Giáo án Ngữ văn 6 - Học kỳ II, năm 2007

Thø 2, ngµy 15 th¸ng 01 n¨m 2007. TiÕt 73 & 74: Häc kú II: V¨n b¶n: Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn (TrÝch "DÕ mÌn phiªu l­u ký") T« Hoµi A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - HiÓu ®­îc nh÷ng néi dung, ý nghÜa cña bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn. - N¾m ®­îc nh÷ng nÐt ®Æc s¾c trong nghÖ thuËt miªu t¶ vµ kÓ chuyÓn cña v¨n b¶n. B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò: - GV kiÓm tra s¸ch vì, bµi so¹n cña HS. * Bµi míi: - HS ®äc chó thÝch *SGK ? Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶i T« Hoµi? - Cã nhiÒu t¸c phÈm viÕt cho thiÔu nhi, lµ nhµ v¨n cña tuæi th¬, thÓ hiÖn t×nh yªu th­¬ng, sù tr©n träng ®èi víi nh÷ng nô mÇm t­¬i míi ®ang cÇn ®­îc båi ®¾p ®Ó b­íc vµo ®êi. ? Em biÕt g× vÒ t¸c phÈm DÕ mÌn phiªu l­u ký? - Lµ t¸c phÈm ®Æc s¾c næi tiÕng nhÊt cña T« Hoµi viÕt vÒ loµi vËt dµnh cho thiÕu nhi. - T¸c phÈm ®­îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng trªn thÕ giíi. GV cho häc sinh ®äc v¨n b¶n vµ phÇn chó thÝch, kÓ tãm t¾t ®o¹n trÝch. ? Bè côc cña ®o¹n trÝch? ? §o¹n trÝch ®­îc kÓ b»ng lêi cña nh©n vËt nµo? ? PhÇn néi dung kÓ chuyÖn vÒ bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ mÌn cã c¸c sù viÖc chÝnh nµo? Sù viÖc nµo lµ nghiªm träng nhÊt? ? DÕ mÌn ®· tù giíi thiÖu m×nh nh­ thÕ nµo? Qua nh÷ng chi tiÕt cô thÓ nµo? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ cña nhµ v¨n? Miªu t¶ theo tr×nh tù nµo? (Miªu t¶ h×nh d¸ng chung --> Næi bËt c¸c chi tiÕt quan träng cña ®èi t­îng) ? Qua c¸ch miªu t¶ ®Æc s¾c ®ã em cã c¶m nhËn ®­îc nh÷ng g× vÒ chµng DÕ MÌn? GV: B»ng sù quan s¸t tinh t­êng, sù am hiÓu kü l­ìng vÒ lo¹i vËt nhµ v¨n ®· dùng lªn ®­îc mét ch©n dung ngç nghÜnh, Ên t­îng vÒ mét chµng dÕ ? Qua con m¾t cña DÕ MÌn, DÕ Cho¾t ®­îc giíi thiÖu nh­ thÕ nµo? ? Em thÊy th¸i ®é cña DÕ MÌn ®èi víi DÕ Cho¾t nh­ thÕ nµo? ? Trong c©u chuyÖn víi DÕ Cho¾t ë lÇn sang nhµ ch¬i, DÕ MÌn ®· béc lé ®iÒu g×? GV: Vµ mét sù viÖc bÊt ngê ®· xÈy ra, vèn tÝnh hay cµ khÝa DÕ MÌn tr«ng thÊy chÞ Cèc ®· bµy tá trªu chäc... - Lóc ®Çu: huyªnh hoang tr­íc DÕ Cho¾t, kh«ng coi ai ra g×. - Trªu råi: tôt vµo hang, yªn chÝ vÒ sù yªn æn kiªn cè cña níi Èn n¸u. - BiÕt chÞ Cèc mæ DÕ Cho¾t khiÕp sî n»m im thin thÝt. - ChÞ Cèc ®i råi, mon men bß lªn, ©n hËn vÒ lçi cña m×nh, thÊm thÝa bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn. ? Em h·y nªu diÔn biÕn t©m lý, th¸i ®é cña DÕ MÌn trong viÖc trªu chÞ cèc dÉn ®Õn c¸i chÕt cña DÕ Cho¾t? ? NhËn xÐt vÒ ngßi bót cña nhµ v¨n khi miªu t¶ t©m lý nh©n vËt? ? Qua sù viÖc nµy DÕ mÌn ®· rót rabµi häc g×? ? C¸ch kÓ chuyÖn, miªu t¶ cña nhµ v¨n cã g× ®Æc s¾c? - HS ®äc ghi nhí. I. §äc hiÓu kh¸i qu¸t v¨n b¶n 1. T¸c gi¶: - Tªn thËt: NguyÔn Sen (1920) - ViÕt v¨n tõ tr­íc c¸ch m¹ng. 2. T¸c phÈm: - DÕ mÌn phiªu l­u ký (1941) - KÓ vÒ cuéc phiªu l­u ®Çy sãng giã vµ ®Çy lý thó cña chµng DÕ mÌn. 3. VÞ trÝ ®o¹n trÝch. Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn thuéc ch­¬ng I cña t¸c phÈm. II. §äc vµ t×m hiÓu chi tiÕt v¨n b¶n. * §äc v¨n b¶n * KÓ tãm t¾t ®o¹n trÝch * Bè côc: hai phÇn 1. Tõ ®Çu --> ®øng ®Çu thiªn h¹ råi: H×nh d¸ng, tÝnh c¸ch cña DÕ mÌn. 2. Cßn l¹i: KÓ vÒ bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn cña DÕ MÌn - Lêi cña DÕ mÌn, ng«i kÓ thø nhÊt. * Cã ba sù viÖc chÝnh: + DÕ mÌn coi th­êng DÕ cho¾t + DÕ MÌn trªu chÞ Cèc dÉn tíi c¸i chÕt cña DÕ Cho¾t; + Sù ©n hËn cña DÕ MÌn. --> Sù viÖc nghiªm träng nhÊt: DÕ MÌn g©y sù víi Cèc g©y ra c¸i chÕt th¶m th­¬ng cho DÕ Cho¾t. 1. H×nh ¶nh DÕ MÌn (qua lêi tù giíi thiÖu vÒ m×nh) --> Giíi thiÖu tØ mØ, kü cµng, ®Çy ®ñ vÒ hµnh ®éng, cö chØ, ngo¹i h×nh, tÝnh nÕt. - H×nh d¸ng: + ®«i cµng mÉm bãng + vuèt ch©n nhän ho¾t + ®«i c¸nh dµi + ®Çu to, r©u dµi - Hµnh ®éng: + ®¹p phanh ph¸ch + vò phµnh ph¹ch + nhai ngoµm ngo¹m + trÞnh träng vuèt r©u + ®i ®øng oai vÖ + cµ khi¹ víi tÊt c¶ hµng xãm + qu¸t mÊy chÞ Cµo Cµo + ®¸ m¸y anh Gäng Vã + t­ëng m×nh s¾p ®øng ®Çu thiªn h¹ --> Dïng ®éng tõ, tÝnh tõ miªu t¶ h×nh d¸ng, tÝnh c¸ch ®Æc s¾c. -->c­êngtr¸ng,trµn®Çysøcsèng,b¶n tÝnh kiªu c¨ng, tù phô, hung h¨ng, xèc næi, 2. C©u chuyÖn vÒ bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn * DÕ Cho¾t: - Tr¹c tuæi MÌn, gÇy gß lªu nghªu, c¸nh hñn ho¼n, cµng bÌ bÌ, r©u côt, mÆt ngÈn ngÈn ng¬ ng¬, èm ®au… --> Coi th­êng DÕ Cho¾t, th¸i ®é trÞch th­îng ra vÎ ®µn anh kÎ c¶, c¸ch nh×n diÔu cît, ch©m chäc, ngay c¸ch ®Æt tªn ®· thÓ hiÖn ®iÒu ®ã. --> C¸ch x­ng h« tá vÎ ng«ng nghªnh, tù phô, kh«ng coi Cho¾t ra g×. H¬n thÕ DÕ MÌn tá ra lµ mét kÎ v« t©m, Ých kü, kh«ng cã t×nh bao dïng vµ lßng th­¬ng ®ång lo¹i ®· kh«ng cho DÕ Cho¾t th«ng ng¸ch l¹i cßn m¾ng má thËm tÖ. --> ThÓ hiÖn biÖt tµi cña nhµ v¨n T« Hoµi vÒ c¸ch miªu t¶ tinh tÕ, ch©n thËt diÔn biÕn t©m lý nh©n vËt, qua ®ã nhËn râ thªm tÝnh c¸ch nh©n vËt, huyªnh hoang tù phô tr­íc kÎ yÕu nh­ng l¹i run sî tr­íc kÎ m¹nh. --> Bµi häc vÒ thãi ng«ng nghªnh ngç ng­îc, kh«ng coi ai ra g× --> g©y ho¹ cho ng­êi kh¸c (C¸i chÕt oan uæng cña DÕ Cho¾t). --> H·y sèng th©n ¸i, m×nh v× mäi ng­êi, ®õng nªn Ých kü, kiªu c¨ng hèng h¾c kÎo g©y ra nh÷ng hËu qu¶ xÊu kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. ==> Võa rÊt gièng, rÊt ch©n thùc víi nh÷ng con DÕ thËt trong thùc tÕ nh­ng l¹i võa rÊt gièng víi mét con ng­êi ë løa tuæi míi lín víi nh÷ng nÐt bång bét, xèc næi, thiÕu chÝn ch¾n trong suy nghÜ, viÖc lµm. 3. Ghi nhí: SKG III. LuyÖn tËp: - §äc ph©n vai ®o¹n hai - H·y viÕt ®o¹n v¨n béc lé t©m tr¹ng DÕ MÌn (ng«i kÓ thø nhÊt, lêi kÓ cña DÕ MÌn) IV. H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí vµ xem bµi Phã tõ. Thø 4, ngµy 17 th¸ng 01 n¨m 2009 TiÕt 75: Phã tõ A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - N¨m ®­îc kh¸i niÖm Phã tõ. - HiÓu ®­îc c¸c ý nghÜa chÝnh cña Phã tõ - BiÕt ®Æt c©u cã phã tõ ®Ó thÓ hiÖn c¸c ý nghÜa kh¸c nhau. B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò - GV kiÓm tra s¸ch vë cña häc sinh. * Bµi míi: - HS ®äc bµi tËp (a) SGK. ? C¸c tõ in ®Ëm bæ sung ý nghÜa cho tõ nµo? ? Nh÷ng tõ ®­îc bæ sung ý nghÜa thuéc tõ lo¹i nµo? ? c¸c tõ in ®Ëm ®øng ë vÞ trÝ nµo trong côm tõ ? Em hiÓu nh­ thÕ nµo lµ phã tõ ? GV: Phã tõ thuéc lo¹i h­ tõ cã thÓ ®øng tr­íc hoÆc sau ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa. - HS ®äc ghi nhí - LÊy thªm mét sè vÝ dô III. LuyÖn tËp: Bµi 1: T×m c¸c phã tõ trong c¸c ®o¹n v¨n sau: a. ®· (®Õn); kh«ng cßn (ngöi thÊy); ®· (cëi); ®Òu (lÊm tÊm); ®­¬ng (træ l¸); s¾p (bu«ng); còng s¾p (cã); ®· (vÒ); còng s¾p (vÒ). b. ®· (x©u) ®­îc. Bµi 2,3: HS lµm ë nhµ. vµo b¶ng ph©n lo¹i? ? XÐt vÒ vÞ trÝ phã tõ ®­îc ph©n lo¹i nh­ thÕ nµo? I. Phã tõ lµ g×? 