Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 1 - Bài 1 văn bản: Con rồng cháu tiên (truyền thuyết)

Tuaàn 1: Baøi 1: Vaên baûn: CON ROÀNG CHAÙU TIEÂN Ngaøy soaïn: 2/9/2006 (Truyeàn thuyeát) * MUÏC TIEÂU: - Kieán thöùc: Böôùc ñaàu naém ñöôïc ñònh nghóa truyeàn thuyeát, hieåu ñöôïc noäi dung yù nghóa vaø nhöõng chi tieát töôûng töôïng, kyø aûo cuûa truyeän "Con Roàng Chaùu Tieân". - Kyõ naêng: Reøn kyõ naêng ñoïc dieãn caûm, toùm taét, keå chuyeän. - Thaùi ñoä: Giaùo duïc HS loøng yeâu nöôùc vaø tinh thaàn töï haøo daân toäc. * TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY & HOÏC: A/ Chuaån bò: - GV: Saùch giaùo vieân, saùch thieát keá baøi daïy - HS: Saùch giaùo khoa, vôû soaïn baøi. B/ Kieåm tra söï chuaån bò baøi: (GV kieåm tra vôû soaïn & söï chuaån bò saùch vôû cuûa HS) C/ Baøi môùi: NOÄI DUNG PHÖÔNG PHAÙP (Hoaït ñoäng cuûa GV) HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH I- Truyeàn thuyeát laø gì ? (SGK) II- Ñoïc keå vaø giaûi nghóa töø khoù: (SGK) ? Em hieåu theá naøo laø truyeàn thuyeát ? - GV nhaán maïnh khaùi nieäm ® môû roäng: - Höôùng daãn caùch ñoïc cho HS - Ñoïc maãu moät ñoaïn - Nhaän xeùt caùch ñoïc - Keå - Ñoïc phaàn chuù thuù SGK - Ñoïc vaên baûn - Ñoïc caùc chuù thích (1), (2), (3), (5), (7) III- Tìm hieåu vaên baûn: 1. Hình aûnh Laïc Long Quaân vaø AÂu Cô: - Laïc Long Quaân thuoäc noøi roàng, khoûe maïnh, taøi gioûi vaø laäp nhieàu coâng tích cho ngöôøi cho loaøi ngöôøi. - AÂu cô thuoäc doøng doõi thaàn noâng, xinh ñeïp tuyeät traàn, phong caùch thanh cao, lòch laõm. Roàng tieân gaëp nhau, keát duyeân thaønh vôï choàng, sinh ra boïc traêm tröùng nôû traêm con hoàng haøo, ñeïp ñeõ, lôùn nhanh nhö thoåi. ? Nhöõng chi tieát naøo trong truyeän theå hieän tính chaát kyø laï, lôùn lao, ñeïp ñeõ veà nguoàn goác vaø hình daïng cuûa Laïc Long Quaân vaø AÂu Cô ? ? Chuyeän sinh nôû cuûa AÂu Cô coù gì kyø laï ? ? Ñieàu gì xaûy ra vôùi gia ñình Laïc Long Quaân vaø AÂu Cô. ? Tình theá aáy ñöôïc giaûi quyeát nhö theá naøo ? keát quaû ? - Laïc Long Quaân coù nguoàn goác cao quyù, coù söùc khoûe voâ ñòch, coù nhieàu pheùp laï vaø giaøu loøng yeâu thöông nhaân daân... - Sinh ra traêm tröùng nôû traêm con. * Ñoïc "Theá roài moät hoâm... heát". - Laïc Long Quaân trôû veà thuûy cung - 50 con theo cha xuoáng bieån, 50 con theo meï leân nuùi. Ngöôøi con tröôûng theo meï leân laøm vua ® Huøng Vöông. 