Giáo án Ngữ văn 7 (chuẩn kiến thức) - Tiết 105: Ý nghĩa văn chương (Hoài Thanh) - Trường THCS Tuyến Thạnh

Ngày soạn : 02-03-13 BÀI 24 Ngày dạy : 04-03-13 TUẦN : 27 * VĂN BẢN – TIẾT : 105 Ý NGHĨA VĂN CHƯƠNG ( Hoài Thanh ) I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT : - Hiểu được quan niệm của nhà văn Hoài Thanh về nguồn gốc, công dụng và ý nghĩa của văn chương trong lịch sử nhân loại. - Nghệ thuật nghị luận đặc sắc, độc đáo của Hoài Thanh. 1. Kiến thức: - Sơ giản về nhà văn Hoài Thanh. - Quan niệm của tác giả về nguồn gốc, ý nghĩa, công dụng của văn chương . - Luận điểm và cách trình bày luận điểm về một vấn đề văn học trong một văn bản nghị luận của nhà văn Hoài Thanh. 2. Kĩ năng: - Đọc – hiểu văn bản nghị luận văn học . - Xác định và phân tích luận điểm được triển khai trong văn bản nghị luận. - Vận dụng trình bày luận điểm trong bài văn nghị luận . II . CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS - Thầy : Giáo án - Trò : Bài soạn III .TỔ CHỨC H Đ DẠY VÀ HỌC : H Đ CỦA THẦY H Đ CỦA THẦY N D- KT * HĐ 1 KT BÀI CŨ - Để làm rõ đức tính giản dị của Bác Hồ, tác giả đã chứng minh ở những phương diện nào ? * HĐ 2 Bài mới Giôùi thieäu : Ñeán vôùi vaên chöông (trong ñoù coù vieäc hoïc vaên chöông), coù nhieàu ñieàu caàn hieåu bieát nhaát laøvaên chöông coù nguoàn töø ñaâu, vaên chöông laø gì vaø vaêng chöông coù coâng duïng gì trong cuoäc soáng. Baøi vieát “yù nghóa vaên chöông” cuûa Hoaøi Thanh, moät nhaø pheâ bình vaên hoïc coù uy tín lôùn, seõ cung caáp cho chuùng ta moät caùch hieåu, moät quan nieäm ñuùng ñaén vaø cô baûn veà ñieàu caàn hieåu bieát ñoù. Vaên baûn ñöôïc vieát naêm 1936 (in trong saùch Vaên chöông vaø haønh ñoäng) coù laàn ñoåi nhan ñeà thaønh YÙ nghóa vaø coâng duïng cuûa vaên chöông. *HĐ 3: HD ĐỌC – HIỂU CHÚ THÍCH :* Giaùo vieân ñoïc maãu, goïi hoïc sinh ñoïc laïi phaàn chuù thích saùch giaùo khoa. è Gv nhấn mạnh 1 số đđiều cần lưu ý ở tg - Hoïc sinh ñoïc laïi phaàn chuù thích saùch giaùo khoa. - Xác định thể loại ? - Hs đọc chú thích ? * HĐ 3: HD ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN : * Xác định bố cục ? Goïi hoïc sinh ñoïc “Töø ñaàu … muoân loaøi” _ Theo Hoaøi Thanh, nguoàn goác coát yeáu cuûa vaên chöông laø gì? -Quan nieäm nhö vaäy ñaõ ñuùng chöa?  * Hoaït ñoäng 5: Goïi hoïc sinh ñoïc tieáp “Vaên chöông seõ laø… vaøo thöïc teá” à Theo taùc giaû “Vaên chöông seõ laø hình dung cuûa söï soáng muoân hình vaïn traïng. Chaúng nhöõng theá, vaên chöông coøn saùng taïo ra söï soáng” _ Theo em, noäi dung lôøi vaên cuûa Hoaøi Thanh coù maáy yù chính? Haõy giaûi thích vaø tìm daãn chöùng cuï theå ? YÙ1: Vaên chöông laø hình dung cuûa söï soáng muoân hình vaïn traïng. Ø GV: Cuoäc soáng cuûa con ngöôøi, cuûa xaõ hoäi voán laø thieân hình vaïn traïng, vaên chöông coù nhieäm vuï phaûn aùnh cuoäc soáng ñoù. ÔÛ ñaây hình dung laø danh töø (chöù khoâng phaûi laø ñoäng töø) coù nghóa nhö hình aûnh keát quaû cuûa phaûn aùnh, söï mieâu taû trong vaên chöông. à Trong baøi kí thaät töôi ñeïp, trong saùng ña daïng cho ta theâm yeâu meán vuøng ñaát cuûa Toå Quoác ôû ngoaøi vuøng bieån quaàn ñaûo Coâ Toâ xa xoâi. * YÙ2: Vaên chöông döïng leân nhöõng hình aûnh, ñöa ra nhöõng yù töôûng maø cuoäc soáng hieän taïi chöa coù hoaëc chöa ñuû möùc caàn coù ñeå moïi ngöôøi phaán ñaáu xaây döïng, bieán chuùng thaønh hieän thöïc toát ñeïp trong töông lai. * Hoaït ñoäng 6: “Vaäy thì… heát” _ Theo Hoaøi Thanh, coâng duïng cuûa vaên chöông laø gì ? à “… gaây cho ta nhöõng tình caûm ta khoâng coù, luyeän nhöõng tình caûm ta saün coù”, _ Theo em theá naøo laø “vaên chöông gaây cho ta nhöõng tình caûm ta khoâng coù, luyeän nhöõng tình caûm ta saün coù”. Döïa vaøo nhöõng kieán thöùc vaên hoïc, giaûi thích vaø tìm daãn chöùng cho caâu noùi ñoù? à Theo quan nieäm cuûa Thaïch Lam vaên chöông laø moät thöù khí giôùi thanh cao vaø ñaéc löïc, noù taùc ñoäng saâu saéc ñeán tö töôûng tình caûm vaø caûm xuùc cuûa con ngöôøi. YÙ1: Vaên chöông gaây cho ta nhöõng tình caûm ta khoâng coù (Thảo luận 3 phút P) à Phaãn noä tröôùc caùi aùc vaø caùi xaáu. * YÙ 2: Vaên chöông luyeän cho ta nhöõng tình caûm saün coù. Vaên chöông xuùc ñoäng tröôùc caùi ñeïp, caùi cao caû vaø loøng yeâu thöông con ngöôøi, muoân vaät… à Xuùc ñoäng tröôùc caùi ñeïp. * Hd tìm hiểu nghệ thuật - Nhận xét cách nêu luận điểm ? Dẫn chứng ? Lời văn diễn đạt ? à GV CHỐT * Qua văn em rút ra bài học ý nghã gì? * HĐ 4 HD HS TỔNG KẾT - Qua bài văn “Ý nghĩa văn chương” , em thấy văn nghị luận của Hoài Thanh có gì đặc sắc? Chọn ý đúng nhất? Tìm một đoạn trong văn bản làm rõ ý đã chọn. - Tác phẩm nghị luận văn chương của Hoài Thanh giúp cho em có những hiểu biết mới mẻ sâu sắc nào về ý nghĩa văn chương? - Qua bài văn có thể nhận thấy thái độ và tình cảm của Hoài Thanh đối với văn chương bộc lọ như thế nào ? - HS ĐỌC GHI NHỚ * Giản dị trong đời sống - Bữa cơm - Cái nhà sàn - Tác phong làm việc * Trong quan hệ với mọi người * Trong lời nói và bài viết - HS đọc -Nghị luận văn chương Hs đọc - HS ñoïc vaên baûn - P1: Từ đầu -> "muôn loài": nêu vấn đề: Nguồn gốc cốt yếu của văn chương. - P2: Tiếp theo -> " sự sống": Nhiệm vụ của văn chương. - P3: Còn lại: công dụng của văn chương đối với cuộc sống con người. -HS ñoïc vaên baûn -laø loøng thöông ngöôøi, roäng ra laø thöông caû muoân vaät muoân loaøi. - Quan nieäm nhö vaäy ñaõ ñuùng nhöng coøn coù quan nieäm khaùc xuùc ñoäng tröôùc caùi ñeïp, phaãn noä tröôùc caùi xaáu, caùi aùc, coù thieân höôùng tìm veà chaân, thieän, myõ -Hoïc sinh ñoïc tieáp vaên baûn -Vaên chöông seõ laø hình dung cuûa cuoäc soáng muoân hình vaïn traïng. -Daãn chöùng: Trong vaên baûn Coâ Toâ (vaên chöông), Nguyeãn Tuaân ñaõ phaùt hieän ra veû ñeïp cuûa thieân nhieân, phaûn aùnh cuoäc soáng vaø sinh hoaït cuûa ngöôøi daân treân vuøng bieån Coâ Toâ ñöôïc mieâu taû trong traän baõo. + Vaên chöông coøn saùng taïo ra söï soáng. - Daãn chöùng: Vaên baûn nhaät dung “Ñoäng Phong Nha” (Ngöõ vaên 6). Trong vaên baûn naøy ta hình dung veû ñeïp loäng laãy kì aûo cuûa ñoäng. Töø ñoù ta suy nghó veà vaán ñeà cuoäc soáng ñang ñaët ra moät caùch böùc thieát, baûo veä moâi tröôøng, baûo veä thieân nhieân, baûo veä danh lam thaéng caûnh, ñaàu tö xaây döïng phaùt trieån kinh teá du lòch trong töông lai. -Hs ñoïc vaên baûn Vaên chöông giuùp cho ngöôøi ñoïc coù tình caûm, coù loøng vò tha. Bieát ñöôïc caùi ñeïp, caùi hay cuûa caûnh vaät, cuûa thieân nhieân, lòch söû loaøi ngöôøi, neáu xoaù boû vaên chöông thì seõ xoaù heát daáu veát cuûa chính noù, seõ ngheøo naøn veà taâm linh ñeán baäc naøo. -Hs thảo luận theo bàn – đại diện trả lời -Daãn chöùng: Vaên baûn “Thaïch Sanh” vôùi nhaân vaät phaûn dieän laø Lyù Thoâng, moät con ngöôøi traùo trôû möu moâ, xaûo quyeät cuoái cuøng bò vaïch maët. Taùc giaû daân gian höôùng tôùi ngöôøi ñoïc moät caùi nhìn khoâng thieän caûm vôùi thaùi ñoä caêm gheùt moät nhaân vaät xaáu xa caàn tröøng trò. -Daãn chöùng: Baøi thô “Löôïm”- Toá Höõu : Qua hình aûnh cuõa chuù beù thieáu nieân nhoû tuoåi, vui töôi, hoàn nhieân, nhanh nheïn nhöng ñaõ hy sinh trong luùc laøm nhieäm vuï. Ñoïc baøi thô naøy, chuùng ta caøng yeâu thöông toân troïng, kính phuïc xen laãn töï haøo ñoái vôùi Löôïm, moät chuù beù duõng caûm ñaõ ngaõ xuoáng vì ñaát nöôùc - Hs trả lời theo hiểu biết -nghị luận văn chương.- Vừa có lí lẽ vừa có cảm xúc, hình ảnh -Am hiểu văn chương; có quan điểm rõ ràng, xác đáng về văn chương; trân trọng đề cao văn chương. - Hs nêu -Hs trả lời dựa vào ghi nhớ - Hs đọc I – Đọc- hiểu chú thích : 1. Tác giả : Hoài Thanh ( 1909-1982 ) là một trong những nhà phê bình văn học xuất sắc nhất của nước ta ở thế kĩ XX Hoài Thanh là tác giả của tập Thi nhân Việt Nam – một công trình nghiên cứu nổi tiếng về phong trào Thơ mới . 2. Tác phẩm : Văn bản được in trong quyển Văn chương và hành động 3. Thể loại : Nghị luận văn chương 4. Chú thích : sgk / 61-62 II- Đọc – hiểu văn bản : 1. Bố cục Bố cục: ba phần. 2.Phân tích a.Nguoàn goác coát yeáu cuûa vaên chöông Laø loøng thöông ngöôøi va roäng ra thöông caû muoân vaät, muoân loaøi. à Quan nieäm ñuùng ñaén b.Nhieäm vuï cuûa vaên chöông : - Vaên chöông seõ laø hình dung cuûa cuoäc soáng muoân hình vaïn traïng. -Nhieäm vuï phaûn aùnh cuoäc soáng - Vaên chöông saùng taïo ra söï soáng à Phaán ñaáu xaây döïng, bieán thaønh hieän thöïc toát ñeïp trong töông lai. c.Coâng duïng cuûa vaên chöông - Vaên chöông gaây cho ta nhöõng tình caûm ta khoâng coù à Phaãn noä tröôùc caùi xaáu, caùi aùc - Luyeän cho ta nhöõng tình caûm ta saün coù à Xuùc ñoäng tröôùc caùi ñeïp, caùi cao caû. 3. Nghệ thuật : - Có luận điểm rõ ràng , được luận chứng minh bạch và đầy sức thuyết phục . - Có cách dẫn chứng đa dạng : Khi trước , khi sau, khi hòa với luận điểm , khi là một câu chuyện ngắn . - diễn đạt bằng lời văn giản dị , giàu hình ảnh , cảm xúc . 4. Ý nghĩa văn bản : Văn bản thể hiện quan niệm sâu sắc của nhà văn về văn chương III- Ghi nhớ : sgk/ 63 IV. CỦNG CỐ - HD HS TỰ HỌC Ở NHÀ 1. Củng cố : -Luyeän taäp trang 67. - Đọc lại văn bản - Học ghi nhớ - Nguoàn goác coát yeáu cuûa vaên chöông laø gì? Vaên chöông coù yù nghóa vaø coâng duïng gì? - Ñoïc laïi nhöõng kieán thöùc veà baøi vaên nghò luaän ñaõ hoïc trong phaàn Taäp laøm vaên ôû Baøi 18, 19, 20. 2. HD hs tự học ở nhà : -Veà nhaø ñoïc laïi vaên baûn;cheùp vaø hoïc phaàn ghi nhôù; Hoïc kó caùc vaên baûn ñaõ hoïc ñeå tieát sau kieåm tra 1 tieát phaàn vaên baûn. - Đọc lại văn bản và soạn – ôn lại các bài văn từ bài Tục ngữ đến ý nghĩa văn chương .