Giáo án Ngữ văn 7 (chuẩn kiến thức) - Tiết 24: Đặc điểm văn biểu cảm

Ngày soạn: 30/10/2013 Ngày dạy: 1/10/2013 Tiết 24: ĐẶC ĐIỂM VĂN BIỂU CẢM A .Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh nắm được các đặc điểm của văn bản biểu cảm, phân được văn miêu tả với văn biểu cảm. - Rèn học sinh kỹ năng nhận diện các văn bản biểu cảm , tìm ý, lập dàn ý cho bài văn biểu cảm. - Tích hợp với các văn bản đã học, tập làm văn "Tìm hiểu chung về văn bản biểu cảm"B.Chuẩn bị 1Giáo viên: Giáo án, bảng phụ. 2Học sinh: Đọc, chuẩn bị bài. C- Tổ chức cá hoạt động 1/ Ổn định: 2/ Kiểm tra:Thế nào là văn biểu cảm? 3/ bài mới: *GBT: Hoạt động H: Nh¾c l¹i kh¸i niÖm v¨n b¶n biÓu c¶m? H: V¨n b¶n biÓu c¶m thùc hiÖn nhiÖm vô g×? H: §Ých cña bµi v¨n miªu t¶ ph¶i ®¹t ®­îc lµ g×? H: V¨n b¶n biÓu c¶m ph¶i ®¹t ®­îc môc ®Ých g×? Häc sinh ®äc kÜ v¨n b¶n. H: V¨n b¶n "TÊm g­¬ng" thÓ hiÖn t×nh c¶m g×? H: T¸c gi¶ nªu lªn c¸c phong c¸ch: trung thùc, kh¸ch quan,…. ®Ó nh»m môc ®Ých g×? H: T¸c gi¶ biÓu ®¹t nh÷ng t×nh c¶m ®ã b»ng c¸ch nµo? H: Bµi v¨n nµy cã bè côc mÊy phÇn? ChØ ra tõng phÇn?H: PhÇn th©n bµi tr×nh bµy nh÷ng ý nghÜa g×? H: C¸c ý nµy cã quan hÖ nh­ thÕ nµo víi chñ ®Ò bµi v¨n. H: Em cã nhËn xÐt g× vÒ t×nh c¶m vµ sù ®¸nh gi¸ cña t¸c gi¶ trong bµi v¨n. H: §iÒu ®ã cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi gi¸ trÞ cña bµi v¨n? - Häc sinh ®äc VD2. H: §o¹n v¨n biÓu hiÖn t×nh c¶m g× cña t¸c gi¶? H: T×nh c¶m cña t¸c gi¶ biÓu hiÖn trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp? H: C¨n cø vµo ®©u em x¸c ®Þnh ®iÒu ®ã? H: Em h·y nªu nh÷ng ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n biÓu c¶m? - Häc sinh ®äc - nªu yªu cÇu BT - §äc phÇn gîi ý lµm BT trong vë BT. - Gi¸o viªn nhËn xÐt bæ sung. Nội dung I. Tìm hiểu đặc ®iÓm cña v¨n b¶n biÓu c¶m: a) VD: V¨n b¶n "tÊm g­¬ng" b) NhËn xÐt: - V¨n b¶n nªu nh÷ng phong c¸ch tèt ®Ñp cña tÊm g­¬ng: trung thùc, ghÐt dèi tr¸. à Nh»m biÓu d­¬ng sù trung thùc, phª ph¸n kÎ dèi tr¸. - T¸c gi¶ m­în tÊm g­¬ng ®Ó béc lé suy nghÜ, t×nh c¶m cña m×nh vÒ th¸i ®é sèng ®óng ®¾n. -Bố cục 3 phần + MB + KB cã mét ý chóng: kh¼ng ®Þnh sù trung thùc, kq cña tÊm g­¬ng. + TB: Nãi vÒ c¸c ®øc tÝnh cña g­¬ng BiÓu d­¬ng tÝnh trung thùc. => C¸c ý lµm râ chñ ®Ò, kh¼ng ®Þnh chñ ®Ò cña bµi v¨n. - T×nh c¶m vµ sù ®¸nh gi¸ cña t¸c gi¶ trong bµi râ rµng, ch©n thùc, kh«ng thÓ b¸c bá. => H×nh ¶nh tÊm g­¬ng cã søc gîi lay ®éng t×nh c¶m ng­êi ®äc - §2: ThÓ hiÖn nçi c« ®¬n, cÇu mong sù gióp ®ì vµ th«ng c¶m. - T¸c gi¶ trùc tiÕp thÓ hiÖn t×nh c¶m 3. KÕt luËn:Ghi nhí (SGK - tr. 86) III- LuyÖn tËp: V¨n b¶n: "hoa häc trß" (trÝch) - XD a) Bµy tá nçi buån nhí cña t¸c gi¶ khi ph¶i xa tr­êng, xa b¹n. - T¸c gi¶ m­în hoa ph­îng -> cuéc chia li. - V× hoa ph­îng - mét lo¹i hoa në ré vµo dÞp kÕt thóc n¨m häc à thµnh biÓu t­îng chia li ®èi víi häc sinh. b) M¹ch ý: Ph­îng në … ph­îng r¬i. - Ph­îng nhí - Ph­îng khãc, m«, nhá => Hoa ph­îng ®Ñp … häc sinh ®i c¶ råi. c. Bµi v¨n biÓu c¶m gi¸n tiÕp 4/ Cñng cè -Gi¸o viªn cñng cè néi dung toµn bµi. 5.Hướng dẫn:- Häc ghi nhí vµ hoµn thiÖn c¸c bµi tËp trong Sgk. ChuÈn bÞ bµi: §Ò v¨n vµ c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m. Ngày soạn: 3/10/2013 Ngày dạy :5/10/2013 TiÕt 25 : §Ò v¨n biÓu c¶m vµ c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶m A. Mục tiêu - Giúp học sinh hiểu được kiểu đề văn biểu cảm, nắm được các bước làm bài văn biểu cảm. - Rèn học sinh kĩ năng phân tích đề và lập dàn ý bài văn biểu cảm. - Tích hợp: Các văn bản biểu cảm đã học, đặc điểm của văn bản biểu cảm. B. Chuẩn bị 1.Giáo viên: Giáo án, bảng phụ 2.Học sinh: Học bài, đọc trước bài. C. Tiến trình tổ chức các hoạt động 1. Ổn định 2. Kiểm tra: Nêu những đặc điểm của văn bản biểu cảm? 3. Bài mới Hoạt động - Häc sinh ®äc c¸c ®Ò v¨n biÓu c¶m trong VD trªn b¶ng phô H: ChØ ra nh÷ng ®èi t­îng cÇn biÓu c¶m trong c¸c ®Ò trªn? H: T×nh c¶m cÇn biÓu hiÖn trong nh÷ng ®Ò bµi trªn lµ g×? H: Em biÕt ®­îc ®èi t­îng biÓu c¶m, t×nh c¶m cÇn biÓu hiÖn lµ nhê ®©u? H: VËy mét ®Ò v¨n biÓu c¶m th­êng cho ta biÕt nh÷ng ®iÒu g×? H: G¹ch ch©n nh÷ng tõ ng÷ quan träng cña ®Ò bµi? H: ChØ ra ®èi t­îng biÓu c¶m cña ®Ò? H: T×nh c¶m thÓ hiÖn ë ®©y lµ g×? H: VËy, chóng ta võa thùc hiÖn b­íc nµo trong qu¸ tr×nh t¹o lËp v¨n b¶n? H: Ta nh×n thÊy nô c­êi cña mÑ tõ khi nµo? H: Nô c­êi cña mÑ lµ nô c­êi nh­ thÕ nµo, biÓu hiÖn nh÷ng t×nh c¶m g×? H: Cã khi nµo mÑ kh«ng c­êi víi ta kh«ng? §ã lµ khi nµo? H: Nh÷ng khi kh«ng ®­îc thÊy nô c­êi cña mÑ, em c¶m thÊy nh­ thÕ nµo? H: VËy, em ph¶i lµm g× ®Ó mÑ lu«n në nô c­êi? H: Khi ng¾m nh×n nô c­êi cña mÑ, em cã c¶m xóc g×? H: NÕu ®Ó c¸c ý lén xén nh­ vËy, ta ®· cã mét bµi v¨n logic ch­a? VËy ta ph¶i lµm g×? H: Bè côc bµi v¨n gåm mÊy phÇn? Néi dung cña tõng phÇn? H: VËy, ta thùc hiÖn b­íc tiÕp theo lµ g×? H: Khi viÕt bµi ph¶i chó ý ®Õn lêi v¨n nh­ thÕ nµo? H: §Æc ®iÓm cña ®Ò v¨n biÓu c¶m? H: Nªu c¸c b­íc lµm bµi v¨n biÓu c¶m? - Häc sinh ®äc yªu cÇu BT - §äc phÇn h­íng dÉn lµm bµi - §äc kÜ v¨n b¶n trong SGK => ThÊy ®­îc t×nh c¶m t¸c gi¶ biÓu lé lµ t×nh c¶m g×? - HiÓu ®­îc néi dung v¨n b¶n, t×m nh÷ng nhan ®Ò sao cho phï hîp. - Häc sinh ®äc v¨n b¶n, t×m ra bè côc cña v¨n b¶n. Nội dung I. T×m hiÓu ®Ò v¨n biÓu c¶m 1. VÝ dô 2. NhËn xÐt - §èi t­îng biÓu c¶m: dßng s«ng, ®ªm tr¨ng, nô c­êi, tuæi th¬, loµi c©y. - T×nh c¶m: yªu, ghÐt, nhí, th­¬ng, vui,... 3. KÕt luËn: §Ò v¨n biÓu c¶m nªu ra ®èi t­îng biÓu c¶m vµ ®Þnh h­íng t×nh c¶m cho bµi lµm. II. C¸c b­íc lµm bµi v¨n biÓu c¶m. * §Ò bµi: C¶m nghÜ vÒ nô c­êi cña mÑ. B1: T×m hiÓu ®Ò. - §èi t­îng: Nô c­êi cña mÑ. - T×nh c¶m: yªu mÕn, kÝnh träng. B2: T×m ý: - Nh×n thÊy nô c­êi cña mÑ tõ khi míi lät lßng -> tr­ëng thµnh. - Nô c­êi cña mÑ: vui, th­¬ng yªu, khÝch lÖ, an ñi. - MÑ kh«ng c­êi khi ta kh«ng ngoan, ta m¾c lçi. - C¶m gi¸c thiÕu v¾ng, buån khi kh«ng thÊy nô c­êi cña mÑ. - Ta ph¶i ngoan, ch¨m häc, hiÕu th¶o ®Ó mÑ lu«n c­êi. - Yªu th­¬ng, kÝnh träng mÑ. B3: LËp dµn ý: + Më bµi: Nªu c¶m xóc cña em ®èi víi nô c­êi cña mÑ. + Th©n bµi: Nªu c¸c biÓu hiÖn, s¾c th¸i nô c­êi cña mÑ, mçi biÓu hiÖn Êy gîi cho em c¶m xóc g×? - Nô c­êi vui, th­¬ng yªu. - Nô c­êi khuyÕn khÝch. - Nô c­êi an ñi. - Nh÷ng khi v¾ng nô c­êi cña mÑ. + KÕt bµi: Lßng yªu th­¬ng kÝnh träng mÑ. B­íc 4: ViÕt bµi - Lêi v¨n gîi c¶m, chän läc, trong s¸ng..... * Ghi nhí: SGK trang 88 III- LuyÖn tËp a) Bµi v¨n béc lé t×nh c¶m yªu mÕn, g¾n bã víi quª h­¬ng An Giang. - Nhan ®Ò: An Giang quª t«i, ký øc mét miÒn quª, quª h­¬ng nghÜa nÆng t×nh s©u. b) Dµn bµi: - Mb: GthiÖu t×nh yªu quª h­¬ng An Giang. - Tb: C¸c biÓu hiÖn cña t×nh yªu: + Yªu quª h­¬ng tõ tuæi th¬. + Yªu quª h­¬ng trong cuéc ®êi vµ nh÷ng tÊm g­¬ng yªu n­íc. - Kb: T×nh yªu víi nhËn thøc cña ng­êi tõng tr¶i, tr­ëng thµnh. c) Bµi v¨n biÓu c¶m trùc tiÕp. 4. Cñng cè : -Gv chèt l¹i toµn bµi 5.H­íng dÉn vÒ nhµ: ChuÈn bÞ bµi LT c¸ch lµm bµi v¨n biÓu c¶ ======================================================= Ngày soạn:3/10/2013 Ngày dạy :5/10/2013 TiÕt 26 : B¸nh tr«i n­íc - Hå Xu©n H­¬ng HDĐT: Sau phót chia ly §Æng TrÇn C«n - §oµn ThÞ §iÓm I.Mục tiêu -Học sinh thấu hiểu thân phận chìm nổi của người phụ nữ trong xã hội cũ. Thấy được phẩm chất trong sáng của người phụ nữ trong xã hội cũ. -Bài thơ dùng phương thức miêu tả để biểu cảm phép ẩn dụ tương đương nổi bật của bài thơ. -Củng cố về thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, tập tìm hiểu và phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình. - Tích hợp: Văn bản biểu cảm. Các văn bản thơ Thất ngôn tứ tuyệt đã học. B- Chuẩn bị 1- Giáo viên: Giáo án 2- Học sinh: Học bài, soạn bài, tìm hiểu thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt. C- Tiến trình tổ chức các hoạt động 1/ Ổn định 2/ Kiểm tra: Đọc thuộc bài thơ "Buổi chiều đứng ở..."? 3/ Bài mới Hoạt động H: B¸nh tr«i n­íc cã ®Æc ®iÓm nh­ thÕ nµo? H: V¨n b¶n "B¸nh tr«i n­íc" ®­îc viÕt theo thÓ th¬ nµo? H: Bµi th¬ sö dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh nµo? H: ThÓ chÊt, h×nh d¸ng cña b¸nh tr«i ®­îc thÓ hiÖn qua c©u nµo? H: Hai tõ "Tr¾ng", "Trßn" gîi tr­íc m¾t em mét sù vËt nh­ thÕ nµo? H: H×nh ¶nh chiÕc b¸nh tr«i gîi em nghÜ tíi h×nh ¶nh nµo? H: C©u thø hai, t¸c gi¶ diÔn t¶ cuéc ®êi ng­êi phô n÷ nh­ thÕ nµo? H: §Æt thµnh n÷ trong c©u th¬ nµy gióp em hiÓu ®iÒu g×? H: VÝ m×nh víi chiÕc b¸nh tr«i trong nhËn thøc cña hä cã c¶m xóc nµo? H: Hai c©u th¬ sau, t¸c gi¶ muèn nãi g×? H: T×m nh÷ng tõ ng÷, chi tiÕt lµm næi bËt h×nh ¶nh "B¸nh tr«i n­íc"? H: Giäng ®iÖu Êy thÓ hiÖn th¸i ®é g×? H: Em b×nh luËn nh­ thÕ nµo vÒ th¸i ®é cña ng­êi phô n÷ qua hai c©u th¬ cuèi? H: V¨n b¶n cã mÊy néi dung chÝnh? lµ nh÷ng néi dung nµo? theo em, néi dung nµo quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ cña bµi th¬? T×m nh÷ng bµi ca dao b¾t ®Çu b»ng tõ "Th©n em" H: Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ §Æng TrÇn C«n? H: Em hiÓu g× vÒ dÞch gi¶ §oµn ThÞ §iÓm? H: Em hiÓu thÕ nµo vÒ tiªu ®Ò "Chinh phô ng©m khóc"? H: Em biÕt g× vÒ thÓ th¬ ng©m khóc? H: Em biÕt Hµm D­¬ng vµ Tiªu T­¬ng lµ ®Þa danh ë ®©u? cã ®Æc ®iÓm g×? H: "Sau phót chi li" thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo? v× sao? H: Dùa vµo ®Æc ®iÓm cña thÓ th¬, bµi th¬ cã thÓ chia mÊy phÇn? (3) H: Cuéc chia tay ®­îc nãi ®Õn trong lêi th¬ nµo? H: C¸ch x­ng h« "ThiÕp" "Chµng" gîi chóng ta nghÜ g× vÒ t×nh c¶m vî chång hä? H: ThÕ nh­ng hä l¹i ph¶i r¬i vµo hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo? H: NhËn xÐt g× vÒ hµnh ®éng cña con ng­êi, kh«ng gian? H: T¸c dông cña sù ®èi lËp ®ã? H: Em h×nh dung vÒ c¶nh t­îng nµy nh­ thÕ nµo? H: H×nh ¶nh m©y cã t¸c dông g× trong viÖc diÔn t¶ nçi lßng li biÖt? H: Sù viÖ nµo ®­îc nh¾c ®Õn trong khóc ng©m thø hai? H: Hai hµnh ®éng ®èi lËp nhau: "Ngo¶nh l¹i, tr«ng sang" cã ý nghÜa g×? H: C¶m g¸c vÒ sù thËt c¸ch xa ®­îc diÔn t¶ trong c©u th¬ nµo? "BÕn Tiªu T­¬ng … mÊy trïng" H: Theo em, cã g× ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt trong khóc ng©m nµy? t¸c dông? H: Em c¶m nhËn ®­îc t×nh c¶m nµo cña ng­êi vî trong khóc ng©m nµy? H: §Õn khóc ng©m thø 3 mét kh«ng gian li biÖt ®­îc gîi më qua lêi th¬ nµo? H: NhËn xÐt g× vÒ tõ ng÷ sö dông trong lêi th¬? t¸c dông trong viÖc gîi t¶ kh«ng gian? H: Em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× qua lêi th¬ nµy? H: Vb¶n ®· sö dông nh÷ng biÖn ph¸p nt nµo? Néi dung I- §äc, hiÓu chó thÝch 1/ §äc. 2/ Chó thÝch 3/ Thể loại - Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: miªu t¶ + biÓu c¶m. II- §äc, hiÓu v¨n b¶n 1. Hai c©u th¬ ®Çu. "Th©n em võa tr¾ng l¹i võa trßn" => C©u th¬ gîi h×nh ¶nh chiÕc b¸nh tr«i ®Ñp ®Ï, hoµn h¶o => "B¶y næi ba .... non" miªu t¶ sù ch×m næi cña chiÕc b¸nh -> gîi liªn t­ëng tíi th©n phËn ng­êi phô n÷ tr«i næi, bÊp bªnh. => VÝ m×nh víi chiÕc b¸nh tr«i trßn trÞa, ®Ñp ®Ï Êy, ng­êi phô n÷ võa cã phÇn tù hµo, l¹i võa xãt th­¬ng cho sè phËn ch×m néi cña m×nh, võa cã sù o¸n tr¸ch x· héi phong kiÕn. 2/ Hai c©u th¬ sau: "R¾n n¸t ..........lßng son" => C¸ch nãi Èn dô, t­îng tr­ng cho phÈm gi¸ cña ng­êi phô n÷, mÆc dï bÞ vïi dËp vÉn gi÷ ®­îc phÈm chÊt trong s¹ch cña m×nh. III- Tæng kÕt * Ghi nhí: SGK. *Bài sau phút chia li I- §äc, hiÓu chó thÝch 1/ §äc. 2/ Chó thÝch 3/ ThÓ th¬:- Song thÊt lôc b¸t: II- §äc, hiÓu v¨n b¶n 1/ Khóc ng©m thø nhÊt: 4 c©u ®Çu - Chµng - ®i câi xa - m­a giã - ThiÕp - vÒ - buång cò -T×nh c¶m vî chång th©n thiÕt, nång nµn. -Sù ®èi lËp trong hµnh ®éng cña con ng­êi, ®èi lËp kh«ng gian réng, hÑp, l¹nh lÏo, ®Çm Êm, ph¶n ¸nh hiÖn thùc chia ly phò phµng, biÓu hiÖn nçi xãt xa cho h¹nh phóc bÞ chia c¾t. - Sù xa c¸ch: T. mµu … xanh. => Kh«ng gian xa l¹ vµ v« tËn -> lµm râ th©n phËn bÐ ná, c¶m gi¸c trèng tr¶i cña lßng ng­êi. Nçi buån nh­ d©ng lªn tr¶i ra cïng c¶nh. 2/ Ng©m khóc thø hai: 4 c©u gi÷a - ThiÕp bÕn - Tiªu T­¬ng. - Chµng - Chèn Hµm D­¬ng. => Hai hµnh ®éng ®èi lËp nhau: Ngo¶nh l¹i, tr«ng sang, diÔn t¶ t×nh c¶m vî chång th¾m thiÕt kh«ng muèn rêi xa, ph¶n ¸nh sù kh¾c nghiÖt cña chia ly. - BÕn, c©y: gîi kh«ng gian chia ly xa x«i, c¸ch trë kh«ng dÔ g× gÆp l¹i. => BiÖn ph¸p nghÖ thuËt lÆp, ®¶o, ®èi, ®iÖp tõ gîi t¶ nçi nhí chÊt chøa kÐo dµi cña ng­êi chinh phô nçi ngËm ngïi, xã xa cña ng­êi vî nhí chång trong xa x«i c¸ch trë. 3/ Khóc ng©m thø 3: 4 c©u cuèi "ThÊy xanh … mét mµu" - Sö dông tõ l¸y, phÐp lÆp l¹i gîi nªn mét kh«ng gian ®¬n ®iÖu, réng lín, trµn ngËp mét s¾c xanh => gîi c¶m gi¸c buån, tuyÖt väng vµ bÊt h¹nh c« ®¬n. => Khóc ng©m thÓ hiÖn nçi buån th­¬ng cho tuæi xu©n kh«ng ®­îc h¹nh phóc nçi xãt xa cho h¹nh phóc dë dang, tõ ®ã thÓ hiÖn nçi o¸n hËn chiÕn tranh phi nghÜa lµm ly t¸n h¹nh phóc dang dë tuæi xu©n con ng­êi. III. Tæng kÕt.(ghi nhí - Sgk) 4.Cñng cè: -Gi¸o viªn kh¸i qu¸t néi dung toµn bµi. 5.H­íng dÉn vÒ nhµ - Häc thuéc lßng bµi th¬,soạn bài mới