Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết:101+ 102 đọc văn: Hồn trương ba da hàng thịt, tác giả Lưu Quang Vũ

Ngµy so¹n TiÕt:101+ 102 ®äc v¨n Hån tr­¬ng ba da hµng thÞt L­u Quang Vò A/ Môc tiªu bµi häc 1. NhËn thøc: Gióp HS hiÓu ®­îcbi kÞch cña Tr­¬ng Ba Þ con ng­êi ta kh«ng thÓ sèng lµ m×nh khi ph¶i m­în th©n x¸c cña ng­êi kh¸c 2. KÜ n¨ng- biÕt ph©n tÝch t./p kÞch 3.Th¸i ®é- sèng ®óng víi b¶n th©n m×nh, dóng nh©n c¸ch cao ®Ñp B/ ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh +Gi¸o viªn:truyÖn d©n gian +Häc sinh:s­u tÇm ®Üa C/ TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc KiÓm tra bµi cò C©u hái: gi¸ trÞ cña ®o¹n trÝch Th­¬ng nhí 12 ? 2. Néi dung bµi míi H§ cña gi¸o viªn H§ cña häc sinh Néi dung cÇn ®¹t H­íng dÉn t×m hiÓu tiÓu dÉn Chèt l¹i ý chÝnh Tãm t¾t truyÖn d©n gian vµ ph©n tÝch sù s¸ng t¹o cña t/ gi¶ Cho h/s ®äc ph©n vai H­íng dÉn ph©n tÝch t/p theo hÖ thèng c©u hái ý nghÜa Èn dô? Chèt l¹i ý chÝnh vµ nhÊn m¹nh vÊn ®Ò Hån tr­¬ng Ba… TÝnh c¸ch Tr­¬ng Ba cã thay ®æi kh«ng ? Ph©n tÝch c¸c ®èi tho¹i víi ng­êi th©n? Th¸i ®é cña Tr­¬ng Ba khi §Õ ThÝch cho «ng tiÕp tôc sèng? H­íng dÉn t×m hiÓu ®o¹n kÕt Ph©n tÝch ý nghÜa ®o¹n kÕt? Chèt l¹i vÊn ®Ò Dùa vµo bµi so¹n nªu ý c¬ b¶n Ghi chÐp Nghe vµ so s¸nh Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi I/ TiÓu dÉn: - L­u Quang Vò – nhµ viÕt kÞch xuÊt s¾c cña n­íc ta sau n¨m 1975. KÞch cña «ng ph¶n ¸nh nhiÒu vÊn ®Ò nãng báng cã tÝnh chÊt thùc sù cña ®êi sèng -> ®ãng gãp thiÕt thùc vµo c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc. - §Æc s¾c trong sè cña t¸c gi¶: T¸i dùng t×nh huèng, kÕt hîp tÝnh mu«n thuë vµ tÝnh thêi sù, tÝnh kÞch vµ chÊt th¬. Ng«n ng÷ nghÖ thuËt trau chuèt gîi c¶m cã chiÕu s©u. Sung ®ét kÞch xoay quanh xung ®ét trong c¸ch sèng vµ trong quan niÖm sèng… - T¸c phÈm: Cã h­ cÊu ®éc ®¸o dùa vµo cèt truyÖn d©n gian, nh­ng cã nhiÒu s¸ng t¹o, ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò míi mÎ, cã ý nghÜa t­ t­ëng, triÕt lý vµ nh©n v¨n s©u s¾c. II/ §äc – hiÓu: 1. §äc: 2. T×m hiÓu: a) ý nghÜa Èn dô ®o¹n ®èi tho¹i Hån Tr­¬ng Ba – x¸c anh hµng thÞt. - Tr­íc hÕt ®ã lµ ho¹t ®éng kÞch ®· ®Çy > sØ nhôc hån Tr­¬ng Ba -> hån Tr­¬ng Ba ®au khæ ®Õn cùc ®é -> kh«ng thÓ chÞu ®­îc n÷a. - ý nghÜa Èn dô cña ®o¹n ®èi tho¹i: + X¸c anh hµng thÞt: Èn dô vÒ thÓ x¸c cña con ng­êi. + Hån Tr­¬ng Ba: Èn dô vÒ linh hån cña con ng­êi -> cuéc ®èi tho¹i ®ã lµ cuéc ®Êu tranh gi÷a thÓ x¸c vµ linh hån trong 1 con ng­êi -> ®ã lµ 2 thùc thÓ cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau. + ThÓ x¸c cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi, cã tiÕng nãi, cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng vµo linh hån. + Linh hån ph¶i ®Êu tranh víi nh÷ng ®ßi hái kh«ng chÝnh ®¸ng cña thÓ x¸c -> ®Ó hoµn thiÖn nh©n c¸ch. b) §o¹n ®èi tho¹i gi÷a hån Tr­¬ng Ba vµ gia ®×nh: - Trong ®o¹n ®èi tho¹i ®ã tÝnh c¸ch Tr­¬ng Ba ®· cã sù thay ®æi -> trë nªn th« vông h¬n: lµm g·y c©y, gÉy diÒu -> trë nªn xa l¹ h¬n víi ng­êi th©n: vî, con, ch¸u kh«ng muèn gÇn gòi v× tÝnh t×nh cña Tr­¬ng Ba ®· thay ®æi.r­íc sù ®æi thay ®ã hån Tr­¬ng Ba cã nhËn ra -> «ng c¶m thÊy kh«ng thÓ sèng nh­ vËy ®­îc n÷a, kh«ng thÓ khuÊt phôc tr­íc thÓ x¸c lµ tù ®¸nh mÊt m×nh. c) Th¸i ®é cña Tr­¬ng Ba khi §Õ ThÞnh cã ý ®Þnh cho nhËp vµo Cu Ti – 1 em bÐ hµng xãm võa chÕt. - Tr­íc hÕt Tr­¬ng Ba rÊt th­¬ng yªu Cu TÞ – 1 em bÐ hµng xãm võa chÕt, b¹n cña ch¸u néi yªu quý cña «ng. - ¤ng kh«ng thÓ chÊp nhËn sù t¸i chiÕn bi kÞch sèng trong th©n x¸c cña ng­êi kh¸c: “Kh«ng thÓ bªn trong 1 ®»ng bªn ngoµi 1 nÎo ®­îc. T«i muèn ®­îc lµ t«i toµn vÑn -> Hån Tr­¬ng Ba ®· xin cho Cu TÞ ®­îc sèng, cßn m×nh th× xin ®­îc chÕt -> Hµnh ®éng ®ã chøng minh cho ý thøc vÒ sù hîp nhÊt gi÷a linh hån vµ thÓ x¸c. d) §o¹n kÕt: - ThÓ hiÖn râ nhÊt quan niÖm sèng cña Tr­¬ng Ba ®ång thêi còng kh¼ng ®Þnh ®­îc nh©n c¸ch cao th­îng cña «ng vµ t­ t­ëng nh©n v¨n cao c¶ cña t¸c phÈm. - §o¹n kÕt: §Çy chÊt th¬ vµ cã ®ñ ba víi h×nh ¶nh cña sù sèng: 2 ®­a trÎ vµ sù bÊt tö cña linh hån trong sù s«Ýng trong lßng ng­êi: “Lêi Tr­¬ng Ba nãi víi vî” 3. Cñng cè vµ luyÖn tËp: - Mèi quan hÖ gi÷a thÓ x¸c vµ linh hån con ng­êi. Mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau. + Linh hån cã c¬ së vËt chÊt lµ thÓ x¸c. + Linh hån vµ thÓ x¸c lµ 1 sù thèng nhÊt trong ®ã linh hån gi÷ vÞ trÝ chñ ®¹o nh­ng thÓ x¸c còng cã tÝnh ®éc lËp t­¬ng ®èi. - V× vËy linh hån ph¶i kiÓm so¸t v× nhu cÇu cña thÓ x¸c -> trong con ng­êi ph¶i lu«n cã sù t­¬ng trî -> §Ó lµm chñ b¶n th©n -> Hoµn thiÖn nh©n c¸ch. 4. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ So¹n VÒ chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam TiÕt: 103 VÒ chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam TrÇn V¨n Giµu A/ Môc tiªu bµi häc 1. NhËn thøc: Gióp HS- N¾m ®­îc nh÷ng ®iÓm cèt lâi cña chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam, thÊy râ nh÷ng c¸i “dông” cña nã trong viÖc cøu n­íc, x¸c ®Þnh c¸ch sèng vµ x©y dùng n­íc nhµ giµu m¹nh hiÖn nay qua lèi viªn nghiªn cøu võa kh¸i qu¸t võa cô thÓ, s©u s¾c mµ dÔ hiÓu cña t¸c gi¶. 2. KÜ n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n nhËt dông 3.Th¸i ®é- Tõ bµi v¨n, tù rót ra nh÷ng bµi häc thiÕt thùc cho b¶n th©n. B/ ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh +Gi¸o viªn:v¨n b¶n +Häc sinh:vë so¹n C/ TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1.KiÓm tra bµi cò C©u hái: bi kÞch Tr­¬ng Ba? 2. Néi dung bµi míi H§ cña gi¸o viªn H§ cña häc sinh Néi dung cÇn ®¹t Em h·y nªu c¸c ý c¬ b¶n trong phÇn tiÓu dÉn? .Chèt l¹i c¸c ý chÝnh vÒ t/ gi¶ . VÊn ®Ò cèt lâi nhÊt trong phÇn ®Çu lµ g×? Tr¶ lêi. I.TiÓu dÉn - GS TrÇn V¨n giµu lµ nhµ nghiªn cøu , nhµ khoa häc , nhµ sö häc cã nhiÒu ®ãng gãp cho sù nghiÖp c¸ch m¹ng vµ khoa häc cña d©n téc. - Bµi vÒ chñ nghÜa yªu n­íc VIÖT nam võa cã gi¸ trÞ lÝ luËn võa cã gi¸ trÞ thùc tiÔn trong viÖc v©nj dông chñ nghÜa yªu n­íc vµo c«ng cuéc x©y dung ®Êt n­íc. II. PhÇn ®äc – hiÓu: -1/ VÊn ®Ò cèt lâi nhÊt .§ã lµ gi¸ trÞ vµ søc m¹nh cña chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam. Chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam ®· h×nh thµnh tõ hoµn c¶nh lÞch sö lu«n ph¶i ®Êu tranh giµnh l¹i vµ b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc, tõ c¸i thÕ ®Þa lÝ chÝnh trÞ b¾t buéc ph¶i nh­ vËy -> Nã ®· h×nh thµnh, ph¸t triÓn ®i ®«i víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña quèc gia d©n téc, trë thµnh mét gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng cña d©n téc -> ChÝnh v× thÕ, nã quyÕt ®Þnh ®Õn vËn n­íc, ®Õn sù ph¸t triÓn vµ t­¬ng lai cña d©n téc. Ta cÇn øng dông vµ ph¸t huy mãn vò khÝ tinh thÇn nµy vµo c«ng cuéc b¶o vÖ vµ x©y dùng ®Êt n­íc cña nh©n d©n. - nhËn thøc míi mÎ, s©u s¾c hoÆc t×nh c¶m tù hµo vÒ chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam… - Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cu¶ chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam trong lÞch sö d©n téc: 3.Cñng cè – luyÖn tËp S¬ ®å vÒ chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam. 4. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ. - Häc thuéc bµi . Giê sau häc tiÕp. TiÕt: 104 VÒ chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam TrÇn V¨n Giµu A/ Môc tiªu bµi häc 1. NhËn thøc: Gióp HS- N¾m ®­îc nh÷ng ®iÓm cèt lâi cña chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam, thÊy râ nh÷ng c¸i “dông” cña nã trong viÖc cøu n­íc, x¸c ®Þnh c¸ch sèng vµ x©y dùng n­íc nhµ giµu m¹nh hiÖn nay qua lèi viªn nghiªn cøu võa kh¸i qu¸t võa cô thÓ, s©u s¾c mµ dÔ hiÓu cña t¸c gi¶. 2. KÜ n¨ng ph©n tÝch v¨n b¶n nhËt dông 3.Th¸i ®é- Tõ bµi v¨n, tù rót ra nh÷ng bµi häc thiÕt thùc cho b¶n th©n. B/ ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh +Gi¸o viªn:v¨n b¶n +Häc sinh:vë so¹n C/ TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1.KiÓm tra bµi cò C©u hái: Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa yªu n­íc? 2. Néi dung bµi míi H§ cña gi¸o viªn H§ cña häc sinh Néi dung cÇn ®¹t H­íng dÉn hs t×m hiÓu” c¸I dông BiÓu hiÖn cña c¸I dông? ThuyÕt tr×nh vÒ c¸I dông” trong t/p cña t/ gi¶ Tæ chøc cho hs th¶o luËn vÒ Chñ nghÜa yªu n­íc trong thêi b×nh? Chèt l¹i vÊn ®Ò yªu n­íc trong thêi b×nh. NghÖ thuËt nghiªn cøu , cña t/gia? Tr¶ lêi Th¶o luËn vµ Tr¶ lêi Tr¶ lêi 2/ Kh¸i niÖm cña c¸i “dông” - C¸i “dông” trong bµi viÕt nµy ®­îc hiÓu nh­ lµ c«ng dông, t¸c dông, c¸i biÓu lé ra, c¸i ®¹t ®­îc, søc m¹nh cña chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam. Nh÷ng kh¸i niÖm ®ã tæng hîp l¹i thµnh c¸i “dông”.Þ N¾m ®­îc néi dung c¸i “dông” cña chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam lµ ®Ó vËn dông nã mét c¸ch phï hîp vµ tèt nhÊt vµo cuéc sèng cña d©n téc trong tõng thêi kú lÞch sö. -T¸c gi¶ ®· tæng kÕt vµ kh¸i qu¸t thµnh ba c¸i “dông” nh­ lµ ba biÓu hiÖn chñ yÕu cña søc m¹nh vµ gi¸ trÞ cña chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam trong cuéc sèng cña d©n téc. + C¸i “dông” tr­íc tiªn cña chñ nghÜa yªu n­íc lµ cøu n­íc + C¸i “dông” thø hai, cã thÓ xem nh­ mét ®iÒu míi mÎ, mét “ph¸t hiÖn” vÒ chñ nghÜa yªu . §ã lµ: Chñ nghÜa yªu n­íc ViÖt Nam mét tiªu chuÈn cho sù x¸c ®Þnh tèt xÊu ph¶i quÊy, nªn ch¨ng + C¸i “dông” thø ba chÝnh lµ c¸i ®ang diÔn ra trong cuéc sèng h«m nay cña mçi chóng ta, cña c¶ d©n téc: Chñ nghÜa yªu n­íc vµ hÖ qu¶ cña nã lµ chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng - ®éng c¬ tinh thÇn to lín. 3/ Chñ nghÜa yªu n­íc trong thêi b×nh -chuyÓn sang thêi b×nh th× chñ nghÜa yªu n­íc tiÕp tôc ph¸t huy trong hoµn c¶nh míi víi ph­¬ng thøc ho¹t ®éng míi:Tr­íc ®©y lµ ®¸nh giÆc ®Ó b¶o vÖ ®éc lËp, tù do cho Tæ quèc, th× ngµy nay lµ lao ®éng ®Ó x©y dùng n­íc nhµ giµu m¹nh. - Ph¶i chó ý ®Õn c¸c quy luËt x©y dùng kinh tÕ, v¨n ho¸ cña thêi ®¹i, - Tãm l¹i, c¸i “dông” thø ba chÝnh lµ sù ph¸t huy vµ vËn dông s¸ng t¹o c¸i ®éng c¬ tinh thÇn to lín cña chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng vµo c«ng cuéc x©y dùng n­íc nhµ giµu m¹nh, vµ ®ã chÝnh lµ ®iÒu cèt lâi, søc m¹nh cña chñ nghÜa yªu n­íc trong thêi b×nh. 4/ NghÖ thuËt viÕt v¨n nghiªn cøu cña t¸c gi¶ -NghÖ thuËt viÕt v¨n nghiªn cøu cña t¸c gi¶ thùc chÊt lµ nghÖ thuËt viÕt v¨n nghÞ luËn. ë ®©y + lËp luËn chÆt chÏ (luËn ®iÓm – luËn cø – luËn chøng) + lµ c¸ch gi¶i thÝch vµ chøng minh cô thÓ, dÔ hiÓu, kÕt hîp víi c¸c biÖn ph¸p so s¸nh ®èi lËp, + c¸ch ®­a dÉn chøng x¸c ®¸ng, toµn diÖn, tiªu biÓu -> ë ngßi bót nghiªn cøu TrÇn V¨n Giµu, ng­êi ®äc th­êng gÆp c¸ch viÕt s©u s¾c mµ dung dÞ, kh¸i qu¸t mµ cô thÓ h¬n lµ c¸ch viÕt thiªn vÒ lÝ luËn cao siªu theo kiÓu hµn l©m. + Riªng ë bµi nµy, phong c¸ch hïng biÖn 3.Cñng cè – luyÖn tËp c¸ch lÝ gi¶i cña t/g 4. H­íng dÉn hs häc bµi ë nhµ Häc thuéc bµi Giê sau so¹n bµi lµm v¨n TiÕt: 107 VÒ vÊn ®Ò t×m ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc (TrÝch) TrÇn §×nh H­îu A/ Môc tiªu bµi häc 1. NhËn thøc: Gióp HS hiÓu ®­îc- N¾m ®­îc ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©nt éc ViÖt Nam qua mét sè quan niÖm sèng, quan niÖm vÒ lÝ t­ëng, vÒ c¸i ®Ñp cña con ng­êi ViÖt Nam; tõ ®ã nhËn ra con ®­êng x©y dùng v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa tõ c¸i vèn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc, qua lèi viÕt nghiªn cøu râ rµng, m¹ch l¹c, dÔ hiÓu cña t¸c gi¶. 2. KÜ n¨ng- BiÕt ph©n tÝch v¨n b¶n nhËt dông 3.Th¸i ®é- Cã ý thøc g×n gi÷, ph¸t huy nh÷ng mÆt tèt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc ®Ó x©y dùng v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam h«m nay. B/ ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh +Gi¸o viªn:Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt +Häc sinh: C/ TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1.KiÓm tra bµi cò C©u hái: C¸i dông cña chñ nghÜa yªu n­íc? 2. Néi dung bµi míi H§ cña gi¸o viªn H§ cña häc sinh Néi dung cÇn ®¹t Nªu nÐt c¬ b¶n vÒ t/g ? Chèt l¹i vÊn ®Ò ThÕ nµo lµ v¨n ho¸? H­íng dÉn tim hiÓu phÇn v¨n b¶n. Nh÷ng biÓu hiÖn ®Æc s¾c cña v¨n ho¸ d©n téc vÒ quan niÖm sèng? Nh÷ng biÓu hiÖn ®Æc s¾c cña v¨n ho¸ d©n téc vÒ lÝ t­ëng? Nh÷ng biÓu hiÖn ®Æc s¾c cña v¨n ho¸ d©n téc vÒ lÝ ®Ñp? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi I. PhÇn tiÓu dÉn: - T¸c gi¶ lµ chuyªn gia vÒ Nho gi¸o vµ c¸c vÊn ®Ò t­ t­ëng, v¨n ho¸ ViÖt Nam ®­îc tÆng Gi¶i th­ëng Nhµ n­íc vÒ khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n n¨m 2000. - V¨n b¶n rót trong cuèn §Õn hiÖn ®¹i tõ truyÒn thèng, phÇn VÒ vÊn ®Ò t×m ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc. II. PhÇn §äc – hiÓu: *Kh¸i niÖm v¨n ho¸. Theo tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, v¨n ho¸ lµ “tæng thÓ nãi chung nh÷ng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn do con ng­êi s¸ng t¹o ra trong qu¸ tr×nh lÞch sö” -> V¨n ho¸ bao gåm tÊt c¶ nh÷ng g× con ng­êi s¸ng t¹o, kh«ng cã s½n trong tù nhiªn, nh­ v¨n ho¸ trång lóa n­íc, v¨n ho¸ cång chiªng, v¨n ho¸ ch÷ viÕt… Ngµy nay, ta th­êng nãi v¨n ho¸ ¨n (Èm thùc), v¨n ho¸ mÆc, v¨n ho¸ øng xö, v¨n ho¸ ®äc,… TÊt c¶ ®Òu lµ nh÷ng gi¸ trÞ mµ con ng­êi ®· s¸ng t¹o ra qua tr­êng k× lÞch sö. -Theo TrÇn §Þnh H­îu, “h×nh thøc ®Æc tr­ng hay biÓu hiÖn tËp trung, vïng ®Ëm ®Æc cña nÒn v¨n ho¸ l¹i n»m ë ®êi sèng tinh thÇn, nhÊt lµ ë ý thøc hÖ, ë v¨n häc, nghÖ thuËt, biÓu hiÖn ë lèi sèng, sù ­a thÝch, c¸ch suy nghÜ, ë phong tôc, tËp qu¸n, ë b¶ng gi¸ trÞ”. (VÒ vÊn ®Ò t×m ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc, S®d, tr.235) 1. Nh÷ng biÓu hiÖn cña ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc ViÖt Nam: - VÒ quan niÖm sèng: Coi träng hiÖn thÕ trÇn tôc h¬n thÕ giíi bªn kia, nh­ng còng kh«ng b¸m lÊy hiÖn thÕ, kh«ng qu¸ sî h·i c¸i chÕt. ý thøc vÒ c¸ nh©n vµ së h÷u kh«ng ph¸t triÓn cao. Mong ­íc th¸i b×nh, an c­ l¹c nghiÖp ®Ó lµm ¨n cho no ®ñ, sèng thanh nhµn, thong th¶, cã ®«ng con nhiÒu ch¸u, yªn phËn thñ th­êng kh«ng mong g× cao xa, kh¸c th­êng, h¬n ng­êi. - Quan niÖm vÒ lÝ t­ëng: Con ng­êi ®­îc ­a chuéng lµ con ng­êi hiÒn lµnh t×nh nghÜa. Kh«ng ca tông trÝ tuÖ mµ ca tông sù kh«n khÐo, kh«ng chuéng trÝ mµ còng kh«ng chuéng dòng, d©n téc chèng ngo¹i x©m liªn tôc nh­ng kh«ng th­îng vâ. Trong t©m trÝ nh©n d©n th­êng cã ThÇn vµ Bôt mµ kh«ng cã Tiªn. - Quan niÖm vÒ c¸i ®Ñp: C¸i ®Ñp võa lµ ý lµ xinh, lµ khÐo. Kh«ng h¸o høc c¸i tr¸ng lÖ, huy hoµng, kh«ng say mª c¸i huyÒn ¶o, k× vÜ. Mµu s¾c chuéng c¸i dÞu dµng, thanh nh·, ghÐt sÆc sì. Quy m« chuéng sù võa khÐo, võa xinh, ph¶i kho¶ng. TÊt c¶ ®Òu h­íng vµo c¸i ®Ñp dÞu dµng, thanh lÞch, duyªn d¸ng vµ cã quy m« võa ph¶i. >- §ã lµ v¨n ho¸ cña d©n n«ng nghiÖp ®Þnh c­, kh«ng cã nhu cÇu l­u chuyÓn trao ®æi, kh«ng cã sù kÝch thÝch cña ®« thÞ; tÕ bµo cña x· héi n«ng nghiÖp lµ tiÓu n«ng, ®¬n vÞ cña tæ chøc x· héi lµ lµngÞ. §ã cßn lµ “kÕt qu¶ cña ý thøc l©u ®êi vÒ sù nhá yÕu, vÒ thùc tÕ khã kh¨n, nhiÒu bÊt tr¾c” cña hä trong cuéc sèng. Vµ sau hÕt, cßn cã sù dung hîp cña c¸i “vèn cã” víi v¨n ho¸ PhËt gi¸o vµ v¨n ho¸ Nho gi¸o tõ bªn ngoµi du nhËp vµo nh­ng ®Òu ®Ó l¹i dÊu Ên s©u s¾c trong b¶n s¾c d©n téc. 3.Cñng cè- luyÖn tËp - nhÊn m¹nh l¹i c¸c kiÕn thøc 4. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ - Häc thuéc bµ - Giê sau häc tiÕp TiÕt: 108-§äc v¨n VÒ vÊn ®Ò t×m ®Æc s¾c v¨n ho¸ ViÖt Nam TrÇn §×nh H­îu A/ Môc tiªu bµi häc 1. NhËn thøc: Gióp HS hiÓu ®­îc- N¾m ®­îc ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©nt éc ViÖt Nam qua mét sè quan niÖm sèng, quan niÖm vÒ lÝ t­ëng, vÒ c¸i ®Ñp cña con ng­êi ViÖt Nam; tõ ®ã nhËn ra con ®­êng x©y dùng v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa tõ c¸i vèn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc, qua lèi viÕt nghiªn cøu râ rµng, m¹ch l¹c, dÔ hiÓu cña t¸c gi¶. 