1.VÝ dô a. - ®· --> ®i - còng --> ra - vÉn, ch­a --> thÊy - thËt --> lçi l¹c --> nh÷ng tõ ®­îc bæ sung ý nghÜa lµ nh÷ng ®éng tõ, tÝnh tõ. b. T­¬ng tù (a): - ®­îc --> soi (g­¬ng) --> §T - rÊt --> ­a nh×n --> TT - ra --> to --> TT - rÊt --> b­íng --> TT - kh«ng cã ý nghÜa tõ v÷ng, ®i kÌm víi ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa. - vÞ trÝ : ®øng tr­íc vµ sau côm §T,TT 2. Ghi nhí: SGK II. C¸c lo¹i phã tõ: - sÏ ®i, ®· vÒ, vÉn ®Õn - rÊt ngon, cµng lín, ®Ñp qu¸, xa l¾m ->®øng tr­íc hoÆc sau ®éng tõ, tÝnh tõ ®Ó bæ sung ý nghÜa. * Ghi nhí: SGK. Bµi 1: T×m c¸c phã tõ trong c¸c ®o¹n III. LuyÖn tËp: Bµi 1: T×m c¸c phã tõ trong c¸c ®o¹n v¨n sau: a. ®· (®Õn); kh«ng cßn (ngöi thÊy); ®· (cëi); ®Òu (lÊm tÊm); ®­¬ng (træ l¸); s¾p (bu«ng); còng s¾p (cã); ®· (vÒ); còng s¾p (vÒ). b. ®· (x©u) ®­îc. Bµi 2,3: HS lµm ë nhµ. vµo b¶ng ph©n lo¹i? ? XÐt vÒ vÞ trÝ phã tõ ®­îc ph©n lo¹i nh­ thÕ nµo?v¨n sau: a. ®· (®Õn); kh«ng cßn (ngöi thÊy); ®· (cëi); ®Òu (lÊm tÊm); ®­¬ng (træ l¸); s¾p (bu«ng); còng s¾p (cã); ®· (vÒ); còng s¾p (vÒ). b. ®· (x©u) ®­îc. Bµi 2,3: HS lµm ë nhµ. Tãm t¾t sù viÖc DM trªu chÞ Cèc -> tù t×m ra phã tõ ChÝnh t¶ : ViÕt ®o¹n v¨n trÝch “DMPLK” IV. H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí - Lµm bµi tËp 2,3 - Xem bµi T×m hiÓu chung vÒ v¨n miªu t¶. Thø 6, ngµy 19 th¸ng 01 n¨m 2009 TiÕt 76: t×m hiÓu chung vÒ v¨n miªu t¶ A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp HS: - N¾m ®­îc nh÷ng hiÓu biÕt chung vÒ v¨n miªu t¶. - NhËn diÖn ®­îc v¨n miªu t¶. - BiÕt sö dông v¨n miªu t¶ khi cÇn thiÕt. B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò: - KiÓm tra s¸ch vë, sù chuÈn bÞ cña HS. * Bµi míi: ? Em h·y nªu vµi c¸ch gi¶i quyÕt tõng t×nh huèng trong SGK? ? Hai ®o¹n v¨n gióp em h×nh dung ®­îc ®iÒu g×? ? ThÕ hiÖn qua nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh cô thÓ nµo? ? Qua ®ã em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ ®o¹n v¨n miªu t¶? - HS ®äc ghi nhí. I. ThÕ nµo lµ v¨n miªu t¶ 1. Bµi tËp t×nh huèng - T×nh huèng 1: Em ph¶i chØ ®­êng cho kh¸ch ®Ó tíi nhµ, ®Æc ®iÓm cña nhµ m×nh tøc lµ ph¶i miªu t¶. - T×nh huèng 2: Em ph¶i nãi vÒ mµu s¾c, kÝch cì, vÝ trÝ cña c¸i ¸o ®ã. - T×nh huèng 3: Em ph¶i nãi vÒ d¸ng vÎ bÒ ngoµi, th©n h×nh, ®Æc ®iÓm lµ søc lùc cña ng­êi ®­îc gäi lµ lùc sü. VÝ dô: Th©n h×nh v¹m vì, c¬ b¾p cuån cuén, da n©u bãng nh­ t­îng ®ång... 2. V¨n b¶n: "Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn" --> Gióp em h×nh dung ra ®­îc ®Æc ®iÓm næi bËt cña hai chó dÕ: + DÕ mÌn khoÎ ®Ñp, c­êng tr¸ng + DÕ cho¾t gÇy nhá, èm yÕu - DÕ mÌn: c­êng tr¸ng, cµng mÉm bãng, vuèt ë ch©n ë khoeo dµi vµ nhän ho¾t, c¸nh dµi, r©u dµi vµ cong hïng dòng, ®Çu to vµ nçi tõng t¶ng, r¨ng ®en nh¸nh, ®i ®øng oai vÖ, tÝnh t×nh kiªu ng¹o xèc nçi . -DÕ Cho¾t: èm yÕu gÇn gß vµ dµi lªu ®ªu, c¸nh ng¾n cñn, cµng bÌ bÌ, r©u côt cã mét m¶nh, mÆt ngÈn ngÈn ng¬ ng¬, tÝnh nÕt ¨n xæi ë th× -->2 ®o¹n v¨n miªu t¶ 3. Ghi nhí :SGK III.LuyÖn tËp Bµi 1: C¸c ®o¹n v¨n: - §o¹n 1: T¸i hiÖn l¹i h×nh ¶nh dÕ mÌn (t¶ loµi vËt): khoÎ ®Ñp, c­êng tr¸ng. - §o¹n 2: T¸i hiÖn h×nh ¶nh chó bÐ l­îm (t¶ ng­êi):nhá nh¾n, nhanh nhÑn, hån nhiªn . - §o¹n 3: C¶nh c¸c loµi vËt kiÕm ¨n vµo mïa n­íc vÒ (t¶ c¶nh):sù nhén nhÞp, tÊp nËp cña c¶nh. Bµi 2: a. §Æc ®iÓm næi bËt cña c¶nh mïa ®«ng: +L¹nh lÏo, Èm ­ít, giã bÊc, m­a phïn ... +BÇu trêi u ¸m nh­ thÊp xuèng...,®ªm Ýt sao, kh«ng thÊy ¸nh tr¨ng, s¸ng dËy ... +C©y cèi tr¬ träi, kh¼ng khiu b. §Æc ®iÓm nçi bËt cña khu«n mÆt mÑ: + S¸ng, ®Ñp + VÎ mÆt hiÒn hËu ,dÞu dµng + HiÖn râ nh÷ng vui, buån.,lo ©u... IV. H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí. - Lµm bµi tËp trong S GK - So¹n bµi S«ng n­íc Cµ Mau. Thø 2, ngµy 22 th¸ng 1 n¨m 2009 TiÕt 77: v¨n b¶n: s«ng n­íc cµ mau trÝch “§Êt rõng ph­¬ng nam” §oµn Giái A. Môc tiªu cÇn ®¹t:Gióp häc sinh: - C¶m nhËn d­îc sù phong phó ®éc ®¸o cña thiªn nhiªn s«ng n­íc cµ mau. - N¾m ®­îc nghÖ thuËt miªu t¶ c¶nh s«ng n­íc cña t¸c gi¶ . B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò: - DÕ mÌn trong Bµi häc ®­êng ®êi ®Çu tiªn lµ mét chó dÕ nh­ thÕ nµo? * Bµi míi: GV giíi thiÖu bµi vµ ghi lªn b¶ng - HS ®äc phÇn chó thÝch *SGK 1. §äc v¨n b¶n - Giäng ®äc râ rµng, tr«i ch¶y nhÊn m¹nh nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ c¶nh s«ng n­íc Cµ Mau. ? V¨n b¶n ®­îc viÕt theo ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo lµ chÝnh? ?Bµi v¨n miªu t¶ c¶nh g×? c¶nh ®­îc miªu t¶ theo tr×nh tù nµo? -> Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh: Miªu t¶ --> Miªu t¶ c¶nh quan vïng s«ng n­íc Cµ Mau. Tr×nh tù: §i tõ Ên t­îng chung bao qu¸t toµn c¶nh ®Õn miªu t¶ vµ thuyÕt minh tõng phÇn cô thÓ: c¸c kªnh r¹ch, s«ng ngßi, c¶nh hai bªn bê, cuèi cïng lµ c¶nh chî N¨m C¨n ? Tõ ®ã h·y chia bè côc cho bµi v¨n? - Bè côc: 3 ®o¹n: a. Nh÷ng Ên t­îng chung ban ®Çu vÒ thiªn nhiªn s«ng n­íc Cµ Mau. b. Miªu t¶ c¸c kªnh r¹ch vµ h×nh ¶nh con sèng N¨m C¨n réng lín hïng vÜ. c. §Æc t¶ c¶nh chî N¨m C¨n ®«ng vui trï phó. ? T¸c gi¶ cã nh÷ng c¶m nhËn chung nh­ thÕ nµo vÒ c¶nh s«ng n­íc Cµ Mau?NghÖ thuËt ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ ®o¹n v¨n miªu t¶ trªn? ? Em cã c¶m nhËn g× vÒ c¶nh? ? T¶ c¶nh kªnh r¹ch b»ng c¸ch kÓ l¹i nh÷ng c¸i tªn vµ c¸ch gi¶i thÝch nh­ vËy gîi lªn ®iÒu g× vÒ thiªn nhiªn ë ®©y? ? H×nh ¶nh dßng s«ng N¨m C¨n ®­îc miªu t¶ nh­ thÕ nµo? ? Qua ®ã em thÊy c¶nh hiÖn lªn nh­ thÕ nµo? NhËn xÐt vÒ ngßi bót miªu t¶ cña nhµ v¨n? ? Chî N¨m C¨n ®­îc hiÖn lªn trong ®o¹n v¨n nh­ thÕ nµo? ? NhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ cña nhµ v¨n? ? Nªu nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ vïng s«ng n­íc Cµ mau qua bµi v¨n nµy? - HS ®äc ghi nhí, GV còng cè bµi häc. I§äc hiÓu kh¸I qu¸t 1.T¸c gi¶ §oµn Giái ( 1925-1989 ) Quª ë TiÒn Giang Th­êng viÕt vÒ cuéc sèng thiªn nhiªn vµ con ng­êi Nam Bé 2. T¸c phÈm §Êt rõng ph­¬ng Nam lµ t¸c