2. Söï nghieäp môû nöôùc cuûa cha Roàng, meï Tieân: ? Theo em Laïc Long Quaân vaø AÂu Cô coù coâng gì ñoái vôùi ngöôøi xöa? Naêm möôi con theo cha xuoáng bieån, naêm möôi con theo meï leân nuùi, sinh ra caùc vua Huøng vaø doøng gioáng Tieân Roàng cuûa daân toäc ta. ? Theo em, ngöôøi Vieät Nam ta laø con chaùu cuûa ai ? ? Em hieåu nhö theá naøo veà chi tieát töôûng töôïng kyø aûo ? Vai troø cuûa chi tieát naøy trong truyeän ? - Con roàng chaùu tieân. -Toâ ñaäm tính chaát lôùn lao, kyø laï, ñeïp ñeõ cuûa nhaân daân, thaàn kyø hoùa, linh thieâng hoùa nguoàn goác gioáng noøi daân toäc vaø taêng söùc haáp daãn cho TP. 3. YÙ nghóa cuûa truyeän: (Hoïc ghi nhôù SGV/8) IV- Luyeän taäp: 1. Ngöôøi Möôøng "Quaû tröùng to nôû ra con ngöôøi". Khô Muù "Quaû baàu meï" ® Gioáng nhau: khaúng ñònh söï gaàn guõi veà coäi nguoàn vaø söï giao löu vaên hoùa giöõa caùc daân toäc treân ñaát nöôùc ta. * Thaûo luaän yù nghóa cuûa truyeän. - Giaûi thích suy toân nguoàn goác gioáng noøi. - Theå hieän yù nguyeän ñoaøn keát daân toäc. D/ Höôùng daãn töï hoïc: 1. Baøi vöøa hoïc: - Keå laïi truyeän - Naém vöõng noäi dung caùc phaàn ñaõ tìm hieåu vaø yù nghóa. 2. Baøi saép hoïc: "Baùnh chöng, baùnh giaày" - Ñoïc keå VB - Traû lôøi caùc caâu hoûi./. Tieát 2: Vaên baûn: BAÙNH CHÖNG, BAÙNH GIAÀY Ngaøy soaïn: 2/9/2006 Truyeàn thuyeát * MUÏC TIEÂU: - Kieán thöùc: Hieåu ñöôïc noäi dung vaø yù nghóa nhöõng chi tieát töôûng töôïng cuûa truyeän "Baùnh chöng baùnh giaày". - Kyõ naêng: Reøn kyõ naêng ñoïc, keå dieãn caûm. - Thaùi ñoä: Giaùo duïc HS loøng yeâu lao ñoäng, töï haøo veà truyeàn thoáng toát ñeïp cuûa daân toäc. * TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY & HOÏC: A/ Chuaån bò: - Giaùo vieân: - Hoïc sinh: B/ Kieåm tra söï chuaån bò baøi: - Keå toùm taét truyeàn thuyeát "Con Roàng Chaùu Tieân" vaø neâu yù nghóa cuûa truyeän ? C/ Baøi môùi: NOÄI DUNG PHÖÔNG PHAÙP (Hoaït ñoäng cuûa GV) HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH I- Ñoïc, keå vaø giaûi thích töø khoù: * Höôùng daãn HS ñoïc truyeän theo 3 ñoaïn: + "Töø ñaàu..... chöùng giaùm" + "Caùc lang...hình troøn" + Ñoaïn coøn laïi - Nhaän xeùt caùch ñoïc cuûa HS - Goïi 1 HS keå laïi truyeän - Höôùng daãn HS tìm hieåu chuù thích phaàn töø khoù. - Ñoïc caùc ñoaïn vaên. - Keå laïi truyeän - Ñoïc caùc chuù thích (1), (2), (4) (8), (12), (13). II- Tìm hieåu vaên baûn: 1. Huøng Vöông - Choïn ngöôøi noái ngoâi. - Hoaøn caûnh giaëc ngoaøi ñaõ yeân, vua ñaõ giaø. ? Vua Huøng choïn ngöôøi noái ngoâi trong hoaøn caûnh naøo vôùi yù ñònh ra sao vaø baèng hình thöùc naøo ? - Ñaát nöôùc thanh bình, vua cha ñaõ giaø, muoán coù ngöôøi noái doõi. - YÙ ñònh: Ngöôøi noái ngoâi ta phaûi noái ñöôïc chí ta, khoâng nhaát thieát laø con tröôûng. - Hình thöùc: Leã tieân vöông laø (cuoäc ñua taøi giöõa hai möôi con trai: Ñieàu vua ñoøi hoûi mang tính chaát caâu ñoá), hình thöùc vua ñöa ra ñeå caùc con ñua taøi. 2. Lang Lieâu ñöôïc thaàn giuùp ñôõ vaø daïy "laáy gaïo laøm baùnh". ? Lang Lieâu ñöôïc giôùi thieäu laø ngöôøi theá naøo ? - Chaêm lo vieäc ñoàng aùng, caàn cuø, soáng gaàn daân, bieát quyù troïng ngheà. - Lang Lieâu laø ngöôøi chòu nhieàu thieät thoøi nhaát, laø con vua. - Nghe lôøi thaàn maùch baûo, Lang Lieâu laáy gaïo laøm neân baùnh chöng, baùnh giaày. Ñieàu ñoù theå hieän oâng laø ngöôøi taøi trí, saùng taïo trong lao ñoäng. Chæ chaêm vieäc ñoàng aùng vaø raát gaàn guõi daân thöôøng. ? Theo em vì sao trong caùc con cuûa vua, chæ coù Lang Lieâu ñöôïc thaàn giuùp ñôõ ? - Laø ngöôøi thieät thoøi, hieåu ñöôïc yù thaàn. 3. Lang Lieâu ñöôïc vua truyeàn ngoâi. Hai thöù baùnh do Lang Lieâu laøm coù yù nghóa thöïc teá, coù yù töôûng saâu xa vaø chöùng toû ñöôïc taøi ñöùc cuûa con ngöôøi. Lang Lieâu ñöôïc choïn noái ngoâi. ? Thaàn ñaõ maùch baûo Lang Lieâu nhö theá naøo ? ? Lang lieâu ñaõ thöïc hieän lôøi cuûa thaàn maùch baûo nhö theá naøo ? ? Em coù nhaän xeùt gì veà Lang Lieâu - "Trong trôøi ñaát khoâng gì quyù baèng luùa gaïo... haõy laáy gaïo laøm baùnh maø leã tieân vöông" - Taøi trí, lao ñoäng saùng taïo 4. YÙ nghóa cuûa truyeän: (ghi nhôù SGK/12) III- Luyeän taäp: 1. YÙ nghóa cuûa phong tuïc laøm baùnh chöng, baùnh giaày trong ngaøy teát. ? Vì sao hai thöù baùnh cuûa Lang Lieâu ñöôïc vua cha choïn ñeå teá trôøi, ñaát, tieân vöông vaø Lang Lieâu ñöôïc choïn noái ngoâi vua ? ? Haõy neâu yù nghóa cuûa truyeàn thuyeát "baùnh chöng baùnh giaày" ? - Coù yù nghóa thöïc teá (quyù troïng ngheà noâng, quyù haït gaïo...) - Coù yù töôûng saâu xa, töôïng trôøi, töôïng ñaát, töôïng muoân loaøi). - Chöùng toû taøi ñöùc cuûa con ngöôøi coù theå noái chí vua... - Giaûi thích tuïc laøm baùnh chöng... - Ñeà cao ngheà noâng, lao ñoäng vaø söï thôø kính trôøi ñaát, toå tieân. D/ Höôùng daãn töï hoïc: 1. Baøi vöøa hoïc: - Keå toùm taét truyeän - Naém ñöôïc yù nghóa 2. Baøi saép hoïc: "Töø vaø caáu taïo töø" - Töø laø gì ? Coù maáy loaïi töø ? - Töø vaø tieáng khaùc nhau nhö theá naøo ? - Ñònh höôùng phaàn baøi taäp./. Tieát 3: Ngaøy soaïn: 3/9/2006 TÖØ - CAÁU TAÏO CUÛA TÖØ TIEÁNG VIEÄT * MUÏC TIEÂU: - Kieán thöùc: Hieåu ñöôïc theá naøo laø töø vaø ñaëc ñieåm caáu taïo töø tieáng Vieät. Cuï theå laø naém ñöôïc ñònh nghóa veà töø, veà ñôn vò caáu taïo töø vaø caùc kieåu caáu taïo töø. - Kyõ naêng: Reøn luyeän kyõ naêng phaân loaïi vaø söû duïng hôïp lyù caùc loaïi töø ñôn, töø phöùc. - Thaùi ñoä: yeâu quyù Tieáng Vieät * NOÄI DUNG - PHÖÔNG PHAÙP: A. Chuaån bò: - Giaùo vieân: Baøi soaïn, saùch baøi taäp naâng cao, baøi taäp traéc nghieäm. - Hoïc sinh: Saùch giaùo khoa, vôû baøi soaïn + baøi taäp. B. Kieåm tra söï chuaån bò baøi: C. Baøi môùi: NOÄI DUNG PHÖÔNG PHAÙP (Hoaït ñoäng cuûa GV) HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH I- Töø laø gì ? 1. Trong caâu goàm coù 9 töø taïo thaønh. ? Trong truyeän "Con roàng chaùu tieân" em thaáy Laïc Long Quaân coù coâng gì ñoái vôùi ngöôøi xöa ? ? Moãi töø trong caâu ñöôïc phaân caùch baèng daáu gaïch cheùo. Em haõy cho bieát coù bao nhieâu tieáng trong caâu ? Coù bao nhieâu töø trong caâu? - Ñoïc caâu vaên. - 12 tieáng, 9 töø. 2. - Tieáng duøng ñeå taïo töø, töø duøng ñeå taïo caâu. - Moät tieáng ñöôïc coi laø moät töø khi tieáng aáy coù nghóa. Ghi nhôù: (SGK/13) II- Töø ñôn vaø töø phöùc: ? Cho bieát töø duøng ñeå laøm gì ? ? Töø "Thaàn, daïy, daân, caùch, vaø" vaø caùc töø "troàng troït, chaên nuoâi, aên ôû" coù caáu taïo khaùc nhau nhö theá naøo ? ? Vaäy töø vaø tieáng coù gì khaùc nhau ? ? Khi naøo moät tieáng ñöôïc coi laø 1 töø. * Treo baûng phuï coù chöùa BT1 phaàn II. - Ñaët caâu - Traû lôøi caùc caâu hoûi - Khi tieáng aáy coù nghóa Keáu caáu töø Ví duï Töø ñôn Töø,ñaáy,nöôùc,ta,chaêm, ngheà,vaø,coù,tuïc,ngaøy,teát... Töø phöùc Töø gheùp Chaên nuoâi, baùnh chöng, baùnh giaày Töø laùy troàng troït * Ghi nhôù: (SGK/14) - Goïi HS leân baûng laøm BT. - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS. ? Qua baûng phaân loaïi em cho bieát töø goàm coù maáy loaïi ? - Laøm baøi taäp. - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn. ? Theá naøo laø töø ñôn ? Theá naøo laø töø phöùc? ? Haõy phaân bieät töø gheùp vaø töø laùy ? * Cho BT boå trôï. ? Phaân bieät töø ñôn, töø gheùp vaø töø laùy trong caâu sau: Ñaát nöôùc ta ñaõ saûn sinh ra Hoà Chuû tòch vaø chính Ngöôøi ñaõ laøm raïng rôõ non soâng ñaát nöôùc ta. - Töø 1 tieáng laø töø ñôn, töø coù 2 tieáng hoaëc nhieàu tieáng laø töø phöùc. - Ñoïc phaàn ghi nhôù. - Töø gheùp: ñaát nöôùc, saûn sinh, Hoà Chuû Tòch, non soâng. - Töø laùy: Raïng rôõ. III- Luyeän taäp: BT1/14 a) nguoàn goác, con chaùu: töø gheùp. b) Ñoàng nghóa 'nguoàn goác": coäi nguoàn,goác gaùc, toå tieân, queâ quaùn, xuaát xöù.. c) Con chaùu, anh chò, oâng baø, cha meï... BT4/15: thuùt thít, tieáng khoùc nhoû, thaàm, aám öùc. BT5/14: - Caùch cheá bieán: raùn, haáp, nöôùng, traùng. - Chaát lieäu: neáp, khoai, ñaäu xanh. - Tính chaát: deûo, phoàng - Hình daùng: goái, tai voi. - Neâu yeâu caàu - Chæ ñònh HS laøm baøi taäp - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS. * Treo baûng phuï coù ghi baøi taäp. - Neâu yeâu caàu baøi taäp. - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS. Þ ghi ñieåm * Cho baøi taäp traéc nghieäm. (baûng phuï) - Xaùc ñònh yeâu caàu vaø laøm baøi taäp. - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn - Ñoïc baøi taäp. - Leân baûng laøm BT - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn D/ Höôùng daãn töï hoïc: 1. Baøi vöøa hoïc: - Naém vöõng caùc kieán thöùc troïng taâm - Laøm BT 2,5/14,15 2. Baøi saép hoïc: "Giao tieáp, vaên baûn..." - Theá naøo laø giao tieáp, laø VB ? - Neâu nhöõng kieåu vaên baûn thöôøng gaëp.  Tieát 4: Ngaøy soaïn: 3/9/2006 GIAO TIEÁP, VAÊN BAÛN VAØ PHÖÔNG THÖÙC BIEÅU ÑAÏT * MUÏC TIEÂU: - Kieán thöùc: Huy ñoäng kieán thöùc cuûa HS veà caùc loaïi vaên baûn maø hoïc sinh ñaõ bieát. Hình thaønh sô boä caùc khaùi nieäm: vaên baûn, muïc ñích giao tieáp, phöông thöùc bieåu ñaït. - Kyõ naêng: Reøn kyõ naêng nhaän bieát caùc loaïi vaên baûn. * TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG DAÏY - HOÏC: A. Chuaån bò: - Giaùo vieân: Baøi soaïn, saùch giaùo khoa vaø giaùo vieân, tö lieäu Tieáng Vieät vaø taäp laøm vaên. - Hoïc sinh: Vôû baøi soaïn, SGK. B. Kieåm tra söï chuaån bò baøi: C. Baøi môùi: NOÄI DUNG PHÖÔNG PHAÙP (Hoaït ñoäng cuûa GV) HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HOÏC SINH I- Tìm hieåu chung veà vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït: 1. Vaên baûn vaø muïc ñích giao tieáp. a) Seõ noùi hoaëc vieát cho ngöôøi ta bieát. b) Laäp vaên baûn: Vaên baûn noùi hoaëc vieát. c) Caâu ca dao "Ai ôi...maëc ai" laø moät vaên baûn. ? Trong ñôøi soáng, khi coù moät tö töôûng tình caûm, nguyeän voïng maø caàn bieåu ñaït cho moïi ngöôøi hay ai ñoù bieát thì em laøm theá naøo ? ? Ta goïi ñoù laø giao tieáp. Vaäy giao tieáp laø gì ? ? Khi muoán bieåu ñaït tö töôûng, tình caûm aáy moät caùch ñaày ñuû, troïn veïn cho ngöôøi khaùc hieåu thì em phaûi laøm gì ? ? Caâu ca dao naøy saùng taùc ra duøng ñeå laøm gì ? ? Chuû ñeà cuûa caâu ca dao naøy laø gì ? ? "Giöõ chí cho beàn" nghóa laø gì ? - Noùi cho hoï bieát, neáu ôû xa thì phaûi vieát thö. - Traû lôøi caâu hoûi. - Taïo laäp vaên baûn. - Ñoïc baøi ca dao. - Ñeå neâu ra moät lôøi khuyeân - Giöõ chí cho beàn. - Traû lôøi caâu hoûi theo caùch hieåu. d) Lôøi phaùt bieåu cuûa thaày hieäu tröôûng nhaân leã khai giaûng laø vaên baûn noùi. ñ) Böùc thö laø vaên baûn vieát. e) Ñôn xin hoïc, baøi thô, caâu ñoá, thieáp môøi ñeàu laø vaên baûn. ? Theo em, lôøi phaùt bieåu yù kieán cuûa thaày hieäu tröôûng nhaân ngaøy khai giaûng coù phaûi laø vaên baûn khoâng ? Vì sao ? Böùc thö em vieát cho baïn beø hay ngöôøi thaân coù phaûi laø vaên baûn khoâng ? - Laø vaên baûn noùi vì ñoù laø chuoãi lôøi coù chuû ñeà, maïch laïc, hình thöùc lieân keát vôùi nhau. - Traû lôøi caâu hoûi. - Laø VB coù theå thöùc, coù chuû ñeà xuyeân suoát laø thoâng baùo tình hình vaø quan taâm tôùi ngöôøi nhaän thö. 2. Kieåu vaên baûn vaø phöông thöùc bieåu ñaït cuûa VB. ? Nhöõng ñôn xin hoïc, baøi thô, truyeän coå tích,caâu ñoái, thieáp môøi... coù phaûi ñeàu laø vaên baûn khoâng ? Haõy keå theâm nhöõng vaên baûn maø em bieát ? TT Kieåu VB, PT bieåu ñaït Muïc ñích giao tieáp Ví duï 1 Töï söï Trình baøy dieãn bieán Töôøng thuaät dieãn bieán traän ñaáu boùng ñaù 2 Mieâu taû Taùi hieän traïng thaùi söï vaät, con ngöôøi Taû laïi nhöõng pha boùng ñeïp trong traän ñaáu 3 Bieåu caûm Baøy toû tình caûm Baøy toû loøng yeâu moân boùng ñaù 4 Nghò luaän Neâu yù kieán ñaùnh giaù, baøn luaän Baùc boû yù kieán cho raèng...nhieàu ngöôøi 5 Thuyeát minh Giôùi thieäu ñaëc ñieåm, tính chaát, pp. Giôùi thieäu quaù trình.. thi ñaáu cuûa 2 ñoäi. 6 Haønh chính coâng vuï Trình baøy yù muoán, quyeát ñònh naøo ñoù, theå hieän quyeàn haïn, traùch nhieäm giöõa con ngöôøi vôùi con ngöôøi. - Tuøy theo muïc ñích giao tieáp cuï theå maø ngöôøi ta söû duïng caùc kieåu vaên baûn vôùi caùc phöông thöùc bieåu ñaït phuø hôïp.. Coù 6 kieåu VD: Töï söï, mieâu taû, bieåu caûm, nghò luaän, thuyeát minh, haønh chính coâng vuï. - HS keõ baûng vaøo vôû. * Ghi chuù: (SGK/17) II- Luyeän taäp: 1. a) Töï söï b) Mieâu taû c) Nghò luaän d) Bieåu caûm ñ) Thuyeát minh - Neâu yeâu caàu cuûa baøi taäp - Nhaän xeùt ® ghi ñieåm - Xaùc ñònh yeâu caàu vaø laøm BT. - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa baïn. D/ Höôùng daãn töï hoïc: 1. Baøi vöøa hoïc: - Phaân bieät giao tieáp - vaên baûn - Caùc kieåu VB vaø phöông thöùc bieåu ñaït. 2. Baøi saép hoïc: "Thaùnh Gioùng" - Toùm taét vaên baûn - Ñoïc vaø traû lôøi caùc caâu hoûi phaàn ñoïc, hieåu VB./.