2. KÜ n¨ng- BiÕt ph©n tÝch v¨n b¶n nhËt dông 3.Th¸i ®é- Cã ý thøc g×n gi÷, ph¸t huy nh÷ng mÆt tèt ®Ñp cña v¨n ho¸ d©n téc ®Ó x©y dùng v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam h«m nay. B/ ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh +Gi¸o viªn:Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt +Häc sinh: C/ TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc 1.KiÓm tra bµi cò C©u hái: kh¸I niÖm v¨n ho¸? 2. Néi dung bµi míi H§ cña gi¸o viªn H§ cña häc sinh Néi dung cÇn ®¹t Em hiÓu thÕ nµo vÒ tinh thÇn chung cña v¨n ho¸ lµ thiÕt thùc linh ho¹t dung hoµ? ThuyÕt tr×nh ,më réng vÊn ®Ò. Nªu ­u nh­îc ®iÓm cña v¨n ho¸ d©n téc ? H­íng kh¾c phôc ? Th¶o luËn nh÷ng khã kh¨n trong viÖc x©y dùng ®Êt n­íc? Muèn gi¶i quyÕt khã kh¨n ph¶i l¶m nh­ thÕ nµo? Mèi t­¬ng quan gi÷a tÝnh d©n téc vµ thÕ giíi? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi 2/ Tinh thÇn chung cña v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ thiÕt thùc linh ho¹t, dung hoµ - NhËn ®Þnh “tinh thÇn chung cña v¨n ho¸ ViÖt Nam lµ thiÕt thùc, linh ho¹t, dung hoµ” lµ ®óng víi thùc tÕ cuéc sèng cña nh©n d©n ta.Þ Ng­êi ViÖt Nam chuéng nh÷ng ®iÒu thiÕt thùc h¬n lµ m¬ méng, vµ khi gÆp khã kh¨n, bÊt ngê trong cuéc sèng th× biÕt linh ho¹t t×m c¸ch th¸o gì; trong cuéc sèng céng ®ång trong c¸ch lµm ¨n, giao tiÕp, … th­êng cã sù dung hoµ víi nhau. TÊt c¶ lµ ®Ó mong t×m ®­îc sù b×nh æn, th¸i b×nh, an c­ l¹c nghiÖp. Tinh thÇn chung cña v¨n ho¸ ViÖt Nam cã nguån gèc tõ cuéc sèng cña nh÷ng ng­êi d©n n«ng nghiÖp ®Þnh c­ víi hé tiÓu n«ng, víi ®¬n vÞ lµng khÐp kÝn. NÒn kinh tÕ Êy, cuéc sèng Êy ®· t¹o ra g­¬ng mÆt cña v¨n ho¸ ViÖt Nam trong qu¸ khø. 3/ V¨n ho¸ d©n téc cã ­u ®iÓm, nh­îc ®iÓm g×? -Nh÷ng ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc ®ã cã ­u ®iÓm lµ ®· t¹o ra mét cuéc sèng thiÕt thùc, b×nh æn, lµnh m¹nh víi nh÷ng vÎ ®Ñp dÞu dµng, thanh lÞch, nh÷ng con ng­êi hiÒn lµnh, t×nh nghÜa, sèng cã v¨n ho¸ trªn mét c¸i nÒn nh©n b¶n. - Tuy nhiªn, nã còng béc lé nh­îc ®iÓm lµ kh«ng cã kh¸t väng vµ s¸ng t¹o lín trong cuéc sèng, kh«ng mong g× cao xa, kh¸c th­êng, h¬n ng­êi, trÝ tuÖ kh«ng ®­îc ®Ò cao. >- Nh÷ng nh­îc ®iÓm nµy sÏ ®­îc kh¾c phôc dÇn trong thêi ®¹i ngµy nay, ®Æc biÖt la trong c«ng cuéc ®æi míi cña ®Êt n­íc: Kh¸t väng ®· bay cao cïng víi sù s¸ng t¹o vµ trÝ tuÖ cña con ng­êi ngµy nay. 4 / Nh÷ng k.hã kh¨n trong viÖc XD v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa. tõ c¸i vèn v¨n ho¸ truyÒn thèng cã tÝnh n«ng nghiÖp, lµng x· vµ “ph­¬ng §«ng”: - V¨n ho¸ truyÒn thèng cña ta lµ tèt ®Ñp vµ trong t­¬ng lai cã thÓ vÉn cÇn ®Õn nã, nh­ng “tr­íc m¾t nã l¹i cã nh÷ng chç kh¸c ®Õn ®èi lËp víi v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa:Þ N«ng nghiÖp chø kh«ng ph¶i c«ng nghiÖp; lµng x· chø kh«ng ph¶i ®« thÞ, kh«ng ph¶i thÕ giíi; gia ®×nh vµ nhµ n­íc chø kh«ng ph¶i x· héi; cho nªn qu¸ tr×nh gia nhËp cña nã vµo ®êi sèng x· héi chñ nghÜa kh«ng su«n sΔ. - Muèn gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n ®ã, viÖc cÇn lµm tr­íc nhÊt lµ ph¶i t×m ®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc, hiÓu c¶ mÆt hay vµ mÆt dë, ®Ó dù kiÕn con ®­êng ph¸t triÓn cña nã trong viÖc x©y dùng v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa. 5/ Mèi t­¬ng quan gi÷a tÝnh d©n téc vµ tÝnh thÕ giíi trong viÖc x©y dùng - TÝnh thÕ giíi quan träng h¬n, quyÕt ®Þnh h¬n tÝnh d©n téc (thùc tÕ cña thÕ giíi ngµy nay c¸i g× còng nhanh chãng cã tÝnh thÕ giíi, cã tÝnh nh©n lo¹i). - CÇn “X©y dùng mét nÒn v¨n ho¸ x· héi chñ nghÜa cã ®Æc s¾c d©n téc, nh­ng trong t­¬ng quan toµn bé kh«ng nªn lµm cho viÖc ®ã thµnh sïng cæ, thµnh d©n téc chñ nghÜa, lµm cho ®Æc s¾c d©n téc thµnh mét thø hang rµo ng¨n c¶n c¸i hiÖn ®¹i, c¸i thÕ giíi”. - CÇn “gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®Ó l¹i hay xo¸ bá, ph¸t triÓn hay h¹n chÕ vµ t×m nh÷ng h×nh thøc trung gian ®Ó dÉn d¾t vµ lãt æ cho v¨n ho¸ truyÒn thèng thÝch øng víi ®iÒu kiÖn míi ®Ó më ®óng cöa cho c¸i míi ra ®êi”. 3.Cñng cè vµ luyÖn tËp Cñng cè l¹i c¸c kiÕn thøc ®· häc LuyÖn tËp bµi 1/65 : CÇn t×m nh÷ng mÆt tèt ®Ñp cña v¨n ho¸ truyÒn thèng ®Ó x©y dùng nÒn v¨n ho¸ xhcn 4. H­íng dÉn häc bµi ë nhµ. Häc thuéc bµi ChuÈn bÞ bµi LuyÖn tËp më bµi vµ kÕt bµi. TiÕt: 110 + 111 ®äc v¨n G-Bèp vµ vÊn ®Ò nghÖ thuËt (TrÝch) §«-xt«i-ep-xki A/ Môc tiªu bµi häc 1. NhËn thøc: Gióp HS- N¾m ®­îc kiÓu bµi nghÞ luËn vÒ nghÖ thuËt, bµi tranh luËn, bót chiÕn. - HiÓu râ ®Æc ®iÓm cña bót ph¸p §«-xt«i-Ðp-xki. 2. KÜ n¨ng - N¾m v÷ng vµ vËn dông tèt quan ®iÓm c¬ b¶n cña §«-xt«i-Ðp-xki vÒ nghÖ thuËt vµo viÖc ®¸nh gi¸ c¸c cuéc tranh luËn vÒ nghÖ thuËt, kh¸m ph¸ c¸c gi¸ trÞ thÈm mÜ trong t¸c phÈm v¨n häc. 3.Th¸i ®é cã th¸i ®é ®óng mùc khi kh¸m ph¸ gi¸ trÞ v¨n tr­¬ng B/ ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc sinh +Gi¸o viªn:mét sè quan ®iÓm nghÖ thuËt +Häc sinh:bµi so¹n C/ TiÕn tr×nh tæ chøc ho¹t ®éng d¹y vµ häc KiÓm tra bµi cò C©u hái:®Æc s¾c v¨n ho¸ d©n téc ? 2. Néi dung bµi míi H§ cña gi¸o viªn H§ cña häc sinh Néi dung cÇn ®¹t H­íng dÉn hs t×m hiÓu tiÓu dÉn chèt l¹i vÊn ®Ò vÒ tiÓu sö vµ qu¸ tr×nh ho¹t ®éng . TÝnh phiÕn diÖn cña mçi phe ph¸i? Quan ®iÓm cña t/gi¶ vÒ tõng ph¸i? ThuyÕt tr×nh vÒ q® cña t/ gi¶ Quan ®iÓm toµn diÖn ®óng ®¾n cña t/g? Tr¶ lêi Tr¶ lêi Tr¶ lêi I. tiÓu dÉn: - Phª-®o Mi-khai-l«-vÝch §«-xt«i-Ðp-xki (1821-1881) sinh t¹i M¸t-xc¬-va, con cña b¸c sÜ qu©n y - N¨m 1945 lµm quen nhµ phª b×nh næi tiÕng V.X. Bª-lin-xki -. N¨m 1847 bÊt ®ång quan ®iÓm nghÖ thuËt vµ chÝnh trÞ víi Bª-lin-xki. -N¨m 1849 tham dù c¸c buæi sinh ho¹t cña nhãm Spª-snÐp - Khi viÕt bµi G-bèp vµ vÊn ®Ò nghÖ thuËt, §«-xt«i-Ðp-xki ®· ho¹t ®éng v¨n häc 15 n¨m vµ tr¶i qua tr­êng ®êi kh¾c nghiÖt víi vèn sèng cùc k× phong phó gióp cho tµi n¨ng «ng në ré trong hµng lo¹t t¸c phÈm xuÊt s¾c trong 20 n¨m cuèi ®êi. II.