Giáo án Ngữ văn 7 (chuẩn kiến thức) cả năm

Ngày soạn: 17/8/2012 Ngày giảng: 20/8 (7a) - 21/8 (7b) Ngữ văn - Bài 1 - Tiết 1 VĂN BẢN: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA Theo Lý Lan I. MỤC TIÊU: - Thấy được tình cảm sâu sắc của người mẹ đối với con thể hiện trong một tình huống đặc biệt: đêm trước ngày khai trường. - Hiểu được những tình cảm cao quý, ý thức trách nhiệm của gia đình đối với trẻ em – tương lai nhân loại. - Hiểu được giá trị của nhứng hình thức biểu cảm chủ yếu trong một văn bản nhật dụng. * Trọng tâm kiến thức, kĩ năng: 1. Kiến thức - Tình cảm sâu nặng của cha mẹ, gia đình với con cái, ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người, nhất là với tuổi thiếu niên, nhi đồng. - Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản. - Đối với học sinh khuyết tật: biết được tình cảm của người mẹ đối với con trong đêm trước ngày khai trường. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu một văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật ký của người mẹ. - Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con. - Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm. - Đối với học sinh khuyết tật: Phát hiện được một số chi tiết thể hiện TT của người mẹ. II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài 1. KN giao tiếp. 2. KN nhận thức. 3. KN hợp tác. 4. KN ra quyết định. III. đồ dựng dạy hoc: 1.GV: Giáo án, SGK, SGV 2. HS: SGK, vở viết IV. phương pháp: Vấn đỏp, đàm thoại, thuyết trỡnh, nờu vấn đề. v. Các bước lên lớp: 1. ổn định tổ chức: 1’ Kiểm tra sĩ số: 7a: - 7b: 2. Kiểm tra : 3’ Kiểm tra sự chuẩn bị sỏch vở của học sinh đầu năm. 3. Tiến trỡnh tổ chức cỏc hoạt động dạy và học Hoạt động của thầy và trò TG Néi dung Hoạt động 1: Khởi động Trong lần khai giảng đầu tiên của em ai đưa em đến trường? Em có nhớ đêm hôm trước ngày khai trường đó mẹ em đã làm gì, nghĩ gì không? - HS: trả lời Hôm nay học bài văn này chúng ta sẽ hiểu được trong đêm trước ngày khai trường để vào lớp 1 của con, mẹ đã làm gì và nghĩ gì? Hoạt động 2: HD học sinh đọc và thảo luận chú thích. Mục tiêu: Đọc đúng yêu cầu, biết được vài nét về thể loại, tác phẩm và nghĩa một số từ khó. GV: hướng dẫn đọc: to, rõ ràng, thể hiện tâm trạng hồi hộp, thao thức của mẹ, giọng đọc tâm tình, trầm lắng. GV: đọc mẫu HS: đọc bài HS: nhận xét. GV:nhËn xÐt-®¸nh gi¸ Tóm tắt nội dung bằng một vài câu. GV:Văn bản nhật dụng “ Cổng trường mở ra” được viết theo thể loại gì?( Phương thức biểu đạt chính là gì?) - Tự sự + biểu cảm Hỏi: Trong 10 chú thích, có từ nào là từ? Từ đó được giải nghĩa như thế nào ? ( can đảm: có tinh thần mạnh mẽ, không sợ gian khổ, nguy hiểm, khó khăn ) HS: đọc các chú thích còn lại Hoạt động 3: HD tìm hiểu bố cục Mục tiêu: Xác định được các phần của văn bản và nội dung của từng phần. Hái: Văn bản chia làm mấy phần? Nội dung chính từng hần? Hoạt động 4: HD tìm hiểu văn bản Mục tiêu: - Thấy được tình cảm sâu sắc của người mẹ đối với con thể hiện trong