Giáo án Ngữ văn 12 - Tuần 13 năm 2007

vî nhÆt A . môc tiªu bµi häc 1. Th«ng qua h×nh ¶nh xóc ®éng vÒ n¹n ®ãi n¨m 1945, thÊy ®­îc th¶m kÞch mµ d©n téc ta ph¶i chÞu ®ùng, ®ång thêi còng thÊy ®­îc chØ cã lßng nh©n ¸i vµ sù quËt khëi cña nh©n d©n míi cã thÓ gióp nh÷ng ng­êi cïng khæ v­ît qua tai ho¹ ghª gím Êy. 2. T×m hiÓu mét phong c¸ch viÕt: T¹o t×nh huèng bÊt ngê, giäng kÓ hãm hØnh nh­ng méc m¹c, ng«n ng÷ ®êi th­êng nh­ng gîi c¶m, l«i cuèn. b. ph­¬ng tiÖn thùc hÖn - SGK, SGV.ThiÕt kÕ bµi häc . C. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: Ph©n tÝch nh©n vËt MÞ trong phÇn 1 truyÖn VCAP? 2. Giíi thiÖu bµi míi . ph­¬ng ph¸p Néi dung cÇn ®¹t GV: Gäi H/S ®äc tiÓu dÉn GVH: PhÇn tiÓu dÉn SGK tr×nh néi dung g× ? HS§&TL: GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt mét sè nÐt ®¸ng chó ý vÒ t¸c gi¶? VÒ ®Ò tµi, t¸c phÈm chÝnh, hoµn c¶nh ra ®êi cña truyÖn Vî NhÆt. HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt truyÖn ng¾n Vî nhÆt ra ®êi trong hoµn c¶nh nµo? Em h·y cho biÕt ý nghÜa nhan ®Ò? TruyÖn ®­îc chia lµm mÊy ®o¹n? Néi dung cña tõng ®o¹n? GVH: Anh (chÞ) t×m nh÷ng biÓu hiÖn c¶nh ®ãi kh¸t, tiªu ®iÒu ë xãm ngô c­ ? §ã lµ c¶nh nh­ thÕ nµo? H·y nhËn xÐt vÒ nh÷ng con ng­êi cña xãm ngô c­? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt ng­êi vî cña Trµng cã nguån gèc xuÊt th©n nh­ thÕ nµo? T×m chi tiÕt vµ cho biÕt h×nh d¸ng cña ng­êi vî nhÆt ? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt v× sao chÞ ta thµnh vî cña Trµng? DÉn chøng? TÝnh c¸ch, t©m tr¹ng cña ng­êi vî nhÆt ®­îc t¸c gi¶ thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo? DÉn chøng? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) cho biÕt Trµng cã hoµn c¶nh sèng nh­ thÕ nµo? DÉn chøng? Nguyªn nh©n anh ta kh«ng cã vî ? HSTL&PB: GVH:Anh (chÞ) ®äc nh÷ng ®o¹n biÓu hiÖn t©m tr¹ng cña Trµng vµ nhËn xÐt ? Sau ®ªm t©n h«n, Trµng cã nh÷ng biÕn ®æi nh­ thÕ nµo? DÉn chøng? GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt h×nh d¸ng cña bµ cô Tø ? T×m nh÷ng ®o¹n biÓu hiÖn diÔn biÕn t©m lÝ cña bµ cô Tø vµ nhËn xÐt? HSTL&PB: GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña truyÖn Vî nhÆt? I. Giíi thiÖu chung 1. T¸c gi¶: NguyÔn V¨n Tµi (1920) * Hoµn c¶nh gia ®×nh khã kh¨n, «ng chØ ®­îc häc hÕt bËc tiÓu häc råi ph¶i ®i lµm ®Ó kiÕm sèng (s¬n guèc, kh¾c tranh b×nh phong). ¤ng võa lµm thî võa viÕt v¨n * Tr­íc c¸ch m¹ng th¸ng 8 (1941) «ng b¾t ®Çu viÕt truyÖn ng¾n tËp trung vµo 2 ®Ò tµi: + N«ng d©n ViÖt Nam vµ cuéc sèng lam lò vÊt v¶ cña ng­êi n«ng d©n. VD: §øa con ng­êi vî lÏ, C« VÞa... + T¸i hiÖn sinh ho¹t v¨n ho¸ phong phó ë th«n quª. VD: §«i chim thµnh, Con m· m¸i.... * Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8: Kim L©n vÉn tiÕp tôc lµm b¸o viÕt v¨n. ¤ng vÉn chuyªn vÒ truyÖn ng¾n vµ vµ vÉn viÕt vÒ lµng quª VN VD: Nªn vî nªn chång, Con chã xÊu xÝ… * NghÖ thuËt truyÖn ng¾n cña KL + Giäng kÓ: nhµ v¨n dïng c¸ch kÓ chuyÖn t©m t×nh qua lêi cña nh©n vËt t«i hoÆc dÉn chuyÖn b»ng ng«n ng÷ cña nh©n vËt. + X©y dùng t×nh huèng, cèt truyÖn: Cèt truyÖn chÆt chÏ, hÊp dÉn nhê nghÖ thuËt x©y dùng nh÷ng t×nh huèng Ðo le, nh÷ng chi tiÕt bÊt ngê, thó vÞ + NT x©y dùng nh©n vËt: võa miªu t¶ ngo¹i h×nh võa diÔn t¶ t©m t­, ý nghÜ, c¶m xóc. 2, TuyÖn ng¾n Vî nhÆt a, Hoµn c¶nh ra ®êi: SGK Tr 104. B, Nhan ®Ò: t×nh huèng Ðo le, ®éc ®¸o, gîi nªn hoµn c¶nh vµ sè phËn cña nh©n vËt chÝnh. §Æt ra trong ®Çu ng­êi ®äc nh÷ng c©u hái: Ai ®i nhÆt vî ? chµng trai nµo mµ hÌn kÐm thÓ ! Ai trë thµnh vî nhÆt, con g¸i g× mµ rÎ róng thÕ ! d, Bè côc: 4 ®o¹n + Trµng ®­a ng­êi vî nhÆt vÒ nhµ gÆp mÑ. Tõ ®Çu ®Õn “thµnh chång..” + T¸c gi¶ kÓ l¹i hoµn c¶nh 2 ng­êi gÆp nhau vµ nªn vî nªn chång: tiÕp ®ã ®Õn “cïng ®Èy xe bß vÒ” SGK Tr 111. + T×nh th­¬ng cña bµ mÑ giµ nghÌo khã ®èi víi ®«i vî chång míi: tiÕp ®ã ®Õn “tiÕng hê khãc tØ tª nghe cµng râ” SGK Tr 114. + Nh÷ng con ng­êi c¬ cùc nµy tñi hên cho th©n phËn cña hä nh­ng nhen nhãm lßng tin vÒ sù ®æi ®êi trong t­¬ng lai: tiÕp ®ã ®Õn hÕt. II. Néi dung chÝnh 1, Bèi c¶nh nhÆt ®­îc vî, T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o * Bèi c¶nh chung: n¹n ®ãi khñng khiÕp n¨m 1945 * Bèi c¶nh riªng: + C¶nh kho thãc “Ýt l©u nay... th× lµm” T109 -> th¶m th­¬ng, téi nghiÖp + Xãm ngô c­ (T105,106) => C¶nh: tåi tµn, ®ãi nghÌo, t¨m tèi, buæi chiÒu ¶m ®¹m, mµu s¾c x¸m xÞt, h×nh ¶nh thª l­¬ng ghª rîn. + C¨n nhµ cña Trµng (T108,109): NghÌo nµn, hoang tµn, v¾ng l¹nh + §ªm t©n h«n (T114): rÊt ®Æc biÖt, 1 ®ªm h·i hïng bëi tiÕng “hê khãc tØ tª..” v¼ng tõ nh÷ng nhµ cã ng­êi chÕt ®ãi… Trªn c¸i nÒn t¨m tèi ®ã, h¹nh phóc b×nh dÞ ®· ®Õn víi anh cu Trµng, vèn lµ ng­êi tõ l©u thõa tiªu chuÈn Õ vî bçng d­ng cã vî theo. Ng­êi vî * Nguån gèc xuÊt th©n (109): Kh«ng râ gia ®×nh, kh«ng cã ®Õn c¶ c¸i tªn -> c« ¶, thÞ. * H×nh d¸ng (T108,T110): GÇy xÊu, ®ãi r¸ch -> hiÖn th©n cña hµng triÖu ng­êi bÇn cïng, tha ph­¬ng cÇu thùc kiÕm ¨n vµ cã thÓ chÕt gôc n¬i ®Çu ®­êng xã chî. * LÝ do thµnh vî cña Trµng (T109->111): muèn t×m c¸i cäc ®Ó n­¬ng tùa, ®Ó trèn ch¹y c¸i ®ãi: Ng­êi ®µn bµ ngåi tr­íc cöa kho thãc ®· theo kh«ng Trµng (nhÆt ®­îc vî) -> Tñi nhôc, chua xãt. * TÝnh c¸ch, t©m tr¹ng: + Lóc míi gÆp Trµng : ThÞ ®anh ®¸, chua ngoa, nãi n¨ng cháng lán + Lóc vÒ nhµ Trµng (T109, 115): + Míi ®Çu: ChÞ rôt rÌ, ng­äng ngiô, buån tñi, thÊt väng, cay ®¾ng trong lßng tr¨m mèi ngæn ngang -> t©m lÝ téi nghiÖp + Sau ®ªm t©n h«n: ChÞ kh¸c h¼n (hiÒn hËu, chÞu th­¬ng, chÞu khã trong vai trß nµng d©u míi) nh­ng kh«ng dÊu næi nçi buån, xãt xa. Anh cu Trµng: thõa tiªu chuÈn Õ vî * H×nh d¸ng vµ tÝnh c¸ch (T104,105): XÊu xÝ, th« kÖch, cã tËt võa ®i võa nãi, tÝnh t×nh cã phÇn dë h¬i. * Hoµn c¶nh sèng (T107->109):Trµng sèng nghÌo khæ, hiu qu¹nh víi mÑ giµ trong xãm ngô c­ tåi tµn. V× thÕ Trµng lín tuæi mµ kh«ng lÊy ®­îc vî. TÝnh t×nh hµo phãng (2 hµo dÇu, c­u mang, gióp ®ì ng­êi cïng c¶nh.. Sau ®ã 1 c©u nãi nöa ®ïa nöa thËt Trµng ®· cã vî… * DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña Trµng tõ khi cã vî: + T©m tr¹ng phøc t¹p (T105->107, T109 -> 111) Chît vui, chît buån xen lo sî, lóng tóng, cã c¶m gi¸c míi l¹ + T©m tr¹ng chuyÓn biÕn (T114,115) Sau ®ªm t©n h«n, Trµng thÊy m×nh ®æi kh¸c + Trong ®ªm t©n h«n thÊy l©ng l©ng, ngì ngµng, nh×n c¶nh vËt xung quanh thÊy ®æi míi. + Anh c¶m ®éng, th­¬ng yªu g¾n bã víi c¨n nhµ vµ m¬ ­íc tin t­ëng sÏ cã mét gia ®×nh h¹nh phóc. + Trong lßng anh trµn ngËp niÒm vui s­íng vµ ®Æc biÖt anh thÊy m×nh cã tr¸ch nhiÖm vun vÐn cho gia ®×nh c, Bµ cô Tø (mÑ Trµng) * H×nh d¸ng (T111): giµ yÕu, gÇy guéc. * DiÔn biÕn t©m lÝ cña bµ tõ khi con trai cã vî: (T111->113, T115,116) + Ng¹c nhiªn, ph©n v©n ®o¸n ®Þnh + Bµ tñi th©n, tñi phËn v× lµm cha mÑ mµ kh«ng trßn bæn phËn víi con c¸i. Bµ lo l¾ng vµ xãt th­¬ng c¸c con, sau ®ã chÊp nhËn nµng d©u míi, c­ xö víi con d©u dÞu dµng, ©u yÕm, nãi víi con nh÷ng lêi khuyªn nhñ ch©n t×nh. + Sau nh÷ng suy t­ lo l¾ng bµ vui mõng, khu«n mÆt t­oi tØnh r¹ng rì kh¸c th­êng vµ trong b÷a ¨n ®Çu tiªn dÉu rÊt ®¹m b¹c nh­ng bµ toµn nãi chuyÖn vui, chuyÖn t­¬ng lai. Bµ cè g¾ng xua ®i c¸i ¶m ®¹m ®en tèi ®¸ng sî cña thøc t¹i, nhen nhãm niÒm tin, niÒm vui sèng cho c¸c con. III. cñng cè & dÆn dß 1, Gi¸ trÞ nghÖ thuËt + T×nh huèng truyÖn ®éc ®¸o vµ c¶m ®éng + TrÇn thuËt tù nhiªn vµ hÊp dÉn + ThÓ hiÖn 1 c¸ch ch©n thËt vµ sinh ®éng t©m lÝ nh©n vËt 2, Gi¸ trÞ néi dung TruyÖn cã gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ nh©n ®¹o s©u s¾c + Lªn ¸n s©u s¾c téi ¸c cña bän thèng trÞ NhËt, Ph¸p vµ tai sai. Chóng ®Èy nh©n ®©n ta vµo 1 n¹n ®ãi khñng khiÕp ®Õn nçi gi¸ con ng­êi kh«ng h¬n c¸i r¬m, c¸i r¸c, cã thÓ nhÆt ®­îc n¬i ®Çu ®­êng xã chî + Ca ngîi ng­êi d©n lao ®éng trong bÊt k× t×nh huèng nµo còng khao kh¸t t×nh th­¬ng yªu, khao kh¸t h¹nh phóc gia ®×nh vµ vÉn tin ë sù sèng, ë t­¬ng lai + Gi¸ trÞ hiÖn thùc, nh©n ®¹o s©u s¾c. 1,Ph©n tÝch h×nh ¶nh Trµng vµ bµ cô Tø2, §äc bµi “Chän vµ tr×nh bµy dÉn chøng trong v¨n nghÞ luËn” chän vµ tr×nh bµy dÉn chøng trong v¨n nghÞ luËn A . môc tiªu bµi häc Trang bÞ cho häc sinh kiÕn thøc vÒ chän vµ tr×nh bµy dÉn chøng trong v¨n nghÞ luËn (kh¸i niÖm dÉn chøng, c¸c h×nh thøc nªu dÉn chøng, yªu cÇu ph©n tÝch dÉn chøng). Tõ c¸c kiÕn thøc nãi trªn, gióp häc sinh ph¸t triÓn kÜ n¨ng sö dông dÉn chøng trong bµi lµm. b. ph­¬ng tiÖn thùc hÖn - SGK, SGV.ThiÕt kÕ bµi häc . C. tiÕn tr×nh d¹y häc 1. KiÓm tra bµi cò: 1, Ch÷a bµi tËp 3 (SGK Tr 32)Ch÷a bµi tËp 5 (SGK Tr 34)? 2. Giíi thiÖu bµi míi . Ph­¬ng ph¸p Néi dung cÇn ®¹t GVH: Anh (chÞ) cho biÕt thÕ nµo lµ dÉn chøng? Nªu nh÷ng yªu cÇu cña viÖc chän dÉn chøng? VD? GVH: Cã nh÷ng c¸ch s¾p xÕp dÉn chøng nh­ thÕ nµo? Cho VD? GVH: Anh (chÞ) h·y cho biÕt c¸c h×nh thøc nªu dÉn chøng? VD? GVH: Anh (chÞ) cho biÕt t¹i sao trong VNL khi ®­a dÉn chøng cÇn ph¶i ph©n tÝch, b×nh phÈm? GVH: Khi chän vµ tr×nh bµy dÉn chøng cã thÓ m¾c nh÷ng kiÓu lçi g×? Cho VD? GVH: Häc sinh ch÷a bµi. Gi¸o viªn nhËn xÐt, ®iÒu chØnh. I. Chän dÉn chøng * Kh¸i niÖm: SGK Tr 35 * Yªu cÇu 1, DÉn chøng ph¶i phï hîp víi luËn ®iÓm, ph¶i tiªu biÓu -> yªu cÇu vÒ chÊt. VD: T36 2, DÉn chøng ph¶i ®ñ: yªu cÇu vÒ l­îng. VD: T36 II. S¾p xÕp dÉn chøng * S¾p xÕp dÉn chøng theo tr×nh tù thêi gian, kh«ng gian hay theo c¸c khÝa c¹nh cña vÊn ®Ò * S¾p xÕp dÉn chøng theo t©m lÝ tiÕp nhËn cña ng­êi ®äc: + XÕp nh÷ng dÉn chøng mµ ng­êi ®äc dÔ chÊp nhËn h¬n tr­íc nh÷ng dÉn chøng cã thÓ khã chÊp nhËn h¬n. VD: T37 + XÕp dÉn chøng theo tr×nh tù t¨ng dÇn søc kh¸i qu¸t, søc thuyÕt phôc. VD: T37,38 III. C¸c h×nh thøc nªu dÉn chøng. + DÉn nguyªn v¨n c¶ c©u, c¶ ®o¹n hay c¶ 1 v¨n b¶n ng¾n + TrÝch 1 sè tõ ng÷ tiªu biÓu + Tãm l­îc néi dung chÝnh. VD: T39 IV. Ph©n tÝch dÉn chøng * ý nghÜa, t¸c dông cña viÖc PT dÉn chøng: + Nªu dÉn chøng ph¶i kÌm theo ph©n tÝch, b×nh phÈm. NÕu kh«ng bµi v¨n nghÞ luËn sÏ biÕn thµnh b¶ng liÖt kª dÉn chøng ®¬n thuÇn + Cã ph©n tÝch b×nh phÈm th× tõ dÉn chøng ta míi to¸t lªn ®­îc vÊn ®Ò cÇn nãi. VD: §o¹n ph©n tÝch cña Vò Ngäc Phan V. Mét sè kiÓu lçi vÒ chän vµ tr×nh bµy dÉn chøng 1, Chän dÉn chøng kh«ng cã søc thuyÕt phôc 2, S¾p xÕp dÉn xhøng kh«ng hîp lÝ 3, ThiÕu ph©n tÝch dÉn chøng 4, Ph©n tÝch sai dÉn chøng. VI. LuyÖn tËp: Bµi 1: (SGK Tr 42) a, LuËn ®iÓm cÇn ®­îc thuyÕt minh lµ: NguyÔn Du nh×n thÊy ruét gan cña bän bu«n ng­êi nªn ®· m« t¶ ®óng thÇn th¸i gian tµ cña chóng b, C¸ch trÝch dÉn cña t¸c gi¶+ TrÝch trän vÑn c¶ c©u th¬ + ChØ l­îc tr×nh vµi tõ ng÷ tiªu biÓu c, C¸ch ph©n tÝch dÉn chøng * Lêi PT dÉn chøng ®­îc ®Æt ë nhiÒu vÞ trÝ kh¸c nhau * Sau khi PT tõng dÉn chøng, Hoµi Thanh cßn dïng c¶ 1 ®o¹n PT ®Æc ®iÓm chung cña ngßi bót NguyÔn Du qua nh÷ng lêi m« t¶ Së Khanh. V× vËy sù PT dÉn chøng lµm râ ®­îc nhËn ®Þnh cÇn chøng minh. D. Cñng cè & dÆn dß DÉn chøng trong v¨n nghÞ luËn + Chän, s¾p xÕp + C¸c h×nh thøc, PT dÉn chøng + Mét sè kiÓu lçi 1, Häc lÝ thuyÕt. Bµi tËp 2 (43) 2, Häc bµi Vî nhÆt. So¹n bµi TiÕng h¸t con tµu.