§äc – hiÓu: 1- TÝnh phiÕn diÖn cña mçi phe ph¸i trong cuéc tranh luËn. - Cuéc ®Êu tranh gi÷a ph¸i nghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt vµ ph¸i nghÖ thuËt vÞ nh©n sinh ë Nga diÔn ra vµo kho¶ng nh÷ng n¨m 60 (1855-1868) thÕ kû XIX. + Ph¸i nghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt->. Hä chèng nghÖ thuËt “cã khuynh h­íng”, ñng hé “tÝnh nghÖ thuËt thuÇn tuý nghÖ thuËt “vÜnh cöu”. Hä chñ tr­¬ng lèi phª b×nh “thÈm mÜ”, “cã tÝnh nghÖ thuËt”, “cã chÊt nghÖ sÜ”. Hä tranh luËn víi ph¸i nghÖ thuËt vÞ nh©n sinh qua viÖc ®¸nh g¸i t¸c phÈm cña c¸c nhµ v¨n Tuèc-ghª-nhÐp, L.T«n-xt«i, èt-xt¬-rèp-xki… + Ph¸i nghÖ thuËt vÞ nh©n sinh coi träng néi dung t­ t­ëng, tÝnh h÷u Ých cña nghÖ thuËt. Hä chñ tr­¬ng lèi phª b×nh “hiÖn thùc” nhÊn m¹nh t¸c ®éng cña nghÖ thuËt ®èi víi cuéc sèng, ñng hé chñ nghÜa hiÖn thùc. Lµ nh÷ng ng­êi d©n chñ c¸ch m¹ng, hä t¸n thµnh c¸ch m¹ng b¹o lùc ®Ó thñ tiªu chÕ ®é n«ng n« chuyªn chÕ. Hä muèn nghÖ thuËt gãp phÇn ®¾c lùc vµo sù nghiÖp ®Êu tranh gi¶i phãng n«ng n« Nga. - §«-xt«i-Ðp-xki nªu tãm t¾t quan ®iÓm cña t­ng ph¸i: + quan ®iÓm ph¸i nghÖ thuËt vÞ nghÖ thuËt: “Nh­ng nh­ mét thø nhÊt qu¸n, h÷u c¬, s¸ng t¹o ph¸t triÓn tù nã, kh«ng lÖ thuéc vµ ®ßi hái ®­îc ph¸t triÓn hoµn toµn; ®iÒu chñ yÕu lµ nã ®ßi hái tù do hoµn toµn trong sù ph¸t triÓn cña m×nh. Bëi vËy mäi sù chßn Ðp, b¾t lÖ thuéc, bÊt k× môc tiªu bªn ngoµi nµo, bÊt k× môc ®Ých ®Æc biÖt nµo ®Æt ra cho nã còng sÏ lµ bÊt hîp ph¸p vµ bÊt hîp lÝ”. + quan ®iÓm ph¸i nghÖ thuËt vÞ nh©n sinh: “Nh÷ng ng­êi thùc dông ®ßi hái nghÖ thuËt ph¶i cã lîi Ých trùc tiÕp, mau chãng, tøc thêi, phï hîp víi hoµn c¶nh, lÖ thuéc hoµn c¶nh …”, “nh÷ng ng­êi thùc dông râ rµng kh«ng ®éng ch¹m ®Õn tÝnh nghÖ thuËt, ®ång thêi hoµn toµn kh«ng thõa nhËn nã”. Nh÷ng ng­êi thùc dông nghÜ thÕ nµy: “Cèt sao thÊy râ t­ t­ëng, chØ cÇn th¸y râ môc ®Ých viÕt t¸c phÈm, thÕ lµ ®ñ, cßn tÝnh nghÖ thuËt lµ chuyÖn trèng rçng, h¹ng ba, hÇu nh­ v« Ých […]. Hä c¨m ghÐt Pu-skin, gäi c¶m høng cña «ng lµ nh÷ng trß cÇu k×, âng Ño, ¶o thuËt, t« ®iÓm, cßn c¸c bµi th¬ cña «ng lµ nh÷ng thø vÆt v·nh ®Ò ¸n bom. ThËm chÝ ngay sù xuÊt hiÖn cña Pu-skin trong v¨n häc ta hä còng coi tùa hå nh­ kh«ng hîp ph¸p”, “§iÒu chñ yÕu lµ dï kh«ng cã tÝnh nghÖ thuËt, G-bèp còng hµi lßng, chØ cÇn nãi vÒ c«ng viÖc”, “nh÷ng ng­êi thùc dông coi th­êng nghÖ thuËt vµ tÝnh nghÖ thuËt”. 2- Quan ®iÓm toµn diÖn, ®óng ®¾n cña §«-xt«i-Ðp-xki §©y lµ mét quan ®iÓm toµn diÖn, ®óng ®¾n, võa coi träng tÝnh thêi sù, néi dung t­ t­ëng võa coi träng h×nh thøc, tÝnh nghÖ thuËt. - §«-xt«i-Ðp-xki tù x¸c ®Þnh: “Chóng t«i ®· kh«ng tham gia vµo cuéc tranh c·i cæ x­a nµy vÒ nghÖ thuËt, cho tíi nay chóng t«i còng kh«ng thuéc vÒ phe phaÝo nµo, tõ ngoµi trêi tíi, chóng t«i t­¬i t¾n, Ýt ra lµ kh«ng thiªn vÞ”. Vµ khiªm tèn nãi râ r»ng «ng “hoµn toµn kh«ng ®Þnh ®ãng vai trß ng­êi ph¸n xö døt kho¸t trong cuéc tranh c·i nµy”. NghÜa lµ «ng cho r»ng cÇn biÕt nghe nhau, ®èi tho¹i th¼ng th¾n, cëi më ®Ó cïng nhau gãp søc t×m ch©n lÝ. - Theo §«-xt«i-Ðp-xki, “Toµn bé vÊn ®Ò ®­îc ®Æt ra mét c¸ch sai l¹c, bëi tranh c·i h¨ng qu¸”, “vÊn ®Ò vÒ nghÖ thuËt ®­îc ®Æt ra ch­a æn vµo lóc nµy, ®i tíi cùc ®oan vµ rèi tung lªn do sù gay g¾t víi nhau cña c¶ hai ph¸i”. -> Nh­ vËy §«-xt«i-Ðp-xki cho r¨3ngf hai ph¸i ®Òu phiÕn diÖn, cùc ®oan, do ®ã sai lÇm. Mét ph¸i nÆng vÒ néi dung, mét ph¸i nÆng vÒ h×nh thøc. -> NÕu