một tình huống đặc biệt: đêm trước ngày khai trường. - Hiểu được những tình cảm cao quý, ý thức trách nhiệm của gia đình đối với trẻ em – tương lai nhân loại. - Hiểu được giá trị của những hình thức biểu cảm chủ yếu trong một văn bản nhật dụng. HS: theo dõi phần I Hái : Tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng hai mẹ con trong đêm trước ngày khai giảng? Mẹ Con - Thao thức không ngủ, chuẩn bị đồ dùng, sách vở, đắp mền, buông màn, trằn trọc, suy nghĩ triền miên GV: trằn trọc là từ láy -> chúng ta học ở tiết sau - Giấc ngủ đến với con nhẹ nhàng như một li sữa, ăn một cái kẹo, gương mặt thanh thoát, nghiêng trên gối mền, đôi môi hé mở, thỉnh thoảng chúm lại háo hức, trong lòng không có mối bận tam Hái: Em có nhận xét gì về cách thức miêu tả của tác giả?c¸ch miªu t¶ ®ã cã td g× ? HS : -Thể hiện tâm trạng qua hành động, cử chỉ - Đối chiếu hai tâm trạng của mẹ, con GV: KL-chốt ý 1 Hái: Theo em tại sao người mẹ không ngủ được? HS: thảo luận nhóm thời gian 2 phút HS :Đại diện bỏo cỏo: HS :nhận xét chéo GV: ®¸nh gi¸-kÕt luËn -Lo lắng , chăm chút cho con, trăn trở suy nghĩ về người con - Bâng khuâng , hồi tưởng lại tuổi thơ của mình Hỏi: Từ đó em hiểu gì về tình cảm của mẹ đối với con? HS :TL GV:bình:Tình mẹ luôn bao la vĩ đại ,yêu thương…… Hái: Vậy em làm gì đề đền đáp tình cảm của mẹ đối với mình? - Chăm học, chăm làm, vâng lời cha mẹ, thầy cô Hỏi :Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường đã để lại dấu ấn sâu đậm trong tâm hồn mẹ? - Sự nôn nao, hồi hộp khi cùng bà ngoại đến trường, sự chơi vơi, hốt hoảng khi cổng trường đóng Hỏi:Vì sao tác giả để mẹ nhớ lại ấn tượng buổi khai trường đó của mình? - Mẹ có phần lo lắng cho đứa con trai nhỏ bé lần đầu tiên đến trường - Vì ngày khai trường có ý nghĩa đặc biệt với mẹ Hỏi :Có phải người mẹ đang nói trực tiếp với con không? Theo em, mẹ đang tâm sự với ai? Cách viết dó có tác dụng? - Mẹ tâm sự gián tiếp với con, nói với chính mình -> nội tâm nhân vật được bộc lộ sâu sắc , tự nhiên. Những điều đó đôi khi khó nói trực tiếp. Tác dụng truyền cảm. - HS: theo dõi đoạn văn cuối Hỏi : Đoạn văn thể hiện điều gì qua hành động và lời nói của mẹ? Hái : Câu văn nào nói về tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ? “ Bằng hành động đó họ muốn…. cả hàng dặm sau này” Hái: Cách dẫn dắt của tác giả có gì đặc biệt? - Đưa ra ví dụ cụ thể mà sinh động để đi đến kết luận về tầm quan trọng của giáo dục GV mở rộng về giáo dục ở Việt Nam và sự ưu tiên cho giáo dục của Đảng và Nhà nước ta Hỏi :Người mẹ nói bước qua cổng trường là một thời gian kì diệu sẽ mở ra. Em hiểu thời gian kì diệu đó là gì? HS: : thảo luận nhóm trong 4 phút HS:Đại diện báo cáo. Nhận xét GV: kết luận Hoạt động 4: HD học sinh tìm hiểu ghi nhớ. Mục tiêu: Khái quát những nét chính về nội dung và nghệ thuật của tác phẩm. HS: đọc. GV: khái quát Hoạt động 5: HD học sinh luyện tập Mục tiêu: Làm được các bài tập trong SGK HS đọc, xác định yêu cầu, làm bài . GV sửa chữa, bổ sung GV hướng dẫn: Viết đoạn văn 7-8 dòng Chủ đề: Kỷ niệm đáng nhớ nhất trong ngày khai giảng đầu tiên PT diễn đạt: tự sự + biểu cảm 1' 7' 5' 15' 3' 5' I. Đọc và thảo luận chú thích 1. Đọc 2. Thảo luận chú thích II. Bố cục: hai phần - P1: đầu -> ngày đầu năm học: tâm trạng của hai mẹ con trong đêm trước ngày khai giảng P2: còn lại : tình cảm của mẹ đối với con III. Tìm hiểu văn bản 1. Tâm trạng của hai mẹ trong đêm trước ngày khai giảng - Tâm trạng của hai mẹ con đều khác thường nhưng không giống nhau + Tâm trạng con: háo hức, thanh thản, nhẹ nhàng + Tâm trạng mẹ: bâng khuâng, xao xuyến, trằn trọc suy nghĩ miên man 2. Tình cảm của mẹ đối với con - Mẹ yêu thương , lo lắng , chăm sóc, chuẩn bị chu đáo mọi điều kiện cho ngày khai trường đầu tiên của con - Mẹ đưa con đến trường với niềm tin và kì vọng vào con 3.Tầm quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ - Nhà trường mang lại tri thức, hiểu biết - Bồi dưỡng tư tưởng tốt đẹp, đạo lí làm người - Mở ra ước mơ, tương lai cho con người IV. Ghi nhớ ( SGK) V. Luyện tập Bài tập 1: Em tán thành ý kiến trên vì nó đánh dấu bước ngoặt, sự thay đổi lớn lao trong cuộc đời mỗi con người: sinh hoạt trong môi trường mới, học nhiều điều -> tâm trạng vừa háo hức vừa hồi hộp , lo lắng Bài tập 2: về nhà 4. Củng cố: 3' ? Em thấy người mẹ trong bài văn là người như thế nào? - Tình cảm, sâu sắc, tế nhị, hiểu biết ? Kiểu nhân vật? Nhân vật tâm trạng ? Mượn tâm trạng mẹ trong đêm trước buổi khai trường để nói gì? - Tầm quan trọng của việc học , nhà trường - Tình cảm sâu nặng mẹ -> con - Nhắc nhở người làm con phải nhớ đến tình cảm của mẹ 5. Hướng dẫn học bài: 2' - Học ghi nhớ + phân tích - Làm BT 2 + đọc thêm SGK trang 9 - Soạn : Mẹ tôi, đọc trả lời câu hỏi SGK ***************************** Ngày soạn: 20/8/2012 Ngày giảng: 23/8 (7b) - 24/8 (7a) Ngữ văn - Bài 1 - Tiết 2 VĂN BẢN: MẸ TÔI (Trích Những tấm lòng cao cả - ÉT- MÔN- ĐÔ ĐƠ A- MI-XI) I. MỤC TIÊU: Qua bức thư của một người cha gửi cho đứa con mắc lỗi với mẹ, hiểu tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng đối với mỗi người. * Trọng tâm kiến thức, kĩ năng: 1. Kiến thức - Sơ giản về tác giả Ét-môn-đô đơ A-mi-xi - Cách giáo dục vừa nghiêm khắc, vừa tế nhị, có lí và có tình của người cha khi con mắc lỗi. - Nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư. - Đối với học sinh khuyết tật: biết được một văn bản viết dưới hình thức một bức thư 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu một văn bản viết dưới hình thức một bức thư. - Phân tích một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha (tác giả bức thư) và người mẹ nhắc đến trong bức thư. - Đối với học sinh khuyết tật: Phát hiện được một số chi tiết liên quan đến các nhân vật trong bức thư. II. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. KN giao tiÕp. 2. KN nhËn thøc. 3. KN phản hồi/ lắng nghe tích cực/ trình bày suy nghĩ/ ý tưởng, cảm nhận của bản thân. 4. KN ra quyÕt ®Þnh. III. ®å dïng d¹y hoc: 1.GV: Gi¸o ¸n, SGK, SGV 2. HS: SGK, vë viÕt IV. ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, ®µm tho¹i, thuyÕt tr×nh, nªu vÊn ®Ò. v. C¸c b­íc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc: 1’ KiÓm tra sÜ sè: 7a: - 7b: 2. KiÓm tra : 3’ Bµi häc s©u s¾c nhÊt mµ em rót ra tõ v¨n b¶n Cæng tr­êng më ra lµ g× ? 3. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß TG Néi dung Hoạt động 1: Khởi động Trong cuéc ®êi mçi chóng ta, ng­êi mÑ cã mét vÞ trÝ vµ ý nghÜa hÕt søc lín lao, thiªng liªng vµ cao c¶ . Nh­ng kh«ng ph¶i khi nµo ta còng ý thøc hÕt ®­îc ®iÒu ®ã. ChØ ®Õn khi m¾c nh÷ng lçi lÇm, ta míi nhËn ra tÊt c¶. Bµi MÑ t«i sÏ cho ta mét bµi häc nh­ thÕ. Hoạt động 2: HD học sinh đọc và thảo luận chú thích. Mục tiêu: §äc ®óng yªu cÇu, biÕt ®­îc vµi nÐt vÒ thÓ lo¹i, t¸c phÈm vµ nghÜa mét sè tõ khã. GV: NhÑ nhµng, tha thiÕt, thÓ hiÖn ®­îc nh÷ng t©m t­ t×nh c¶m buån khæ cña ng­êi cha tr­íc lçi lÇm cña con vµ sù tr©n träng cña «ng víi vî m×nh. Khi ®äc lêi khuyªn: Døt kho¸t, m¹nh mÏ thÓ hiÖn th¸i ®é nghiªm kh¾c . GV ®äc - HS ®äc - NhËn xÐt . - Em h·y giíi thiÖu 1 vµi nÐt vÒ t¸c gi¶ ? - T¸c gi¶ th­êng viÕt vÒ ®Ò tµi g× ? - Em h·y nªu xuÊt xuÊt xø cña v¨n b¶n MÑ t«i ? HS: đọc các chú thích còn lại Hoạt động 3: HD tìm hiểu bố cục Mục tiêu: Xác định được các phần của văn bản và nội dung của từng phần. Hái: Văn bản chia làm mấy phần? Nội dung chính từng hần? Hoạt động 4: HD tìm hiểu văn bản Mục tiêu: - Cách giáo dục vừa nghiêm khắc, vừa tế nhị, có lí và có tình của người cha khi con mắc lỗi. - Nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư. - Đối với học sinh khuyết tật: biết được một văn bản viết dưới hình thức một bức thư H: V¨n b¶n lµ 1 bøc th­ cña ng­êi bè göi cho con nh­ng t¹i sao t¸c gi¶ l¹i lÊy nhan ®Ò “MÑ t«i” ? ( Nhan ®Ò lµ cña t¸c gi¶ ®Æt cho ®o¹n trÝch . Tuy ng­êi mÑ kh«ng xuÊt hiÖn trùc tiÕp trong c©u chuyÖn, nh­ng l¹i lµ tiªu ®iÓm mµ c¸c nh©n vËt vµ chi tiÕt ®Òu h­íng tíi ®Ó lµm s¸ng tá ) - Theo dâi phÇn ®Çu v¨n b¶n , em thÊy En ri c« ®· m¾c lçi g× ? - Em cã suy nghÜ g× vÒ lçi lÇm cña En ri c«? H: T×m nh÷ng chi tiÕt nãi vÒ th¸i ®é cña ng­êi bè ®èi víi En ri c« ? (- Sù hçn l¸o cña con nh­ mét nh¸t dao ®©m vµo tim bè vËy !. -... Bè kh«ng nÐn ®­îc c¬n tøc giËn ®èi víi con . - Con mµ xóc ph¹m ®Õn mÑ con ­ ? ) H: §Ó diÔn t¶ ®­îc t©m tr¹ng cña ng­êi bè, t¸c gi¶ ®· sö dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? Ph­¬ng thøc biÓu c¶m ®­îc diÔn ®¹t th«ng qua nh÷ng kiÓu c©u nµo? T¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã? H: Nh÷ng chi tiÕt trªn ®· thÓ hiÖn ®­îc th¸i ®é g× cña ng­êi bè ? H:Em cã ®ång t×nh víi ng­êi bè kh«ng ?( hstù béc lé ) H: Trong th­ ng­êi bè ®· gîi l¹i nh÷ng viÖc lµm, nh÷ng t×nh c¶m cña mÑ dµnh cho En ri c«. Em h·y t×m nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh nãi vÒ ng­êi mÑ ? (- MÑ ®· ph¶i thøc suèt ®ªm ... , qu»n qu¹i v× nçi lo sî, khãc nøc në khi nghÜ r»ng cã thÓ mÊt con. - Ng­êi mÑ s½n sµng bá mét n¨m h¹nh phóc ®Ó tr¸nh cho con 1 giê ®au ®ín, ng­êi mÑ cã thÓ ®i xin ¨n ®Ó nu«i con, cã thÓ hi sinh tÝnh m¹ng ®Ó cøu sèng con) H: Khi nãi vÒ h×nh ¶nh ng­êi mÑ t¸c gi¶ ®· sö dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo? Ph­¬ng thøc ®ã cã t¸c dông g× ? - Qua lêi kÓ cña ng­êi cha, em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× vÒ ng­êi mÑ ? GV : Ng­êi mÑ cña En ri c« còng nh­ bao ng­êi mÑ kh¸c trªn thÕ gian nµy ®· yªu th­¬ng, ch¨m sãc nu«i d¹y con c¸i b»ng tÊt c¶ tÊm lßng, søc lùc, s½n sµng hi sinh tÊt c¶ h¹nh phóc vµ cuéc sèng cña m×nh cho con c¸i. T×nh mÉu tö cña con ng­êi thËt thiªng liªng, cao c¶. - TiÕp sau nh÷ng lêi ngîi ca vÒ ng­êi mÑ, t¸c gi¶ ®· ph©n tÝch mèi quan hÖ ruét thÞt, g¾n bã s©u nÆng gi÷a 2 mÑ con En ri c« (hs ®äc ®o¹n v¨n 3,4-sgk-10 ). H: Ng­êi bè ®· khuyªn En ri c« nh÷ng g× ? - Kh«ng bao giê ®­îc thèt ra nh÷ng lêi nãi nÆng víi mÑ. Con ph¶i xin lçi mÑ,... - Con h·y cÇu xin mÑ h«n con, ®Ó cho chiÕc h«n Êy xo¸ ®i c¸i dÊu vÕt vong ©n béi nghÜa trªn tr¸n con . H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch sö dông c©u v¨n ë ®o¹n nµy ? T¸c dông cña c¸ch dïng ®ã ? H: Qua bøc th­ , em thÊy bè cña En ri c« lµ ng­êi nh­ thÕ nµo ? H: T¹i sao ng­êi cha kh«ng nãi trùc tiÕp víi con mµ l¹i viÕt th­ ? ( t×nh c¶m s©u s¾c th­êng tÕ nhÞ vµ kÝn ®¸o, nhiÒu khi kh«ng nãi trùc tiÕp ®­îc. ViÕt th­ tøc lµ chØ nãi riªng cho ng­êi m¾c lçi biÕt, võa gi÷ ®­îc kÝn ®¸o, võa kh«ng lµm ng­êi m¾c lçi mÊt lßng tù träng. §©y chÝnh lµ bµi häc vÒ c¸ch øng xö trong gia ®×nh, ë tr­êng vµ ngoµi x· héi ) - Th¶o luËn : H: Theo em, ®iÒu g× ®· khiÕn En ri c« “ xóc ®éng v« cïng ” khi ®äc th­ bè ? H·y t×m hiÓu vµ lùa chän nh÷ng lÝ do mµ em cho lµ ®óng trong c¸c lÝ do sau:(9sgk-12.) Hoạt động 5: HD học sinh tìm hiểu ghi nhớ. Mục tiêu: Kh¸i qu¸t nh÷ng nÐt chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. H: - Nhµ v¨n ®· göi tíi chóng ta th«ng ®iÖp g× ? HS: đọc. GV: khái quát H: Sau khi häc xong v¨n b¶n nµy, em rót ra ®­îc bµi häc g× ? Liªn hÖ víi b¶n th©n xem em ®· cã lÇn nµo lì g©y chuyÖn g× ®ã khiÕn bè mÑ buån phiÒn. NÕu cã th× bµi v¨n nµy gîi cho em ®iÒu g× ? GV: Trong cuộc sống chúng ta không thể tránh khỏi sai lầm, điều quan trọng là ta biết nhận ra và sửa chữa như thế nào cho tiến bộ Hoạt động 6: HD học sinh luyện tập Môc tiªu: Lµm ®­îc c¸c bµi tËp trong SGK HS đọc, xác định yêu cầu, làm bài . GV sửa chữa, bổ sung 1' 7' 5' 15' 3' 5' I. Đọc và thảo luận chú thích 1. Đọc 2. Thảo luận chú thích a. T¸c gi¶: ( 1846- 1908 ) - Lµ nhµ v¨n ý. - Th­êng viÕt vÒ ®Ò tµi thiÕu nhi vµ nhµ tr­êng vÒ nh÷ng tÊm lßng nh©n hËu. b. T¸c phÈm: - Lµ v¨n b¶n nhËt dông viÕt vÒ ng­êi mÑ - In trong tËp truyÖn : Nh÷ng tÊm lßng cao c¶ c. Chú thích khác: II. Bố cục: hai phần +P1: LÝ do bè viÕt th­ + P2: Cßn l¹i : Néi dung bøc th­ III. Tìm hiểu văn bản 1. Lçi lÇm cña En ri c« : - V« lÔ víi mÑ tr­íc mÆt c« gi¸o => §©y lµ viÖc lµm sai tr¸i, xóc ph¹m tíi mÑ. 2.Th¸i ®é cña bè: - Ph­¬ng thøc biÓu c¶m ®­îc diÔn ®¹t b»ng c¸c kiÓu c©u c¶m th¸n, nghi vÊn lµm cho lêi v¨n trë nªn linh ho¹t, sinh ®éng, dÔ ®i vµo lßng ng­êi . -ThÓ hiÖn th¸i ®é buån b·, ®au ®ín vµ tøc giËn . 3. H×nh ¶nh ng­êi mÑ: - Ph­¬ng thøc tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ lµm næi bËt t×nh c¶m cña ng­êi mÑ. - Lµ ng­êi mÑ hÕt lßng yªu th­¬ng con, s½n sµng quªn m×nh v× con. 4. Lêi khuyªn cña bè: - Sö dông c©u cÇu khiÕn lµm cho lêi v¨n trë nªn râ rµng, døt kho¸t . - Lµ ng­êi bè nghiªm kh¾c nh­ng ®Çy t×nh th­¬ng yªu s©u s¾c . IV. Ghi nhớ ( SGK) V. Luyện tập 1. Bài tập 1 Vai trò vô cùng to lớn của người mẹ được thể hiện trong đoạn: “ Khi đã khôn lớn….. tình yêu thương đó” Bài tập 2: về nhà 4. Củng cố: 3' - Học văn bản em hiểu thêm gì về tình cảm của cha mẹ đối với con cái? Từ đó em cần phải làm gì? 5. Hướng dẫn học bài: 2' - Học nội dung phân tích, ghi nhớ - Làm BT còn lại - Soạn “ từ ghép” theo câu hỏi, làm trước BT SGK *************************** Ngày soạn: 20/8/2012 Ngày giảng: 23/8 (7b) - 24/8 (7a) Ngữ văn - Bài 1 - Tiết 3 TỪ GHÉP I. MỤC TIÊU: - Nhận biết được hai loại từ ghép: từ ghép đẳng lập và từ ghép chính phụ. - Hiểu được tính chất phân nghĩa của từ ghép chính phụ và tính chất hợp nghĩa của từ ghép đẳng lập. - Có ý thức trau dồi vốn từ và biết sử dụng từ ghép một cách hợp lý. Lưu ý: Học sinh đã học về từ ghép ở Tiểu học nhưng chưa tìm hiểu sâu về các loại từ ghép. * Trọng tâm kiến thức, kĩ năng: 1. Kiến thức - Cấu tạo của từ ghép chính phụ, từ ghép đẳng lập - Đặc điểm về nghĩa của các từ ghép chính phụ, từ ghép đẳng lập. - Đối với học sinh khuyết tật: nhận diện cấu tạo được từ ghép 2. Kỹ năng: - Nhận diện các loại từ ghép. - Mở rộng, hệ thống hoá vốn từ. - Sử dụng từ: dùng từ ghép chính phụ khi cần diễn đạt cái cụ thể, dùng từ ghép đẳng lập khi cần diễn đạt cái khái quát. - Đối với học sinh khuyết tật: Nhận diện các loại từ ghép II. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. KN giao tiÕp. 2. KN nhËn thøc. 3. KN ra quyÕt ®Þnh. III. ®å dïng d¹y hoc: 1.GV: Gi¸o ¸n, SGK, SGV 2. HS: SGK, vë viÕt IV. ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, ®µm tho¹i, thuyÕt tr×nh, nªu vÊn ®Ò. v. C¸c b­íc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc: 1’ KiÓm tra sÜ sè: 7a: - 7b: 2. KiÓm tra : 3’ KiÓm tra sù chuÈn bÞ ®å dïng, s¸ch vë cña HS 3. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß TG Néi dung Hoạt động 1 : Khởi động GV: giới thiệu lại sơ đồ, gọi HS nêu lại về từ Từ l m từ đơn từ phức l m từ ghép từ láy l m từ ghép CP từ ghép ĐL Vậy đặc điểm của từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập như thế nào, chúng ta sẽ tìm hiểu trong bài hôm nay. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới Mục tiêu: - Cấu tạo của từ ghép chính phụ, từ ghép đẳng lập - Đặc điểm về nghĩa của các từ ghép chính phụ, từ ghép đẳng lập. - Đối với học sinh khuyết tật: nhận diện cấu tạo được từ ghép HS: đọc BT1 ( SGK 13) H: Xác định tiếng chính và tiếng phụ trong hai từ ghép “ bà ngoại” và “ thơm phức” H : Nhận xét gì về trật tự các tiếng trong hai từ trên? -> Những từ ghép trên gọi là ghép chính phụ H : Em hiểu thế nào là từ ghép chính phụ? HS: trả lời HS: đọc ví dụ 2 H : Các tiếng trong hai từ “ quần áo”, “ trầm bổng” có phân ra tiếng chính và tiếng phụ không? - Không Hái : Các tiếng có quan hệ với nhau như thế nào về mặt ngữ pháp? - Bình đẳng -> từ ghép đẳng lập H : Từ ghép chính phụ và từ ghép đẳng lập có gi khác nhau? - Chính phụ: có tiếng phụ, tiếng chính - Đẳng lập; Không H : Qua hai bài tập trên, em thấy từ ghép được chia làm mấy loại? Đặc điểm của từng loại? HS: đọc ghi nhớ GV: khái quát lại H: Hãy tìm một từ ghép chính phụ và một từ ghép đẳng lập rồi đặt câu? - Đầu năm học, mẹ mua cho em chiếc xe đạp - Sách vở của em luôn sạch sẽ HS :đọc BT SGK14 H :So sánh nghĩa của từ “ bà ngoại” với nghĩa của “ bà”.? Nghĩa của từ “ thơm phức” với từ “ thơm”? H : Tương tự hãy so sánh nghĩa của từ “ quần áo” với nghĩa của tiếng “ quần, áo”? Nghĩa của “ trầm bồng” với nghĩa “ trầm’ và “ bồng”? H: Nghĩa của từ ghép đẳng lập và chính phụ có đặc điểm gì? HS: đọc ghi nhớ GV: khái quát HS: lấy ví dụ và phân tích GV: nhận xét Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập Mục tiêu: Vận dụng lý thuyết làm dược các bài tập trong SGK HS: đọc, xác định yêu cầu Làm việc theo nhóm: 3 phút Nhóm thuộc tổ 1+2: tìm từ ghép chính phụ Nhóm thuộc tổ 3: tìm từ ghép đẳng lập Đại diện báo cáo -> HS: nhận xét. GV: kết luận HS: đọc, xác định yêu cầu, làm bài Gọi HS lên bảng điền HS: nhận xét GV: nhận xét , bổ sung HS: đọc bài, nêu yêu cầu HS: độc lập suy nghĩ, gọi HS lên bảng -> HS nhận xét GV: kết luận GV: nêu yêu cầu Có thể nói: Một chiếc xe cộ chạy qua ngã tư Em bé đòi mẹ mua năm chiếc bánh kẹo được không? Hãy chữa lại bằng hai cách HS: thảo luận nhóm trong 3 phút HS :Báo cáo GV: kết luận 1' 20' 15' I. Các loại từ ghép 1. Bài tập a. Bài tập 1: * Phân tích ngữ liệu: - Bà ngoại: + Bà: tiếng chính + Ngoại: tiếng phụ - Thơm phức: + Thơm: tiếng chính + Phức: tiếng phụ -TiÕng chÝnh ®øng tr­íc, tiÕng phô tiếng phụ đứng sau bæ sung nghÜa cho tiÕng chÝnh b. Bài tập 2: * Phân tích ngữ liệu: 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ 1 ( SGK - T14) II. Nghĩa của từ ghép 1. Bài tập a. Bài tập 1: * Phân tích ngữ liệu: - Nghĩa của từ “ bà ngoại '' hẹp hơn so với nghĩa của từ “ bà” - Nghĩa của từ “ thơm phức” hẹp hơn nghĩa của “ thơm” b. Bài tập 2: * Phân tích ngữ liệu: - Nghĩa của “ quần áo” rộng hơn , khái quát hơn nghĩa của “ quần, áo” - Nghĩa của từ “ trầm bổng” rộng hơn nghĩa của từ “ trầm “ và “ bồng” 2. Nhận xét: 3. Ghi nhớ 2 ( SGK - T14) III. Luyện tập 1. Bài tập 1: Phân loại từ ghép Từ ghép CP Từ ghép ĐL Nhà máy, nhà ăn, xanh ngắt, lâu đời, cười nụ Chài lưới, cây cỏ, ẩm ướt, đầu đuôi. 2. Bài tập 2: Điền thêm tiếng để tạo thành từ ghép chính phụ - Bút chì - ăn mày - mưa phùn - trắng phau - làm vườn - nhát gan 3. Bài tập 3: Điền thêm tiếng để tạo từ ghép đẳng lập - Núi sông, núi đồi - Ham muốn, ham mê - Mặt mũi, mặt mày - Tươi tốt, tươi vui - Xinh đẹp, xinh tươi - Học hành, học hỏi 4. Bài tập 4: Bổ sung cho HS khá, giỏi Không vì xe cộ và bánh kẹo là từ ghép đẳng lập -> nghĩa chủ quan, khái quát nên không thể đi kèm số từ và danh từ chỉ đơn vị được - Chữa: + Xe cộ tấp nập qua lại + Một chiếc xe vừa chạy qua ngã tư + Em bé đòi mẹ mua bánh kẹo + Em bé đòi mẹ mua 5 chiếc bánh/kẹo 4. Củng cố: 3' ? Có mấy loại từ ghép? Đặc điểm cấu tạo và ngữ nghĩa của chúng? 5. Hướng dẫn học bài và chuẩn bị bài mới: 2' - Học ghi nhớ - Làm BT 4,5,6,7 - Chuẩn bị bài “ Liên kết trong văn bản”, trả lời câu hỏi SGK, xem kĩ các bài tập ***************************** Ngµy so¹n: 22/8/2012 Ngµy gi¶ng: 25/8 (7ab) Ng÷ v¨n - Bµi 1 - TiÕt 4 : LIÊN KÕt TRONG VĂN BẢN I. MỤC TIÊU: - HiÓu râ liªn kÕt lµ mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh quan träng nhÊt cña v¨n b¶n - BiÕt vËn dông nh÷ng hiÓu biÕt vÒ liªn kÕt vµo viÖc ®äc hiÓu vµ t¹o lËp v¨n b¶n - ViÕt ®o¹n v¨n bµi v¨n cã tÝnh liªn kÕt * Trọng tâm kiến thức, kĩ năng: 1. Kiến thức - NhËn biÕt ®­îc kh¸i niÖm liªn kÕt trong v¨n b¶n. - HiÓu râ liªn kÕt lµ mét trong nh÷ng ®Æc tÝnh quan träng nhÊt cña v¨n b¶n. - Đối với học sinh khuyết tật: NhËn biÕt ®­îc kh¸i niÖm liªn kÕt trong v¨n b¶n. 2. Kỹ năng: - HS nhËn biÕt vµ ph©n tÝch tÝnh liªn kÕt cña c¸c v¨n b¶n. - ViÕt ®­îc c¸c ®o¹n v¨n, bµi v¨n cã tÝnh liªn kÕt. - Đối với học sinh khuyết tật: nhËn biÕt tÝnh liªn kÕt cña c¸c v¨n b¶n. II. C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. KN giao tiÕp. 2. KN nhËn thøc. 3. KN ra quyÕt ®Þnh. III. ®å dïng d¹y hoc: 1. GV: Gi¸o ¸n, SGK, SGV 2. HS: SGK, vë viÕt IV. ph­¬ng ph¸p: VÊn ®¸p, ®µm tho¹i, thuyÕt tr×nh, nªu vÊn ®Ò. v. C¸c b­íc lªn líp: 1. æn ®Þnh tæ chøc: 1’ KiÓm tra sÜ sè: 7a: - 7b: 2. KiÓm tra : 3’ KiÓm tra sù chuÈn bÞ ®å dïng, s¸ch vë cña HS 3. TiÕn tr×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng d¹y vµ häc Ho¹t ®éng cña gi¸o viªn vµ häc sinh TG Néi dung Ho¹t ®éng1: Khëi ®éng Trong cuộc sống cũng như trong học tập chúng ta phải tiếp xúc với nhiều loại văn bản, nhiều khi phải xây dựng văn bản nữa. Để văn bản dễ hiểu, mạch lạc giữa các phần, các đoạn phải có sự liên kết. Vậy liên kết trong văn bản là gì? Sử dụng PT gì khi liên kết văn bản, chúng ta cùng học bài hôm nay. Hoạt động 2: H×nh thµnh kiÕn thøc míi * Môc tiªu: HS n¾m ®­îc kh¸i niÖm liªn kÕt vµ ph­¬ng tiÖn liªn kÕt trong v¨n b¶n. -GV giải thích khái niệm liên kết Liên: liền kết: nối, buộc => liªn kết -> là nối liền nhau, gắn bó với nhau -Gọi HS đọc BT SGK17 H: Nếu bố của En-ri-cô chỉ viết mấy câu như vậy thì En-ri-cô có hiểu điều bố muốn nói không? ( Không) H:Vì sao En-ri-cô chưa hiểu, em chọn lí do đúng trong các lí do dưới đây? a. Vì câu văn viết chưa đúng ngữ pháp b. Vì câu văn nội dung không được rõ ràng c. Vì giữa các câu chưa có sự liên kết (lÝ do c) H: Muốn cho đoạn văn có thể hiểu được thì nó phải có tính chất gì? -Đọc ý