Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 22 – Tiết 81, 82

Ngữ văn 6 Ngày soạn // 200 Tuần 22 – Tiết 81, 82 Văn bản: sBức tranh của em gái tôi Tạ Duy Anh A. Mục tiêu cần đạt: Giúp HS: - Hiểu nội dung và ý nghiã của truyện: Tình cảm trong sáng và lòng nhân hậu của người em gái có tài năng đã giúp cho người anh nhận ra phần hạn chế ở chính mình và vượt lên lòng tự ái. Từ đó hình thành thái độ và cách ứng xử đúng đắn, biết thắng được sự ghen tị trước tài năng hay thành công của người khác. - Nắm được nghệ thuật KC và MT tâm lí NV trong T/p. - Rèn kĩ năng: Đọc, tóm tắt ,kể lại truyện phù hợp với tính cách NV. - Tích hợp với TLV: VănTS, ngôi kể. TV: Các biện pháp tu từ, loại từ B. Tiến trình hoạt động Dạy - Học : 1. Kiểm tra bài cũ : a. VB “Sông nước Cà Mau” đã MT cảnh gì ? Cảnh được MT nào ? Dựa vào trình tự đó hãy nêu bố cục của VB ? b. Cảm nhận của em về đất nước qua VB ? 2. Bài mới: * Tạ Duy Anh là cây bút trẻ, X/hiện trong VH thời kì đổi mới, đã có những truyện ngắn gây được sự chú ý. “Bức tranh của em gái tôi” là một trong số nhưng truyện đó. Truyện kể về đời sống bình thường của tuổi thiếu niên nhưng đã gợi ra nhiều điều sâu sắc về mối quan hệ, thái độ, cách ứng xử giữa con người với con người trong C/sống. Truyện cũng đoạt giải nhì trong cuộc thi viết “ Tương lai vẫy gọi” của báo thiếu niên tiền phong Hoạt động của thày Hoạt động 1 : => Đọc chú thích * Tr 33 -> Giới thiệu vài nét về T/g ? à Các tập đã XB: Bước qua lời nguyền – NXBVH, 1990. Khúc dạo đầu – tiểu thuyết, 1991. Hiệp sĩ áo đỏ, truyện vừa, 1994.. => T/p ? à Trích tập “Con dế ma”, nhà XB Kim Đồng, 1999 => Hướng dẫn giải nghĩa từ khó à Hướng dẫn HS đọc : chú ý giọng của NV kể chuyện: biến đổi theo tâm trạng NV và diễn biến của truyện à Truyện ngắn hiện đại có sự lồng ghép hai cốt truyện nhỏ: -Truyện về người em: K.P mê vẽ – K.P được phát hiện có tài về vẽ – Trong bức tranh được giải, K.P vẽ về người anh trai của mình. => Hãy tìm cốt truyện tương ứng kể về người anh? => VB chia làm mấy phần? ND từng phần? => Nv chính trong truyện? => Theo em, truyện được kể bằng lời của VN nào ? Thuộc ngôi kể nào? Cách lựa chọn ngôi kể như vậy có tác dụng gì? => NV người anh được miêu tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng. Theo dõi truyện, em thấy tâm trạng người anh diễn biến qua các thời điểm nào? à Từ trước đến khi thấy em chế thuốc vẽ – Khi mọi người thấy em có tài vẽ và được giải – Khi đứng trước bức tranh được giải nhất => Khi mọi người phát hiện ra tài vẽ của K/P như “một thiên tài hội hoạ”, người anh đã có ý nghĩ và hành động gì ? => Khi em gái bộ lộ tình cảm chia vui với anh vì được giải thưởng tranh, người anh đã có cử chỉ gì? => Tại sao người anh lại có cử chỉ không thân thiện đó? => Đằng sau cử chỉ và thái độ đó là tâm trạng gì của người anh ? à khi mọi người ngạc nhiên và vui mừng thì người anh cảm thấy buồn – thất vọng vì mình không có tài năng – thấy mình thua kém em – cảm thấy mình bị cả lãng quên à Khi tài năng hội hoạ của cô em gái được phát hiện, người anh thay đổi thái độ, tâm trạng : thấy mình bất tài nên bị đẩy ra ngoài, chỉ muốn gục xuống bàn mà khóc. Thái độ với em gái cũng thay đổi, chỉ cần một lỗi nhỏ của em cũng gắt um lên, nhìn khuôn mặt em gái cảm thấy như nó đang chọc tức minh. Đó là thái độ ghen ghét, đố kị khi thấy mọi người vui mừng trước tài năng của em . à Tâm trang buồn bực, tự ái, mặc cảm của người anh là tâm trạng rất tự nhiên phù hợp với tuổi thiếu nên đang có ý thức tự khẳng định mình. Vì đó cũng là biểu hiện tâm lí dễ gặp trong C/sống khi thấy người # nhất là người ít tuổi hơn mình mà lại có tài năng nổi trội hơn. Chính mặc cảm đó đã làm cho người anh k thể thân với em gái mình như