Giáo án Ngữ văn 6 - Tuần 5 - Trường THCS Thạnh Đông

Bài 4 - Tuần: 5 Tiết:17-18 VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 1. 1. Mục tiêu: 1.1:Kiến thức - Giúp HS: Ơân lại kiến thức về văn tự sự. Kiểm tra việc nắm kiến thức về văn tự sự của HS. 1.2:Kĩ năng: - Rèn kỹ năng viết bài văn tự sự hoàn chỉnh. 1.3:Thái độ: - Giáo dục học sinh tính tự tin, ý thức nghiêm túc trong khi làm bài kiểm tra, thi cử. 2.Ma trận đề : 3.Đề kiểm tra và đáp án: 3.1.Đề bài: Kể lại truyền thuyết Thánh Gióng bằng lời văn của em. 3.2.Đáp án: Câu Nội dung Điểm a Mở bài: - Giới thiệu nhân vật Thánh Gióng: lên ba mà vẫn không biết nói, biết cười, cũng chẳng biết đi… b.Thân bài : (7đ) - Đất nuớc có giặc ngọai xâm, vua cho sứ giả đi tìm người tài cứu nước. - Thánh Gióng bảo mẹ mời sứ giả vào nhà. - Thánh Gióng bảo sứ giả tâu với vua làm cho áo giáp sắt, ngựa sắt, roi sắt. - Thánh Gióng ăn khoẻ , lớn nhanh. - Thánh Gióng vươn vai thành tráng sĩ , cưỡi ngựa, cầm roi ra trận. - Thánh Gióng xông trận, giết giặc. Roi sắc gãy, Gióng nhổ tre đánh giặc. - Thắng giặc, Gióng bay về trời. c.Kết bài : Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương. Lập đền thờ ngay ở quê nhà. 1, 5đ 1đ 1đ 1đ 1đ 1đ 1đ 1đ 1,5đ HƯỚNG DẪN CHẤM: à Biểu điểm: - 10 đ: Đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của đề. - 9- 8 đ: Đáp ứng tương đối đầy đủ các yêu cầu của đề, còn mắc một vài lỗi nhỏ về diễn đạt. - 6 - 7đ: Đáp ứng được 2/3 yêu cầu trên. - 5 đ: Đáp ứng được nửa các yêu cầu trên. 3 – 4 đ: Đáp ứng được 1/3 yêu cầu trên. - 1 – 2 đ: Nội dung sơ sài, diễn đạt yếu. - 0 đ: Hoàn toàn lạc đề. 4.Kết quả: - Thống kê chất lượng Lớp Số HS Giỏi Khá TB Yếu Kém TB Ư SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL 6A1 6A2 6A3 K6 - Đánh giá chất lượng bài làm của học sinh và đề kiểm tra: - Ưu điểm: - Khuyết điểm: Bài 5 - Tiết:19 Tuần 5 TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ 1. Mục tiêu: 1.1:Kiến thức : Giúp HS hiểu thế nào là từ nhiều nghiõa, hiện tượng chuyển nghiã của từ. 1.2:Kĩ năng: Rèn cho HS kĩ năng: - Nhận diện được từ nhiều nghĩa. - Bước đầu biết sử dụng từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao tiếp. 1.3:Thái độ: - GDHS ý thức thận trong khi sử dụng từ để giao tiếp. - Giáo dục kĩ năng sống: kĩ năng giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận về cách dùng từ đúng nghĩa ; kĩ năng ra quyết định lựa chọn cách sử dụng từ đúng nghĩa… 2. Trọng tâm : Khái niệm về từ nhiều nghiõa, hiện tượng chuyển nghiã của từ. 3. Chuẩn bị: 3.1: Giáo viên: Bảng phụ ghi ví dụ tiêu biểu. 3.2: Học sinh: Đọc, tìm hiểu về từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. 4. Tiến trình: 4.1:Ổn định tổ chức và kiểm diện: 4. 2:Kiểm tra miệng:  Câu 1: Có thể giải nghĩa của từ bằng những cách nào?