Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 11 + 12: Sự việc và nhân vật trong văn tự sự

Tiết 11+12 : SỰ VIỆC VÀ NHÂN VẬT TRONG VĂN TỰ SỰ I , Mục tiêu cần đạt : Giúp HS : . - Nắm được hai yếu tố then chốt của tự sự : Sự việc và nhân vật. - Hiểu được ý nghĩa của sự việc 7 nhân vật trong tự sự : Sự việc có quan hệ với nhau & với nhân vật, với chủ đề tác phẩm, sự việc luôn gắn với thời gian, địa điểm, nhân vật, diễn biến, nguyên nhân, kết quả. Nhân vật vừa là người làm ra sự việc, hành động, vừa là người được nói tới. II, Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy & học : 1, Ổn định lớp : 2, Bài cũ : - Tự sự là gì ? Tự sự giúp ta hiểu điều gì về nội dung được kể ? 3, Bài mới : * Hoạt động 1 : Tìm hiểu mối quan hệ liên tục của sự việc trong văn tự sự. *Xét xem các sự việc trong truyện STTT. 1. Vua Hùng kén rể. ( Khởi đầu ). 2. Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đến cầu hôn. 3. Vau Hùng ra diều kiện chọn rể. ( phát triển ). 4. Sơn Tinh đến trước được vợ. 5. Thuỷ Tinh đến sau, tức giận, dâng nước đánh Sơn Tinh. 6. Hai bên giao chiến hàng tháng trời, cuối cùng Thuỷ Tinh thua rút về. ( cao trào ). 7. Hàng năm Thuỷ Tinh lại dâng nước đánh Sơn Tinh, nhưng đều thua. ( kết thúc ). ? Em hãy chỉ ra sự việc khởi đầu, phát triển, cao trào & kết thúc ? - Học sinh : Trả lời. ? Trong các sự việc trên có thể bỏ bớt sự việc nào không ? vì sao ? - Không . Vì : Nếu bỏ 1 trong các sự việc trên thì thiếu tính liên tục, sự việc đó không được giải thích rõ ràng. ? Các sự việc trên kết hợp với nhau theo quan hệ nào ? có thể thay đổi trật tự trước sau của sự việc ấy không ? Vì sao ? - Không . Vì : Nó không theo trình tự diễn biến của sự việc người đọc ( nghe ) không hiểu được. * Hoạt động 2 : Tìm hiểu các yếu tố truyện. Nếùu kể 1 câu chuyện mà chỉ có 7 sự việc trần trụi như vậy , truyện có hấp dẫn không ? Vì sao ? - Không. Vì : Nó quá trừu tượng, khô khan … ? Vậy truyện hay phải có sự việc cụ thể, chi tiết …Hãy chỉ ra các yếu tố đó qua truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh ? HS : Thảo luận & trình bày . GV + HS : Cùng nhận xét. + Ai làm : ( nhân vật là ai ). + Việc xảy ra ở đâu ? ( địa điểm ). + Việc xảy ra lúc nào ? ( thời gian ). + Việc diễn biến như thế nào ? ( quá trình diễn biến ). + Việc xảy ra do đâu ? ( nguyên nhân ). + Kết thúc như thế nào ? ( kết quả ). - Nhân vật : - Việc vua Hùng kén rể, việc cầu hôn, giao chiến do STTT. - Thời gian : Việc xảy ra vào đời vua Hùng Vương thứ 18. - Địa điểm : ST ở núi Tản Viên, TT ở biển, đánh nhau ở đồi núi Phong Châu. - Nguyên nhân : TTđến sau không lấy được vợ , dâng nước đánh ST. - Diễn biến : : Trận giao tranh diễn ra ròng rã mấy tháng trời, và lại tiếp tục hàng năm. - Kết quả : Cuối cùng TT thất bại. * Hoạt động 3 : Tìm hiểu sự việc có ý nghĩa trong truyện - GV : Gợi ý để HS nhận ra sự việc có ý nghĩa trong truyện. ( Người kể nêu sự việc nhằm thể hiện thái độ tyêu, ghét của mình) ? Em hãy chỉ ra các chi tiết chứng tỏ người kể có thiện cảm với ST? + ST có tài xây luỹ đất chống giặc. + Món đồ sính lễ là sản vật của núi rừng. + ST thắng liên tục, lấy được vợ… => Vua Hùng cũng có sự thiên vị đối với ST. ? Có thể để cho TT thắng ST được không ? Vì sao ? - Không . Nếu TT thắng thì Vua Hùng & thần dân của ông đều bị ngập chìm trong nược lũ. * Hoạt động 4 : Tìm hiểu nhân vật trong văn tự sự. - Giáo viên yêu cầu HS chỉ được : Ai là nhân vật chính có vai trò quan trọng nhất ? Ai là kẻ được nói tới nhiều nhất ? - Sơn tinh và Thuỷ Tinh. - Sơn Tinh. ? Ai là nhân vật phụ ? nhân vật phụ có cần thiết không ? có bỏ được không ? Mị Nương , Hùng Vương. Không cần thiết nhưng không bỏ được Vì nhân vật phụ giúp cho nhân vật chính hoạt động. Để hiểu được nhân vật yêu cầu HS xem nhân vật được kể ra như thế nào ? Giáo viên lập bảng & cho HS điền. Nhân vật Tên gọi Lai lịch Chân dung Tài năng Việc làm Vua Hùng Vua Hùng Thứ 18 Không Sơn Tinh Sơn Tinh NúiTViên Không Tài lạ Đem S lễ... Thuỷ tinh T Tinh Vùng biển Không Gọi gió,mưa Mị Nương Xinh đẹp Lạc Hầu * Nhân vật chính kể ra nhiều phương diện nhất. Nhân vật phụ chỉ được nói qua, nhắc tên. * Giáo viên hướng dẫn HS học phần ghi nhớ. * Hoạt động 5 : luyện tậấp, Bài 1 : Chỉ ra những việc mà các nhân vật trong truyện Sơn Tinh, Thuỷ Tinh đã làm. nhận xét vai tro,ø ý nghĩa của truyện. Giáo viên gợi ý cho HS nêu những việc làm của nhân vật trong tryuện để hiểu vai trò và ý nghĩa. Tóm tắt truyện STTT. GV gợi ý cho HS tóm tắt truyện dựa vào sự việc gắn với nhân vật chính hoặc có thể dựa vào 7 sự việc nêu trên. Tại sao truyện lại gọi là STTT ? Nếu đổi các tên sau có được không ? - Vua Hùng kén rể. - Truyện Vua Hùng, Mị Nương, Sơn Tinh và Thuỷ Tinh. * - Bài ca chiến công của Sơn Tinh. Bài 2 : Giáo viên gợi ý & hướng dẫn HS chọn sự việc, chọn nhân vật. Mục đích bài tập này là cho HS hiểu sự tương quan chặt chẽ giữa sự việc &ý nghĩa trong quá trình tạo lập văn bản. Đây là văn bản tự sự , phải có sự việc & nhân vật, hai yếu tố này gắn bó với nhau. Sự việc phải có sự khởi đầu, diễn biến & kết thúc. Nhân vật thì có nhân vật chính, nhân vật phụ gắn với sự việc. + Từ thực tế ở nhà hoặc ở trường em hãy tưởng tượng ra 1 câu chuyện theo nhan đề ấy. * Ví dụ : Trèo cây, ham chơi, quây cóp, nói tục … IV, Củng cố – dặn dò : + Cần nắm : - Cách trình bày sự việc trong văn tự sự. - Nhân vật trong văn tự sự … - Học sinh học bài & làm 3, 4, 5/18 & 19 SBT. + Chuẩn bị bài cho tiết sau. CHỦ ĐỀ VÀ DÀN BÀI CỦA BÀI VĂN TỰ SỰ Chuẩn bị bài theo câu hỏi SGK. I, Đặc điểm sự việc và nhân vật trong văn tự sự : 1, Sự việc trong văn tự sự : - Các sự việc được sắp xếp theo trật tự có ý nghĩa : Sự việc trước giải thích lý do cho sự việc sau & cả chuỗi sự việc khẳng định nội dung vấn đề ( chiến thắng của Sơn Tinh ). - Sự việc trong văn tự sự phải được kể cụ thể : Do ai làm, việc xảy ra ở đâu, lúc nào, nguyên nhân, diễn biến, kết quả. 2, Nhân vật trong tự sự : - Nhân vật trong văn tự sự có 2 vai trò : . Người làm ra sự việc. . Người được nói tới. Văn tự sự kể về nhân vật để nói về nhân vật. nhân vật trong văn tự sự được kể : . Gọi tên, đặt tên. . Giới thiệu lai lịch, tính tình, tài năng. . kể việc làm. . Miêu tả ( chân dung, ngoại hình ). * Ghi nhớ : Sgk/38. III, Luyện tập :