Giáo án Ngữ văn 7 - Tuần 22 - Năm học 2022-2023 - Lê Thị Hương Ly (Cánh diều)

Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 Ngày soạn: 19/2/2023 Tiết:81,82,83 VIẾT BÀI VĂN PHÂN TÍCH ĐẶC ĐIỂM NHÂN VẬT I. Mục tiêu 1. Về kiến thức: - Nhận diện được kiểu bài nghị luận phân tích đặc điểm nhân vật trong tác phẩm văn học. - Nắm được các bước viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong tác phẩm văn học. 2. Về năng lực: - Biết viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn 3. Về phẩm chất: - Biết yêu thích, tìm hiểu, khám phá vẻ đẹp của một tác phẩm văn học II. Thiết bị dạy học và học liệu 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính,... 2. Học liệu: SGK, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, Phiếu học tập, rubric đánh giá III.Tiến trình dạy học Hoạt động 1: Khởi động a. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức về kiểu bài, kết nối kiến thức trong cuộc sống vào nội dung của bài học b. Nội dung hoạt động: HS trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong tiết học d. Tổ chức thực hiện hoạt động: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập Yêu cầu: GV yêu cầu HS kể tên một số truyện ngụ ngôn mà em đã học, đã đọc và nêu ấn tượng, cảm nhận riêng của mình về một nhân vật trong truyện ngụ ngôn mà em thích nhất Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ cá nhân Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS chia sẻ cảm nhận cá nhân Bước 4: Kết luận, nhận định Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 GV dẫn dắt vào nội dung tiết học: Khi đọc một tác phẩm truyện nói chung và truyện ngụ ngôn nói riêng, chắc hẳn sẽ có những nhân vật để lại cho em những ấn tượng sâu sắc và muốn viết bài văn chia sẻ ý kiến của mình về đặc điểm của nhân vật ấy. Vậy làm thế nào để phân tích đặc điểm của nhân vật trong một truyện ngụ ngôn? Làm sao để thuyết phục được người đọc, người nghe về ý kiến, quan điểm của mình? Phần bài học này sẽ giúp các em giải đáp những câu hỏi ấy. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới 2.1: Tìm hiểu các yêu cầu của bài văn phân tích đặc điểm nhân vật a. Mục tiêu: HS hiểu yêu cầu đối với bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn. b. Nội dung: HS sử dụng SGK, chắt lọc kiến thức đã học, tiến hành trả lời các câu hỏi. c. Sản phẩm: Câu trả lời nhanh và đúng của HS. d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm * Bước 1: GV giao nhiệm vụ: I. Tìm hiểu chung về bài văn HS nhớ lại kiến thức bài 3 ( học kì I), đọc phần phân tích đặc điểm nhân vật Định hướng (sách giáo khoa trang 14) và trả lời trong truyện ngụ ngôn. các câu hỏi: + Thế nào là phân tích đặc điểm nhân vật? 1. Phân tích đặc điểm nhân vật + Đặc điểm của nhân vật thường được thể hiện là gì? qua những phương diện nào? - Phân tích đặc điểm nhân vật + ? Bài phân tích đặc điểm nhân vật thuộc thể là nêu lên nhận xét về các đặc loại nào? điểm của nhân vật và làm sáng + ? Để viết bài văn phân tích đặc điểm nhân tỏ các đặc điểm ấy. vật trong truyện ngụ ngôn, em cần chú ý những yêu cầu nào? - Đặc điểm của nhân vật Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: thường được thể hiện qua + Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu hỏi (dựa những nét tiêu biểu như: lai vào phần định hướng trong SGK) lịch, hoàn cảnh, hình dáng, cử + GV quan sát, khuyến khích chỉ, hoạt động, lời nói, ý Bước 3: Báo cáo, thảo luận nghĩ . + Đại diện một số cặp đôi phát biểu. 2. Yêu cầu đối với kiểu bài + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung phân tích đặc điểm nhân vật Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 nếu cần. trong truyện ngụ ngôn: Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến thức - Giới thiệu được nhân vật cần GV chuẩn hoá kiến thức: phân tích: Nhân vật trong truyện ngụ ngôn có thể là con người, có thể là sự vật hoặc các con vật được nhân hoá, có đặc điểm như con người. - Nêu nhận xét về đặc điểm nhân vật và phân tích, làm sáng tỏ đặc điểm ấy thông qua những chi tiết tiêu biểu. - Bố cục của bài viết cần đảm bảo: + Mở bài: Giới thiệu cần phân tích và khái quát đặc điểm nổi bật của nhân vật. + Thân bài: Lần lượt phân tích và làm sáng tỏ từng đặc điểm của nhân vật thông qua các chi tiết cụ thể trong tác phẩm ( lai lịch, hoàn cảnh, cử chỉ, hành động, suy nghĩ ) + Kết bài: Khái quát lại đặc điểm của nhân vật, nêu ý nghĩa hoặc rút ra bài học sâu sắc. 2.2. Thực hành viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn a. Mục tiêu: - Nắm được các bước viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật - Biết viết bài văn phân tích đặc điểm nhân vật trong truyện ngụ ngôn b. Nội dung hoạt động: - HS đọc yêu cầu bài tập trong SGK, thực hành theo các bước tạo lập văn bản. - Thảo luận để hoàn thành nhiệm vụ GV đưa ra. Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 c. Sản phẩm: Bài viết của HS d. Tổ chức thực hiện hoạt động: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm Nhiệm vụ 1: Hướng dẫn HS II.Thực hành lập dàn ý, viết bài. Bước 1: GV giao nhiệm vụ: Đề bài: Viết bài văn phân tích đặc điểm nhân - GV yêu cầu HS đọc đề bài và vật người thợ mộc trong truyện ngụ ngôn “Đẽo thực hiện các bước tạo lập cày giữa đường”. văn bản: + GV hướng dẫn HS chuẩn bị 1. Bước 1: Chuẩn bị trước khi viết bài - Đọc và xác định yêu cầu của bài tập + GV hướng dẫn HS xác định - Đọc lại truyện, xem lại nội dung đọc hiểu truyện đặc điểm nhân vật ( theo bảng ngụ ngôn “Đẽo cày giữa đường” hướng dẫn) (-> Nội dung: Kể về một anh thợ mộc dốc hết - GV hướng dẫn HS tìm ý và vốn mua gỗ về đẽo cày bán. Khi đẽo cày ai lập dàn ý: khuyên gì anh ta cũng làm theo và kết quả là + HS tìm ý bằng cách trả lời không có tác dụng gì và vốn liếng đi đời nhà ma) các câu hỏi - Xác định đặc điểm nhân vật mà em định viết ( + HS lập dàn ý cho bài văn có thể theo bảng sau: theo bố cục 3 phần: MB – TB Nhân vật cần phân tích: . Truyện: – KB - Hướng dẫn HS viết thành bài Phương diện Biểu hiện trong truyện hoàn chỉnh. - Hướng dẫn HS dùng bảng Hoàn cảnh kiểm bài văn phân tích đặc Cử chỉ, hành động điểm nhân vật để tự kiểm tra, Suy nghĩ điều chỉnh bài viết của bản . thân -> Đặc điểm nhân vật: một người không Bước 2: HS thực hiện nhiệm có chính kiến lập trường riêng; người vụ: thiếu kiến thức, thiếu bản lĩnh. + Tổ chức trao đổi theo câu 2.Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý hỏi, thực hiện nhiệm vụ. - HS tìm ý cho bài viết bằng cách đặt và trả lời + HS dự kiến sản phẩm các câu hỏi: Bước 3: HS báo cáo kết quả + Truyện viết về sự kiện gì, có những nhân vật Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 và thảo luận nào, ai là nhân vật chính? + GV quan sát, tổ chức cho 2 HS trao đổi bài, tiếp tục dùng + Nhân vật chính là người như thế nào? (Nêu bảng kiểm để góp ý cho nhau các đặc điểm của nhân vật và các biểu hiện cụ và chỉnh sửa, hoàn thiện bài thể trong tác phẩm). viết. + Em có nhận xét, đánh giá gì về nhân vật? (Nêu - HS thảo luận, trình bày kinh lên những cảm xúc, suy nghĩ về đặc điểm của nghiệm đã học được từ quá nhân vật,...). trình viết của bản thân và những gì học hỏi được từ - Lập dàn ý bằng cách dựa vào các ý đã tìm bạn. được, sắp xếp lại theo ba phần lớn của bài văn, Bước 4: Đánh giá việc thực gồm: hiện nhiệm vụ: GV nhận xét, đánh giá, bổ sung khen ngợi Mở bài: Giới thiệu đặc điểm nổi bật của nhân vật những bài viết sáng tạo, chân người thợ mộc trong truyện ngụ ngôn Đẽo cày thành, có cảm xúc...