Đẹp và sự sống đích thực đã chiến thắng. 5. Nghệ thuật: - Sáng tạo lại cốt chuyện dân gian. - Nghệ thuật dựng cảnh, dựng đối thoại, dộc thaoij nội tâm. - Hành động của nhân vật phù hợp với hoàn cảnh, tính cách, góp phần phát triển tình huống truyện. * Ghi nhớ : SGK 3. Củng cố: 3 phút CH: Qua đoạn trích “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt” em rút ra bài học gì cho bản thân? TL: Một trong những điều quý giá nhất của mỗi con người là được sống là mình, sống trọn vẹn với những giá trị mình có và theo đuổi.Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống trong sự hài hòa tự nhiên giữa thể xác và tâm hồn. 4. Hướng dẫn tự học ở nhà: 2 phút - Phân tích ý nghĩa phê phán của đoạn trích và giá trị nhân văn của tác phẩm. - Soạn bài: