Giáo án Ngữ văn 6 - Bài 1- Tiết 1 Văn bản: Con rồng cháu tiên (truyền thuyết)

Ngµy so¹n: 16/8/2013 Ngµy gi¶ng: A, B 19/8/2013 Bµi 1-TiÕt 1 : V¨n b¶n: CON RåNG CH¸U TI£N (TruyÒn thuyÕt) i. Môc tiªu cÇn ®¹t: *MøC §é cÇn ®¹t - Có hiểu biết bước đầu về thể loại truyền thuyết - Hiểu được quan niệm của người Việt cổ về nòi giống dân tộc qua truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên. - Hiểu được những nét chính về nghệ thuật của truyện -TÝch hîp gi¸o dôc t­ t­ëng Hå ChÝ Minh ë chñ ®Ò ®oµn kÕt, tù hµo d©n téc. *TRỌNG TÂM KIẾN THỨC KĨ NĂNG 1. KiÕn thøc: -HS hiÓu ®­îc kh¸i niÖm truyÒn thuyÕt. -Nh©n vËt, sù kiÖn, cèt truyÖn trong t¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt giai ®o¹n ®Çu. -Bãng d¸ng lÞch sö thêi k× dùng n­íc cña d©n téc ta trong mét t¸c phÈm v¨n häc d©n gian thêi k× dùng n­íc. 2. KÜ n¨ng: -§äc diÔn c¶m v¨n b¶n truyÒn thuyÕt. -NhËn ra nh÷ng sù viÖc chÝnh cña truyÖn. -NhËn ra mét sè chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o tiªu biÓu trong truyÖn ii. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc: KÜ n¨ng tù nhËn thøc, giao tiÕp, t­ duy s¸ng t¹o, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, øng phã. iii. ChuÈn bÞ 1. GV: B¶ng phô, tranh minh ho¹ 2. HS: iv. Ph­¬ng ph¸p/ KÜ thuËt d¹y häc: §äc s¸ng t¹o, gîi t×m, vÊn ®¸p, Tæ chøc d¹y häc nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i, kÜ thuËt ®éng n·o. v. Ho¹t ®éng d¹y - häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc(1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê (3’) 3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: *Khëi ®éng (1’) TruyÒn thuyÕt lµ 1 thÓ lo¹i tiªu biÓu trong kho tµng VHVN, ®­îc nh©n d©n bao ®êi ­a thÝch. TruyÒn thuyÕt d©n gian th­êng cã c¸i cèt lâi lµ sù thËt lÞch sö mµ nh©n d©n ta qua nhiÒu thÕ hÖ ®· lý t­ëng ho¸, göi g¾m vµo ®ã t©m t×nh thiÕt tha cña m×nh. “Con Rång ch¸u Tiªn” lµ 1 truyÒn thuyÕt tiªu biÓu më ®Çu cho chuçi truyÒn thuyÕt vÒ thêi ®¹i c¸c vua Hïng. Néi dung, ý nghÜa cña truyÖn ntn ? ®Ó thÓ hiÖn néi dung, ý nghÜa Êy, truyÖn ®· dïng nh÷ng h×nh thøc nghÖ thuËt ®éc ®¸o g× ? v× sao nh©n d©n ta qua bao ®êi rÊt tù hµo vµ yªu thÝch c©u chuyÖn nµy ? giê häc h«m nay chóng ta cïng t×m hiÓu … * Ho¹t ®éng 1: §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n (35’) - Môc tiªu: HS ®äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n; th¶o luËn chó thÝch; t×m hiÓu néi dung, ý nghÜa cña truyÖn. HÖ thèng c¸c ho¹t ®éng Néi dung - GV: H­íng dÉn ®äc: Râ rµng, m¹ch l¹c, nhÊn m¹nh c¸c chi tiÕt ly k×, thuÇn, t­ëng t­îng. ThÓ hiÖn lêi tho¹i cña ¢u C¬: Lo l¾ng, than thë. - Gäng LL Qu©n: T×nh c¶m, ©n cÇn, chËm d·i - GV ®äc 1 l­ît, kÓ tãm t¾t 1 lÇn -> gäi 3 HS ®äc ( mçi em ®äc 1 phÇn) -> 1 HS kÓ tãm t¾t -> cho HS nhËn xÐt c¸ch ®äc – GV nhËn xÐt - GV h­íng dÉn HS t×m hiÓu chó thÝch 1, 2, 3 - Em hiÓu g× vÒ truyÒn thuyÕt ? + Lo¹i truyÖn dg kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø, th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng k× ¶o, thÓ hiÖn th¸i ®é vµ c¸ch ®¸nh gi¸ cña ND ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ NV lÞch sö ®­îc kÓ. - TruyÖn cã nh÷ng NV nµo ? NV nµo lµ chÝnh ? v× sao ? ( LL Qu©n vµ ¢u C¬ lµ NV chÝnh v× ®­îc nãi ®Õn trong suèt VB’) - GV cho HS ®äc tõ ®Çu … Long Trang - T×m nh÷ng chi tiÕt thÓ hiÖn tÝnh chÊt kú l¹ lín lao ®Ñp ®Ï vÒ nguån gèc vµ h×nh d¹ng cña LLQ - ¢u c¬. ? - Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch giíi thiÖu 2 NV (giíi thiÖu cô thÓ vÒ lai lÞch, tµi n¨ng, hµnh ®éng, ch©n dung ) - Em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× vÒ 2 NV LLQ, ¢u C¬? - Theo em truyÖn g¾n víi thêi ®¹i nµo trong lÞch sö d©n téc ? (Sù nghiÖp më n­íc thêi Hïng V­¬ng) Vµ sù kiÖn nµo ®· g¾n kÕt 2 con ng­êi tµi s¾c Êy. ViÖc kÕt duyªn cña LLQu©n vµ ¢u C¬ cã g× kh¸c th­êng ? GV nhÊn m¹nh ý nghÜa cña Rång – Tiªn: BiÓu t­îng cho nh÷ng c¸i ®Ñp ®Ï lín lao, kú vÜ. - ViÖc ¢u C¬ sinh në cã g× l¹ ? (Tr¨m trøng – tr¨m con) - Cuéc sèng g® ¢u C¬ - LLQ ®ang h¹nh phóc th× cã sù viÖc g× x¶y ra ? (LLQ vÒ biÓn - ¢u c¬ 1 m×nh nu«i con) - NÕu bá sù viÖc nµy ®i cã ®­îc kh«ng ? t¹i sao? ( kh«ng v× c¸c sù viÖc ®­îc s¾p xÕp theo 1 tr×nh tù hîp lý) - Hä gi¶i quyÕt sù viÖc Êy b»ng c¸ch nµo ? ( chia con) - GV cho HS th¶o luËn nhãm C3 víi yªu cÇu: ý nghÜa chi tiÕt LLQ vµ ¢u c¬ chia con vµ chia tay. + HS th¶o luËn (3’) ®¹i diÖn tr¶ lêi - KL: Nguyªn nh©n: Rång … biÓn, trªn quen … nói -> xa nhau lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Vî chång vèn th­¬ng yªu nhau, v× hoµn c¶nh b¾t buéc … chia tay. §µn con ®«ng ®óc tÊt nhiªn ph¶i chia ®«i ( rõng, biÓn -> C¸i lâi LS lµ sù PT cña céng ®ång d©n téc -> më mang ®Êt n­íc vÒ 2 h­íng: BiÓn vµ rõng -> c¸c téc ng­êi sinh sèng trªn ®Êt VN ®Òu chug 1 dßng m¸u, chung 1 g®, cha mÑ. -Em hiÓu thÕ nµo lµ chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o ? vai trß cña c¸c chi tiÕt nµy trong truyÖn ? (nh÷ng chi tiÕt kh«ng cã thËt, nh»m t« ®Ëm t/chÊt k× l¹ lín lao cña n/v, thÇn k× ho¸ nguån gèc gièng nßi d©n téc, lµm t¨ng søc hÊp dÉn cña TP’ ) I/ §äc - th¶o luËn chó thÝch 1/ §äc 2/ Chó thÝch * TruyÒn thuyÕt ( sgk – 7) II. T×m hiÓu v¨n b¶n 1.H×nh t­îng LLQ vµ ¢C¬ *L¹c Long Qu©n - Nßi gièng ë d­íi n­íc - Con thÇn Long n÷ - Søc khoÎ v« ®Þch nhiÒu phÐp l¹ - Gióp d©n *¢u C¬ - Dßng tiªn, ë trªn nói. - Hä thÇn n«ng - Xinh ®Ñp tuyÖt trÇn - D¹y d©n trång trät ch¨n nu«i. -> Nguån gèc cao quý, tµi ®øc vÑn toµn. 2/ ViÖc kÕt duyªn vµ chia tay cña 2 vÞ thÇn. Rång (biÓn) – Tiªn (nói) – kÕt duyªn chång vî Sinh 1 bäc tr¨m trøng – në tr¨m ng­êi con Chia 50 con xuèng biÓn 50 con lªn rõng Hîp lý * TruyÖn ®· XD c¸c chi tiÕt NT t­ëng t­îng, k× ¶o, nh»m lµm næi bËt tµi ®øc víi c¸ch gi¶i quyÕt hîp t×nh, hîp lý cña LLQ vµ ¢u C¬ - TruyÖn ph¶n ¸nh nhu cÇu ­ cña d©n téc ViÖt vµ liªn quan ®Õn lÞch sö d©n téc thêi Hïng V­¬ng. * Ho¹t ®éng 2 : HD HS tæng kÕt (3’) - Môc tiªu: HS kh¾c s©u néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn. H: Nªu néi dung, ý nghÜa cña v¨n b¶n? nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn? - Gäi 1 hs ®äc ghi nhí. H: PhÇn ghi nhí cã mÊy ®¬n vÞ kiÕn thøc cÇn l­u ý ? 2 (ND, TT) - GV nhÊn m¹nh vµ yªu cÇu HS kh¾c s©u ghi nhí. IV/ Ghi nhí (sgk/8) * Ho¹t ®éng 3: HD luyÖn tËp. (5’) - Môc tiªu: HS biÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc. -H: Nªu nh÷ng truyÖn t­¬ng tù => Sù gièng nhau Êy kh¼ng ®Þnh sù gÇn gòi vÒ céi nguån vµ sù giao l­u v¨n ho¸ gi÷a c¸c d©n téc ng­êi trªn ®Êt n­íc ta. - GV: Gäi 2 HS kÓ: KÓ ®óng cèt truyÖn chi tiÕt c¬ b¶n, kÓ diÔn c¶m,dïng lêi v¨n cña c¸ nh©n ®Ó kÓ. Bµi 1: (Sgk – 8) C¸c truyÖn t­¬ng tù +Qu¶ trøng to në ra con ng­êi ( dt M­êng) + Qu¶ bÇu mÑ (Kế hoạch¬ Mó) Bµi 2: ( SGK – 8) KÓ diÔn c¶m l¹i truyÖn 4. Cñng cè (3’) -C©u hái tÝch hîp: Em hiÓu ý nghÜa cña chi tiÕt ¢u C¬ sinh ra bäc tr¨m trøng cã ý nghÜa g× ? -Nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng k× ¶o cã ý nghÜa g× ? (t­îng tr­ng, t« ®Ëm tÝnh chÊt kú l¹, thÇn k× ho¸ nguån gèc d©n téc ) Qu¶n ca b¾t nhÞp h¸t bµi “Næi trèng lªn” 5. H­íng dÉn häc bµi (3’) -Yªu cÇu HS tù häc: §äc kÜ ®Ó nhí mét sè chi tiÕt, sù viÖc chÝnh trong truyÖn; KÓ l¹i chuyÖn; liªn hÖ mét sè c©u chuyÖn cã néi dung gi¶i thÝch nguån gèc ng­êi ViÖt. Ngµy so¹n: 17/8/2013 Ngµy gi¶ng: A,B 20/8/2013 Bµi 1-TiÕt 2: H­íng dÉn ®äc thªm V¨n b¶n: B¸NH CH¦NG B¸NH GIÇY (TruyÒn thuyÕt) i. Môc tiªu cÇn ®¹t: *MøC §é cÇn ®¹t - BiÕt nh©n vËt, sù kiÖn, cèt truyÖn trong t¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt. -Hiểu được nội dung, ý nghĩa và một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản Bánh chưng, bánh giầy -Gi¶i thÝch vÒ mét phong tôc vµ quan niÖm ®Ò cao lao ®éng, ®Ò cao nghÒ n«ng – mét nÐt ®Ñp v¨n ho¸ cña ng­êi ViÖt. * TRỌNG TÂM KIÕN THỨC, KÜ NĂNG 1. KiÕn thøc: -Nh©n vËt, sù kiÖn, cèt truyÖn trong t¸c phÈm thuéc thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt. -Cèt lâi lÞch sö thêi k× dùng n­íc cña d©n téc ta trong mét t¸c phÈm thuéc nhãm truyÒn thuyÕt thêi k× Hïng V­¬ng. -C¸ch gi¶i thÝch cña ng­êi ViÖt cæ vÒ mét phong tôc vµ quan niÖm ®Ò cao lao ®éng, ®Ò cao nghÒ n«ng – mét nÐt ®Ñp v¨n ho¸ cña ng­êi ViÖt. 2. KÜ n¨ng: -§äc hiÓu mét v¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt. -NhËn ra nh÷ng sù viÖc chÝnh cña truyÖn. ii. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc: KÜ n¨ng tù nhËn thøc, giao tiÕp, t­ duy s¸ng t¹o, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, øng phã. iii.ChuÈn bÞ 1. GV: B¶ng phô, tranh minh ho¹ 2. HS: iv.Ph­¬ng ph¸p/ KÜ thuËt d¹y häc: §äc s¸ng t¹o, gîi t×m, vÊn ®¸p, Tæ chøc d¹y häc nªu vÊn ®Ò, ®µm tho¹i,.... v. Ho¹t ®éng d¹y - häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc(1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê (3’) -Em hiÓu thÕ nµo lµ truyÒn thèng ? nªu c¶m xóc cña b¶n th©n sau khi häc truyÖn “Con Rång ch¸u Tiªn”? 3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: *Khëi ®éng (1’) Mçi khi tÕt ®Õn, xu©n vÒ, ng­êi VN ta l¹i nhí tíi c©u ®èi quen thuéc “vµ rÊt næi tiÕng” “ThÞt mì, d­a hµnh, c©u ®èi ®á C©y nªu, trµng ph¸o, b¸nh ch­ng xanh” B¸nh ch­ng cïng b¸nh giµy lµ 2 thø b¸nh kh«ng nh÷ng rÊt ngon, rÊt bæ, kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong m©m cç tÕt cña d©n téc VN, mµ cßn mang bao ý nghÜa s©u xa, lÝ thó. C¸c em cã biÕt 2 thø b¸nh ®ã b¾t nguån tõ 1 truyÒn thuyÕt nµo ? giê häc nµy chóng ta t×m hiÓu. * Ho¹t ®éng 1: §äc vµ t×m hiÓu v¨n b¶n (35’) - Môc tiªu: HS ®äc vµ tãm t¾t v¨n b¶n; th¶o luËn chó thÝch; t×m hiÓu néi dung, ý nghÜa cña truyÖn. HÖ thèng c¸c ho¹t ®éng Néi dung - GV h­íng dÉn: Giäng chËm r·i, t×nh c¶m, chó ý lêi nãi cña thÇn trong giÊc méng cña Lang Liªu, giäng ©m vang, xa v¾ng. Giäng vua Hïng ®Ünh ®¹c, ch¾c khoÎ. - GV ®äc – gäi 2 HS ®äc – 1 HS kÓ T2 -> HS nhËn xÐt -> GV söa ch÷a c¸ch ®äc cho HS - HS th¶o luËn c¸c chó thÝch: 1, 2, 7, 8, 9 - TruyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo ? nh©n vËt nµo lµ chÝnh ? t¹i sao ? (Vua, c¸c lang, Lang Liªu – nh©n vËt chÝnh lµ Lang Liªu v× c¸c sù viÖc ®Òu xoay quanh Lang Liªu tõ ®Çu -> hÕt truyÖn). - Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i trong hoµn c¶nh nµo ? ®iÒu kiÖn vµ h×nh thøc thùc hiÖn ? + H/c’: Vua ®· giµ, giÆc ngoµi ®· dÑp yªn, thiªn h¹ th¸i b×nh, c¸c con ®«ng ( 20 ng­êi) T/ chuÈn ng­êi nèi ng«i: Nãi chÝ vua … con tr­ëng. - Vua lùa chän ng­êi nèi ng«i = h×nh thøc nµo ? + C©u ®è. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc vua muèn chän ng­êi nèi ng«i.? + Vua muèn chän ng­êi cã chÝ, cã tµi ®Ó nèi ng«i trÞ v×, ®Êt n­íc ®em l¹i cs Êm no h¹nh phóc cho d©n. § ®¹t ®­îc ý ®Þnh cña m×nh vua ®­a ra 1 ®ßi hái mang t/c 1 c©u ®ã ®Æc biÖt ®Ó thö tµi … ®©y còng chÝnh lµ 1 t×nh huèng cã vÊn ®Ò 1 chi tiÕt cã ý nghÜa ®Æt ra trong c¸c c©u chuyÖn ® g©y hÊp dÉn,høng thó cho ng­êi ®äc -> ®2 cña v¨n tù sù. - GV cho HS ®äc tõ “c¸c lang ai … h×nh trßn” - C¸c con cña vua ®· lµm g× ®Ó thùc hiÖn ý vua? + T×m cña ngon, vËt l¹, lÔ hËu GV: ChØ cã Lang Liªu lµ buån nhÊt vµ suy nghÜ m·i ®Ó t×m lÔ d©ng vua. LL lµ ng­êi ntn vµ chµng ®· gi¶i, ®­îc c©u ®è ra sao . - CS cña Lang Liªu cã g× ®¸ng chó ý ? - §iÒu ®ã gióp em hiÓu g× vÒ Lang Liªu ? + Con vua nh­ng phËn rÊt gÇn gòi d©n th­êng - Lang Liªu lµm theo lêi thÇn ntn ? viÖc chµng lµm b¸nh chøng tá ®iÒu g× ? + HiÓu ý thÇn vµ thÓ hiÖn ®­îc ý thÇn GV: LL ®· hiÓu ®­îc ý thÇn “kh«ng g× quý h¬n h¹t g¹o vµ t/hiÖn ®­îc ý thÇn “h·y lÊy g¹o lµm b¸nh mµ lÔ Tiªn v­¬ng” c¸c lang kh¸c chØ biÕt mang tiÕn cóng tiªn v­¬ng nh÷ng s¬n hµo h¶i vÞ, nh÷ng mãn ¨n ngon, nh÷ng vËt liÖu chÕ biÕn thµnh chóng con ng­êi kh«ng lµm ra ®­îc. ThÇn ë ®©y chÝnh lµ nh©n d©n, hä rÊt quý träng c¸i nu«i sèng m×nh, c¸i m×nh lµm ra. - GV cho HS th¶o luËn nhãm c¸ch 2 víi yªu cÇu: V× sao 2 thø b¸nh cña Lang Liªu ®­îc vua chän ®Ó tÕ trêi, ®Êt, tiªn v­¬ng vµ Lang Liªu ®­îc chän nèi ng«i vua. + HS th¶o luËn 2’ - ®¹i diÖn tr¶ lêi. GV: 2 thø b¸nh cã ý nghÜa thùc tÕ quÝ träng nghÒ n«ng, quÝ träng h¹t g¹o nu«i sèng con ng­êi, lµ s¶n phÈm do con ng­êi lµm ra … ®em c¸i quý nhÊt trong trêi ®Êt do chÝnh tay m×nh lµm ra mµ tiÕn cóng tiªn v­¬ng, d©ng lªn cha th× ®óng lµ ng­êi con tµi n¨ng, th«ng minh, hiÕu th¶o, tr©n träng nh÷ng ng­êi sinh thµnh ra m×nh. - ViÖc Lang Liªu ®­îc chän nèi ng«i cã phï hîp kh«ng ? v× sao ? + Phï hîp v× chµng th«ng minh, tµi ®øc vÑn toµn – 1 sù kiÖn quan träng trong chuçi c¸c sù kiÖn cña 1 t¸c phÈm *KL: GV kÕt luËn. I/ §äc th¶o luËn chó thÝch 1. §äc: 2. Chó thÝch. II. T×m hiÓu v¨n b¶n. 1. Vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i. - Hoµn c¶nh: GiÆc ngoµi ®· yªn, Vua ®· giµ. - ý cña vua: Ng­êi nèi ng«i ph¶i nèi ®­îc chÝ vua, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng. - H×nh thøc: lÔ Tiªn V­¬ng ai lµm võa ý vua sÏ ®­îc truyÒn ng«i. ® Vua muèn chän ng­êi cã tµi, cã ®øc, cã chÝ lín. 2/ Cuéc ®ua tµi, d©ng lÔ vËt a) C¸c lang §ua nhau t×m cña ngon vËt l¹ b) Lang Liªu: - ThiÖt thßi nhÊt – chØ ch¨m lo ®ång ¸ng trång lóa, khoai ® cuéc sèng b×nh dÞ, gÇn gòi ng­êi d©n lao ®éng - LÊy g¹o thÞt ®©u ®Ó gãi b¸nh, ®å x«i, gi· nhuyÔn -> nÆn h×nh ® HiÓu vµ thùc hiÖn ®­îc ý thÇn, biÕt quÝ träng c¸i nu«i sèng m×nh, c¸i m×nh lµm ra ®­îc. - 2 thø b¸nh cã ý nghÜa thùc tÕ, ý t­ëng s©u xa, hîp ý vua, Chøng tá ®­îc tµi, ®øc cña ng­êi cã thÓ … * Ho¹t ®éng 2 : HD HS tæng kÕt (3’) - Môc tiªu: HS kh¾c s©u néi dung vµ nghÖ thuËt cña truyÖn. H: Nªu néi dung, ý nghÜa cña v¨n b¶n? nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt kÓ chuyÖn? - Gäi 1 hs ®äc ghi nhí. H: PhÇn ghi nhí cã mÊy ®¬n vÞ kiÕn thøc cÇn l­u ý ? 