phÈm ®­îc dùng thµnh phim (1957) 3. §äc v¨n b¶n 4. T×m hiÓu chó thÝch SGK III. §äc hiÓu chi tiÕt. 1. Ên t­îng chung: - Kªnh r¹ch, s«ng ngßi chi chÝt - trêi xanh, n­íc xanh xung quanh toµn s¾c xanh - tiÕng r× rµo bÊt tËn cña rõng - TiÕng sãng biÓn triÒn miªn --> dïng nhiÒu tõ l¸y biÓu c¶m tÝnh tõ chØ mµu s¾c tr¹ng th¸i c¶m gi¸c huy ®éng nhiÒu gi¸c quan ®Ó c¶m nhËn vÒ thiªn nhiªn, miªu t¶ b»ng nh÷ng h×nh ¶nh, nh÷ng c¶m nhËn kh¸ch quan. --> T« ®Ëm Ên t­îng vÒ mét c¶nh quan thiªn nhiªn réng lín, nguyªn s¬, ®Çy søc sèng ®­îc bao trïm trong mét mµu xanh bÊt tËn cña trêi n­íc vµ ©m thanh triÒn miªn cña biÓn, rõng. 2. C¶nh s«ng ngßi kªnh r¹ch - C¸ch ®Æt tªn cho c¸c dßng kªnh, vïng ®Êt nh­ vËy gîi lªn mét c¶nh thiªn nhiªn hoang gi·, nguyªn s¬ vµ phong phó con ng­êi sèng gÇn gòi víi thiªn nhiªn nªn gi¶n dÞ chÊt ph¸c. - Dßng s«ng N¨m C¨n: + mªnh m«ng réng lín ngµn th­íc + Çm Çm ®æ ra biÓn ngµy ®ªm nh­ th¸c + hai bªn bê lµ rõng ®­íc cao ngÊt... --> Hïng vÜ, réng lín, hoang gi· --> c¸ch quan s¸t vµ miªu t¶ rÊt tinh tÕ, sèng ®éng: sö dông nhiÒu tÝnh tõ gîi c¶m, nh÷ng ®éng tõ ®­îc sö dông theo trËt tù hîp lý: tho¸t qua, ®æ ra, xu«i vÒ... ®Ó chØ ho¹t ®éng cña con thuyÒn; nh÷ng tõ chØ c¸c cÊp ®é xanh cña rõng ®­íc. --> C¶nh quan rÊt Ên t­îng: Hïng vÜ, réng lín mµ nªn th¬ h­ ¶o. 3. C¶nh chî N¨m C¨n - Mét c¶nh s¾c ®éc ®¸o víi vÎ ®Ñp riªng: + nh­ phè næi trªn mÆt n­íc + nh÷ng con thuyÒn b¸n hµng len lái mäi n¬i. + nh÷ng mµu s¾c trang phôc ®a d¹ng, Ên t­îng. --> Miªu t¶ sinh ®éng: võa bao qu¸t, võa cô thÓ, miªu t¶ h×nh khèi, mµu s¾c, ©m thanh cïng thñ ph¸p liÖt kª ®· dùng lªn tr­íc m¾t ng­êi ®äc mét c¶nh t­îng tÊp nËp, trï phó víi nh÷ng c¶nh s¾c ®éc ®¹o cña thiªn nhiªn vµ c¶nh sèng n¬i ®©y. --> §Ñp, vÎ ®Ñp hïng vÜ, réng lín l¹i còng rÊt nªn th¬, ®éc ®¸o; cuéc sèng Êm ¸p, nhén nhÞp, tÊp nËp, con ng­êi vui vÎ hoµ nh·. * Ghi nhí SGK III. LuyÖn tËp: 1. ViÕt 1 ®o¹n v¨n thÓ hiÖn c¶m nhËn cña em vÒ c¶nh s«ng n­íc Cµ Mau qua bµi v¨n võa häc. IV. H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí - H·y vËn dông c¸ch miªu t¶ trªn ®Ó t¶ vÒ mét con s«ng quen thuéc ë quª em. - Xem bµi So s¸nh. Thø 4, ngµy 24 th¸ng 01 n¨m2009 TiÕt 78: so s¸nh A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - N¾m ®­îc kh¸i niÖmvµ cÊu t¹o cña so s¸nh. BiÕt c¸ch quan s¸t ®iÓm gièng nhau gi÷a c¸c sù vËt ®Ó t¹o ra nh÷ng so s¸nh ®óng, so s¸nh hay. B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò: - Phã tõ lµ g×? LÊy mét sè vÝ dô vÒ phã tõ? * Bµi míi: - HS ®äc bµi tËp 1 SGK. ? T×m nh÷ng tËp hîp tõ chøa h×nh ¶nh so s¸nh? ? Trong mçi phÐp so s¸nh, sù vËt sù viÖc nµo ®­îc so s¸nh víi nhau? ? Dïng phÐp so s¸nh nh­ vËy cã t¸c dông g×? - HS t×m thªm mét sè vÝ dô. ? VËy em hiÓu thÕ nµo lµ so s¸nh? - HS ®äc ghi nhí SGK. - HS quan s¸t m« h×nh cÊu t¹o phÐp so s¸nh ë SGK ( trang 24) vµ ®iÒn c¸c h×nh ¶nh so s¸nh vµo b¶ng. ? H·y cho biÕt trong phÐp so s¸nh ®Çy ®ñ cã nh÷ng yÕu tè nµo? LÊy vÝ dô? NhËn xÐt: m« h×nh ®ã cã thÓ cã nh÷ng thay ®æi nh­ thÐ nµo? HS ®äc ghi nhí. ? Nªu yªu cÇu cña bµi tËp ? Gäi 3 hs lªn b¶ng lµm NhËn xÐt,cho ®iÓm HS ®iÒn vµo b¶ng nhãm. HS lµm bµi. I. T×m hiÓu