đảm bảo giữa đường. yêu cầu. Khích lệ HS chưa đạt Thân bài: được yêu cầu nỗ lực hơn. - GV rút ra kinh nghiệm viết + Lần lượt phân tích và làm sáng tỏ từng đặc bài văn phân tích đặc điểm điểm của nhân vật người thợ mộc thông qua các nhân vật trong tác phẩm văn chi tiết cụ thể (hoàn cảnh, cử chỉ, hành động, ý học nghĩ,...). + Nêu nhận xét của em về nhân vật người thợ mộc. Kết bài: Qua việc phân tích đặc điểm nhân vật người thợ mộc, nêu lên ý nghĩa hoặc bài học sâu sắc. 3. Bước 3: Viết Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn 4. Bước 4: Kiểm tra, chỉnh sửa bài viết - Kiểm tra lại xem bài viết đã đầy đủ, chính xác như yêu cầu của để bài hay chưa. Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 -Tự phát hiện và biết cách sửa các lỗi về viết như: +Lỗi về ý: thiếu ý (ý sơ sài, chưa nêu hết được những điều cần nói), ý lộn xộn (các ý không được sắp xếp theo một trình tự hợp lí), lạc ý (nếu các ý không liên quan đến nội dung bài yêu cầu); ý tản mạn (nếu các ý không tập trung vào nội dung chính của bài viết),... + Lỗi về diễn đạt (dùng từ, viết câu), chính tả,... Hướng dẫn về nhà - Hoàn thiện lại bài viết theo bảng kiểm. - Chuẩn bị bài nói và nghe: Kể lại một truyện ngụ ngôn. Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 Ngày soạn: 22/1/2023 Tiết 84: NÓI VÀ NGHE: KỂ LẠI MỘT TRUYỆN NGỤ NGÔN I. Mục tiêu: 1. Về kiến thức: - HS nhận biết được yêu cầu, mục đích của bài nói và nghe: Kể lại một truyện ngụ ngôn 2. Về năng lực: - HS rèn luyện và phát triển kĩ năng nói và nghe về một truyện ngụ ngôn - Có khả năng nắm bắt được thông tin bài nói của các bạn, có thể đưa ra nhận xét, góp ý cho bạn. - HS tự tin trình bày sản phẩm trước tập thể lớp. 3. Phẩm chất - Tự tin thể hiện bản thân - Biết lắng nghe II. Thiết bị và học liệu 1. Thiết bị: Máy chiếu, máy tính,... 2. Học liệu: SGK, kế hoạch bài dạy, sách tham khảo, Phiếu học tập, rubric đánh giá. III.Tiến trình dạy học Hoạt động 1: Khởi động a. Mục tiêu: Kết nối – tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức về kiểu bài, kết nối kiến thức trong cuộc sống vào nội dung của bài học b. Nội dung hoạt động: HS trả lời câu hỏi. c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS d. Tổ chức thực hiện hoạt động: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập GV mở youtube cho HS nghe kể truyện ngụ ngôn: Hai chú Gấu tham ăn ? Nhận xét về ngôi kể và giọng kể trong đoạn video đã xem. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS suy nghĩ cá nhân Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS đưa ra nhận xét về ngôi kể, giọng kể. Bước 4: Kết luận, nhận định. GV dẫn dắt vào nội dung tiết học: Em đã được học, đọc thêm và nghe kể nhiều truyện ngụ ngôn. Giờ học hôm nay sẽ giúp các em biết cách kể lại một truyện ngụ Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 ngôn, biết vận dụng và thưởng thức những cách kể khác nhau để rèn kĩ năng kể chuyện cho mình. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới và thực hành 2.1: Tìm hiểu các yêu cầu của bài nói kể lại một truyện ngụ ngôn a. Mục tiêu: HS hiểu được định nghĩa và các yêu cầu chung của bài nói, nghe kể về một truyện ngụ ngôn b. Nội dung: HS xác định được nội dung của tiết học nói và nghe kể về truyện ngụ ngôn c. Sản phẩm: Sản phẩm bài nói, dự kiến bài trình bày bằng ngôn ngữ nói, giọng điệu của HS. d. Tổ chức thực hiện: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm Bước 1: GV giao nhiệm vụ: I. Tìm hiểu chung về bài nói kể lại một truyện + Thế nào là viết bài nói kể lại một ngụ ngôn truyện ngụ ngôn + Theo em, trong bài nói kể về một 1. Khái niệm: Kể lại một truyện ngụ ngôn là truyện ngụ ngôn, người nói nên hình thức dùng lời của em để kể cho người khác xưng ở ngôi thứ mấy? nghe về một câu chuyện đã học hay đã đọc. + Bài nói kể lại một truyện ngụ Truyện ngụ ngôn được kể lại có thể là truyện ngôn cần chú ý những yêu cầu nào? Việt Nam hoặc nước ngoài Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ: 2. Yêu cầu chung: Để kể lại một truyện ngụ + Tổ chức chia sẻ cặp đôi theo câu ngôn, cần: hỏi (dựa vào phần định hướng trong - Lựa chọn truyện ngụ ngôn mà em yêu thích SGK) - Bám sát cốt truyện nhưng kể lại bằng lời của + GV quan sát, khuyến khích người kể, kết hợp với các yếu tố phi ngôn ngữ để Bước 3: Báo cáo, thảo luận thể hiện suy nghĩ, cảm xúc và thái độ của mình + Đại diện một số cặp đôi phát biểu. sinh động hơn + Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét, bổ sung nếu cần. - Lập dàn ý cho bài kể Bước 4: Đánh giá, chuẩn kiến - Khi kể, phải dùng từ ngữ chính xác, trình bày thức: nội dung rõ ràng, mạch lạc; biết sử dụng điệu bộ, cử chỉ để hỗ trợ, nhằm giúp cho người nghe tiếp nhận đạt hiệu quả cao nhất; sử dụng những cách Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 nói thú vị, dí dỏm, hài hước. - Đảm bảo thời gian theo quy định. 2.2: Thực hành nói và nghe a. Mục tiêu: - HS nhận biết được yêu cầu mục đích của bài, có kĩ năng, tự tin trình bày sản phẩm trước tập thể lớp; - HS được rèn kĩ năng đánh giá bài nói, kĩ năng nghe, từ đó rút kinh nghiệm cho bản thân khi khi thực hiện bài nói trước tập thể b. Nội dung: HS trình bày sản phẩm và nhận xét phần trình bày của bạn. c. Sản phẩm: Sản phẩm bài viết, dự kiến bài trình bày bằng ngôn ngữ nói, giọng điệu của HS, phần ý kiến, nhận xét của người nghe. d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm Bước 1: GV giao nhiệm vụ: II. Thực hành nói và nghe ?Trước khi nói, hãy trả lời Đề bài: Kể lại truyện ngụ ngôn “Ếch ngồi đáy các câu hỏi sau: giếng”. - Bài nói nhằm mục đích gì? 1. Trước khi nói - Người nghe là ai? a. Chuẩn bị nội dung nói - Em chọn không gian nào để - Xác định đề tài, người nghe, mục đích, không thực hiện bài nói (trình bày)? gian và thời gian nói (trình bày). - Em dự định trình bày trong - Xem lại nội dung đọc hiểu truyện ngụ ngôn “ bao nhiêu phút? Ếch ngồi đáy giếng” ? Hãy tìm ý và lập dàn ý cho bài nói của mình? - Chuẩn bị các từ, câu dẫn dắt, chào hỏi, kết nối - Có thể sử dụng thêm tranh các phần. ảnh, đạo cụ để bài nói thêm - Xác định giọng kể, ngữ điệu, điệu bộ, nét sinh động và hấp dẫn hơn. mặt, cho phù hợp với sự việc, nội dung câu Bước 2: HS thực hiện nhiệm chuyện. vụ: - Chuẩn bị các phương tiện như tranh ảnh, + HS xem lại nội dung đọc video và máy chiếu, màn hình ( nếu có) hiểu truyện ngụ ngôn “ Ếch b. Tìm ý, lập dàn ý Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 ngồi đáy giếng” - Tìm ý cho bài nói bằng cách đặt và trả lời + HS tìm ý, lập dàn ý cho bài các câu hỏi sau: nói. + HS tập trình bày sản phẩm + Truyện ngụ ngôn kể về sự kiện gì? (Truyện một mình, trước nhóm; các em kể về sự kiện: ếch ở dưới giếng lâu ngày