2 (ND, TT) - GV nhÊn m¹nh vµ yªu cÇu HS kh¾c s©u ghi nhí. III/ Ghi nhí (sgk/12) * Ho¹t ®éng 3: HD luyÖn tËp. (5’) - Môc tiªu: HS biÕt ®äc ph©n vai mét sè ®o¹n trong v¨n b¶n. -HS nªu yªu cÇu bµi tËp. -Hs ®äc yªu cÇu BT GV cho HS chän vµ tr×nh bµy ý kiÕn. + Lang Liªu n»m méng thÊy thÇn ®Õn khuyªn b¶o “Trong trêi ®Êt” ®©y lµ chi tiÕt thÇn kú lµm t¨ng søc hÊp dÉn cho truyÖn. Trong c¸c con vua chØ cã 1 m×nh Lang Liªu ®­îc thÇn gióp ®ì. Chi tiÕt nµy cßn nªu lªn gi¸ trÞ cña h¹t g¹o ë 1 n­íc c­ d©n sèng b»ng ngh n«ng vµ g¹o lµ l­¬ng thùc chÝnh, ®ång thêi cßn thÓ hiÖn s©u s¾c c¸i ®¸ng quÝ, ®¸ng tr©n träng SP’ do con ng­êi tù lµm ra. IV/ LuyÖn tËp Bµi 1 (SGK/12) ý nghÜa phong tôc ngµy tÕt ND ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. §Ò cao ngh n«ng, ®Ò cao sù thê kÝnh trêi ®Êt vµ tæ tiªn cña ND ta. Cha «ng ta ®· XD phong tôc tËp qu¸n cña m×nh tõ nh÷ng ®iÒu gi¶n dÞ nh­ng rÊt Quang c¶nh ngµy tÕt ND ta gãi 2 lo¹i b¸nh nµy cßn cã ý nghÜa gi÷ truyÒn Quang c¶nh ngµy tÕt ND ta gãi 2 lo¹i b¸nh nµy cßn cã ý nghÜa gi÷ truyÒn thèng v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n técthèng v¨n ho¸ ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. thiªng liªng, giµu ý nghÜa Bµi 2: ( SGK – 12) chØ ra vµ ph©n tÝch 1 chi tiÕt mµ em thÝch nhÊt. 4. Cñng cè (2’) Nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n 5. H­íng dÉn vÒ nhµ (3’) - Häc bµi, thuéc ghi nhí. - Hoµn thiÖn bµi tËp. - T×m sè tõ, sè tiÕng trong ®o¹n v¨n: lêi cña vua nhËn xÐt vÒ hai thø b¸nh cña Lang liªu Ngµy so¹n: 18/ 8/ 2013 Ngµy d¹y: A ,B 21/ 8/ 2013 Bµi 1-TiÕt 3 : Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt i. Môc tiªu cÇn ®¹t: *MøC §é cÇn ®¹t - Nắm chắc định nghĩa về từ, cấu tạo của từ. - Biết phân biệt các kiểu cấu tạo từ. - Ph©n tÝch cÊu t¹o tõ. Lưu ý: Học sinh đã học về cấu tạo từ ở Tiểu học * TRỌNG TÂM KIÕN THỨC, KÜ NĂNG 1. KiÕn thøc  - §Þnh nghÜa vÒ tõ,tõ ®¬n,tõ phøc, c¸c lo¹i tõ phøc. - §¬n vÞ cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt. 2. KÜ n¨ng  - NhËn diÖn, ph©n biÖt ®­îc: tõ vµ tiÕng, tõ ®¬n vµ tõ phøc, tõ ghÐp vµ tõ l¸y. - Ph©n tÝch cÊu t¹o tõ. II. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc: KÜ n¨ng tù nhËn thøc, giao tiÕp, t­ duy s¸ng t¹o, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, øng phã. III.ChuÈn bÞ 1.GV: Bµi so¹n + B¶ng phô. 2.HS :ChuÈn bÞ bµi theo yªu cÇu cña GV IV. Ph­¬ng ph¸p/ KÜ thuËt d¹y häc: Th¶o luËn nhãm,ph©n tÝch ng«n ng÷, nªu vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, KÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn. V. Ho¹t ®éng d¹y - häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc(1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê (3’) KT viÖc chuÈn bÞ bµi míi cña HS 3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: *Khëi ®éng (1’)ë bËc tiÓu häc ,c¸c em ®· ®­îc t×m hiÓu s¬ l­îc vÒ tõ , vËy khi c« gi¸o nãi: “ C¶ líp chó ý nghe gi¶ng” , c« ®· nãi bao nhiªu tõ? §Ó hiÓu râ h¬n vÒ tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt, chóng ta sÏ t×m hiÓu néi dung tiÕt häc ngµy h«m nay. *H§1: H×nh thµnh kiÕn thøc míi ( 22’) -Môc tiªu: + §Þnh nghÜa vÒ tõ, tõ ®¬n, tõ phøc, c¸c lo¹i tõ phøc. + NhËn diÖn, ph©n biÖt ®­îc: tõ vµ tiÕng, tõ ®¬n vµ tõ phøc, tõ ghÐp vµ tõ l¸y. Ph©n tÝch cÊu t¹o tõ + ý thøc t¹o tõ, sö dông tõ ®óng ng÷ c¶nh. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung chÝnh H: §äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp? ( C©u trªn gåm cã mÊy tiÕng, mÊy tõ, dùa vµo ®©u em biÕt ®iÒu ®ã? ) - TiÕng lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt ®Ó t¹o nªn tõ - Tõ lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt ®Ó t¹o nªn c©u. H: VËy tõ dïng ®Ó lµm g×? - HS ®äc ghi nhí, GV kh¾c s©u: Tõ lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt ®Ó t¹o nªn c©u nh­ng tiÕng l¹i lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt ®Ó t¹o nªn tõ, bëi vËy cã nh÷ng c©u sè tõ t­¬ng øng víi sè tiÕng , VD: M­a r¬i ( Hai tõ, hai tiÕng), nh­ng cã c©u sè tõ l¹i Ýt h¬n sè tiÕng ( T/ h võa ph©n tÝch) - HS ®äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp. - B¶ng phô: H: §iÒn c¸c tõ trong c©u d­íi ®©y vµo b¶ng ph©n lo¹i? - HS ho¹t ®éng nhãm 4 ( 5p) ( KÜ thuËt kh¨n ch¶i bµn) - C¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶,nhËn xÐt -> GV kÕt luËn trªn b¶ng phô: H: VËy thÕ nµo lµ tõ ®¬n, tõ phøc? H: Trong tõ phøc cã hai lo¹i vµ tõ ghÐp vµ tõ l¸y, chóng cã ®Æc ®iÓm g× gièng vµ kh¸c nhau? ( Gièng: §Òu lµ tõ cã cÊu t¹o hai tiÕng trë nªn Kh¸c:ghÐp cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa; l¸y cã quan hÖ víi nhau vÒ ng÷ ©m ) -HS ®äc ghi nhí SGK. - GV ®­a thªm VD Cho HS PT vµ kh¾c s©u. * KÕt luËn: Nh­ vËy tiÕng lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ, dùa vµo sè l­îng tiÕng trong tõ ph©n lo¹i thµnh tõ ®¬n vµ tõ phøc; tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt ®Ó ®Æt c©u. * H§3: H­íng dÉn luyÖn tËp (15p) Môc tiªu: Gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp: nhËn diÖn kiÓu cÊu t¹o tõ, t¸c dông miªu t¶ cña c¸c tõ l¸y, ghÐp, lùa chän tõ sö dông cho phï hîp. I/ Tõ lµ g×? 1.Bµi tËp: - C©u v¨n: “ ThÇn d¹y d©n c¸ch trång trät ch¨n nu«i vµ c¸ch ¨n ë” gåm 12 tiÕng vµ 9 tõ. 2- Ghi nhí1: ( SGK) II/ Tõ ®¬n vµ tõ phøc: 1.Bµi tËp §iÒn c¸c tõ trong c©u vµo b¶ng ph©n lo¹i: B¶ng ph©n lo¹i: KiÓu cÊu t¹o tõ VÝ dô Tõ ®¬n Tõ, ®Êy, n­íc, ta, tr¨m, nghÒ, vµ , cã, tôc. ngµy, tÕt, lµm, Tõ phøc tõ ghÐp ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy Tõ l¸y Trång trät - So s¸nh tõ ghÐp vµ tõ l¸y: Gièng: §Òu lµ tõ cã cÊu t¹o hai tiÕng trë nªn Kh¸c: ghÐp cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa; l¸y cã quan hÖ víi nhau vÒ ng÷ ©m 2- Ghi nhí 2 : ( SGK) *H§2: H­íng dÉn luyÖn tËp (15’) -Môc tiªu: Gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp: nhËn diÖn kiÓu cÊu t¹o tõ, t¸c dông miªu t¶ cña c¸c tõ l¸y, ghÐp, lùa chän tõ sö dông cho phï hîp. - HS ®äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp H: C¸c tõ : nguån gèc, con ch¸u thuéc kiÓu cÊu t¹o tõ nµo? H: T×m nh÷ng tõ ®ång nghÜa víi tõ nguån gèc trong c©u trªn ? H: T×m thªm c¸c tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc ? - X¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp. H: Nªu quy t¾c s¾p xÕp c¸c tiÕng trong tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc ? - HS lµm bµi, nhËn xÐt, GV nhËn xÐt . - Gv nªu yªu cÇu bµi tËp: H: §iÒn tõ thÝch hîp vµo b¶ng ph©n lo¹i ? -GV lµm mÉu, h­íng dÉn HS lµm bµi. H: Tõ l¸y in ®Ëm trong c©u sau miªu t¶ c¸i g× ? - H§ nhãm 6 ( KÜ thuËt kh¨n ch¶i bµn) - BCKQTL? NX? BS. - HS ®äc phÇn ®äc thªm. III/ LuyÖn tËp Bµi tËp 1: a/ Tõ: Nguån gèc, con ch¸u thuéc kiÓu cÊu t¹o tõ ghÐp. b. Tõ ®ång nghÜa víi nguån gèc : Céi nguån, tæ tiªn. c- Tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc: ¤ng bµ, cha mÑ. Bµi tËp 2: Quy t¾t s¾p xÕp c¸c tiÕng trong tõ ghÐp: chØ quan hÖ th©n thuéc: - Theo giíi tÝnh: ¤ng, bµ, cha, mÑ - Theo bËc: MÑ con, «ng ch¸u, anh em. Bµi tËp 3: §iÒn c¸c tõ thÝch hîp vµo b¶ng ph©n lo¹i: - C¸ch chÕ biÕn : b¸nh r¸n, b¸nh hÊp - ChÊt liÖu cña b¸nh: b¸nh tÎ, b¸nh gai. - tÝnh chÊt cña b¸nh: dÎo, n­íng - H×nh d¸ng cña b¸nh: gèi, cuèn, tr¸ng.. Bµi tËp 4: ý nghÜa cña tõ l¸y: “ Thót thÝt” miªu t¶ tiÕng khãc cña con ng­êi . - Tõ l¸y kh¸c: nøc në, oa oa... 4. Cñng cè (2’) H: VÏ l¹i s¬ ®å cÊu t¹o cña tõ tiÕng ViÖt? HS lªn b¶ng thùc hiÖn: Tõ Tõ ®¬n Tõ phøc Tõ ghÐp Tõ l¸y ( QH nghÜa) ( QH ©m) - GV hÖ thèng l¹i bµi, liªn hÖ thùc tÕ 5.H­íng dÉn häc bµi (3’) + T×m tõ l¸y miªu t¶ tiÕng nãi d¸ng ®iÖu cña con ng­êi, tõ ghÐp miªu t¶ møc ®é, kÝch th­íc cña mét ®å vËt. + Häc bµi, chuÈn bÞ bµi sau: Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t Ngµy so¹n: 17/8/2013 Ngµy d¹y: A ,B 20/ 8/ 2013 Bµi 1-TiÕt 4 giao tiÕp , v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t i. Môc tiªu cÇn ®¹t: *MøC §é cÇn ®¹t - Bước đầu biết về giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt - Nắm được mục ®Ých giao tiếp, kiểu văn bản và phương thức biểu đạt. -HiÓu t¸c dông cña cña c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t -TÝch hîp kÜ n¨ng sèng ,gi¸o dôc b¶o vÖ m«i tr­êng. * TRỌNG TÂM KIÕN THỨC, KÜ NĂNG 1. KiÕn thøc: - S¬ gi¶n vÒ ho¹t ®éng truyÒn ®¹t, tiÕp nhËn t­ t­ëng t×nh c¶m b»ng ph­¬ng tiÖn ng«n tõ : giao tiÕp,v¨n b¶n, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t, kiÓu v¨n b¶n. - Sù chi phèi cña môc ®Ých giao tiÕp trong viÖc lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n. - C¸c kiÓu v¨n b¶n. 2. KÜ n¨ng: -B­íc ®Çu nhËn biÕt vÒ viÖc lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t phï hîp víi môc ®Ých giao tiÕp - NhËn ra kiÓu v¨n b¶n ë mét v¨n b¶n cho tr­íc. - NhËn ra t¸c dông cña viÖc lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ë mét ®o¹n v¨n cô thÓ. ii. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc: KÜ n¨ng tù nhËn thøc, giao tiÕp, t­ duy s¸ng t¹o, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, øng phã. iii.ChuÈn bÞ 1. GV: B¶ng phô 2. HS: iv.Ph­¬ng ph¸p/ KÜ thuËt d¹y häc: RÌn luyÖn theo mÉu, ph©n tÝch ng«n ng÷, vÊn ®¸p, kÜ thuËt kh¨n tr¶i bµn v.Ho¹t ®éng d¹y - häc: 1. æn ®Þnh tæ chøc(1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê (3’) -KT viÖc chuÈn bÞ bµi míi cña HS 3.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc: *Khëi ®éng(1’) Muèn cho ng­êi kh¸c hiÓu ®­îc ý nghÜ cña m×nh ng­êi ta ph¶i nãi hoÆc viÕt ra b»ng v¨n b¶n, vËy v¨n b¶n lµ g×? V¨n b¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nh­ thÕ nµo? Chóng ta sÏ t×m hiÓu néi dung ®ã trong tiÕt häc nµy. *H§1: H×nh thµnh kiÕn thøc míi (18p) Môc tiªu: - S¬ gi¶n vÒ ho¹t ®éng truyÒn ®¹t, tiÕp nhËn t­ t­ëng t×nh c¶m b»ng ph­¬ng tiÖn ng«n tõ : giao tiÕp,v¨n b¶n, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t, kiÓu v¨n b¶n. - Sù chi phèi cña môc ®Ých giao tiÕp trong viÖc lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ®Ó t¹o lËp v¨n b¶n. - C¸c kiÓu v¨n b¶n. Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung chÝnh H: Trong ®êi sèng th­êng khi cã t­ t­ëng , t×nh c¶m nguyÖn väng mµ cÇn biÓu ®¹t cho ng­êi kh¸c biÕt ta ph¶i lµm thÕ nµo? - GV: Nãi lµ ®èi tho¹i trùc tiÕp, viÕt lµ ®èi tho¹i gi¸n tiÕp vµ ®©y lµ hai ph­¬ng tiÖn cña giao tiÕp. H: VËy muèn biÓu ®¹t t­ t­ëng , t×nh c¶m , nguyÖn väng Êy mét c¸ch ®Çy ®ñ, trän vÑn ta ph¶i lµm thÕ nµo? ( Suy nghÜ thÊu ®¸o, lùa chän tõ ng÷ c¸ch thøc biÓu ®¹t cho phï hîp ,®Çy ®ñ, trän vÑn ý tø mµ ta muèn thÓ hiÖn) - HS ®äc c©u ca dao: “ Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn Dï ai xoay h­íng , ®æi nÒn mÆc ai” H: C©u ca dao ®­îc s¸ng t¸c ra ®Ó lµm g×? Nã nªu ra vÊn ®Ò g×? ( Nªu ra mét lêi khuyªn: Kh«ng dao ®éng khi cã t¸c ®éng tõ ngo¹i c¶nh) H: Hai c©u ca dao 6 vµ 8 liªn kÕt víi nhau nh­ thÕ nµo? Nh­ thÕ ®· biÓu thÞ mét ý trän vÑn ch­a?( hai c©u nµy liªn kÕt víi nhau mét c¸ch chÆt chÏ b»ng c¸ch gieo vÇn, c¸c tõ cïng h­íng vµo néi dung th«ng b¸o) H: Theo em, c©u ca dao ®ã cã ®­îc coi lµ mét v¨n b¶n kh«ng? V× sao? ( C©u ca dao ®­îc coi lµ mét v¨n b¶n v× nã ®¶m b¶o vÒ h×nh thøc vµ néi dung cña v¨n b¶n vµ t­¬ng tù lêi ph¸t biÓu ,bµi th¬, c©u chuyÖn ...còng lµ VB H: Tõ viÖc t×m hiÓu c¸c bµi tËp trªn , em hiÓu thÕ nµo lµ giao tiÕp vµ thÕ nµo lµ v¨n b¶n? - HS ®äc ghi nhí 1 vµ 2 -> Gv chèt ý c¬ b¶n. - B¶ng phô c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ( SGK) H: §äc vµ x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp? HS th¶o luËn nhãm ®Ó thùc hiÖn bµi tËp nµy( C2- 5’) c¸c nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶, nhËn xÐt, GV nhËn xÐt, kÕt luËn b»ng b¶ng phô, yªu cÇu HS quan s¸t: - Hai ®éi bãng muèn xin phÐp sö dông s©n vËn ®éng thµnh phè: HCCV - T­êg thuËt diÔn biÕn trËn ®Êu bãng ®¸: Tù sù -T¶ l¹i nh÷ng pha bãng ®Ñp : Miªu t¶ - Giíi thiÖu qu¸ tr×nh... ThuyÕt minh. - Bµy tá lßng yªu mÕn bãng ®¸: BiÓu c¶m - B¸c bá ý kiÕn: NghÞ luËn. H: Nh­ vËy cã mÊy kiÓu v¨n b¶n? C¸c v¨n b¶n cã gièng nhau vÒ môc ®Ých giao tiÕp kh«ng? - GV ®­a thªm VD øng víi c¸c kiÓu VB ®Ó kh¾c s©u kiÕn thøc. H: Giao tiÕp lµ g×? ThÕ nµo lµ v¨n b¶n? Cã mÊy kiÓu v¨n b¶n th­êng gÆp ? - HS ®äc ghi nhí ( SGK) - GV kh¾c s©u ghi nhí( SÏ t×m hiÓu lÇn l­ît c¸c kiÓu v¨n b¶n ë k× häc sau) * KÕt luËn: Nh­ vËy khi giao tiÕp v¨n b¶n ta cÇn lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t vµ v¨n b¶n cho phï hîp ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých giao tiÕp. I/ T×m hiÓu chung vÒ v¨n b¶n vµ ph­¬ng th­c biÓu ®¹t . 1.V¨n b¶n vµ môc ®Ých giao tiÕp: a. Bµi tËp: - Khi cÇn biÓu ®¹t t­ t­ëng t×nh c¶m nguyÖn väng ph¶i dïng ph­¬ng tiÖn ng«n tõ ( nãi hoÆc viÕt) - Khi muèn biÓu d¹t t­ t­ëng t×nh c¶m trän vÑn, ®Çy ®ñ , ta ph¶i lùa chän vµ s¾p xÕp tõ ng÷ , t×m c¸ch thøc diÔn ®¹t trän vÑn nhÊt. - C©u ca dao, lêi ph¸t biÓu cña thÇy c«, th­ tõ, nh÷ng bµi th¬, c©u chuyÖn.... ®Òu ®­îc coi lµ v¨n b¶n v× ®Òu thÓ hiÖn ®­îc trän vÑn mét néi dung, dïng c¸ch diÔn ®¹t phï hîp. 2- KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t a- Bµi tËp: (SGK/16,17) Cã 6 kiÓu v¨n b¶n víi 6 ph­¬ng thøc biÓu ®¹t t­¬ng øng , mçi kiÓu v¨n b¶n l¹i cã môc ®Ýnh gao tiÕp riªng. 3/ Ghi nhí: ( Sgk) *H§2:H­íng dÉn luyÖn tËp: (19p) Môc tiªu: B­íc ®Çu nhËn biÕt vÒ viÖc lùa chän ph­¬ng thøc biÓu ®¹t phï hîp víi môc ®Ých giao tiÕp; NhËn ra kiÓu v¨n b¶n ë mét v¨n b¶n cho tr­íc; NhËn ra t¸c dông cña viÖc lùa chän ph