kh¸i niÖm so s¸nh 1. Bµi tËp: a. TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh b. Rõng ®­íc dùng lªn cao vót nh­ hai d·y tr­êng thµnh v« tËn. --> trÎ em -bóp trªn cµnh --> rõng ®­íc- hai d·y tr­êng thµnh => Lµm cho c©u v¨n cã h×nh ¶nh, t¨ng søc gîi c¶m. 2. Ghi nhí: SGK II. T×m hiÓu cÊu t¹o cña so s¸nh Gåm 4 yÕu tè (SGK) VÕ ®­îc so s¸nh Ph­¬ng diÖn so s¸nh Tõ so s¸nh Sù vËt dïng ®Ó so s¸nh --> M« h×nh ®ã cã thÓ kh«ng ®Çy ®ñ hoÆc cã thÓ cã sù thay ®æi, hoÆc cã sù thay ®æi trËt tù. Ghi nhí : SGK III. LuyÖn tËp: Bµi 1: ChØ ra c¸c phÐp so s¸nh: a. Trªn trêi m©y tr¾ng nh­ b«ng (SS ®ång lo¹i) b. B¸c ngåi ®ã lín mªnh m«ng Trêi cao biÓn réng, ruéng ®ång n­íc non (SS kh¸c lo¹i) c. Lßng ta vÉn v÷ng nh­ kiÒng ba ch©n ( SS trõu t­îng - cô thÓ - Nh÷ng ngän cá g·y r¹p xuèng nh­ cã l¸t dao võa lia qua; - Nhai ngßam ngo¹p nh­ hai l÷¬i liÒm m¸y lµm viÖc; - Dµi lªu ngªu nh­ ng· nghiÖn thuèc phiÖn; Hë c¶ m¶ng s­ên nh­ ng­êi cëi trÇn mÆc ¸o gi lª. 2. §Iªn tõ thÝch hîp vµo dÊu chÊm (…) KhoÎ nh­ voi §en nh­ mùc Tr¾ng nh­ tuyÕt Cao nh­ nói 3. T×m trong v¨n b¶n : SNCM cã sö dông phÐp so s¸nh. 4. §äc viÕt chÝnh t¶ IV. H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí. - Lµm bµi tËp 2,4 - Xem bµi Quan s¸t t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶. Thø 6, ngµy 26 th¸ng 1 n¨m 2009 TiÕt 79 & 80: Quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶. A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh - ThÊy ®­îc vai trß vµ t¸c dông cña quan s¸t t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶. - H×nh thµnh kü n¨ng quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt khi miªu t¶. - NhËn diÖn vµ sö dông c¸c thao t¸c trªn khi ®äc vµ viÕt v¨n miªu t¶. B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò: - ThÕ nµo lµ v¨n miªu t¶? LÊy mét vµi vÝ dô mµ em ®· häc? * Bµi míi: TiÕt 1 - HS ®äc c¸c ®o¹n v¨n trong SGK. ? Mçi ®o¹n v¨n trªn gióp em h×nh dung ra nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt g× cña sù viÖc hoÆc phong c¶nh? ? Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo thÓ hiÖn ®iÒu ®ã? ? T×m nh÷ng c©u v¨n cã sù liªn t­ëng vµ so s¸nh trong mçi ®o¹n? Sù t­ëng t­îng vµ so s¸nh Êy cã t¸c dông g×? --> §o¹n 1: So s¸nh vÎ gÇy gß lªu ngªu cña dÕ Cho¾t nh­ g· nghiÖn thuèc phiÖn: Gîi lªn h×nh ¶nh dÕ Cho¾t èm yÕu, ngËt ng­ìng, lê ®ê xiªu vÑo. - C¸nh ng¾n...gi lª: g©y sù buån c­êi vÒ vÎ xÊu xÝ, c¸nh ng¾n ®Õn khã coi nùc c­êi cña DÕ Cho¾t. --> §o¹n2: s«ng ngßi chi chÝt nh­ m¹ng nhÖn: gîi sù dµy ®Æc chi chÝt, v« sè. - Rõng ®­íc...v« t©n: gîi sù hïng vÜ. --> §o¹n 3: th¾p ®Ìn...vÎ ®Ñp rùc rì kú ¶o léng lÉy cña c©y g¹o. §Ó cã ®­îc h×nh ¶nh trªn t¸c gi¶ ph¶I cã n¨ng lùc c¬ b¶n nµo ? Cho HS ®äc ®o¹n v¨n. ? T×m nh÷ng tõ ng÷ ®· bÞ l­îc bá? Sù l­îc bá ®ã cã ¶nh h­ëng g× ®Õn ®o¹n v¨n? ? Qua ®ã h·y nhËn xÐt vÒ vai trß cña so s¸nh t­ëng t­îng trong v¨n miªu t¶? HS ®äc ghi nhí. TiÕt 2 T¸c gi¶ ®· quan s¸t vµ lùa chän nh÷ng h×nh ¶nh ®Æc s¾c vµ tiªu biÓu nµo? ? T×m nh÷ng h×nh ¶nh,chi tiÕt miªu t¶ DM ®Ñp,c­êng tr¸ng nh­ng kiªu c¨ng,hîm hÜnh. HS lµm vµo giÊy,gv thu 5 bµi nhanh nhÊt chÊm,lÊy ®iÓm I. T×m hiÓu vÒ quan