nên khác nghe, góp ý bằng phiếu chỉ thấy bầu trời thông qua miện giếng và thấy bầu trời bé bằng chiếc vung.) học tập. + GV quan sát, khuyến khích + Truyện có nhân vật chính nào? (Nhân vật Bước 3: HS báo cáo kết quả chính: chú ếch) và thảo luận Bước 4: GV nhận xét việc + Diễn biến câu chuyện (mở đầu, phát triển, thực hiện nhiệm vụ. kết thúc) ra sao? ( Diễn biến câu chuyện: Mở Em hãy tự tập luyện bằng đầu: giới thiệu chú ếch và hoàn cảnh sống-> cách: phát triển: chú ếch kêu to, ra oai với mọi người - Đứng trước gương để tập kể và nghĩ mình là nhất. Một hôm ra khỏi giếng lại câu chuyện. vẫn giữ thói hung hang ngang tàng -> kết thúc: - Tự điều chỉnh giọng điệu, bị trâu giẫm bẹp.) ngữ điệu, nét mặt . cho phù + Bài học rút ra từ câu chuyện là gì? (Môi hợp để tạo sức hấp dẫn cho bài trường sống nhỏ hẹp, tù túng, không giao lưu nói. làm hạn chế hiểu biết về thế giới xung quanh. - Em có thể rủ nhóm cùng tập Sống lâu trong môi trường nhỏ hẹp sẽ dần hạn luyện hoặc nhờ bố mẹ quay lại chế sự hiểu biết. Từ những hiểu biết hạn hẹp, video bài tập luyện của mình dễ trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ để xem lại, tự điều chỉnh hoặc phải trả giá rất đắt) gửi video cho các bạn trong nhóm để cùng góp ý cho nhau. - Lập dàn ý cho bài nói bằng cách lựa chọn, - Đối chiếu bảng kiểm bài nói sắp xếp các ý theo bố cục ba phần: để kiểm tra, tự chỉnh sửa phần + Mở đầu nói của mình. Giới thiệu khái quát về truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng. + Nội dung chính Lựa chọn và sắp xếp các ý tìm được từ truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng theo một trình tự hợp lí. + Kết thúc Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 Nhận xét, đánh giá chung về nhân vật con ếch trong câu chuyện. Nêu ý nghĩa và bài học cho bản thân từ truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng. c. Luyện tập nói d. Chỉnh sửa bài nói * Bảng kiểm bài nói: Bước 1: GV giao nhiệm vụ: 2. Trình bày bài nói. - Gọi một số HS trình bày bài Khi thực hiện bài kể chuyện cần lưu ý: nói trước lớp. Còn những HS - Dựa vào dàn ý để kể lại truyện ngụ ngôn khác lắng nghe, quan sát, theo trước tổ, lớp. dõi và điền vào phiếu đánh giá - Bảo đảm nội dung kể, tránh viết thành văn để bài nói cho bạn đọc; sử dụng điệu bộ sao cho hấp dẫn, lôi cuốn - HS tiếp nhận nhiệm vụ. người nghe; sử dụng các phương tiện hỗ trợ Bước 2: HS thực hiện nhiệm phù hợp. vụ được phân công - Thực hiện đúng thời gian dự kiến; điều chỉnh Bước 3: Báo cáo kết quả và giọng nói, cách kể; quan sát thái độ, lắng nghe thảo luận ý kiến phản hồi của người nghe. Bước 4: GV nhận xét việc - Có thể trả lời câu hỏi của người nghe trong thực hiện nhiệm vụ. và sau khi kể. * Bước 1: GV giao nhiệm vụ: 3. Trao đổi, thảo luận về bài nói Gọi một số HS trình bày phần Người nghe: nhận xét đánh giá của mình về - Tóm tắt được nội dung câu chuyện do người Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 bài nói trước lớp của bạn. Còn khác trình bày. những HS khác lắng nghe, - Có thể nêu ý kiến của mình nếu thấy có sự quan sát, theo dõi vào phiếu khác biệt. đánh giá bài nói cho bạn - Nhận xét được điểm mạnh và điểm yếu về -HS tiếp nhận nhiệm vụ. cách thức trình bày của người nói ( đối chiếu * Bước 2: HS thực hiện bảng kiểm) nhiệm vụ được phân công - Đặt câu hỏi về những vấn đề mà bản thân * Bước 3: Báo cáo kết quả chưa rõ hay muốn rõ hơn. và thảo luận * Bước 4: GV nhận xét việc thực hiện nhiệm vụ. Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22 Giáo án Ngữ Văn 7 Tuần 22