(4đ) l Trình bày khái niệm mà từ biểu thị, đưa ra từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ giải thích .  Câu 2: Giải nghĩa từ “học sinh” và cho biết em giải nghĩa bằng cách nào?(4đ) l Học sinh: Người theo học trong nhà trường: Trình bày khái niệm. Câu 3: Đối với bài học hôm nay, em đã chuẩn bị được những gì? (2đ) Em đã chuẩn bị những gì cho bài học hôm nay? l Tìm hiểu về từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. ơ Nhận xét, chấm điểm. 4.3.Bài mới: Hoạt động của thầy, trò Nội dung bài học àHoạt động1: Vào bài: Có một từ nhưng có thể có nhiều nghiã. Có từ đứng ở câu này nó mang nghĩa này nhưng đứng ở câu khác nó lại mang nghĩa khác, đó là hiện tượng gì? Hôm nay, chúng ta cùng đi vào tìm hiểu bài “Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ”. àHoạt động2: Hướng dẫn HS tìm hiểu từ nhiều nghĩa ơ GV ghi ví dụ trong bảng phụ. Treo bảng, gọi HS đọc ví dụ: 1.a. Chân Nam bị đau nên không tập thể dục được. b. Con chó bị què chân c. Cái bàn này chân đã lung lay. d. Chân tường đã bị nứt. e. Chân răng bị đau. 2. Xoài. Rau muống. Toán học. In - tơ - nét. ơ Sử dụng kỹ thuật mảnh ghép  Vòng 1 : nhóm 1, 2 tìm hiểu nghĩa của từ “chân” trong ví dụ 1.a, b, c, e ?  Nhóm 3, 4 tìm hiểu nghĩa của từ : Xoài. Rau muống. Toán học. In - tơ - nét. ˜ VD a, b : Bộ phận dưới cùng của cơ thể người hay động vật dùng để đi, đứng, chạy, nhảy (nghĩa gốc). ˜ VD c: Bộ phận dưới cùng của một số đồ vật dùng để đỡ các bộ phận khác. ˜ VD d, e: Bộ phận cuối cùng của một số đồ vật, tiếp giáp và bám chặt vào mặt nền. ˜ Rau muống, xoài, toán học, in - tơ- nét -> chỉ có một nghĩa Vòng 2: hình thành nhóm mới: Qua những ví dụ trên em biết từ có thể có nghĩa như thế nào? ˜ Có một hoặc nhiều nghĩa.  Tìm một số từ khác có nghĩa tương tự như từ chân. Cho ví dụ cụ thể? ˜Tư ø“Mặt”: mặt người hay vật (nghĩa gốc). Nghĩa chuyển: mặt trời, mặt đường Từ: miệng, mũi… àHoạt động3: Hướng dẫn HS tìm hiểu hiện tượng chuyển nghĩa của từ. ˜ Những từ nhiều nghĩa lúc nào cũng có một nghĩa gốc (nghĩa chính) và nghĩa chuyển.  Tìm mối liên hệ giữa các nghĩa của từ chân? ˜ Bộ phận ở dưới tiếp giáp với đất.  Các từ “chân” trong bài “Những cái chân” mang nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? ˜ Nghĩa chuyển.  Theo em, nghiã nào được hình thành từ đầu làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác? (Nghĩa gốc). Trong một câu cụ thể một từ được dùng với mấy nghĩa? (một nghĩa). ˜ Tuy nhiên có một vài trường hợp từ có thể hiểu theo hai nghĩa (nghĩa gốc và nghĩa chuyển).  Qua tìm hiểu những ví dụ trên, em hiểu chuyển nghĩa là gì? Thế nào là nghĩa gốc? Thế nào là nghĩa chuyển? ¶ Giáo dục kĩ năng sống: kĩ năng giao tiếp: trình bày suy nghĩ, ý tưởng, thảo luận về cách dùng từ đúng nghĩa. ơ Hướng dẫn HS phân biệt từ nhiều nghĩa với từ đồng âm. GV nêu VD: ” Bà già…. Không còn”. ơ Hướng dẫn HS tìm hiểu về giá trị biểu đạt của từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao tiếp.  