s¸t, t­ëng t­îng, so s¸nh vµ nhËn xÐt trong v¨n miªu t¶ §o¹n 1 a. H×nh ¶nh DÕ Cho¾t èm yÕu téi nghiÖp. b. C¶nh ®Ñp th¬ méng, lín lao hïng vÜ cña s«ng n­íc Cµ Mau. c. H×nh ¶nh c©y g¹o mïa xu©n trµn ®Çy søc sèng. - §o¹n 1: gÇy gß, lªu nghªu nh­...., ng¾n cñn....nh­ cëi trÇn..., bÌ bÌ, r©u côt, mÆt ngÈn ngÈn ng¬ ng¬. - §o¹n 2: kªnh r¹ch chi chÝt nh­..., trêi xanh, n­íc xanh, s¾c xanh c©y l¸, dßng s«ng mªnh m«ng, n­íc Çm Çm ®á ra biÓn..., con s«ng réng h¬n ngµn th­íc, rõng n­íc dùng lªn cao ngÊt nh­ hai d·i tr­êng thµnh v« tËn. §o¹n 3: (HS t×m) -> quan s¸t,t­ëng t­îng,so s¸nh,nhËn xÐt tØ mØ,tinh tÕ. Bµi tËp 2: --> Nh÷ng tõ ng÷ bÞ l­îc bá lµ nh÷ng h×nh ¶nh so s¸nh liªn t­ëng. Nh÷ng tõ ng÷ ®ã gióp cho ®o¹n v¨n thªm sinh ®éng, gîi lªn ®­îc trÝ t­ëng t­îng phong phó cña ng­êi ®äc. --> TÝnh gîi c¶m sÏ t¨ng h¬n nÕu sö dông nh÷ng h×nh ¶nh ®ã. Ghi nhí: SGK. II. LuyÖn tËp Bµi 1: §iÒn tõ thÝch hîp vµo ®o¹n v¨n: g­¬ng bÇu dôc (1), cong cong (2), lÊp lã (3), cæ kÝnh (4), xanh um (5). Bµi 2: Nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu ®Æc s¾c: - Th©n h×nh ®Ñp c­êng tr¸ng: + Mµu n©u bãng mì soi g­¬ng ®­îc + ®Çu to næi tõng t¶ng + r¨ng ®en nhµnh nh­ hai l­ìi liÒm m¸y + r©u dµi uèn cong. - TÝnh t×nh rÊt ­¬ng b­íng, kiªu c¨ng: + H·nh diÖn vÒ cÆp r©u + trÞnh träng khoan thai vuèt r©u Bµi 3: Quan s¸t vµ ghi chÐp: - Bao qu¸t: Gi¸ng vÎ ng«i nhµ, lín hay bÐ... - Cô thÓ: mµu s¾c, c¸ch bµy trÝ trong nhµ (®Æc ®iÓm næi bÊt nhÊt lµ g×?). Bµi 4: Liªn t­ëng so s¸nh: - mÆt trêi: nh­ hßn löa khænglå (qu¶ cÇu löa, m©m löa khæng lå) - BÇu trêi: trong treo, m¸t mÎ, tinh kh«i nh­ cã bµn tay kú diÖu võa rña s¹ch mäi vÕt bÈn. - Nh÷ng hµng c©y: nh÷ng bøc tr­êng thµnh v« tËn. - Nh÷ng ng«i nhµ: nh­ bõng tØnh h©n hoan... III. H­íng dÉn häc ë nhµ: - Häc thuéc ghi nhí - Lµm bµi tËp 5 - So¹n bµi Bøc tranh cña em g¸i t«i. Thø 2, ngµy 29 th¸ng 01 n¨m 2009 TiÕt 81 & 82: V¨n b¶n: bøc tranh cña em g¸i t«i. T¹ Duy Anh A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh: - HiÓu ®­îc néi dung, ý nghÜa truyÖn: t×nh c¶m trong s¸ng, tÊm lßng nh©n hËu vµ tµi n¨ng cña ng­êi em ®· gióp cho anh nhËn ra phÇn h¹n chÕ ë chÝnh m×nh vµ v­ît lªn lßng tù ¸i cña b¶n th©n. - N¾m ®­îc nghÖ thuËt kÓ chuyÖn vµ miªu t¶ t©m lý nh©n vËt. B. TiÕn tr×nh lªn líp: * Bµi cò: - Nªu nh÷ng c¶m nhËn cña em vÒ vïng s«ng n­íc Cµ Mau qua ngßi bót miªu t¶ cña §oµn giái? *Bµi míi: - HS ®äc vµ theo dâi chó thÝch*SGK Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶,t¸c phÈm ? ? TruyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo? Nh©n vËt nµo lµ nh©n vËt chÝnh? ? TruyÖn kÓ theo lêi kÓ cña nh©n vËt nµo? Ng«i kÓ nµo ? ? Qua phÇn giíi thiÖu vÒ em g¸i, em thÊy t×nh c¶m cña ng­êi anh ®èi víi em nh­ thÕ nµo? ? Chøng kiÕn MÌo tù chÕ ra mµu vÏ, lôc läi, vÏ, th¸i ®é cña ng­êi anh ra sao? ? Khi chó TiÕn Lª ph¸t hiÖn ra mÌo cã tµi n¨ng héi ho¹, th¸i ®é cña ng­êi anh diÔn biÕn nh­ thÕ nµo? ? Em nghÜa g× vÒ c¸c chi tiÕt: g¾t gáng víi em, xem trém c¸c bøc tranh...,thë dµi...cña ng­êi anh? GV :Sù th©n thiÕt víi em tr­íc ®©y kh«ng cßn n÷a thay vµo ®ã lµ mét kho¶ng c¸ch...