Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 90: đọc văn nhìn về vốn văn hóa dân tộc (Tiếp) - Trần Đình Hựu

Tªn líp Ngµy d¹y SÜ sè Tªn häc sinh v¾ng 12C2 12C4 12C5 12C6 12C7 TiÕt 90: §äc v¨n Nh×n vÒ vèn v¨n hãa d©n téc- TiÕp - TrÇn §×nh Hùu - I- Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS 1. KiÕn thøc - N¾m ®­îc nh÷ng luËn ®iÓm chÝnh cña bµi viÕt cïng quan ®iÓm cña t¸c gi¶ vÒ nh÷ng nÐt ®Æc tr­ng cña vèn v¨n hãa d©n téc- c¬ së ®Ó x©y dùng mét nÒn v¨n hãa tiªn tiÕn, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. - ThÊy ®­îc c¸ch tr×nh bµy s¸ng râ vµ th¸i ®é kh¸ch quan, khiªm tèn khi tr×nh bµy quan ®iÓm. 2. KÜ n¨ng - N©ng cao kÜ n¨ng ®äc- hiÓu v¨n b¶n khoa häc vµ chÝnh luËn. 3. Th¸i ®é - Tù nhËn thøc vÒ nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ mét sè h¹n chÕ cña v¨n hãa truyÒn thèng d©n téc. Tõ ®ã cã x¸c ®Þnh ý thøc ph¸t huy ®iÓm m¹nh, kh¾c phôc ®iÓm yÕu ®Ó héi nhËp víi thÕ giíi trong thêi ®¹i ngµy nay. II- ChuÈn bÞ cña GV vµ HS 1. GV: Bµi so¹n, phiÕu häc tËp, m¸y chiÕu, m¸y ghi vËt thÓ, tranh minh häa phôc vô bµi gi¶ng. 2. HS: Vë so¹n, b¶ng phô. III- TiÕn tr×nh bµi d¹y 1. KiÓm tra bµi cò: (Kết hợp với bài mới) 2. Bµi míi: Ho¹t ®éng cña GV vµ HS KiÕn thøc c¬ b¶n *H§1: §Æc ®iÓm cña vèn v¨n hãa( 10 phót) - GV: VÒ quan niÖm sèng cña con ng­êi VN trong qu¸ khø ®­îc thÓ hiÖn ntn? - GV: Tr×nh bµy quan niÖm vÒ lÝ t­ëng sèng cña con ng­êi VN trong qua khø? - GV: Quan niÖm vÒ c¸i ®Ñp ®­îc thÓ hiÖn ntn? - HS suy nghÜ tr¶ lêi - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch vµ chuÈn kiÕn thøc trªn s¬ ®å. * H§2: (25 phót ) GV chã HS ho¹t ®éng theo nhãm. ( chia nhãm theo bµn) + Thêi gian: 5 phót + NhiÖm vô: ChØ ra nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña c¸c lÜnh vùc: t«n gi¸o, nghÖ thuËt, quan niÖm, øng xö, sinh ho¹t trong b¶ng sau? - GV ph¸t phiÕu häc tËp - C¸c nhãm nhËn nhiÖm vô, lµm viÖc, ®Þa diÖn nhãm tr×nh bµy ý kiÕn, c¸c nhãm kh¸c bæ sung. - GV nhËn xÐt, ph©n tÝch, chuÈn kiÕn thøc - GV tr×nh chiÕu tranh minh häa ph©n tÝch vÒ lÜnh vùc nghÖ thuËt. - GV: Kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh vµ ®ång ho¸ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ bªn ngoµi cña ng­êi ViÖt Nam? - GV: KÕt luËn trªn m¸y chiÕu. - VD: Nhân nghĩa của Khổng Tử: Nhân: Lòng yêu thương đối với muôn loài vạn vật. Nghĩa: Cư xử với mọi người công bình theo lẽ phải ->Nguyễn Trãi Nhân nghĩa : Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân Quân điếu phạt trước lo trừ bạo (Bình Ngô đại cáo - GV: Tinh thÇn chung cña v¨n hãa d©n téc lµ g×? - GV: Con ®­êng h×nh thµnh b¶n s¾c d©n téc ViÖt Nam lµ g×? - GV tổng kết trên máy chiếu bằng sơ đồ. * H§3: NghÖ thuËt( 5 phót) - GV: §¸nh gi¸ g× vÒ nghÖ thuËt tr×nh bµy? - GV: Th¸i ®é cña ng­êi viÕt? - GV gäi HS ®äc ghi nhí SGK 3. Nh÷ng biÓu hiÖn ®Æc s¾c cña vèn v¨n hãa: * Quan niÖm sèng , lÝ t­ëng sèng, c¸i ®Ñp: - Quan niÖm sèng + Coi trọng hiện thế trần tục hơn thế giới bªn kia. + ý thức c¸ nh©n và sở hữu kh«ng ph¸t triÓn cao. + Kh«ng qu¸ sî h·i c¸i chÕt - Quan niÖm lÝ t­ëng sèng + Chuéng con ng­êi hiÒn lµnh, t×nh nghÜa. + Kh«ng cã tinh thÇn th­îng vâ. + Cã thÇn, bôt, kh«ng cã tiªn. - Quan niÖm vÒ c¸i ®Ñp + C¸i ®Ñp : xinh, khÐo. + Mµu s¾c: dÞu dµng, thanh nh·. + ¡n mÆc: kh«ng cÇu k× + Kh«ng h¸o høc say mª c¸i huy hoµng, huyÒn ¶o -> §©y lµ kÕt qu¶ cña ý thøc l©u ®êi vÒ sù nhá yÕu, vÒ thùc tÕ ®Çy khã kh¨n bÊt tr¾c. * Nh÷ng ­u ®iÓm vµ h¹n chÕ cña v¨n hãa d©n téc: C¸c b×nh diÖn cô thÓ ¦u ®iÓm H¹n chÕ Tôn giáo - Không cuồng tín, mà dung hßa các tôn giáo -> Các tôn giáo đều có mặt nhưng không có những xung đột quyết liệt - Ít quan tâm đến giáo lí nên tôn giáo không phát triển -> Khó tạo nên tầm vóc lớn lao của các giá trị VH Nghệ thuật - Sáng tạo được nhiều tác phẩm tinh tế, xinh xắn, có tính thẩm mĩ. - Không có quy mô lớn, không có những công trình kì vĩ, tráng lệ Quan niệm sống - Mong ước thái bình, sống thanh nhàn, thong thả. An phận thủ thường, không mong gì cao xa dẫn đến sức ì, e ngại phấn đấu. Ứng xử - Trọng tình nghĩa - Khôn khéo biết giữ mình, gỡ được tình thế khó khăn. - Không chuộng trí còng kh«ng chuộng dũng. - Không đề cao trí tuệ. Sinh hoạt Hướng vào cái đẹp dịu dàng thanh lịch, có quy mô vừa phải. Hiếm có những vẻ đẹp phi thường, những cách tân táo bạo. * Kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh vµ ®ång ho¸: Tôn giáo Nho giáo Phật giáo Sàng lọc, tinh luyện để thành bản sắc của dân tộc mình. Giá trị văn hóa dân tộc Đạo giáo -> Tinh thÇn chung cña v¨n hãa d©n téc: ThiÕt thùc, linh ho¹t, dung hßa * Con ®­êng h×nh thµnh b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc: e. NghÖ thuËt: - C¸ch tr×nh bµy chÆt chÏ, biÖn chøng, l« gic thÓ hiÖn ®­îc tÇm bao qu¸t lín, chØ ra nh÷ng khÝa c¹nh quan träng vÒ ®Æc tr­ng v¨n hãa d©n téc. - Th¸i ®é kh¸ch quan, khoa häc, khiªm tèn…tr¸nh ®­îc mét trong hai khuynh h­íng cùc ®oan, hoÆc chØ t×m nh­îc ®iÓm ®Ó phª ph¸n, chØ t×m ­u ®iÓm ®Ó ca tông. *. Ghi nhí: SGK 4. Cñng cè- LuyÖn tËp: 4 phót C©u 1: T«n gi¸o nµo kh«ng cã ¶nh h­ëng m¹nh ®Õn v¨n hãa truyÒn thèng cña ViÖt Nam? A. Nho gi¸o B. §¹o gi¸o C. L·o gi¸o D. PhËt gi¸o C©u 2: Nh×n vµo lèi sèng, quan niÖm sèng mµ TrÇn §×nh Hù¬u nªu trong bµi ta cã thÓ nãi ng­êi ViÖt Nam: A. sèng cã v¨n hãa, ng­êi ViÖt Nam cã nÒn v¨n hãa riªng cña m×nh. B. sèng cã v¨n hãa nh­ng ch­a t¹o ra ®­îc b¶n s¾c riªng. C. sèng kh«ng cã ý chÝ, rËp khu«n, kh«ng cã sù s¸ng t¹o. D. sèng ñy mÞ, kh«ng cã lËp tr­êng riªng. C©u 3: NÐt ®Ñp v¨n hãa g©y Ên t­îng nhÊt trong nh÷ng ngµy TÕt Nguyªn ®¸n cña d©n téc ViÖt Nam lµ g×? 4. H­íng d©n häc bµi: 1 phót - Tr×nh bµy c¸ch hiÓu c¶u anh, chÞ vÒ c¸c kh¸i niÖm “ t¹o t¸c, ®ång hãa, dung hîp”. - So¹n ®äc tr­íc bµi: Ph¸t biÓu tù do PHIẾU HỌC TẬP C¸c b×nh diÖn cô thÓ ¦u ®iÓm H¹n chÕ Tôn giáo Nghệ thuật Quan niệm sống Ứng xử Sinh hoạt