Trong ví dụ trên, nghĩa của từ lợi có thể được hiểu như thế nào? l Có thể được hiểu theo cả nghĩa gốc và nghĩa chuyển…  Từ đó, em có suy nghĩ gì về giá trị biểu đạt của từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao tiếp? ¶ Giáo dục kĩ năng sống: kĩ năng ra quyết định lựa chọn cách sử dụng từ đúng nghĩa… àHđ 4: Hướng dẫn HS luyện tập. ơ Gọi HS đọc bài tậâp 2. ơ GV hướng dẫn HS làm bài tập 3. ơ Gọi HS đọc bài tập 4. ơ Cho HS thảo luận nhóm 5’. ơ Nhóm 1, 3, 5 câu a; nhóm 2, 4, 6 câu c. ơ Gọi đại diện trình bày, nhận xét. ơ GV đọc HS viết một đoạn trong văn bản “ Sơn Tinh Thủy Tinh”. ơ Sau khi viết xong có thể cho HS kiểm tra lỗi chính tả cho nhau. Sau đó, GV có thể yêu cầu một số HS nộp vở. GV kiểm tra, chấm điểm. I/ Từ nhiều nghĩa: - Từ có thể có một nghĩa hay nhiều nghĩa. - Ví dụ: Từ :chân, mặt, miệng, mũi II/Hiện tượng chuyển nghĩa của từ: Từ nhiều nghĩa là kết quả của hiện tượng chuyển nghĩa : + Nghĩa gốc là nghĩa xất hiện từ đầu, làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác. + Nghĩa chuyển là nghĩa được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc. - Giá trị biểu đạt của từ nhiều nghĩa trong hoạt động giao tiếp : - Trong một số trường hợp, từ có thể được hiểu theo cả nghĩa gốc và nghĩa chuyển, tạo ra nhiều tầng lớp nghĩa, khiến cho người đọc, người nghe có những liên tưởng phong thú và hứng thú. III/ Luyện tập: Bài 1: - Đầu: đau đầu, nhức đầu => đầu sơng, đầu nhà, đầu đường. - Mũi: mủi tẹt, sổ mũi => mũi kim. Mũi kéo, mũi thuyền. - Tay: cánh tay => tay ghế, tay súng, tay vin cầu thang. Bài 2: - Cuống: cuống phổi; cuống rốn - Lá: lá lách; lá phổi, lá gan. - Trái: trái tim, trái thận Bài 3: a/ Hộp sơn-> sơn cửa; cái bào-> bào gỗ; cái quạt-> quạt muỗi… b/ Cuộn bức tranh -> một cuộn giấy… Bài 4: a/ Bụng (nghĩa gốc) : là bộ phận cơ thể người hoặc động vật chứa ruột, gan, dạ dày, lá lách, mật… - Bụng: (nghĩa chuyển) biểu tượng ý nghĩa sâu kín, không bộc lộ ra ngoài đối với người, việc nói chung. b/Aên … bụng: từ bụng chỉ một bộ phận trong cơ thể con người. - Anh… bụng: từ bụng chỉ tấm lòng của anh ấy. - Chạy … chắc: từ bụng chỉ bắp thịt ở cẳng chân. Bài 5: Chính tả (nghe-viết) Bài viết: Sơn Tinh, Thủy Tinh. 4.4:Câu hỏi và bài tập củng cố :  Câu 1: Chuyển nghiã là gì? l Thay đổi nghĩa của từ tạo ra những từ nhiều nghĩa.  