Giáo án Ngữ văn 6 Năm học 2008 - 2009

Ngµy 1 th¸ng 9 n¨m 2007 TuÇn 1 :Bµi 1 TiÕt 1 : V¨n b¶n Con rång ch¸u tiªn TruyÒn thuyÕt A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Gióp häc sinh - b­íc ®Çu n¾m ®­îc ®Þnh nghÜa truyÒn thuyÕt - HiÓu ®­îc néi dung, ý nghÜa cña hai truyÒn thuyÕt " Con Rång ch¸u Tiªn "vµ "B¸nh ch­ng ,b¸nh giÇy ". - ChØ ra vµ hiÓu ®­îc ý nghÜa cña nh÷ng chi tiÕt t­ëng t­îng, k× ¶o cña hai truyÖn. - KÓ ®­îc 2 truyÖn B.ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn- häc sinh - Gi¸o viªn: so¹n bµi, ®äc c¸c tµi liÖu tham kh¶o cã liªn quan ®Õn bµi so¹n, tranh minh ho¹ ®­îc cÊp - Häc sinh: ®äc bµi vµ so¹n bµi, tr¶ lêi c¸c c©u hái ë cuèi mçi bµi C. Tæ chøc d¹y häc bµi míi * Giíi thiÖu bµi: TruyÒn thuyÕt lµ mét thÓ lo¹i tiªu biÓu, rÊt ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, ®­îc nh©n d©n bao ®êi yªu thÝch. TruyÖn Con Rång Ch¸u Tiªn lµ mét truyÖn truyÒn thuyÕt tiªu biÓu, më ®Çu cho chuçi truyÒn thuyÕt vÒ thêi ®¹i c¸c vua Hïng còng nh­ truyÒn thuyÕt ViÖt Nam nãi chung. Néi dung, ý nghÜa cña truyÖn Con Rång ch¸u Tiªn lµ g× ? §Ó thÓ hiÖn néi dung, ý nghÜa Êy truyÖn ®· dïng nh÷ng h×nh thøc nghÖ thuËt ®éc ®¸o nµo? V× sao nh©n d©n ta, qua bao ®êi, rÊt tù hµo vµ yªu thÝch c©u truyÖn nµy? tiÕt häc h«m nay sÏ gióp tr¶ lêi nh÷ng c©u hái Êy. * C¸c ho¹t ®éng d¹y häc: Ho¹t ®éng cña häc sinh: (d­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn) Ho¹t ®éng 1: H­íng dÉn t×m hiÓu chung. Häc sinh ®äc chó thÝch trongSgk vµ cho biÕt: ?TruyÖn truyÒn thuyÕt lµ g× ? GVbæ sung: Thùc ra tÊt c¶ c¸c thÓ lo¹i, t¸c phÈm ®Òu cã c¬ së lÞch sö. TruyÒn thuyÕt ViÖt Nam cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi thÇn tho¹i nh­ng nh÷ng yÕu tè thÇn tho¹i Êy ®· ®­îc lÞch sö ho¸. ThÓ thÇn tho¹i cæ ®· ®­îc biÕn ®æi thµnh nh÷ng truyÖn kÓ vÒ lÞch sö nh»m suy t«n tæ tiªn ®· cã c«ng dùng n­íc vµ ca ngîi nh÷ng sù tÝch thêi dùng n­íc. GV giíi thiÖu qua c¸c truyÖn truyÒn thuyÕt sÏ häc ë líp 6 ?TruyÖn con Rång ch¸u Tiªn thuéc lo¹i truyÖn g× ? V× sao ? GV: ®äc mÉu 1 ®o¹n, 2 h/s ®äc tiÕp GV: nhËn xÐt, söa lçi( nÕu cã) GV cho h/s t×m hiÓu kü c¸c chó thÝch 1,2,3,4- ®©y lµ c¸c tõ cã nguån gèc tõ H¸n ViÖt. VËy c¸ch hiÓu tõ H¸nViÖt ntn? T¹i sao nã l¹i cã trong TiÕngViÖt, c¸c tiÕt TV sÏ gióp ta hiÓu râ h¬n. ? Em h·y cho biÕt truyÖn nµy cã thÓ chia thµnh mÊy ®o¹n? néi dung mçi ®o¹n? Ho¹t ®éng II: H­íng dÉn ®äc hiÓu néi dung ý nghÜa truyÖn . ? KÓ tãm t¾t ®o¹n 1 ? Em biÕt g× vÒ nguån gèc, h×nh d¹ng cña L¹c long Qu©n vµ ¢u C¬? ?Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng chi tiÕt miªu t¶ nguån gèc vµ h×nh d¹ng cña Long Qu©n vµ ¢u C¬? ? C¶m nhËn cña em vÒ sù kú l¹, lín lao, ®Ñp ®Ï cña Long Qu©n vµ ¢u C¬? häc sinh ph¸t biÓu-. Gi¸o viªn kÕt luËn-> GV chuyÓn ý: ®«i trai tµi g¸i s¾c gÆp nhau, yªu nhau, kÕt duyªn víi nhau. VËy viÖc kÕt duyªn vµ chuyÖn sinh në cña ¢u C¬ cã g× l¹-> phÇn 2 ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c chi tiÕt nµy? ? Em hiÓu thÕ nµo lµ chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o trong truyÖn truyÒn thuyÕt? Vai trß cña nã trong truyÖn? GV: Nh÷ng chi tiÕt nµy trong ®êi sèng kh«ng thÓ x¶y ra. §©y chØ lµ nh÷ng chi tiÕt mµ ng­êi x­a t­ëng t­îng ra nh»m nãi lªn ®iÒu g× ®ã mµ hä mong muèn v× t­ëng t­îng nªn th­êng kú ¶o à lµm cho chuyÖn trë nªn huyÒn diÖu, lung linh, ly kú, hÊp dÉn, nh­ng l¹i hµm chøa ý nghÜa s©u s¾c. ? VËy theo em chuyÖn sinh në cña ¢u C¬ cã ý nghÜa g×.( HS tr¶ lêi GV më réng ) Nh­ng dï cho cã kú l¹, hoang ®­êng nh­ thÕ nµo còng ph¶i xuÊt ph¸t tõ hiÖn thùc => Nh÷ng chi tiÕt Êy cho ta thÊy trÝ t­ëng t­îng phong phó cña ng­êi x­a, sù th¨ng hoa cña c¶m xóc. GV treo tranh: ?Em h·y quan s¸t tranh , theo dâi ®o¹n 3 vµ cho biÕt chuyÖn g× ®· x¶y ra víi gia ®×nh Long Qu©n vµ ¢u C¬ ? ? Long Qu©n vµ ¢u C¬ ®· chia con nh­ thÕ nµo ? Vµ chia nh­ vËy ®Ó lµm g× ( HS th¶o luËn ) Liªn hÖ: ? Chóng ta ®· lµm ®­îc nh÷ng g× ®Ó thùc hiÖn ý nguyÖn nµy cña Long Qu©n vµ ¢u C¬? (Hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p vµ chèng Mü). Ho¹t ®éng III : H­íng dÉn tæng kÕt - LuyÖn tËp ?TruyÖn cho ta biÕt thªm ®iÒu g× vÒ x· héi , phong tôc tËp qu¸n cña ng­êi ViÖt cæ x­a? ? GV: Còng bëi sù tÝch nµy mµ vÒ sau, ng­êi ViÖt Nam ta - Con ch¸u vua Hïng khi nh¾c ®Õn nguån gèc cña m×nh, th­êng x­ng lµ con Rång, ch¸u Tiªn. ? Khi biÕt m×nh lµ dßng dâi tiªn rång th× em cã suy nghÜ g× ? ? Em h·y nªu ý nghÜa lÞch sö cña chuyÖn lµ g×? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch x©y dùng truyÖn ? +? TruyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo? +? Cã sù viÖc g×? +? DiÔn biÕn ra sao? Häc sinh ®äc l¹i ghi nhí HS th¶o luËn theo 2 nhãm c¸c c©u hái sau: ? Chi tiÕt hoang ®­êng k× ¶o lµ g× ? H·y chØ ra c¸c yÕu tè hoang ®­êng k× ¶o trong truyÖn ? ? V× sao nãi truyÖn Con Rång ch¸u Tiªn lµ truyÖn truyÒn thuyÕt? H·y cho biÕt nh÷ng chi tiÕt trong truyÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö Ho¹t ®éng IV - H­íng dÉn häc ë nhµ - Lµm bµi tËp 1, 2, 3 s¸ch ng÷ v¨n (BT) ë nhµ - KÓ l¹i chuyÖn Néi dung bµi häc: ( kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña häc sinh) I . T×m hiÓu chung 1.TruyÖn truyÒn thuyÕt: - Lµ truyÖn d©n gian kÓ vÒ c¸c nh©n vËt vµ sù kiÖn cã liªn quan ®Õn lÞch sö thêi qu¸ khø. -Th­êng cã yÕu tè t­ëng t­îng, k× ¶o. - ThÓ hiÖn th¸i ®é, c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n ®èi víi c¸c sù kiÖn vµ nh©n vËt lÞch sö 2. TruyÖn " Con Rång ch¸u Tiªn " : - ThÓ lo¹i : TruyÒn thuyÕt, v× : + Lµ truyÖn d©n gian, nh©n vËt , sù kiÖn cã liªn quan ®Õn qu¸ khø (lÞch sö) + Cã yÕu tè t­ëng t­îng, kú ¶o + ThÓ hiÖn th¸i ®é, c¸ch ®¸nh gi¸ cña nh©n d©n. * §äc : -Ph¸t ©m ®óng, giäng ®äc ®óng - Chó ý: giäng, lêi nãi cña LLQu©n kh¼ng kh¸i, râ rµng, lêi cña ¢u C¬: dÞu dµng, th¾c m¾c * Chó thÝch:1,2,3,5,7 *. Bè côc -§o¹n 1: tõ ®Çu…Long Trang Nguån gèc vµ h×nh d¹ng cña Long Qu©n vµ ¢u C¬. - §o¹n 2: tiÕp theo ®Õn lªn ®­êng. ViÖc kÕt duyªn cña ¢u C¬ vµ Long Qu©n -§o¹n 3. Cßn l¹i II. §äc- hiÓu néi dung- ý nghÜa truyÖn: 1.Nguån gèc, h×nh d¹ng cña L¹c Long Qu©n vµ ¢u C¬ *Nguån gèc : ®Òu lµ thÇn - Long Qu©n :nßi rång, con thÇn Long N÷ - ¢u C¬: nßi tiªn, thuéc hä thÇn N«ng *H×nh d¹ng: - Long Qu©n cã søc khoÎ v« ®Þch, cã nhiÒu phÐp l¹… - ¢u C¬ xinh ®Ñp tuyÖt trÇn… -> Chi tiÕt t­ëng t­îng k× l¹, ®Ñp ®Ï, lín lao *LQ mang vÎ ®Ñp k× vÜ, dòng m·nh, nh©n hËu *¢u C¬ mang vÎ ®Ñp dÞu dµng, trong s¸ng, th¬ méng -> §ã chÝnh lµ vÎ ®Ñp anh hïng mµ t×nh nghÜa cña d©n téc VN. 2) ViÖc kÕt duyªn vµ chuyÖn sinh në cña Long Qu©n vµ ¢u C¬ * Rång ë biÓn c¶, Tiªn ë nói cao gÆp nhau à yªu