§©y lµ nÐt th­êng thÊy ë trÎ con, lßng tù ¸i, sù mÆc c¶m pha chót ghen tþ khi thÊy ng­êi kh¸c tµi n¨ng h¬n, næi bËt h¬n m×nh: "NÐt mÆt mÌo tr­íc ®©y t«i c¶m thÊy ngé nghÜnh th× b©y giê nh­ lµ sù chäc tøc". GV: §©y chÝnh lµ mét kh¸m ph¸ rÊt tinh tÕ cña nhµ v¨n khi ®i vµo t©m lý trÎ th¬, «ng ®· thÓ hiÖn mét c¸ch rÊt ch©n thùc, hîp lý diÔn biÕn th¸i ®é t©m t­ cña c¸c nh©n vËt. ? Khi ®øng tr­íc bøc tranh ®­îc gi¶i nhÊt cña em, diÔn biÕn t©m tr¹ng cña ng­êi anh nh­ thÕ nµo? - Ng¹c nhiªn: bøc tranh vÏ vÒ m×nh, bÊt ng¬ h¬n lµ qua c¸i nh×n cña em g¸i trong m¾t em m×nh l¹i hoµn h¶o ®Õn nh­ thÕ... - H·nh diÖn: m×nh lµ h×nh ¶nh trong bøc tranh ®Ñp (§¹t gi¶i nhÊt), ®¸ng ®­îc tù hµo (nh­ng t©m tr¹ng nµy chØ trong chèc l¸t). XÊu hæ: lµ lóc ng­êi anh tù nh×n l¹i chÝnh m×nh, tù nhËn ra ®­îc m×nh ch­a xøng ®¸ng víi c¸ch nh×n, c¸ch nghÜ ®ã cña em g¸i, m×nh cßn lµ mét kÎ yÕu kÐm, cßn h¹n chÕ, ch­a thÓ ®­îc nh­ trong h×nh vÏ. Th¶o luËn (HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy ý kiÕn cña m×nh). Em nghÜ thÕ nµo vÒ chi tiÕt: t«i muèn khãc vµ nãi: "kh«ng ph¶i con ®©u, cña em con ®Êy"? ? C¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt ng­êi anh? ? Nh©n vËt c« em g¸i ®­îc miªu t¶ qua chi tiÕt nµo? ? Qua bøc tranh ®­îc gi¶i c« em g¸i ®· béc lé nÐt ®Ñp g× trong t©m hån? GV : chÝnh sù trong s¸ng, nh©n hËu ®ã ®· gióp cho ng­êi anh tù soi râ m×nh h¬n ®Ó nhËn ra sù h¹n chÕ cña m×nh ®Ó tù v­ît lªn hoµn thiÖn nh©n c¸ch. ? Qua viÖc t×m hiÓu hai nh©n vËt nµy ph¸t biÓu chñ ®Ò v¨n b¶n? VËy theo em trong t¸c phÈm nµy nh©n vËt nµo lµ nh©n vËt trung t©m? ®Ó ng­êi anh lµ ng­êi kÓ chuyÖn (ng«i thø nhÊt) cã t¸c dông g×? ? H·y nhËn xÐt nh÷ng nÐt nghÖ thuËt ®Æc s¾c cña t¸c phÈm? - HS ®äc ghi nhí (SGK). I. T×m hiÓu kh¸I qu¸t v¨n b¶n T¸c gi¶ T¹ Duy Anh (1959) Quª ë Hµ T©y 2. T¸c phÈm : lµ truyÖn ng¾n ®¹t gi¶I nh× trong cuéc thi viÕt “T­¬ng lai vÉy gäi” 3. §äc v¨n b¶n --> KÓ qua lêi kÓ cña ng­êi anh Ng«i kÓ thø nhÊt. 1. Nh©n vËt ng­êi anh (T«i) * Tr­íc ®ã: th©n mËt, gÇn gòi, cã phÇn ©u yÕm cña mét ng­êi anh ®èi víi em g¸i bÐ nhá. - C¸i nh×n xem th­êng, coi ®ã lµ nh÷ng trß nghÞch ngîm, bÈn thØu cña trÎ con. --> Ra vÎ mét ng­êi anh, mét kÎ kh«ng cÇn ®Ó ý nh÷ng viÖc trªn. * Khi ph¸t hiÖn em cã tµi n¨ng: --> Th¸i ®é, c¸ch nh×n cña ng­êi anh cã sù thay ®æi: buån, thÊt väng, tù ¸i vµ thÊy m×nh bÊt tµi, thua kÐm, tù ®Èy ra ngoµi. --> Ng­êi anh tá ra bùc béi khã chÞu v× coi nh­ m×nh bÞ l·ng quªn * Khi em ®­îc gi¶i: - S÷ng ng­êi, ng¹c nhiªn, ngì ngµng --> h·nh diÖn --> xÊu hæ. --> Muèn khãc: buån cho nh÷ng sai lÇm cña m×nh, ©n hËn xÊu hæ …Trong phót gi©y ®ã "t«i" nhËn ra bøc ch©n dung Êy ®­îc vÏ nªn b»ng chÝnh t©m hån vµ lßng nh©n hËu cña ng­êi em. 2. Nh©n vËt ng­êi em - mÌo - Ngo¹i h×nh: mÆt lu«n bÞ b«i bÈn - Cö chØ: hay lôc läi ®å vËt víi sù thÝch thó, - ViÖc lµm: chÕ mµu vÏ, thÝch vÏ mäi thø. - Th¸i ®é: vui vÎ, ngé nghÜnh. --> Mét c« bÐ hiÕu ®éng, hån nhiªn, ngé nghÜnh --> Kh«ng chØ lµ mét c« bÐ tµi n¨ng, cã t©m hån trong s¸ng, nh©n hËu, ®Ñp ®Ï --> Nãi lªn sù tù nhËn thøc, tù thøc tØnh cña ng­êi anh tr­íc tµi n¨ng, lßng nh©n hËu vµ t©m hån trong s¸ng cña c« em g¸i. Qua ®ã ta ph¶i hiÓu ®­îc r