Câu 2: Từ có thể có nghĩa như thế nào? Cho một từ nhiều nghĩa xác định nghĩa gốc và nghĩa chuyển? l Nghĩa gốc và nghĩa chuyển. ơ GD HS ý thức sử dụng từ nhiều nghĩa phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp. 4.5:Hướng dẫn học sinh tự học: à Đối với bài học tiết này: - Học thuộc phần bài ghi . - Làm bài tập 1. Tìm thêm những từ nhiều nghĩa xác định nghĩa gốc, nghĩa chuyển, đặt câu với các từ đó. Đọc thêm về từ “ngọt”. à Đối với bài học tiết sau: - Đọc kĩ phần I, II trả lời các câu hỏi bài “Chữa lỗi dùng từ” SGK/68 - Đọc, tìm hiểu trước phần I, tóm tắt yêu cầu phần II bài “ Lời văn, đoạn văn tự sự”.Tìm hiểu về lời văn kể việc, lời văn kể người, đoạn văn. 5. Rút kinh nghiệm: - Nội dung: - Phương pháp: - Sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học: Bài 5 - Tiết :20 Tuần 5 LỜI VĂN, ĐOẠN VĂN TỰ SỰ 1. Mục tiêu: - Giúp HS: 1.1:Kiến thức : - Hiểu được lời văn tự sự : dùng để kể người và kể việc. - Biết được đoạn văn tự sự : gồm một số câu, được xác dịnh giữa hai dấu chấm xuống dòng 1.2:Kĩ năng: - Bước đầu biết cách dùng lời văn, triển khai ý, vận dụng vào đọc – hiểu văn bản tự sự. - Biết viết đoạn văn, lời văn tự sự. 1.3:Thái độ: GDHS ý thức được tầm quan trọng của lời văn, đoạn văn trong bài văn . 2. Trọng tâm : Lời văn, đoạn văn tự sự. 3. Chuẩn bị: Giáo viên: Đoạn văn mẫu, bảng phụ ghi các đoạn văn. Học sinh: Đọc, tìm hiểu trước về lời văn giới thiệu nhân vật, lời văn kể việc. 4. Tiến trình: 4.1:Ổn định tổ chức và kiểm diện: 4. 2:Kiểm tra miệng:  Câu 1: GV viết câu hỏi trong bảng phụ: “Em hãy kể lại truyện Sơn Tinh Thủy Tinh bằng lời văn của em.”  Gạch chân những từ trọng tâm của đề bài và cho biết thế nào là kể bằng lời văn của em. ?( 4đ) l Viết lại bằng lời văn của mình, không sao chép y nguyên truyện có trong sách.  Câu 2: Trình bày các bước làm bài văn tự sự?( 4đ) l: Tìm hiểu đề, lập ý, lập dàn ý, viết bài văn theo bố cục 3 phần: MB – TB - KB….  Câu 3: Em đã chuẩn bị những gì cho bài học hôm nay? l Tìm hiểu về lời văn giới thiệu nhân vật, lời văn kể việc. ơ Nhận xét, chấm điểm. 4.3.Bài mới: Hoạt đông của thầy, trò Nội dung bài học àHoạt động 1: Vào bài: Muốn có bài văn tự sự hay đòi hỏi ta phải có lời văn, đoạn văn hay. Cách viết lời văn, đoạn văn như thế nào? Hôm nay, chúng ta sẽ được hiểu rõ qua bài: “Lời văn đoạn văn tự sự”. àHoạt động 2: Hướng dẫn HS tìm hiểu lời văn tự sự. ơ Gọi HS đọc đoạn văn 1, 2.  Khi kể , người ta có thể giới thiệu những gì về nhân vật ˜ Tên, họ, quan hệ, tính tình, lai lịch, tài năng…  Khi giới thiệu nhân vật ở ngôi thứ ba, người viết thường dùng từ nào? ˜ Có, là. Ví dụ: có một người con gái; có hai chàng trai; là Mị Nương; là Sơn Tinh Thủy Tinh; bấy giơ øcó… nước ta… ơ GV ghi đoạn 3 trong bảng phụ, treo bảng cho HS tìm hiểu. ơ Học sinh thảo luận. : nhóm 1: tìm từ để kể hành động của nhân vật. Nhóm 2: Gạch dưới các từ chỉ hành động. Các hành động được kể theo thứ tự nào? Nhóm 3: các hành động ấy đem lại kết quả gì? Nhóm 4: Lời kể trùng điệp gây được ấn tượng gì cho người đọc. ˜ 1. Đến, lấy, nổi giận, đem, đuổi, đòi, cướp, hô, gọi, dâng, đánh (động từ). 2. Trước, sau, việc xảy ra trước kể truớc, việc xảy ra sau kể sau, không đảo lộn được. 3.Nứơc ngập…biển nước. 4.Trận lụt dữ dội đang xảy ra một cách nhanh chóng.  