nhau à kÕt duyªn. * ¢u C¬ cã mang sinh ra c¸i bäc tr¨m trøng, në thµnh 100 con trai. §µn con kh«ng cÇn bó mím tù lín nh­ thæi, mÆt mòi kh«i ng«, kháe m¹nh nh­ thÇn. à Hoang ®­êng, kú ¶o (lµ chi tiÕt kh«ng cã thËt, ®­îc t¸c gi¶ d©n gian s¸ng t¹o nh»m môc ®Ých nhÊt ®Þnh). => Gi¶i thÝch céi nguån cña d©n téc ViÖt Nam:Toµn thÓ nh©n d©n ta ®Òu sinh ra trong mét bäc, cïng chung mét nßi gièng tæ tiªn. Tõ ®ã mµ 2 tiÕng ®ång bµo thiªng liªng ruét thÞt ®· vang lªn tha thiÕt gi÷a lóc B¸c Hå ®äc tuyªn ng«n ®éc lËp 2.9.1945 khai sinh ra n­íc ViÖt Nam d©n chñ céng hßa “T«i nãi ®ång bµo nghe râ kh«ng?” - Ng­êi ®· nh¾c l¹i 2 tiÕng ®ång bµo, tõ c©u chuyÖn Bè Rång, mÑ Tiªn trong ngµy më n­íc x­a. => §Ó tõ ®ã mäi ng­êi ViÖt Nam ®Òu tù hµo vÒ nßi gièng, hiÖn diÖn vÒ tæ tiªn m×nh khi ý thøc ®­îc r»ng m×nh lµ con Rång ch¸u Tiªn. * Chia con: - 50 xuèng biÓn - 50 lªn rõng Cai qu¶n 4 ph­¬ng, gÆp khã kh¨n th× gióp ®ì nhau. à ThÓ hiÖn ý nguyÖn ®oµn kÕt, thèng nhÊt cña nh©n d©n ta ë mäi miÒn ®Êt n­íc. Ng­êi ViÖt Nam ta dï ë miÒn xu«i hay miÒn ng­îc…, n­íc ngoµi ®Òu cïng chung mét céi nguån, ®Òu lµ con cña Long Qu©n vµ ¢u C¬. (§ång bµo: cïng 1 bäc trøng sinh ra), v× vËy ph¶i lu«n th­¬ng yªu, ®oµn kÕt. III- Tæng kÕt - LuyÖn tËp 1. ý nghÜa cña truyÖn * C¬ së lÞch sö: - Ng­êi con c¶ cña Long Qu©n vµ ¢u C¬ lªn lµm Vua gäi lµ Hïng V­¬ng. - §Æt tªn n­íc lµ V¨n Lang, ®ãng ®« ë Phong Ch©u, lµm nªn thêi ®¹i Hïng V­¬ng trong lÞch sö dùng n­íc cña d©n téc ViÖt Nam. - Tù hµo vÒ dßng dâi cña m×nh… NguyÖn cè g¾ng häc tËp tèt ®Ó xøng ®¸ng víi céi nguån. * ý nghÜa: ChuyÖn gi¶i thÝch nguån gèc c¸c d©n téc sèng trªn ®Êt n­íc ViÖt Nam. Gi¸o dôc lßng tù hµo d©n téc, truyÒn thèng yªu n­íc, ®oµn kÕt d©n téc. 2.NghÖ thuËt: TruyÖn th­êng cã nh©n vËt, sù viÖc, diÔn biÕn à §ã chÝnh lµ v¨n b¶n tù sù (v¨n kÓ) (Sù viÖc diÔn ra bao giê còng cã nh©n vËt, cã më chuyÖn - diÔn biÕn - kÕt chuyÖn, sù viÖc nµo x¶y ra tr­íc kÓ tr­íc, sù viÖc nµo s¶y ra sau kÓ sau à trËt tù th«ng th­êng). §Ó t×m hiÓu kü h¬n vÒ v¨n tù sù tiÕt häc tËp lµm v¨n c¸c em sÏ râ h¬n. 3. Ghi nhí: SGK 4. LuyÖn tËp IV- H­íng dÉn häc ë nhµ * Rót kinh nghiÖm giê d¹y :…………………………………………………… Ngµy th¸ng n¨m 2006 TiÕt 2 :V¨n b¶n: B¸nh ch­ng, b¸nh GiÇy (H­íng dÉn häc thªm) A. Môc tiªu cÇn ®¹t: Nh­ tiÕt 1 B.ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: - Gi¸o viªn : §äc s¸ch gi¸o khoa ng÷ v¨n 6, s¸ch gi¸o viªn ng÷ v¨n 6, s¸ch tham kh¶o cã liªn quan ®Õn bµi. Tranh minh ho¹ . - Häc sinh: §äc, chuÈn bÞ bµi ë nhµ. C. Ho¹t ®éng d¹y vµ häc * Bµi cò : 1) ThÕ nµo lµ truyÖn truyÒn thuyÕt ? 2) KÓ c¸c chi tiÕt t­ëng t­îng kú ¶o trong truyÖn “Con Rång ch¸u Tiªn” Vµ cho biÕt em thÝch chi tiÕt nµo nhÊt, v× sao ? * Bµi míi: a) Giíi thiÖu bµi: TruyÒn thuyÕt B¸nh tr­ng, b¸nh giÇy lµ truyÒn thuyÕt gi¶i thÝch phong tôc lµm b¸nh tr­ng, b¸nh giÇy trong ngµy tÕt, ®Ò cao sù thê kÝnh trêi, ®Êt vµ tæ tiªn cña nh©n d©n, ®ång thêi ca ngîi tµi n¨ng, phÈm chÊt cña cha «ng ta trong viÖc t×m tßi, x©y dùng nÒn v¨n hãa ®Ëm ®µ mµu s¾c, phong vÞ d©n téc. b) TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung bµi häc Ho¹t ®éng 1 : H­íng dÉn HS §äc - t×m hiÓu chung v¨n b¶n - Cho häc sinh ®äc theo ®o¹n ( 3 ®o¹n) - Gi¸o viªn nhËn xÐt gãp ý c¸ch ®äc - Gi¸o viªn gióp c¸c em hiÓu kü h¬n vÒ c¸c chó thÝch 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12, 13. Ho¹t ®éng 2: H­íng dÉn HS §äc- hiÓu néi dung, ý nghÜa cña truyÖn. GV cho HS th¶o luËn hÖ thèng c©u hái phÇn ®äc hiÓu v¨n b¶n: ?Hoµn c¶nh, ý ®Þnh, c¸ch thøc vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch thøc chän ng­êi nèi ng«i cña vua Hïng ? V× sao trong c¸c con vua, chØ cã Lang Liªu ®­îc thÇn gióp ®ì ? Theo em nh©n vËt thÇn ë ®©y lµ chØ ai ? v× sao? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ chi tiÕt “thÇn” ®­îc sö dông ë ®o¹n nµy? GV treo tranh ? Bøc tranh miªu t¶ ®iÒu g×? Sau khi ®­îc thÇn b¸o méng Lang Liªu ®· lµm g× vµ kÕt qu¶ cña viÖc lµm ®ã ra sao à phÇn 3 ? V× sao hai thø b¸nh cña Lang Liªu ®­îc vua cha chän ®Ó tÕ trêi ®Êt, Tiªn v­¬ng, Lang Liªu ®­îc nèi ng«i vua? ? H·y gi¶i thÝch lý do hai thø b¸nh ®­îc vua Hïng chän lµm lÔ vËt ? Qua viÖc Lang Liªu lµm 2 thø b¸nh b¸nh ®Ó cóng tiªn v­¬ng vµ ®· ®­îc vua truyÒn ng«i cho. VËy theo em Lang Liªu ®­îc truyÒn ng«i nh­ vËy cã xøng ®¸ng kh«ng.? ?Theo em Lang Liªu cã ®­îc nh÷ng phÈm chÊt nµo mµ ®¸ng ®Ó cho em häc tËp?. ? ý nghÜa cña truyÒn thuyÕt “B¸nh tr­ng, b¸nh giÇy” ? Ho¹t ®éng III: H­íng dÉn Tæng kÕt - Ghi nhí - luyÖn tËp HS ®äc to ghi nhí HS lµm bµi tËp 1,2 “ý nghÜa cña phong tôc ngµy tÕt nh©n d©n ta lµm b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy” (®Ò cao nghÒ n«ng…) Ho¹t ®éng IV : H­íng dÉn häc bµi ë nhµ: Gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu c¸c bµi ph©n tÝch, b×nh gi¶ng, c¸c dÞ b¶n cña truyÖn B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. I. §äc vµ t×m hiÓu chung 1. §äc 2. Chó thÝch 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 12, 13 II. §äc - hiÓu néi dung, ý nghÜa truyÖn 1. Hoµn c¶nh, ý ®Þnh, c¸ch thøc vua Hïng chän ng­êi nèi ng«i. a) Hoµn c¶nh: - §Êt n­íc: giÆc ngoµi ®· yÕu, vua cã thÓ tËp trung ch¨m lo cho d©n ®­îc no Êm. - Søc kháe: vua ®· giµ yÕu, muèn truyÒn ng«i b) ý ®Þnh: - VÒ tµi ®øc: ph¶i nèi ®­îc chÝ vua - VÒ thø bËc trong gia ®×nh: kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ con tr­ëng. c) C¸ch thøc: §iÒu vua ®ßi hái mang tÝnh mét c©u ®è ®Æt biÖt ®Ó thö tµi: “Nh©n lÔ tiªn v­¬ng…” truyÒn ng«i à §ã lµ mét ý ®Þnh ®óng ®¾n, v× nã coi träng c¸i chÝ à kh«ng bÞ rµng buéc vµo luËt lÖ triÒu ®×nh à Cuéc thi trÝ 2. Lang Liªu ®­îc thÇn d¹y “LÊy g¹o lµm b¸nh” lÔ Tiªn v­¬ng - Chµng lµ ng­êi thiÖt thßi nhÊt - Sèng gi¶n dÞ, gÇn gòi víi nh©n d©n - Chµng hiÓu ®­îc ý thÇn vµ thùc hiÖn ®­îc ý thÇn. à Chi tiÕt thÇn b¸o méng à hoang ®­êng à nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn d©n gian à gi¸o viªn lý gi¶i cho häc sinh hiÓu v× sao truyÖn l¹i ®­îc xÕp vµo thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt. 3. Lang Liªu ®­îc nèi ng«i vua - Hai thø b¸nh cã ý nghÜa thùc tÕ quý träng nghÒ n«ng, quý träng h¹t g¹o nu«i sèng con ng­êi vµ lµ s¶n phÈm do chÝnh con ng­êi lµm ra. - Hai thø b¸nh cã ý t­ëng s©u xa (T­ëng trêi, t­ëng ®Êt, t­ëng mu«n loµi). - Hai thø b¸nh lµm võa ý vua, hîp ý vua à Lang Liªu lµ con ng­êi cã tµi n¨ng, ®øc ®é th«ng minh, hiÕu th¶o, tr©n träng nh÷ng ng­êi sinh thµnh ra m×nh à xøng ®¸ng ®­îc nèi ng«i vua. 4. ý nghÜa cña truyÖn: - Gi¶i thÝch nguån gèc cña B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy - Ph¶n ¸nh thµnh tùu v¨n minh n«ng nghiÖp ë buæi ®Çu dùng n­íc víi th¸i ®é ®Ò cao lao ®éng, ®Ò cao nghÒ n«ng. - ThÓ hiÖn sù thê kÝnh trêi ®Êt, tæ tiªn cña nh©n d©n ta. III. Tæng kÕt-Ghi nhí - luyÖn tËp 1. Ghi nhí: S¸ch gi¸o khoa 2. LuyÖn tËp: C©u 1: §Ò cao nghÒ n«ng, thê kÝnh trêi ®Êt, tæ tiªn cña nh©n d©n ta à phong tôc tËp qu¸n thiªng liªng, giµu ý nghÜa. Ngµy tÕt gãi b¸nh cã ý nghÜa gi÷ g×n truyÒn thèng v¨n hãa, ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc vµ lµm sèng l¹i chuyÖn b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy C©u 2: Chi tiÕt Lang Liªu n»m méng thÊy thÇn khuyªn b¶o: “Trong trêi ®Êt.. à thÇn kú à t¨ng søc hÊp dÉn cho truyÖn à Lang Liªu ®­îc thÇn gióp ®ì nªu bËt gi¸ trÞ cña h¹t g¹o ë mét ®Êt n­íc sèng chñ yÕu b»ng nghÒ n«ng à thÓ hiÖn mét c¸ch s©u s¾c ®¸ng quý ®¸ng tr©n träng s¶n phÈm do con ng­êi lµm ra. IV H­íng dÉn häc ë nhµ - ChuÈn bÞ bµi: Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng viÖt Rót kinh nghiÖm giê d¹y Ngµy th¸ng N¨m 2006 TiÕt 3 : Tõ vµ cÊu t¹o cña tõ tiÕng viÖt A. Môc tiªu cÇn ®¹t Gióp häc sinh hiÓu thÕ nµo lµ tõ vµ ®Æc ®iÓm cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt cô thÓ lµ: - Kh¸i niÖm vÒ tõ - §¬n vÞ cÊu t¹o tõ (tiÕng) - C¸c kiÓu cÊu t¹o tõ (tõ ®¬n, tõ phøc, tõ ghÐp, tõ l¸y) B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß - Gi¸o viªn chuÈn bÞ b¶ng phô cã ghi vÝ dô à h×nh thµnh kh¸i niÖm - Häc sinh : ®äc, chuÈn bÞ bµi ë nhµ C. Ho¹t ®éng, d¹y vµ häc trªn líp Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung bµi häc Ho¹t ®éng 1 : H­íng dÉn t×m hiÓu kh¸i niÖm vÒ tõ ? GV treo b¶ng phô cã ghi vÝ dô . ? C©u trªn cã bao nhiªu tiÕng vµ bao nhiªu tõ ? ? TiÕng lµ g× ? ? TiÕng ®­îc dïng ®Ó lµm g× ? ? Tõ lµ g× ? ? Tõ ®­îc dïng ®Ó lµm g× ? ? Khi nµo 1 tiÕng ®­îc coi lµ 1 tõ? Gi¸o viªn cho HS rót ra ghi nhí thø nhÊt vÒ tõ Ho¹t ®éng 2 :H­íng dÉn HS t×m hiÓu c¸c kiÓu cÊu t¹o tõ Gi¸o viªn treo b¶ng phô ghi b¶ng ph©n lo¹i tõ ? H·y ®iÒn c¸c tõ trong c©u trªn vµo b¶ng ph©n lo¹i? Yªu cÇu häc sinh cÇn ®iÒn ®­îc nh­ sau :à ? Dùa vµo b¶ng ph©n lo¹i, em h·y cho biÕt : +? Tõ ®¬n kh¸c tõ phøc nh­ thÕ nµo ? +? CÊu t¹o cña tõ l¸y vµ tõ ghÐp cã g× gièng vµ kh¸c nhau ? VD : nhµ cöa, quÇn ¸o VD : nhÔ nh¹i, lªnh khªnh, vÊt va vÊt v­ëng. ? §¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ lµ g× ? Gi¸o viªn kÕt luËn nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cÇn nhí - HS ®äc ghi nhí Sgk Ho¹t ®éng 3 : H­íng dÉn häc sinh LuyÖn tËp HS lµm bµi tËp theo3 nhãm . C¸c nhãm cö ®¹i diÖn lªn tr×nh bµy kÕt qu¶ , c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt , GV kÕt luËn . Ho¹t ®éngIV: H­íng dÉn häc sinh häc bµi ë nhµ I. Kh¸i niÖm vÒ tõ : *VÝ dô : ThÇn/d¹y/d©n/c¸ch/trång trät/ch¨n nu«i/vµ/c¸ch/ ¨n ë. - Cã 12 tiÕng - 9 tõ (®­îc ph©n c¸ch = dÊu g¹ch chÐo) - TiÕng lµ ©m thanh ph¸t ra. Mçi tiÕng lµ mét ©m tiÕt. à TiÕng lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ - Tõ lµ tiÕng, lµ nh÷ng tiÕng kÕt hîp l¹i nh­ng mang ý nghÜa à Tõ lµ ®¬n vÞ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u - Khi 1 tiÕng dïng ®Ó t¹o c©u, tiÕng Êy trë thµnh tõ. * Ghi nhí : Tõ lµ ®¬n vÞ ng«n ng÷ nhá nhÊt dïng ®Ó ®Æt c©u. II. C¸c kiÓu cÊu t¹o tõ : *VÝdô: Tõ/®Êy/n­íc/ta/ch¨m/nghÒ/trångträt/ch¨n nu«i/vµ/cã/tôc/ngµy/TÕt/lµm/b¸nh/ch­ng/ b¸nh giÇy. - Tõ ®¬n : tõ, ®Êy, n­íc, ta, ch¨m, nghÒ, vµ, tôc, cã, ngµy, tÕt, lµm - Tõ l¸y : trång trät - Tõ ghÐp : ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. - Tõ chØ gåm 1 tiÕng lµ tõ ®¬n - Tõ gåm 2 hoÆc nhiÒu tiÕng lµ tõ phøc à Tõ ghÐp vµ tõ phøc gièng nhau vÒ c¸ch cÊu t¹o : ®Òu lµ tõ phøc gåm 2 hoÆc nhiÒu tiÕng t¹o thµnh. * Kh¸c nhau: - Tõ phøc ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã nghÜa víi nhau ®­îc gäi lµ tõ ghÐp - Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng ®­îc gäi lµ tõ l¸y. - §¬n vÞ cÊu t¹o tõ cña tiÕng ViÖt lµ tiÕng * Ghi nhí : s¸ch gi¸o khoa III. LuyÖn tËp Bµi tËp 1 : a) C¸c tõ nguån gèc, con ch¸u thuéc kiÓu tõ ghÐp. b) Tõ ®ång nghÜa víi nguån gèc, céi nguån, gèc g¸c c) Tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc cËu, mî, c« d×, chó ch¸u, anh em. Bµi tËp2 : - Theo giíi tÝnh (nam, n÷) : «ng bµ, cha mÑ, anh chÞ, cËu mî - Theo bËc (bËc trªn, bËc d­íi): b¸c ch¸u, chÞ em, d× ch¸u Bµi tËp 3 : - C¸ch chÕ biÕn : b¸nh r¸n, b¸nh n­íng, b¸nh hÊp, b¸nh nhóng - ChÊt liÖu lµm b¸nh : b¸nh nÕp, b¸nh tÎ, b¸nh khoai, b¸nh ng«, b¸nh ®Ëu xanh. - TÝnh chÊt cña b¸nh : b¸nh gèi, b¸nh quÊn thõng, b¸nh tai voi... Bµi tËp 4 : - Miªu t¶ tiÕng khãc cña ng­êi - Nh÷ng tõ l¸y còng cã t¸c dông m« t¶ ®ã : nøc në, sôt sïi, r­ng røc Bµi tËp 5 :C¸c tõ l¸y - T¶ tiÕng c­êi : khóc khÝch, s»ng sÆc - T¶ tiÕng nãi : khµn khµn, lÌ nhÌ, thá thÎ, lÐo nhÐo... - T¶ d¸ng ®iÖu IV.H­íng dÉn häc ë nhµ - Häc sinh lµm bµi tËp ë vë BTTV - Häc sinh thuéc phÇn ghi nhí - VÏ ®­îc s¬ ®å cÊu t¹o cña tõ TiÕng ViÖt theo mÉu (s¸ch bµi tËp). Rót kinh nghiÖm giê d¹y: TiÕt 4. Giao tiÕp, v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t A. Môc tiªu cÇn ®¹t : Gióp häc sinh n¾m v÷ng : a) Môc ®Ých cña giao tiÕp trong ®êi sèng con ng­êi, trong x· héi b) Kh¸i niÖm v¨n b¶n : c) 6 kiÓu v¨n b¶n – 6 ph­¬ng thøc biÓu ®¹t c¬ b¶n trong giao tiÕp ng«n ng÷ cña con ng­êi. - RÌn kü n¨ng nhËn biÕt ®óng c¸c kiÓu v¨n b¶n ®· häc B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß: B¶ng phô C. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc : a) Giíi thiÖu bµi : Giíi thiÖu ch­¬ng tr×nh vµ ph­¬ng ph¸p häc tËp phÇn tËp lµm v¨n líp 6 theo h­íng kÕt hîp chÆt chÏ víi phÇn TV vµ phÇn VH, gi¶m lÝ thuyÕt, t¨ng thùc hµnh, luyÖn tËp, gi¶i c¸c bµi tËp. b) TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng: Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung bµi häc Ho¹t ®éng 1 : H­íng dÉn t×m hiÓu Kh¸i niÖm v¨n b¶n ? Trong ®êi sèng khi cã 1 t­ t­ëng t×nh c¶m, nguyÖn väng mµ cÇn biÓu ®¹t cho mäi ng­êi hay ai ®ã biÕt, em lµm thÕ nµo ? ? Khi muèn biÓu ®¹t t­ t­ëng, t×nh c¶m nguyÖn väng Êy 1 c¸ch ®Çy ®ñ, trän vÑn cho ng­êi kh¸c hiÓu, th× em ph¶i lµm nh­ thÕ nµo ? ? Em ®äc c©u ca dao : Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn Dï ai xoay h­íng ®æi nÒn mÆc ai ? C©u ca dao trªn s¸ng t¸c ra ®Ó lµm g× ? ? Nã muèn nãi lªn vÊn ®Ò g× (chñ ®Ò g×) ? Hai c©u 6 vµ 8 liªn kÕt víi nhau nh­ thÕ nµo (vÒ luËt th¬ vµ vÒ ý) ? ? Theo em nh­ vËy ®· biÓu ®¹t trän vÑn 1 ý ch­a ? C©u c¸ch ®ã ®· cã thÓ coi lµ 1 v¨n b¶n ch­a ? Gi¸o viªn hái : VËy theo em v¨n b¶n lµ g× ? Lêi ph¸t biÓu cña c« hiÖu tr­ëng trong lÔ khai gi¶ng n¨m häc cã ph¶i lµ 1 v¨n b¶n kh«ng ? v× sao ? ? Bøc th­ em viÕt cho b¹n bÌ, ng­êi th©n cã ph¶i lµ 1 v¨n b¶n kh«ng? ? §¬n xin häc, bµi th¬, truyÖn cæ tÝch, thiÕp mêi.... cã ph¶i lµ v¨n b¶n kh«ng ? Gi¸o viªn kÕt luËn l¹i : Nh÷ng v¨n b¶n cã c¸c kiÓu lo¹i g× ? §­îc ph©n lo¹i trªn c¬ së nµo à phÇn 2. Ho¹t ®éng 2 : H­íng dÉn t×m hiÓu c¸c kiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n ? C¨n cø vµo ®©u ®Ó ph©n lo¹i c¸c kiÓu v¨n b¶n GV treo b¶ng phô cã kÎ c¸c kiÓu v¨n b¶n øng víi c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t ( nh­ SGK ) cho HS quan s¸t I. V¨n b¶n vµ môc ®Ých giao tiÕp 1. Ph©n tÝch vÝ dô : - Em sÏ nãi hay viÕt à cã thÓ nãi 1 tiÕng, 1 c©u, hay nhiÒu c©u VD : T«i thÝch vui Chao «i, buån - Ph¶i nãi cã ®Çu cã ®u«i à cã m¹ch l¹c, lý lÏ à t¹o lËp v¨n b¶n - Nªu ra 1 lêi khuyªn - Chñ ®Ò : gi÷ chÝ cho bÒn - C©u 2  lµm râ thªm : gi÷ chÝ cho bÒn lµ kh«ng dao ®éng khi ng­êi kh¸c thay ®æi chÝ h­íng. ChÝ lµ : chÝ h­íng, hoµi b·o, lý t­ëng. VÇn lµ yÕu tè liªn kÕt c©u sau lµm râ ý cho c©u tr­íc. à C©u ca dao lµ mét v¨n b¶n * V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi hoÆc viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt ®­îc liªn kÕt m¹ch l¹c nh»m ®¹t môc ®Ých giao tiÕp - Lµ v¨n b¶n v× lµ chuçi lêi nãi cã chñ ®Ò : nªu thµnh tÝch n¨m qua, nªu nhiÖm vô n¨m häc míi, kªu gäi, cæ vò gi¸o viªn häc sinh hoµn thµnh tèt nhiÖm vô n¨m häc à ®©y lµ v¨n b¶n nãi. à V¨n b¶n viÕt, cã thÓ thøc, chñ ®Ò à §Òu lµ v¨n b¶n v× chóng cã môc ®Ých, yªu cÇu, th«ng tin vµ cã thÓ thøc nhÊt ®Þnh. 2. Bµi häc : * Giao tiÕp lµ ho¹t ®éng truyÒn ®¹t, tiÕp nhËn t­ t­ëng, t×nh c¶m b»ng ph­¬ng tiÖn ng«n tõ. Nã ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng con ng­êi, kh«ng thÓ thiÕu. Kh«ng cã giao tiÕp th× con ng­êi kh«ng thÓ hiÓu, trao ®æi víi nhau bÊt cø ®iÒu g×. Ng«n tõ lµ ph­¬ng tiÖn quan träng nhÊt ®Ó thùc hiÖn giao tiÕp à ®ã lµ giao tiÕp ng«n tõ. * V¨n b¶n lµ chuçi lêi nãi hoÆc viÕt cã chñ ®Ò thèng nhÊt, ®­îc liªn kÕt m¹ch l¹c nh»m môc ®Ých giao tiÕp - V¨n b¶n cã thÓ dµi, ng¾n, thËm chÝ chØ 1 c©u, nhiÒu c©u... cã thÓ viÕt ra hoÆc ®­îc nãi lªn. - V¨n b¶n ph¶i thÓ hiÖn Ýt nhÊt 1 ý (chñ ®Ò nµo ®ã). - C¸c tõ ng÷ trong v¨n b¶n ph¶i g¾n kÕt víi nhau chÆt chÏ, m¹ch l¹c II. KiÓu v¨n b¶n vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t cña v¨n b¶n * C¨n cø ph©n lo¹i - Theo môc ®Ých giao tiÕp : (®Ó lµm g×) * C¸c kiÓu v¨n b¶n, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t : Cã 6 kiÓu v¨n b¶n t­¬ng øng víi 6 ph­¬ng thøc biÓu ®¹t, 6 môc ®Ých giao tiÕp kh¸c nhau: KiÓu v¨n b¶n, ph­¬ng thøc biÓu ®¹t Môc ®Ých giao tiÕp Tù sù KÓ diÔn biÕn sù viÖc Miªu t¶ T¶ tr¹ng th¸i sù vËt, con ng­êi BiÓu c¶m Bµy tá t×nh c¶m, c¶m xóc NghÞ luËn Nªu ý kiÕn, ®¸nh gi¸, bµn luËn ThuyÕt minh Giíi thiÖu, ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt, vÊn ®Ò.. Hµnh chÝnh, c«ng vô ThÓ hiÖn quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm Häc sinh lµm bµi tËp t×nh huèng : ë s¸ch gi¸o khoa Häc sinh nh¾c l¹i néi dung cÇn ®¹t cña tiÕt häc ë phÇn ghi nhí HS ®äc to ghi nhí Ho¹t ®éng III H­íng dÉn luyÖn tËp 5 ®o¹n v¨n, th¬ trong s¸ch gi¸o khoa thuéc c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ? V× sao? Bµi tËp 2 : TruyÒn thuyÕt ‘Con Rång ch¸u Tiªn’ thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo ?, v× sao Ho¹t ®éng 4 : H­íng dÉn lµm bµi tËp ë nhµ * Bµi tËp t×nh huèng: a) V¨n b¶n : hµnh chÝnh – c«ng vô : §¬n tõ b) V¨n b¶n : thuyÕt minh, hoÆc t­êng thuËt kÓ chuyÖn c) V¨n b¶n miªu t¶ d) V¨n b¶n thuyÕt minh e) V¨n b¶n biÓu c¶m g) V¨n b¶n nghÞ luËn * Ghi nhí : SGK III. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1 : a) Tù sù : kÓ chuyÖn, v× cã ng­êi, cã viÖc, cã diÔn biÕn sù viÖc b) Miªu t¶ v× t¶ c¶nh thiªn nhiªn : §ªm tr¨ng trªn s«ng c) NghÞ luËn v× thÓ hiÖn t×nh c¶m, tù tin, tù hµo cña c« g¸i. e) ThuyÕt minh v× giíi thiÖu h­íng quay qu¶ ®Þa cÇu. Bµi tËp 2 :TruyÒn thuyÕt Con Rång ch¸u Tiªn lµ: V¨n b¶n tù sù, kÓ viÖc, kÓ vÒ ng­êi, lêi nãi hµnh ®éng cña hä theo 1 diÔn biÕn nhÊt ®Þnh. IV. H­íng dÉn häc bµi – lµm bµi tËp ë nhµ - Häc thuéc bµi - Bµi tËp : §o¹n v¨n ‘b¸nh h×nh......... chøng d¸m’ thuéc kiÓu v¨n b¶n g× ? T¹i sao ? Rót kinh nghiÖm giê d¹y : ----------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngµy 6 th¸ng 9 n¨m 2006 TuÇn 2 -Bµi 2 : TiÕt 5 : V¨n b¶n : Th¸nh Giãng A. Môc tiªu cÇn ®¹t : - Häc sinh n¾m ®­îc néi dung, ý nghÜa vµ mét sè nÐt nghÖ thuËt tiªu biÓu cña truyÖn Th¸nh Giãng. KÓ l¹i ®­îc truyÖn nµy - Häc sinh n¾m v÷ng môc ghi nhí s¸ch gi¸o khoa trang 23 - TÝch hîp víi phÇn TiÕng ViÖt ë kh¸i niÖm. Danh tõ chung, danh tõ riªng víi ph©n m«n tËp lµm v¨n ë kh¸i niÖm kiÓu bµi v¨n tù sù. B. ChuÈn bÞ cña thÇy vµ trß : Tranh minh ho¹ , ®äc c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn bµi d¹y C.TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y häc * KiÓm tra bµi cò : 1) KÓ l¹i truyÒn thuyÕt ‘B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy’ 2) Qua truyÒn thuyÕt Êy, d©n ta m¬ ­íc nh÷ng ®iÒu g× ? 3) C¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt Lang Liªu * Giíi thiÖu bµi Chñ ®Ò ®¸nh giÆc cøu n­íc lµ chñ ®Ò lín, c¬ b¶n xuyªn suèt lÞch sö v¨n hãa ViÖt Nam nãi chung, v¨n hãa d©n gian nãi riªng. TruyÒn thuyÕt ‘Th¸nh Giãng’ lµ mét trong nh÷ng truyÖn cæ hay nhÊt, ®Ñp nhÊt, bµi ca chiÕn th¾ng ngo¹i x©m hµo hïng nhÊt cña nh©n d©n ViÖt Nam x­a. * §å dïng, thiÕt bÞ cho bµi : S­u tÇm tranh, bµi th¬, ®o¹n th¬ vÒ Th¸nh Giãng * TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng. Ho¹t ®éng cña häc sinh (D­íi sù h­íng dÉn cña gi¸o viªn) Néi dung bµi häc (KÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng cÇn ®¹t) Ho¹t ®éng 1 : H­íng dÉn ®äc, kÓ, tãm t¾t gi¶i thÝch tõ khã - Gi¸o viªn nªu râ yªu cÇu ®äc - KÓ kü ®o¹n Giãng ®¸nh giÆc - Häc sinh ®äc theo 4 ®o¹n - Gi¸o viªn nhËn xÐt c¸ch ®äc Häc sinh ®äc chó thÝch ? M¹ch kÓ chuyÖn cã thÓ ng¾t lµm mÊy ®o¹n nhá ? ý chÝnh cña mçi ®o¹n ? Häc sinh tù ph©n ®o¹n, ph¸t biÓu ? Nh©n vËt trung t©m cña truyÒn thuyÕt nµy lµ ai ? V× sao Ho¹t ®éng 2 : H­íng dÉn t×m hiÓu chi tiÕt truyÖn ? Em h·y giíi thiÖu s¬ l­îc vÒ nguån gèc ra ®êi cña Th¸nh Giãng ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c chi tiÕt giíi thiÖu nguån gèc ra ®êi cña Giãng ? C©u nãi ®Çu tiªn cña Giãng lµ c©u hái nµo ? Víi ai ? Trong hoµn c¶nh nµo ? ý nghÜa cña c©u nãi ®ã ND : lóc b×nh th­êng th× ©m thÇm, lÆng lÏ. Nh­ng khi n­íc nhµ gÆp c¬n nguy biÕn, hä s½n sµng tham gia cøu n­íc ®Çu tiªn... ? V× sao Giãng lín nh­ thæi ? ? Chi tiÕt : Giãng ¨n bao nhiªu còng kh«ng no, ¸o võa mÆc xong ®· chËt cã ý nghÜa g× ? Gi¸o viªn : Ngµy nay ë héi Giãng nh©n d©n