trước được nữa. => Nếu cần có lời khuyên, em sẽ nói gì với người anh lúc này? à Ghen tị là thói xấu làm ta nhỏ bé đi – ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp củ a con người – ghen tị với em sẽ không có tư cách làm anh => Tại sao người anh lại lén trút một tiếng thở dài sau khi xem tranh của em gái ? à Nhưng rồi người anh K thể K quan tâm đến em vì sĩ diện lẫn mặc cảm tự ti nên người anh tỏ ra K quan tâm đến em thậm chí còn coi thường. Song tự đáy lòng cậu cũng thầm cảm phục tài năng của em nên đã lén xem trộm những bức tranh của em, trot ra tiếng thở dàI buồn tủi, cảm thấy mình không có năng khiếu. Rõ ràng cậu vẫn còn trẻ con lắm. => Đọc đoạn cuối và cho biết Bức tranh đoạt giải là bức tranh gì ? Bức chân dung chú bé được MT ntn ? =>Tại sao T/g lại viết : Mặt chú bé như toả ra một thứ ánh sáng rất lạ. Theo em, đó là thứ ánh sáng gì ? à Tư thế NV trong tranh: đẹp, cảnh đẹp, trong sáng. à ánh sáng kì lạ ấy phải chăng là ánh sáng của lòng mong ước, của bản chất trẻ thơ. Cô bé đã vẽ bức tranh bằng chính tình yêu, lòng nhân hậu, bao dung tin tưởng vào bản chất tốt đẹp của anh trai mình => Khi đứng trước bức tranh đoạt giải của em tại phòng trưng bày, tâm trạng của người anh ra sao ? à Diễn biến tâm trạng rất phức tạp: giật mình sững người , thoạt nhiên ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ. à Người anh giật mình, ngỡ ngàng vì không ngờ bức tranh lại vẽ chính mình và thấy mình hiện lên trong bức tranh lại đẹp đến thế : chú bé đang ngồi nhìn qua cửa sổ, nơi bầu trời trrong xanh … nữa à Nhưng sự hãnh diện ấy cũng lắng xuống lại nhường cho sự xấu hổ : Dưới mắt em tôi, … ư ? Câu hỏi là lời chất vấn, là sự tự ý thức : người anh nhận thấy mình bé nhỏ hẹp hòi trước cô em gái, không xứng đáng như nhân vật vẽ trong tranh. Đấy là một tâm trạng thật đáng quí, bởi người anh đã nhận ra bức chân dung của mình được vẽ bằng tâm hồn bằng lòng nhân hậu của cô em gái. Sự tự thức tỉnh này sẽ giúp cho người anh hoàn thiện nhân cách của mình => Người anh đã muốn khóc khi nào và theo em vì lí do gì ? à thấy mình hoàn hảo quá trong bức tranh của em gái à Khóc vì nhiều lí do, một phần ngạc nhiên (không ngờ mình lại hoàn hảo đến thế), một phần hãnh diện (vì cả hai anh em đều hoàn hảo), mặt khác lại cảm thấy xấu hổ (Vì mình đã xa lánh, ghen tị với em gái, tầm thường hơn em gái) => Cuối truyện, người anh muốn nói với mẹ: Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy. Câu nói đó gợi cho em những suy nghĩ gì vầ NV người anh? à Người anh đã nhận ra thói xấu của mình; nhận ra tình cảm trong sáng của em gái; biết xấu hổ, người anh có thể thành người tốt như bức tranh của cô em gái => Tại sao sức mạnh cảm hoá người anh lại là bức tranh chứ không phải một vật, một người nào đó ? à Bức tranh là nghệ thuật. Sức mạnh của nghệ thuật là tìm kiếm cái đẹp làm đẹp cho con người. Nâng con người lên bậc thang cao nhất của cái đẹp là: chân, thiện, mĩ => Bên cạnh người anh, cô em gái hiện lên với những nét đáng yêu, đáng quí nào về tính cách và tài năng? Điều gì khiến em cảm mến nhất ở cô bé? à H/a cô bé hiện lên thật đáng yêu. bức tranh của cô bé không chỉ bất ngờ với chính người anh trai mà bất ngời với chính người đọc. Bởi bức tranh K chỉ giúp ta cảm phục về tài năng của KP mà còn cảm mến cô bé ở tấm lòng trong sáng, vị tha, nhân hậu của cô bé : Tấm lòng trong sáng đẹp đẽ dành cho người thân và nghệ thuật à Tình anh em cũng được gắn kết từ những vẻ đẹp của cô bé => Theo em, tài năng hay tấm lòng của cô em gái đã cảm hóa người anh? à Cả tài năng và tấm lòng – nhiều hơn ở tấm lòng trong sáng, hồn nhiên, độ lượng dành cho anh trai => Taị sao T/g lại để cho người em vẽ bức tranh người anh hoàn thiện đến thế? à Cái gốc của nghệ thuật là ở tấm lòng tốt đẹp của con người dành cho con người. Sứ mệnh của nghệ thuật là hoàn thiện vẻ đẹp của con người. Đấy là một ý tưởng nghệ thuật sâu sắc mà T/g gửi gắm trong T/p => Đọc lại đoạn: Tôi muốn khóc … em con đấy”. Đoạn kết đã hé mở các ý nghĩa của truyện Bức tranh… Theo em đó là các ý nghĩa nào? à Câu nói đó chứng tỏ người anh đã nhận ra thói xấu của mình, nhận ra T/c trong sáng, nhân hậu của em gái và lòng xấu hổ. Điều này cho thấy, người anh có thể trở thành người tốt như trong bức tranh của cô em gái. à Bức tranh chứ không phải vật gì khác đã có sức cảm hoá người anh. Bức tranh chính là H/a của nghệ thuật và NT chân chính là tìm ra cáI đẹptừ đó nâng con người lên xứng với vẻ đẹp Chân, thiện mĩ à Sự chiến thắng của T/c trong sáng nhân hậu đối với tính ghen ghét, đố kị => ý nghĩa về nghệ thuật ? à Đề cao sức mạnh của nghệ thuật là góp phần hoàn thiện con người, nâng con người lên tầm cao của chân, thiện, mĩ. => Những vấn đề giáo dục nhân cách được T/ g thể hiện K giáo huấn, khô khan mà lại rất sinh động/ Một trong những yếu tố tạo nên sự thành công đó là do đâu? => Truyện Bức tranh… giúp em hiểu gì về nghệ thuật KC và MT trong truyện hiện đại ? à KC bằng ngôi thứ nhất (dễ kể, hồn nhiên, chân thực à MT chân thực diễn biến tâm lí của NV => Câu chuyện đã giúp em rút ra những bài học gì về thái độ, cách cư xử với mọi người trong cuộc sống ? à Không ghen ghét, đố kị trước tài năng của người # - cần tự vượt lên chính mình để khắc phục nhưng thiếu xót của minh. Cần rèn luyện lòng khiêm tốn bao dung, độ lượng trò Trình bày Trình bày Kể Trả lời cá nhân Thảo luận Trình bày Trình bày Trình bày Thảo luận Thảo luận Trình bày cá nhân Trình bày Trình bày Thảo luận Trình bày Thảo luận Thảo luận Trình bày Thảo luận Thảo luận Trình bày Trình bày Ghi bảng I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả - Tác phẩm a. Tác giả : - Sinh năm 1959 tại Chương Mĩ Hà Tây - cây bút trẻ trong VH thời kì đổi mới b. Tác phẩm: Sgk 2. Từ khó: Sgk II. Đọc tóm tắt và tìm hiểu truyện 1. Đọc 2. Tóm tắt : 3. Bố cục: 3 phần a. Từ đầu đến “tài năng” : Kiều Phương được phát hiện có tài năng hội hoạ b. Tiếp … :nhận giải” : Sự thay đổi trong tính cách của người anh với K.Phương c. Còn lại: Người anh nhận ra nhược điểm của mình và tình cảm của cô em gái. 4. Nhân vật – Ngôi kể : a. Nhân vật: - Kiều Phương – người anh - NV trung tâm: người anh b. Ngôi kể: ngôi thứ nhất – người anh 5. Tìm hiểu văn bản a. Diễn biến tâm trạng và thái độ của nhân vật người anh * Trong cuộc sống hàng ngày với em gái : - gọi em là Mèo, bí mật theo dõi các việc làm của em, à coi thường, bực bội * Khi tài năng hội hoạ của em được biểu hiện Tâm trạng Buồn , thất vọng vì mình không có tài năng, thua kém em. Nảy sinh thái độ : - khó chịu, gắt gỏng với em - Không thể thân thiện với em như trước. à Sự nghen tức, đố kị trước tài năng của em gái - Lén xem trộm những bức tranh của em : tò mò – quan tâm tới em – thầm cảm phục tài năng của em * Khi đứng trước bức tranh được giải nhất của em - Ngạc nhiên, bất ngờ đến giật mình sững người vì : Tranh vẽ chính cậu – hình ảnh cậu trong tranh thật đẹp hoàn hảo – dòng chữ đề: Anh trai - Hãnh diễn: vẻ đẹp của mình trong tranh - Xấu hổ: Tự nhận ra sự yếu kém của mình – Thấy mình không xứng đáng như trong tranh - Hối hận muốn khóc: nhận ra tâm hồn trong sáng và lòng nhân hậu của em gái b. Nhân vật người em -Tính tình hồn nhiên, trong sáng, độ lượng và nhân hậu III. Tổng kết * Ghi nhớ: Sgk/Tr 11 IV. Luyện tập: - Hãy tả nhân vật người anh theo trí tưởng tương của em ? - Cảm nhận về tình anh em trong truyện Bài tập về nhà 1. Kể diễn cảm câu chuyện 2. Viết đoạn văn tình cảm anh em 3. Soạn T 85: Vượt thác