Qua những chi tiết trên, em biết khi kể việc phải kể như thế nào? ˜ Việc làm, kết quả, sự đổi thay đổi do hành động ấy đem lại.  Qua đó, em rút ra nhận xét gì về lời văn kể người và lời văn kể việc? ơ GV ghi đoạn văn 1, 2 trong bảng phụ. Ý chính của đoạn 1 là gì? Thể hiện cụ thể ở câu nào? Đứng trước hay sau ý phụ? ˜ Vua Hùng kén rể (câu 2) ý phụ dẫn đến ý chính.  Ý chính của đoạn 2 là gì? Thể hiện cụ thể ở câu nào? Đứng trước hay sau ý phụ? ˜ Giới thiệu hai chàng trai đến cầu hôn (câu 1). ơ Hướng dẫn HS tìm hiểu đoạn văn. Treo bảng phụ ghi đoạn văn 3.  Ý chính của đoạn 3 là gì? Thể hiện cụ thể ở câu nào? Đứng trước hay sau ý phụ? ˜ Thủy Tinh đến sau không lấy được vợ, muốn cướp Mị Nương (câu 1) ý phụ giải thích làm rõ ý chính.  Ở bài chủ đề và dàn bài của bài văn tự sự em, đã biết câu mang ý chính trong đoạn văn còn gọi là câu gì? ˜ Câu chủ đề .  Qua tìm những ví dụ trên em hiểu thế nào là đoạn văn? ơ Gọi HS đọc ghi nhớ SGK / 59. ơ GV nhấn mạnh 2 ý lớn trong ghi nhớ. àHoạt động 3: Hướng dẫn HS luyện tập. ơ Cho HS thảo luận nhóm 5’. ơ Gọi HS trình bày. ơ Nhận xét. ơ Yêu cầu HS viết câu giới thiệu. ơ Gọi HS đọc, nhận xét. I/ Lời văn, đoạn văn tự sự: 1. Lời văn giới thiệu nhân vật: 2. Lời văn kể việc: à Lời văn tự sự chủ yếu dùng trong kể người và kể việc : - Hình thức lời văn kể người là giới thiệu tên, lai lịch, quan hệ, tính tình, tài năng, ý nghĩa của nhân vật. - Hình thức lời văn kể việc là kể các hành động, việc làm, kết quả và sự thay đổi do các hành động đó đem lại. 3.Đoạn văn: - Đoạn văn tự sự được đánh dấu bằng chữ cái mở đầu viết hoa lùi đầu dòng và hết đoạn có dấu chấm xuống dòng. Mỗi đoạn thường có một ý chính. II/Luyện tập: 1a. Câu chủ đề: Cậu chăn bò rất giỏi. Nội dung: Sọ Dừa làm thuê cho nhà Phú ông. 1b. Câu 1 dẫn dắt, giải thích. Ý chính: hai cô chị ác, cô út hiền lành. 1c. Câu chủ đề: câu 2 Ý chính: tính nết cô Dần. Bài 2: - Câu b đúng, vì các hành động sắp xếp theo thứ tự trước sau. 4.4:Câu hỏi và bài tập củng cố :  Câu 1: Phân biệt lời văn kể người và lời văn kể việc? l: Kể người giới thiệu: tên, họ, lai lịch, tính tình, t ài năng… Kể việc: hành động, việc làm, kết quả…  Câu 2: Lời văn, đoạn văn tự sự có vai trò như thế nào trong bài văn? Vì sao? l: Quan trọng vì nó góp phần tạo nên bài văn. ơ GD HS ý thức sử dụng lời văn phù hợp trong đoạn văn tự sự. 4.5:Hướng dẫn học sinh tự học: à Đối với bài học tiết này: - Học thuộc phần bài ghi . - Làm bài tập 3;4 SGK / 60, tham khảo bài tập 5, 6, 7 VBT / 25 à Đối với bài học tiết sau: - Xem lại bài viết số 1, tiết sau trả bài viết số 1 - Đọc, tóm tắt văn bản, tập trả lời những câu hỏi trong phần đọc hiểu văn bản, chuẩn bị phần luyện tập của văn bản “Thạch Sanh”. 5. Rút kinh nghiệm: - Nội dung: - Phương pháp: - Sử dụng đồ dùng, thiết bị dạy học: